Zespół jelita nadwrażliwego - czynniki ryzyka i znaczenie leków spazmolitycznych. Punkt widzenia gastroenterologa i psychologa

Anita Gąsiorowska, Katarzyna Opuchlik

Zespół jelita nadwrażliwego (IBS) to często występujące w populacji osób dorosłych przewlekłe schorzenie o charakterze czynnościowym, które ma istotny negatywny wpływ na jakość życia pacjentów. W praktyce klinicznej IBS charakteryzuje się nawracającymi bólami brzucha i zaburzeniami rytmu wypróżnień. W celu rozpoznawania IBS międzynarodowa grupa ekspertów opracowała kryteria rzymskie IV. Patofizjologia IBS ma charakter wieloczynnikowy i obejmuje wpływ następujących czynników: dysbioza mikrobioty jelitowej, wzrost przepuszczalności jelit, aktywację komórek układu odpornościowego, nadwrażliwość trzewną i nieprawidłowe interakcje w zakresie osi jelitowo-mózgowej. Postępowanie terapeutyczne obejmuje modyfikacje stylu życia, edukację i nawiązanie dobrych relacji z chorym. Kolejny krok stanowi farmakoterapia ukierunkowana na dominujące objawy kliniczne IBS oraz psychoterapia. Leki rozkurczowe wpływają korzystnie na redukcję bólów brzucha, poprawę w zakresie motoryki z wydłużeniem czasu pasażu okrężnicy, co zmniejsza częstotliwość wypróżnień, szczególnie w IBS z dominującą biegunką.

Dermatologia - wybrane przypadki kliniczne

Roman Nowicki, Aleksandra Wilkowska

Istnieje uzasadniony pogląd, iż dermatologia jest trudną specjalnością nauk medycznych, dziedziny w znaczącym stopniu wielokierunkowej, wymagającej uwzględniania najnowszych, przełomowych odkryć, m.in. z zakresu biologii molekularnej, immunogenetyki, immunologii, onkologii, terapii miejscowej i ogólnej. Jak dotąd tradycyjne podręczniki nie zawsze były w stanie sprostać oczekiwaniom związanym ze współczesnym nauczaniem dermatologii. Dotkliwą lukę w tym zakresie z pewnością wypełni niniejsze repetytorium pod redakcją prof. dr. hab. n. med. Romana Nowickiego i dr n. med. Aleksandry Wilkowskiej, przygotowane z udziałem zespołu pracowników naukowo-dydaktycznych Katedry i Kliniki Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Gdańskiego Uniwesytetu Medycznego. Praca zawiera 94 szczególnie interesujące i nieczęsto obserwowane przypadki chorób skóry. Każdy z nich został przedstawiony w sposób bardzo staranny, klarowny i skondensowany, a także wzbogacony o kolorowe zdjęcia kliniczne (w publikacji znajduje się łącznie blisko 300 fotografii), co niewątpliwie ułatwi przyswojenie rozległej wiedzy. Należy pogratulować Redaktorom i Autorom opracowania przydatnego nie tylko dla dermatologów, lecz także dla lekarzy wielu innych specjalności oraz studentów przygotowujących się do egzaminu z dermatologii.

Immunologia dla neurologów

Kamila Żur-Wyrozumska

Monografia omawia podstawowe mechanizmy immunologiczne istotne z punktu widzenia chorób neuroimmunizacyjnych oraz terapii stosowanych u pacjentów neurologicznych. Przedstawia także zmiany zachodzące w układzie immunologicznym w związku z fizjologicznym procesem starzenia się, ale też patologicznym procesem autoimmunizacji i nowotworzenia. Istotną część opracowania stanowi charakterystyka terapii immunomodulujących wykorzystywanych w neurologii, obejmująca zarówno ich zastosowanie, jak i związane z nimi ryzyko. Kompendium prezentuje również możliwości pozwalające na lepsze zarządzanie ryzykiem zmodyfikowanego układu immunologicznego, jakimi są szczepienia czy odżywianie, co realnie wpływa na długoterminowe efekty leczenia i jakość życia pacjentów. Książka ma na celu wsparcie specjalistów w codziennej pracy podczas podejmowania nierzadko ryzykownych decyzji terapeutycznych.

