Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze. T. 27: Literatura rosyjska a kwestia żydowska

red. Agnieszka Lenart, red. Mirosława Michalska-Suchanek, red. Beata Pawletko

W ciągu ostatnich dwóch wieków obserwujemy co najmniej kilka fal masowych wyjazdów rosyjskich Żydów z Rosji. Pierwsza fala przypada na przełom XIX i XX stulecia, druga miała miejsce po rewolucji 1917 roku, kiedy żydowska elita intelektualna uciekała przed pogromami i rządami bolszewików i trzecia w latach 1971–1986. Po 1990 roku masowo z Rosji wyjeżdżało pokolenie „szestidiesiatników”, głównie intelektualistów i ludzi kultury. Powody były różne: pragnienie lepszego życia, chęć ocalenia dziedzictwa narodowego, poszukiwanie wolności i demokracji, ucieczka przed cenzurą i antysemickimi prześladowaniami, wreszcie „powrót do korzeni”. Ważny wpływ na kształt ośrodków emigracyjnych miało przywiązanie do tradycji, kultury i języka kraju pochodzenia, czyli Rosji, a także tempo procesów aklimatyzacyjnych oraz chęć czy potrzeba asymilacji. Na emigracji, nawet jeśli w przypadku przedstawicieli rosyjskiej alii w Izraelu jest to powrót do domu, zawsze zachodzi proces (re)konstruowania własnej tożsamości. Los człowieka-obywatela, mającego dwie ojczyzny, to nieustające rozterki, poczucie istnienia na rozdrożu, typowa dla losu każdego emigranta bifurkacja. Twórczość dla wielu literatów stała się formą terapii chroniącej przed utratą tożsamości. Rosyjskojęzyczne życie literackie w Izraelu i w innych ośrodkach na świecie, którego twórcami są literaci żydowskiego pochodzenia, biorąc pod uwagę zarówno liczebność jego przedstawicieli, jak i wartość interpretacyjną pisanych przez nich tekstów, stanowi istotną część kultury rosyjskiej. Wiedza naukowa w tym zakresie niestety jest niepełna i nieusystematyzowana, brakuje zwartych opracowań, opisujących rozmiary i złożoność zjawiska. Niniejsza publikacja ma ambicje zapoczątkować szczegółowe badania.

Wieki Stare i Nowe. T. 10 (15)

red. Sylwester Fertacz, Agata Aleksandra Kluczek

Tom 10 (15) czasopisma „Wieki Stare i Nowe”, wydawanego przez Instytut Historii UŚ w Katowicach, tradycyjnie już zawiera artykuły podejmujące rozważania z zakresu różnych epok historycznych: od starożytności, przez historię nowożytną, do historii najnowszej. Autorzy, którzy złożyli do tomu swe prace, reprezentują kilka ośrodków naukowych (Łódź, Olsztyn, Rzeszów, Toruń, Wrocław oraz Katowice). Aktualny numer otwiera w dziale Artykuły osadzony w historii Republiki Rzymskiej tekst Norberta Rogosza, który analizuje działalność Marka Antoniusza jako trybuna ludowego w 49 roku p.n.e. Kolejne trzy artykuły dotyczą historii nowożytnej. Sławomir Augusiewicz podejmuje w swych rozważaniach wątek dotyczący stosunków między Brandendurgią-Prusami a Moską w XVII wieku, koncentrując się na poselstwie Petera Hoffmana z 1660 roku. Robert Kołodziej przedstawia sejm z 22 grudnia 1693 roku, w jego obradach, przebiegu i zerwaniu widząc symbol rozkładu wewnętrznego Rzeczypospolitej oraz upadku autorytetu króla. Witold Filipczak omawia działalność szlachty województwa kijowskiego na sejmikach w połowie lat 80. XVIII wieku i dokumentuje wielką aktywność samorządową tej szlachty. Historię najnowszą reprezentuje studium Adriana Uljasza. Jego bohaterem stał się ksiądz Józef Nierostek, cieszyński działacz i męczennik z Majdanka. Numer dopełnia stały dział: Artykuły recenzyjne i recenzje, w którym znalazły się omówienia książek Danuty Kisielewicz Niewola w cieniu Alp. Oflag VII A Murnau (Maciej Fic), Adama Liska Obóz stanisławowski w województwie ruskim w okresie bezkrólewia i wojny o tron polski w latach 1733—1736 (Jerzy Dygdała), Roberta Turcana L’archéologie dans l’antiquité: tourisme, lucre et découvertes (Agata A. Kluczek) oraz pracy zbiorowej W cieniu tragedii wołyńskiej 1943 roku. 70. rocznica mordów Polaków na Kresach Południowo-Wschodnich Rzeczypospolitej pod redakcją Ewy Żurawskiej i Jerzego Sperki (Sylwester Fertacz).