Gdy nadchodzi nawałnica. Lęk, depresja, zaburzenia snu - dlaczego z pandemią zaburzeń psychicznych będą się mierzyć niepsychiatrzy?

Anna Antosik-Wójcińska

Żyjemy w trudnych czasach. Pacjent z lękiem, zaburzeniami snu, objawami depresji staje się standardowym pacjentem nie tyle psychiatrów, ile lekarzy innych specjalności. Recepty na leki przeciwdepresyjne wystawiane są również przez lekarzy rodzinnych, internistów, neurologów, kardiologów oraz innych specjalistów. To pokazuje rolę edukacji lekarzy wszystkich specjalizacji w zakresie diagnostyki i leczenia zaburzeń psychicznych. W artykule zaprezentowano kilka typowych przypadków pacjentów, którzy trafiają do poradni w celu diagnostyki chorób somatycznych, podczas gdy podłoże zgłaszanych przez nich objawów jest psychiczne. W tekście skupiono się na roli doboru adekwatnej dawki leku i formy jego podania jako czynników warunkujących skuteczne leczenie oraz dobrą współpracę lekarz-pacjent.

10 powodów, dla których warto stosować naproksen w świetle nowych doniesień naukowych

Agnieszka Sękowska

Naproksen to niesteroidowy lek przeciwzapalny o szerokim zakresie stosowania, przeznaczony dla chorych z różnorodnymi zespołami bólowymi w układzie mięśniowo-szkieletowym. Działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, a także przeciwgorączkowo przez nieselektywne i odwracalne hamowanie izoform cyklooksygenazy COX-1 i COX-2. W Polsce jest zarejestrowany w leczeniu chorób reumatycznych i ostrych stanów zapalnych narządu ruchu. Niektóre preparaty naproksenu są także zarejestrowane w terapii migreny oraz gorączki. W pracy przedstawiono charakterystyczne cechy substancji.

Kwetiapina. Doświadczenia terapeutyczne w praktyce lekarza specjalisty

Adam Wichniak, Agata Szulc, Małgorzata Janas-Kozik, Krzysztof M. Wilczyński, ...

Skuteczne, dobrze tolerowane i dostosowane do potrzeb pacjenta leczenie farmakologiczne jest podstawową formą terapii schizofrenii. Broszura składająca się z 4 artykułów stanowi m.in. przedstawienie, na przykładzie pacjentów leczonych kwetiapiną, typowych trudności w farmakologicznym leczeniu schizofrenii z uwzględnieniem dominujących objawów choroby oraz wrażliwości pacjenta na działania niepożądane leków.

Diabetologia dla POZ - wykorzystanie metforminy w leczeniu stanu przedcukrzycowego, prewencji pierwotnej oraz prewencji wtórnej w cukrzycy typu 2

Grzegorz Dzida

Zalecenia postępowania w cukrzycy Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego 2021 jako nowe kryterium rozpoznania cukrzycy wprowadzają odsetek hemoglobiny glikowanej HbA1c > 6,5%. Jest to szczególnie ważne obecnie, w okresie epidemii COVID-19, dla pacjentów z rozpoznanym stanem przedcukrzycowym już stosujących metforminę, pozwala bowiem zwolnić z konieczności przeprowadzania doustnego testu tolerancji glukozy. W artykule opisano zasady stosowania metforminy w prewencji cukrzycy typu 2.

Otyłość a otępienie

Agata Szulc, Weronika Dębowska

Oprócz zaburzeń kontroli przyjmowania pokarmów, osoby otyłe wykazują globalne zaburzenia funkcji poznawczych, takich jak pamięć czy funkcje wykonawcze. Otyłość wydaje się istotnym czynnikiem rozwoju otępienia, w tym choroby Alzheimera (AD, Alzheimer’s disease). Jedna z ostatnich metaanaliz wykazała, że otyłość w średnim wieku wraz z komplikacjami takimi jak nadciśnienie i cukrzyca znalazły się wśród najsilniejszych czynników ryzyka otępienia. Co więcej – otyłość (i dodatkowo cukrzyca) jako choroba może wpływać na funkcjonowanie mózgu i dodatkowo pogarszać funkcje poznawcze. Zmiany dotyczą głównie hipokampa, co w konsekwencji pogarsza kontrolę poznawczą nad przyjmowaniem pokarmów, tworząc rodzaj zamkniętego koła.