New ways to face and (im)politeness

red. Ewa Bogdanowska-Jakubowska

Teksty zawarte w tym zbiorze stanowią wkład w dyskusję na temat pojęcia twarzy, czynności twarzy oraz (nie)uprzejmości. Tom składa się z czterech części, każda omawia pojęcie twarzy i kwestie z nią związane z różnych perspektyw, oraz w różnych kulturach i różnych językach. Część pierwsza, Face and (im)politeness – theoretical issues, stanowi próbę redefinicji twarzy i jej związku z uprzejmością (Maria Sifianou), oraz analizuje kontekst jako czynnik mający istotny wpływ na twarz jednostki (Ewa Bogdanowska-Jakubowska). W części drugiej, Face and politeness in a cross-cultural and an intercultural perspective, mowa o włoskim pojęciu figura (Gudrun Held), wpływie komplementów na twarz w komunikacji międzykulturowej w środowisku akademickim (Marzieh Bashirpour and Imtiaz Hasnain), oraz o wyrażaniu opinii w rozmowach Polaków z Irlandczykami (Weronika Gąsior). Na część trzecią, Face, politeness and social norms, składają się trzy teksty: pierszy poświęcony roli zdrobnień w języku polskim (Paulina Biały), drugi – hinduskiej uprzejmości, trzeci – roli harmonii oraz pojęcia omoiyari w komunikacji w kulturze japońskiej (Maria Spiechowicz). Część czwarta, Face in different discourses, poświęcona jest twarzy w różnych dyskursach: tekstach Starego Testamentu (Marcin Kuczok), artykułach prasowych o tematyce politycznej (Yasuhisa Watanabe), oraz w dyskursie profesjonalnych tłumaczy ustnych (Ewa Bogdanowska-Jakubowska).

Studies in Contrastive Semantics, Pragmatics, and Morphology

red. Paulina Biały, Bożena Cetnarowska

Książka stanowi zbiór artykułów poświęconych zagadnieniom związanym z lingwistyką kontrastywną. Artykuły w niej zaprezentowane omawiają w głównej mierze kwestie dotyczące kontrastywnej semantyki kognitywnej. Niemniej jednak, kilka artykułów skupia się wokół morfologii i pragmatyki kontrastywnej, dzięki czemu może być wartościowym woluminem dla szerszego grona czytelników. W publikacji poruszane są zjawiska językowe występujące głównie w języku polskim i angielskim, jednakże czytelnika mogą także zainteresować odniesienia do języka chorwackiego, francuskiego, czy czeskiego. O ile we wstępie w sposób przeglądowy omówione są najistotniejsze kwestie dotyczące lingwistyki kontrastywnej w szerszym kontekście, to poszczególne artykuły mają na celu ukazanie obecnych tendencji w badaniach kontrastywnych oraz zróżnicowanych metod badawczych. Dlatego też niniejsza publikacja adresowana jest głównie do językoznawców, teoretyków i praktyków lingwistyki kontrastywnej, a także kognitywistów.

Człowiek lokalny. Rozważania umiejscowione

Aleksandra Kunce

Proponowane eseje wyrastają z uważnego wsłuchania się w powiązanie człowieka i miejsca, co, nieco patetycznie, można nazwać dobrym aktem poddaństwa, służby (w) miejscu. W centrum oglądu znajduje się człowiek lokalny, a wraz z nim doświadczenie kulturowe, które skrywa filozofię lokalności i opowieść o miejscu. Czym byłaby idea lokalności? Czy można podróżować bez idei domu? Czy człowiek lokalny ma moc tworzenia świata? Te i inne pytania towarzyszą rozważaniom nad człowiekiem umiejscowionym. Poczucie kryzysu umiejscowienia siebie i braku gruntownego przepracowania idei zadomowienia w doświadczeniu ukierunkowuje nas w stronę afirmacji lokalności i człowieka lokalnego. Nadzieja na rozpoznanie misternych związków między człowiekiem i miejscem jest też rozwijaną nadzieją na wydobycie idei lokalności z uproszczonego obrazu tego, co swojskie, archaiczne, monolityczne i zamknięte. Transformacja myślenia o lokalności i człowieku lokalnym jest podyktowana nadzieją na „zluzowanie” nachalnej współczesnej nobilitacji wykorzenienia, mobilności, globalnego traktu kultury. Za afirmacją, jako gestem potwierdzającym wagę umiejscowienia człowieka, kryje się nadzieja na pokonanie zmityzowanego rozdzielenia człowieka wędrownego i osiadłego. Miejsce, z jego nawarstwioną gęstością doświadczeń, splata to, co wykorzenione i wychodzące, z tym, co przywiązane i zadomowione. Całość stanowi 8 esejów, opatrzonych bogatym materiałem fotograficznym:   W stronę afirmacji lokalności. Wprowadzenie; Człowiek lokalny i moc tworzenia świata; Sprawiedliwi. Punkty doświadczeń; Metropolis, lokalność i brak metafizyczny; Lokalne rzeczy to światowe rzeczy. Śląskie miejsce; To, co na uboczu. Po co na Śląsku chodzi się do upadłych parków?; Kruche i lokalne. Narracja o granicy kulturowej a świat więzi; O lękach wobec gestu nieprzebaczenia. Radykalna lokalizacja myślenia o człowieku.   Lokalna przestrzeń umiejscawia nas w punkcie doświadczeń, czyniąc nas odpowiedzialnym za umiejscowiony gest, ucieleśnione słowo i namacalny ruch. Rozważania nad człowiekiem umiejscowionym prowadzą do rozwijanej idei lokalności, w której, niczym w myśli przepastnej, odnajdujemy na nowo sąsiedztwo z rzeczami najdalszymi, bo będącymi najbliżej.

Postępowanie międzyinstancyjne w postępowaniu sądowoadministracyjnym

Agnieszka Ziółkowska

Postępowanie międzyinstancyjne w postępowaniu sądowoadministracyjnym obejmuje swym  zakresem zespół czynności podejmowanych w nich tak przez skarżących jak i sądy pierwszej instancji. W szczególności wyposażenie tych ostatnich w kompetencje samokontrole, zarówno w postępowaniu kasacyjnym jak i zażaleniowym, oznaczało dla  ustawodawcy konieczność zbalansowania potrzeby ochrony interesu jednostki w szybszym zakończeniu postępowania a z drugiej strony ochronę obiektywnego porządku prawnego, wyrażającego się w tym przypadku w nienaruszeniu konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania. Monografia opiera się na założeniu, że postępowanie międzyinstancyjne w postępowaniu sądowoadministracyjnym, stanowiąc pierwszy etap postępowania odwoławczego, ma miejsce w przypadku modelu środków odwoławczych posiadających przymiot dewolutywności. Ze względu na centralne miejsce skargi kasacyjnej wśród środków odwoławczych w postępowaniu sądowoadministracyjnym, to jej poświęcono najwięcej uwagi. Rozważania zostały dopełnione także postępowaniem zażaleniowym z uwzględnieniem jego odrębności w stosunku do postępowania kasacyjnego. Poza zakresem rozważań pozostały środki zaskarżenia o niedewolutywnym charakterze. Rozważania w zakresie międzyinstancyjnego postępowania w procedurze sądowoadministracyjnej osadzone w polskiej regulacji zostały wzbogacone o analizę komparatystyczną w wybranych państw europejskich ( Republika Federalna Niemiec, Austria, Republika Czech, Republika Słowacka). Adresatem monografii są sędziowie sądów administracyjnych, prawnicy - praktycy oraz przedstawiciele doktryny i studenci.

Folia Philosophica. Vol. 36

red. Dariusz Kubok

36. tom „Folia Philosophica” zgodnie z otwartą formułą tego pisma prezentuje szeroki zakres problematyki filozoficznej, począwszy od studiów historycznofilozoficznych przez kwestie natury estetycznej aż po zagadnienia z zakresu logiki. Prezentowany tom „Folia Philosophica” stanowi multidyscyplinarny zbiór artykułów, który sięga korzeni myśli europejskiej i okazuje się inspirującą propozycją namysłu nad ontologicznymi, estetycznymi i logicznymi aspektami filozofowania. Tom zawiera również przekład, recenzje oraz sprawozdanie. Studia poruszające zagadnienia teoretyczne, a także kwestie związane z etosem życia zadowolą zarówno wytrawnych badaczy filozofii, jak i czytelników zainteresowanych szeroko pojmowaną problematyką filozoficzną.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 5

red. Ewa Budzyńska

Rocznik „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa”  nawiązuje do wydawanych przez Śląski Instytut Naukowy „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”. W tomie piątym podjęty został problem szeroko pojętych wartości – wartości a etniczność, wartości prospołeczne i ich przemiany, świat wartości w różnych kulturach. „Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa” - to periodyk adresowany nie tylko do socjologów, lecz także do przedstawicieli innych nauk humanistycznych oraz wszystkich osób zainteresowanych problematyką społeczną.