Indywidualizacja terapii niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową w zależności od fenotypu pacjenta

Aleksandra Nitka, Jacek Lewandowski

Niewydolność serca jest poważnym problemem klinicznym, a częstość jej występowania wzrasta wraz z wiekiem. Chorzy na niewydolność serca są bardzo heterogenną grupą pod względem podstawowych wskaźników klinicznych, takich jak: objawy przewodnienia, ciśnienie tętnicze, częstość akcji serca, obecność migotania przedsionków, upośledzenie funkcji nerek oraz obecność zaburzeń elektrolitowych. Różne fenotypy kliniczne pacjentów powinny skłaniać do indywidualnego spojrzenia na optymalizację leczenia niewydolności serca. Antagoniści aldosteronu, w tym spironolakton, stanowią fundament leczenia chorych z niewydolnością serca z obniżoną frakcją wyrzutową. Zwolnienie częstotliwości rytmu serca pod wpływem iwabradyny jest korzystne u określonych chorych z niewydolnością serca.

Lek vs suplement diety - zasadnicza różnica

Bartosz J. Sapilak

System sprzedaży aptecznej w Polsce dopuszcza do tego, że w ramach jednej substancji funkcjonują równolegle wyroby dostępne np. jako: produkty lecznicze na receptę, produkty lecznicze bez recepty i suplementy diety. Z reklam i przekazów promocyjnych suplementów płyną często mylące informacje, sformułowane tak, by sugerowały lecznicze właściwości i upodobniały suplementy diety do leków. Doprowadza to do zatarcia granic umożliwiających natychmiastowe rozróżnienie między nimi, a ponieważ zależy od tego zdrowie i życie pacjentów, edukacja w tym zakresie jest niezbędna. W pracy omówiono podstawowe pojęcia ułatwiające zrozumienie różnic pomiędzy produktami leczniczymi (określanymi powszechnie lekami) a suplementami diety. Opisano także odmienne regulacje prawne, którym podlegają leki i suplementy diety, oraz zwrócono uwagę na charakteryzujące te dwie kategorie szczegóły. Porównanie leków i suplementów diety zostało przygotowane w odniesieniu do leczenia chorób (np. przewlekłej niewydolności żylnej, niedokrwistości z niedoboru żelaza, choroby zwyrodnieniowej stawów).

Wybrane zagadnienia dotyczące lakozamidu

Magdalena Bosak

Lakozamid to lek przeciwpadaczkowy nowej generacji o unikalnym mechanizmie działania, nasilającym powolną inaktywację kanałów sodowych. Jest stosowany w monoterapii i terapii dodanej napadów ogniskowych u dorosłych i dzieci od 2. r.ż. Wysoka skuteczność, dobra tolerancja oraz korzystne właściwości farmakokinetyczne lakozamidu pozwalają na zastosowanie go w wielu populacjach pacjentów, m.in. u pacjentów starszych, u osób z wielochorobowością somatyczną i psychiatryczną czy guzami mózgu.

U kogo i dlaczego warto zastosować insulinę dwuanalogową aspart + degludec?