"Romanica Silesiana" 2017, No 12: Le pere / The Father

red. Michał Krzykawski

Powiedzieć, że ojciec nowoczesny, przynajmniej od czasów Freuda, jest problemem politycznym, który dotyczy nas wszystkich, to z pewnością nie powiedzieć nic nowego. Ojciec i jego imię, jego władza i waga. Ojciec i jego reprezentacje, jego braki i wybrakowania. Ojciec i nasze rewolty, nasze oczekiwania i pragnienia. Ojciec symboliczny, ojciec fantazmatyczny i dany ojciec – z krwi i kości. Wreszcie obecność ojca: nieredukowalna, potężna i niekwestionowalna; zarówno dla tych, które i którzy jej doświadczyli, jak i dla tych, którym była obca. Wszystko to jest znane. Warto jednak przyjrzeć się bliżej warunkom, w których te rozpoznane już problemy pojawiają się na nowo, aby lepiej odpowiedzieć na powracające widmo ojca i przewidzieć związane z jego nadejściem wydarzenia.

Synanthropisation of forest and shrub communities in the Upper Vistula River Valley (Oświęcim Basin, Northern Prykarpattia)

Michał Romańczyk, Zbigniew Wilczek, Agnieszka Kompała-Bąba, Wojciech Bąba

W pracy zaprezentowano wyniki badań fitosocjologicznych mających na celu określenie naturalności roślinności leśnej i zaroślowej Doliny Górnej Wisły w oparciu o zmodyfikowany system form i faz degeneracji. Ocenę synantropizacji zbiorowisk wykonano poprzez: określenie udziału ilościowego i jakościowego antropofitów (archeofity, kenofity oraz niezadomowione diafity) w fitocenozach tych zbiorowisk oraz przedstawienie zmian w ich strukturze przejawiających się różnymi formami degeneracji. Ponadto analizie poddano grupę gatunków starych lasów liściastych w celu oceny naturalności lasów oraz weryfikacji hipotezy o zajmowaniu przez nie dawnych, historycznych już lokalizacji. Zestawiono również wyniki dotyczące udziału antropofitów oraz gatunków starych lasów w wyróżnionych kategoriach krajobrazowych roślinności (kompleksy leśne, wyspy leśne, zakrzewienia). Roślinność leśna i zaroślowa, ze względu na długotrwałość i intensywność oddziaływań antropogenicznych (osadnictwo, przemysł, rolnictwo, gospodarka stawowa), w znacznej mierze odbiega od potencjalnej roślinności naturalnej. W przypadku najlepiej zachowanych kompleksów leśnych zaproponowano utworzenie nowych form ochrony przyrody. Stwarzają one możliwość ograniczenia bezpośredniej presji antropogenicznej i umożliwiają przebieg spontanicznych procesów regeneracyjnych. Praca adresowana jest do ekologów lasu, leśników oraz służb ochrony przyrody zajmujących się powoływaniem nowych form ochrony przyrody i monitoringiem przyrodniczym, a także architektów krajobrazu oraz urzędników odpowiedzialnych za ochronę przyrody i środowiska. Wersja elektroniczna nie zawiera płyty CD

Kawa czy herbata? Pierwszy telewizyjny program śniadaniowy. Komunikat polimodalny z perspektywy lingwistyki dyskursu

Ewelina Tyc

Rozprawa prezentuje szczegółową analizę pierwszego ogólnopolskiego programu śniadaniowego Kawa czy herbata?. Poranny magazyn emitowany był na antenie TVP1 od 1992 do 2013 roku, czyli przez dwadzieścia jeden lat. Był to okres dużych zmian nie tylko w polskiej telewizji, lecz także w ogóle w mediach masowych. „Telewizja na śniadanie”, bo taka idea przyświeca porannym pasmom, jest w Polsce chętnie oglądana. Świadczą o tym zarówno wskaźniki oglądalności, jak i obecność pasma porannego nie tylko w każdej z wiodących stacji telewizyjnych w Polsce, lecz także w stacjach lokalnych (np. TVP Katowice). Praca złożona jest z dwóch głównych części, które podzielone są na szczegółowe rozdziały. W części teoretycznej jest przedstawiony stan badań prac medioznawczych. Są również szeroko opisane metody postępowania, czyli analiza dyskursowa oraz językowy obraz świata, medialny obraz świata i dyskursywny obraz świata. W drugiej zaś części – analitycznej – został opisany materiał audiowizualny programu Kawa czy herbata?. Materiał scharakteryzowano według czterech aspektów wzorca gatunkowego opracowanego przez Marię Wojtak: aspektu strukturalnego, aspektu pragmatycznego, aspektu stylistycznego oraz aspektu poznawczego. W aspekcie strukturalnym została omówiona budowa zarówno całości programu, jak i poszczególnych jego części. W aspekcie pragmatycznym analizą zostali objęci aktorzy analizowanego dyskursu, czyli prezenterzy programu oraz sceny, na której występują, czyli studio. Z kolei w aspekcie stylistycznym charakterystyce zostaje poddany styl indywidualny wybranych gospodarzy programu. W ostatnim aspekcie – poznawczym – przedstawiony zostaje medialny obraz świata, który został stworzony w programie śniadaniowym Kawa czy herbata?. Podjęte w pracy rozważania wpisują się w nurt badań dotyczących lingwistyki dyskursu oraz mediolingwistyki.

"Studia Politicae Universitatis Silesiensis". T. 22

red. Jan Iwanek, Paweł Grzywna, Robert Radek

„Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (pod redakcją Jana Iwanka, Pawła Grzywny i Roberta Radka) w roku bieżącym (2018) przyjęły formułę kwartalnika recenzowanego, którego jedyną wersją jest wersja elektroniczna publikowana w dostępie otwartym w Central and Eastern European Online Library (www.ceeol.com) oraz w University of Silesia Press (www.journals.us.edu.pl).   Tom 22 kwartalnika „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” (2018) tradycyjnie gromadzi teksty w kilku tematycznych działach. Pierwszy „Teoria polityki i myśl polityczna” zawiera opracowanie autorstwa Macieja Guzego, dotyczące polskiego nacjonalizmu, którego przedstawicielem jest formacja Czarny Blok, oraz artykuł Bartosza Mazurkiewicza przybliżający sylwetkę współczesnego sołtysa-lidera lokalnego. W dziale „Polityka społeczna” kolejne dwa artykuły – pierwszy autorstwa Moniki Zawartki dotyczący polityki senioralnej, drugi – Damiana Mirczaka – przybliżający kwestię rządowych programów mieszkaniowych. W dziale ostatnim „Komunikowanie społeczne i polityczne” Dariusz Krawczyk przedstawia zagadnienie dotyczące pracy oficerów prasowych jednostek policji, z kolei Kinga Oliwia Zdrojewska skupia się na zmianach ustawodawczych w działalności radia w Polsce w związku z akcesją do UE.

"Prawne Problemy Górnictwa i Ochrony Środowiska" 2018, nr 1-2

red. Grzegorz Dobrowolski, Małgorzata Piekarska

Tematyka tego numeru obejmuje dość zróżnicowaną problematykę, która przynajmniej po części dotyczy geologii i górnictwa. Jeden z artykułów dotyczy wydobywania kopalin z wód powierzchniowych. Autor wskazuje tu na niekorzystne rozwiązania w tym zakresie, związane z tym, że wydobywający kopaliny z wód powierzchniowych powinien uzyskać zarówno pozwolenie wodnoprawne, jak i koncesję. Kolejny „górniczy” tekst dotyczy ocen oddziaływania przedsięwzięć geologicznych i górniczych na obszary Natura 2000. Warto polecić również tekst o odpowiedzialności za szkody wyrządzone robotami geologicznym niewymagającymi koncesji. Tu Autor ukazuje problemy związane z jej poniesieniem na podstawie Prawa geologicznego i górniczego, występujące wskutek tego, że w przypadku takich robót nie zawsze zespół urządzeń posiada status zakładu górniczego, a podejmowane działania nie są rozumiane jako jego ruch prowadzony przez przedsiębiorcę. Z zakresu szeroko rozumianej ochrony przyrody warto wskazać na trzy artykuły. Pierwszy z nich dotyczy ochrony rezerwatowej w lasach. Ciekawie przedstawia się również tekst poświęcony ewolucji powszechnej ochrony drzew i krzewów spowodowanej radosną twórczością ustawodawcy określaną mianem „Lex Szyszko”. Wreszcie trzeci z artykułów przybliża kwestie związane z kontrolą przestrzegania przepisów na terenie dwóch obszarowych form ochronnych, tj. parku narodowego i rezerwatu przyrody. Przygotowano również sprawozdanie z konferencji pt. „Prawne instrumenty ochrony powietrza”, która odbyła się 20 kwietnia 2018 r., na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Z opracowań ogólnych warto zwrócić uwagę na recenzję monografii zatytułowanej Rozważania o... (Katowice 2018). Tradycyjnie Czytelnik znajdzie w czasopiśmie kolejną część komentarza do ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Tym razem do art. 13–17 tego aktu.

TechGnoza, uchronia, science fiction. Proza Jacka Dukaja

Piotr Gorliński-Kucik

Książka adresowana jest przede wszystkim do badaczy literatury najnowszej, krytyków literackich oraz historyków idei. Praca może zainteresować także odbiorców kultury popularnej i miłośników literatury science fiction, ze względu na poruszane w niej zagadnienia. Główny bohater pracy – Jacek Dukaj – jest jednym z popularniejszych obecnie pisarzy polskich, a niniejsza praca jest (prawdopodobnie) pierwszą monografią na temat jego twórczości.