Mariusz Dąbrowski

Ostatnie lata przyniosły istotne zmiany paradygmatu terapii cukrzycy typu 2. Po ogłoszeniu wyników pierwszych i kolejnych badań bezpieczeństwa sercowo-naczyniowego leków przeciwcukrzycowych na pierwszą linię frontu wysunęły się leki nieinsulinowe, a szczególne miejsce zajęły inhibitory kotransportera sodowo-glukozowego typu 2 i agoniści receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (te drugie są rekomendowane jako pierwsza terapia iniekcyjna w cukrzycy typu 2). Spowodowało to nieznaczny spadek liczby pacjentów leczonych insuliną. Niemniej należy pamiętać, że w populacji osób z cukrzycą typu 2 u wielu pacjentów wystąpi wcześniej lub później konieczność wdrożenia insulinoterapii. Zwykle jest ona inicjowana w postaci jednej iniekcji insuliny bazowej, przy czym w naszych warunkach zwykle jest to insulina NPH. Brak efektywności tej terapii wymaga dalszej intensyfikacji leczenia w postaci dołączania kolejnych iniekcji insuliny doposiłkowej. Jedną z takich opcji jest zastosowanie połączenia w jednym wstrzykiwaczu szybko działającego analogu - insuliny aspart (IAsp) oraz ultradługo działającego analogu - insuliny degludec (IDeg), z których każdy zachowuje swój profil farmakokinetyczny. Zaletą tej opcji jest mniejsza liczba iniekcji przy porównywalnej lub lepszej kontroli glikemii w porównaniu z innymi schematami terapii, a dodatkową korzyścią dla pacjenta jest mniejsza liczba hipoglikemii, szczególnie nocnych. Leczenie to umożliwia dalszą intensyfikację terapii poprzez dodanie drugiej iniekcji IDegAsp lub kolejnych iniekcji insuliny doposiłkowej. Insulina IDegAsp może być też użyta przy inicjowaniu insulinoterapii w warunkach znacznej hiperglikemii, przy zamianie terapii mieszankami insulin ludzkich bądź analogowych na jedną lub dwie iniekcje insuliny IDegAsp, a i to nie wyczerpuje pełnego spektrum jej możliwych zastosowań. Podsumowując, insulina IDegAsp jest wartościowym i bezpiecznym uzupełnieniem możliwości insulinoterapii u pacjentów z cukrzycą typu 2, ale też typu 1.

Depresje w wieku podeszłym. Przyczyny, diagnoza, leczenie

Tadeusz Parnowski

Niniejsza książka została napisana przez lekarzy praktyków dla osób pracujących z ludźmi starszymi: internistów, geriatrów, psychiatrów, neurologów, lekarzy POZ, psychologów, socjologów, pracowników socjalnych, i zainteresowanych studentów, aby uzmysłowić złożoność mechanizmów chorób występujących w tym wieku i trudności związane z ich leczeniem. Nie tylko zawiera wiedzę podręcznikową, ale także próbuje zgłębiać obszary, w których pytań jest nadal więcej niż odpowiedzi. W monografii tej podjęto również nieporuszane dotychczas i przez to umykające naszej uwadze tematy, które mają istotne znaczenie praktyczne.

Strategie leczenia jaskry

Marek Rękas

Ostatnie lata przyniosły wiele sukcesów w terapii zachowawczej oraz nowych możliwości chirurgicznego leczenia jaskry, które wymagają przybliżenia i zrozumienia. Tego zadania podjęli się autorzy z dwóch znanych ośrodków klinicznych zajmujących się diagnostyką i leczeniem tej choroby. Szczegółowo omówili oni dostępne grupy leków obniżających ciśnienie wewnątrzgałkowe. Sporo uwagi poświęcili także wykorzystaniu różnych technik leczenia energią laserową, jak również przedstawili szeroki wachlarz technik zabiegowych. Każdy z zabiegów został szczegółowo omówiony. Autorzy zawarli w monografii także cenne uwagi wynikające z bardzo dużego doświadczenia klinicznego. Oprócz ciekawych opisów w książce znajdziemy też bogatą dokumentację fotograficzną. Jestem przekonany, że monografia spotka się z bardzo dużym zainteresowaniem.

Psychiatria w medycynie Dialogi interdyscyplinarne Tom 3

Joanna Rymaszewska, Dominika Dudek

Psychiatria w medycynie tom III to kolejna bardzo wartościowa pozycja książkowa stanowiąca interesujący zapis rozmów z psychiatrami jak również przedstawicielami innych dyscyplin medycznych lub nawet zawodów. Prowadzone w konwencji koleżeńskiej, czasami przyjacielskiej, rozmowy dotykają jednak problemów istotnych, miejscami egzystencjalnych. Pokazują znaczenie ludzkich emocji, życia psychicznego w profilaktyce i powstawaniu chorób, ich leczeniu, w adaptacji do przewlekłego schorzenia, w końcu do niepomyślnego rokowania. Brak właściwej komunikacji skutkuje często bolesnymi błędami, pomyłkami - nie ma chyba lekarza, który byłby wolny od tego rodzaju doświadczenia. Umiejętność pracy w zespole i właściwej komunikacji między specjalistami, nie tylko lekarzami, jest kluczowa dla ich uniknięcia. Książka uzupełnia zakres tematyczny poruszony w poprzednich tomach o kolejne zagadnienia na pograniczu psychiatrii i innych dyscyplin naukowych.