Zoomorfismos fraseológicos del espanol y del polaco: un estudio contrastivo desde el punto de vista de la lingüística cultural

Agnieszka Szyndler

Przedmiotem pracy jest analiza kontrastywna frazeologizmów zoonimicznych opartych na metaforze konceptualnej CZŁOWIEK TO ZWIERZĘ, występujących w języku hiszpańskim oraz polskim, a więc języków wpisanych w tę samą europejską ramę: system macro. Niemniej jednak fakt, iż kultura ta została ukształtowana poprzez wspólny system filozoficzno-religijny nie oznacza, że pomiędzy obiema społecznościami, polską i hiszpańską, nie istnieją różnice kulturowe, mające swoje odzwierciedlenie w formach językowych. Hipoteza ta ma swoje potwierdzenie w części analitycznej niniejszej pracy. Autorka opierając się na założeniach lingwistyki kulturowej rozumianej jako dyscyplina interdyscyplinarna, pozwalająca na opis poszczególnych aspektów języka z perspektywy różnych wizji świata oraz stosowanie różnorodnych narzędzi badawczych w zależności od etapu badań (por. Wilk-Racięska, 2009) podjęła próbę analizy onomazjologicznej skonwencjonalizowanych jednostek frazeologicznych, podzielonych na sześć domen konceptualnych, pod kątem semantycznym (znaczenie konotacyjne i denotacyjne, motywacja, komponent wyobrażeniowy) oraz pragmatycznym (rola kontekstu komunikacyjnego w interpretacji i modyfikacji znaczenia frazeologicznego). W celu zachowania spójności metodologicznej Autorka opiera się na standardowej wersji języka hiszpańskiego, jedynie w nielicznych przypadkach, w celu pokazania różnic konceptualnych istniejących w obrębie jednego systemu micro, odwołuje się do amerykańskich wariantów języka hiszpańskiego. Niniejsza praca ma charakter nowatorski gdyż Autorka wieloaspektowo analizuje motywację oraz figuratywność frazeologizmów zoomorficznych obu języków, odnosząc się zarówno do teorii semantyczno-leksykalnych, jak i do podejść kognitywnych i pragmatycznych. W ten sposób rozszerza dominującą w pracach frazeologicznych perspektywę semantyczną o odwołania o charakterze komunikacyjno-dyskursywnym. Przedstawione w pracy badania i wnioski mogą zainteresować szerokie grono odbiorców, w szczególności językoznawców (nie tylko hispanistów), ale także etnologów, kulturoznawców, tłumaczy oraz studentów neofilologii.

"Cieszyński Almanach Pedagogiczny". T. 4: Nauczyciel wartością w edukacji

red. Urszula Szuścik

Cieszyński Almanach Pedagogiczny jest periodykiem o tematyce ogólnopedagogicznej, otwartym na szeroko rozumianą współpracę. Powstał z inicjatywy Dyrekcji Instytut Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie, Uniwersytet Śląski. Tom IV Almanachu na temat Nauczyciel wartością w edukacji. W części recenzje omówiono publikację  Elżbiety Marek  Koncepcje kształcenia dzieci i nauczycieli w twórczości Ryszrda Więckowskiego   (Piotrków Trybunalski 2013). Całość zamyka Kronika, w której podano wybrane osiągnięcia z pracy Instytutu. Almanach (Tom IV) jest skierowany do teoretyków i praktyków historii wychowania i nauczania, pedagogów, nauczycieli, studentów pedagogiki, historii, wiedzy o kulturze i osób zainteresowanych problematyką pedagogiczną.

Od wrogości do przyjaźni. Habsburgowie austriaccy wobec Polski w latach 1587-1592

Aleksandra Barwicka‑Makula

Książka ukazuje, możliwie wyczerpująco i wszechstronnie, stosunki habsbursko-polskie w latach 1587-1592. Jest pierwszym całościowym opracowaniem działań dyplomacji habsburskiej w okresie trzeciego bezkrólewia. Wnikliwie ukazuje również przebieg habsbursko-polskich rokowań pokojowych z lat 1588-1589 oraz okoliczności zawarcia traktatu bytomsko-będzińskiego. Stanowi nowe ujęcie problematyki dyplomatycznych relacji między austriacką linią Habsburgów a Zygmuntem III Wazą i Rzeczypospolitą Obojga Narodów, zbudowane w oparciu o niewykorzystane wcześniej przekazy źródłowe oraz pogłębioną analizę materiałów archiwalnych, pochodzących przede wszystkim z wiedeńskiego Haus-, Hof- und Staatsarchiv, co pozwoliło na zweryfikowanie szeregu obowiązujących w historiografii ocen i utartych sądów. Nie jest jednak adresowana wyłącznie do wąskiego grona specjalistów – historyków dyplomacji, ale w zamyśle Autorki jej problematyka powinna zainteresować również pasjonatów historii nowożytnej oraz osoby zainteresowane dziejami dynastii Habsburgów.

Przedsiębiorczość jako wartość w edukacji

red. Andrzej Murzyn, red. Urszula Szuścik

W artykule przedstawione są różne ujęcia przedsiębiorczości. Część pierwsza poświęcona jest między innymi koncepcji Josepha Schumpetera. W części drugiej analizowane są historyczne uwarunkowania przedsiębiorczości. W zakończeniu podniesiony jest problem aktualnego rozumienia przedsiębiorczości.

"Przekłady Literatur Słowiańskich" 2016. T. 7. Cz. 1: Tłumacze i przekładoznawstwo słowiańskie

red. Bożena Tokarz

Tom 7. część 1 czasopisma „Przekłady Literatur Słowiańskich” poświęcony jest refleksji badaczy i tłumaczy nad przekładem w zakresie literatury i kultury polskiej, słowackiej, słoweńskiej w relacji do literatur chorwackiej, polskiej, serbskiej, słowackiej i słoweńskiej oraz literatur niemieckojęzycznych pogranicza austriacko-słoweńskiego i niemiecko-rumuńskiego. Treść zamieszczonych w nim artykułów tworzy panoramę teoretyczną i historyczną w zakresie dyscypliny, jak również konkretnych praktyk translatorskich. Spojrzenie z tych dwóch perspektyw na jednostkowe rozwiązania tłumaczy lepiej oświetla ich rolę jako pośredników (a czasem inicjatorów stylu i myślenia), decyzje, funkcje i pragmatyczność przekładu. W tym kontekście w tomie skupiono uwagę na takich problemach, jak: dominująca w praktyce i/lub w teorii norma tłumaczenia, określająca poetykę historyczną przekładu; aspekt intertekstualności przekładu, czyli jego istnienie wśród innych utworów tłumaczonych albo w kontekście serii; znajomość oryginału w kręgach artystycznych i intelektualnych kultury przyjmującej oraz wieloaspektowość przekładu artystycznego, związana z jego zapotrzebowaniem rodzimym, a także z preferencjami tłumacza, który może być „ambasadorem” obcości lub jej „legislatorem,” wzbogacając własny warsztat artystyczny i/ lub literaturę docelową. Publikacja adresowana jest do badaczy literatur i kultur słowiańskich (w tym polskiej), studentów oraz do wszystkich zainteresowanych wiedzą o innych kulturach słowiańskich.

Bazgrota w twórczości plastycznej dziecka

Urszula Szuścik

W publikacji przedstawiono założenia, badania i ich wynik nad  bazgrotą dzieci 2, 3-letnich. Celem badań była próba wyjaśnienia genezy bazgroty dziecięcej i jej przemiany przez stymulację percepcji wzrokowej. Bazgrotę dziecięcą można traktować jako rodzaj specyficznego doświadczenia dziecka. Najbardziej właściwe dla tej fazy rozwoju ekspresji plastycznej dziecka jest spojrzenie na tę aktywność poprzez dynamikę kształtowania się doświadczenia dziecka w toku przeprowadzonego przeze Autorkę eksperymentu. Praca składa się z trzech głównych rozdziałów i trzech obszernych aneksów. Zagadnienie bazgroty w rozwoju ekspresji plastycznej dziecka zostało omówione w pierwszym rozdziale pracy, odnosząc się do koncepcji rozwoju twórczości plastycznej i percepcji wzrokowej szczególnie Rudolfa Arnheima i Victora Lowenfelda oraz innych badaczy. Opisano również rozwój wartości wizualno-plastycznych w bazgrocie dziecięcej, jak: linię, plamę barwną, koło i bryłę. Bazgrota dziecięca była inspiracją dla wielu artystów, dlatego omówiono ten wątek w tym rozdziale. Szukając odpowiedzi na te problemy Autorka zestawiła wybrane przykłady bazgrot dziecięcych i dzieł sztuki. W rozdziale drugim pracy przedstawiono założenia badań, problemy badawcze, przyjęte hipotezy, charakterystykę grupy, procedurę badań, zmienne i wskaźniki. Do ich weryfikacji Autorka przyjęła metodę eksperymentu naturalnego pedagogicznego, technikę grup równoległych. Badania przeprowadzono w dwóch grupach eksperymentalnych i dwóch grupach kontrolnych w grupie dzieci przedszkolnych 2 i 3-letnich. W ramach badań przeprowadzono 15 ćwiczeń eksperymentalnych z dziećmi w oparciu o jakości wizualno-plastyczne (wzory percepcyjne). W rozdziale trzecim pracy została przedstawiona analiza ilościowa i jakościowa wyników badań, której materiał prezentuje Aneks 1 (analiza ilościowa), Aneks 2 (analiza jakościowa) i Aneks 3 ilustruje wyniki badań – prace plastyczne dzieci z przeprowadzonego eksperymentu. Całość pracy zamykają wnioski z badań jak i wnioski dla praktyki pedagogicznej. Praca jest skierowana do nauczycieli, rodziców, opiekunów, artystów i osób zainteresowanych najwcześniejszym rozwojem twórczości plastycznej dziecka, jakim jest bazgrota i jej znaczenia dla dalszego rozwoju twórczości plastycznej dziecka.