Depresja w pytaniach i odpowiedziach

Iwona Patejuk-Mazurek

Depresja jest stanem emocjonalnym z odczuwaniem smutku i przygnębienia. To choroba, podobnie jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca. I choć dotyczy głównie umysłu i emocji, często cierpi również ciało – głównie poprzez odczuwanie nasilonych dolegliwości bólowych. Depresja nie jest chandrą, czyli przejściowym obniżeniem nastroju. Nie jest też obłędem, czyli utratą kontaktu z rzeczywistością, postrzeganiem nieistniejących rzeczy, wiarą w ich prawdziwość czy poważnymi zaburzeniami zachowania, wynikającymi z błędnego postrzegania rzeczywistości. W poradniku znajdziecie Państwo odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące samej choroby oraz jej leczenia.    

Drabina analgetyczna WHO jako złoty standard farmakoterapii bólu

Agnieszka Sękowska

Leczenie bólu należy do głównych problemów współczesnej medycyny, a leki przeciwbólowe są najczęściej stosowaną grupą leków w praktyce klinicznej. Leczenie bólu opiera się na kilku zasadach. Jedną z nich jest stosowanie analgezji multimodalnej. Metoda ta polega na racjonalnym kojarzeniu leków przeciwbólowych o uzupełniających się mechanizmach działania. Pozwala to na poprawę jakości analgezji, a także poprawę tolerancji i bezpieczeństwa leczenia, jak również na zwiększenie siły analgezji w stosunku do leków podawanych w monoterapii. Uznanym i skutecznym skojarzeniem leków przeciwbólowych jest połączenie tramadolu z paracetamolem czy diklofenaku z omeprazolem.

Nadkażenia bakteryjne infekcji wirusowych

Bartosz J. Sapilak

W pracy przedstawiono konieczność różnicowania etiologii infekcji dróg oddechowych i dostosowania terapii celowanej. Należy pamiętać, iż w praktyce POZ dominują infekcje niewymagające antybiotykoterapii, szczególnie w pierwszych dniach leczenia. Istotne jest leczenie objawowe, w tym redukcja uciążliwego kaszlu. W przypadku etiologii pierwotnie bakteryjnej lub wtórnego nadkażenia bakteryjnego niezbędna może się okazać antybiotykoterapia.

Kwas acetylosalicylowy - dobór postaci leku

Magdalena Rudnicka

Kwas acetylosalicylowy jest związkiem szeroko stosowanym w terapii przeciwpłytkowej. Wielu pacjentów dotyka jednak problem oporności lub wykazują słabą tolerancję preparatu. W takiej sytuacji stosuje się wyższe dawki kwasu acetylosalicylowego lub przyjmuje się inhibitor pompy protonowej. Dobrym rozwiązaniem może być również dobór postaci leku o natychmiastowym uwalnianiu z dodatkiem glicyny. Takie podejście może się okazać szczególnie korzystne w wybranych populacjach pacjentów, m.in. u osób starszych, kobiet w ciąży, osób otyłych czy chorych na cukrzycę.

Zaburzenia rytmu serca u chorych poddawanych leczeniu onkologicznemu

Radosław Grabysa, Tomasz Kubiatowski, Ewa Lewicka, Aleksandra Lizewska-Springer

Niniejsza monografia poświęcona zaburzeniom rytmu i przewodzenia u pacjentów z chorobą nowotworową ma na celu przedstawienie tego zagadnienia w sposób możliwie najbardziej praktyczny. Dlatego przygotowany został rozdział poświęcony leczeniu radioterapią, a w innym omówiono strategię kontroli pacjentów onkologicznych z implantowanym stymulatorem lub kardiowerterem-defibrylatorem serca, u których planowane jest wykonanie badania techniką rezonansu magnetycznego. Dodatkowo w rozdziale na temat migotania przedsionków omówiono leczenie przeciwkrzepliwe u pacjentów onkologicznych. Monografię przygotowali kardiolodzy specjalizujący się w diagnostyce i leczeniu zaburzeń rytmu serca oraz w kardioonkologii, eksperci w zakresie elektroterapii serca oraz specjaliści w dziedzinie onkologii i radioterapii. Jest ona skierowana do wszystkich lekarzy, którzy zajmują się pacjentami z chorobą nowotworową: onkologów, hematologów i radioterapeutów, kardiologów, internistów, lekarzy rodzinnych, a także do lekarzy innych specjalności.

Nowe leki przeciwpsychotyczne

Marcin Siwek

Publikacja „Nowe leki przeciwpsychotyczne” pod redakcją Marcina Siwka jest pozycją wielce aktualną i wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniu psychiatrów na najnowsze dane dotyczące farmakoterapii schizofrenii. Autorzy przedstawiają w systematyczny sposób informacje na temat farmakologii, skuteczności klinicznej i działań niepożądanych brekspiprazolu, lurasidonu i kariprazyny. W monografii prezentowane są również leki będące w trakcie rejestracji lub jeszcze w fazie badań klinicznych. Książkę „Nowe leki przeciwpsychotyczne” polecamy wszystkich psychiatrom chcącym być up to date z farmakoterapią schizofrenii (a także chorób afektywnych, zwłaszcza dwubiegunowej) i wykorzystać zawartą w niej wiedzę, aby jak najlepiej pomóc swoim pacjentom.

9 powodów, dla których warto stosować eplerenon

Beata Wożakowska-Kapłon

Terapia antagonistami receptorów mineralokortykoidowych: eplerenonem lub spironolaktonem, prowadzi do zmniejszenia ryzyka hospitalizacji i zgonów u chorych z niewydolnością serca z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory. Eplerenon, selektywny antagonista receptorów mineralokortykoidowych, jest lepiej tolerowany, a terapia obarczona jest mniejszym ryzykiem działań niepożądanych niż w przypadku leczenia spironolaktonem. Eplerenon stanowi preferowaną opcję terapeutyczną zwłaszcza u chorych rozwijających efekty pobudzenia receptora androgenowego i progesteronowego przy stosowaniu spironolaktonu skutkującym częstym występowaniem działań niepożądanych, takich jak: ginekomastia, zaburzenia libido, spadek potencji u mężczyzn i zaburzenia cyklu miesiączkowego u kobiet. Wydaje się, że eplerenon cechują działania plejotropowe obejmujące nie tylko kardio-, ale również nefroprotekcję.

10 powodów, dla których warto wybrać pantoprazol u pacjentów z polipragmazją

Barbara Skrzydło-Radomańska

Inhibitory pompy protonowej są podstawą farmakoterapii chorób zależnych od kwasu solnego. Pantoprazol, stosowany od roku 1997 r., uznano za lek skuteczny i bezpieczny. Jest on stabilny chemicznie także w wyższym (np. po antiacida) pH żołądkowym, ma wysoką biodostępność i działa długotrwale. Szerokie spektrum wskazań do stosowania pantoprazolu obejmuje leczenie choroby refluksowej przełyku, leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, eradykację zakażenia Helicobacter pylori, leczenie dyspepsji czynnościowej, profilaktykę i leczenie gastropatii po niesteroidowych lekach przeciwzapalnych i zespół Zollingera-Ellisona. Zaletą pantoprazolu jest mała liczba interakcji z innymi lekami - szczególnie istotna, jeśli chodzi o leki przeciwpłytkowe (klopidogrel) - ale również z antypiryną, karbamazepiną, cyklosporyną, klarytromycyną, diklofenakiem, naproksenem, nifedypiną, doustnymi lekami antykoncepcyjnymi, takrolimusem, teofiliną, warfaryną, a także etanolem. Pantoprazol to szczególnie korzystny wybór dla pacjentów w starszym wieku, też poddanych leczeniu przewlekłemu.

Chirurgia naczyniowa w medycynie - dialogi interdycyplinarne

Tomasz Zubilewicz, Andrzej Wojtak

Publikacja jest zapisem rozmów ekspertów w dziedzinie chirurgii naczyniowej z wybitnymi przedstawicielami innych dziedzin medycyny, z którymi chirurdzy naczyniowi współpracują na co dzień. Z jednej strony uwzględnia ona twarde dane naukowe, wytyczne, zasady postępowania diagnostycznego i leczenia, z drugiej zaś – urozmaica je przykładami z życia, anegdotami, opisami przypadków czy danymi historycznymi. To znakomita lektura skierowana nie tylko do chirurgów naczyniowych, ale też do szerokiego grona odbiorców interesujących się tematyką medyczną.