Studia Politicae Universitatis Silesiensis. T. 16

red. Rafał Glajcar, red. Jan Iwanek

Dziewięć artykułów będących efektem badawczych prac politologów z katowickiego ośrodka naukowego i przedstawicieli innych krajowych jednostek naukowo-badawczych to zawartość 16. tomu wydawnictwa ciągłego „Studia Politicae Universitatis Silesiensis” firmowanego przez Instytut Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu Śląskiego.  Teksty – jak zawsze – pomieszczono w działach tematycznych. Tym razem są to: „Systemy polityczne i gospodarcze”, „Stosunki międzynarodowe”, „Komunikowanie społeczne” oraz „Myśl polityczna”. W pierwszym z działów znalazły się dwa teksty. Sławomir Czech główny problem swojego artykułu zawarł w pytaniu o przyczyny wyjątkowej kondycji szwedzkiej gospodarki oraz finansów publicznych po recesji 2008‒2009. Drugi artykuł w dziale, autorstwa Katarzyny Todos, zawiera tezę,  że właściwe funkcjonowanie systemu praw i wolności człowieka i obywatela jest możliwe pod warunkiem istnienia środków umożliwiających ich egzekwowanie. W dziale drugim pomieszczono trzy teksty. Kazimierz Jóskowiak analizuje kwestię współpracy terytorialnej i jej instrumenty prawne w WE i UE oraz przedstawia mechanizmy nią rządzące. Łukasz Wojcieszak, charakteryzuje Szanghajską Organizację Współpracy z uwzględnieniem jej tendencji do ewoluowania od organizacji bezpieczeństwa, zwłaszcza militarnego, do stowarzyszenia skupionego na współpracy i integracji gospodarczej. Justyna Łapaj analizując problem Polaków osadzonych w ekwadorskich więzieniach za przemyt narkotyków, przedstawia specyfikę latynoamerykańskiego systemu penitencjarnego. Dział „Komunikowanie społeczne” otwiera artykuł Stanisława Michalczyka analizującego politykę medialną z  odwołaniem się do płaszczyzn regulacji: government i governance. Katarzyna Brzoza podjęła kwestię udziału kobiet w wyborach parlamentarnych, akcentując rolę, miejsce i wykreowany wizerunek medialny liderek czołowych partii podczas kampanii wyborczej w 2015 r. Dariusz Krawczyk koncentruje się na wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych  w odniesieniu do prasy samorządowej, zwracając uwagę skutki wchłaniania mediów tradycyjnych przez cyberprzestrzeń. Ostatni artykuł w niniejszym tomie został włączony do działu „Myśl polityczna”. Jest to tekst  Małgorzaty Zarębskiej, która analizuje treść ogłoszonej w maju 2015 roku encykliki papieskiej Laudato si’, zastanawiając się, czy więcej w niej tradycji Kościoła, czy nowego spojrzenia na  konkretne problemy społeczne.

Informacja w ujęciu prawnym przez pryzmat zagadnień terminologicznych

Michał Barański

Termin „informacja” funkcjonuje w wielu aktach normatywnych obowiązujących w polskim porządku prawnym, stanowiąc pojęcie bardzo złożone. Z niego zaczęły wyodrębniać się grupy poglądów określające zakres znaczeniowy informacji w ujęciu prawnym. W celu ustalenia zakresu tego pojęcia w prezentowanej publikacji sięgnięto do dorobku innych dziedzin nauki (np. nauk ekonomicznych) oraz języka potocznego. Ukazano także relację między informacją a danymi osobowymi oraz bazami danych. Zaakcentowano też relację terminu „informacjaˮ w ujęciu przedmiotowym względem terminu „informacjaˮ w ujęciu czynnościowym. Zasygnalizowano również uregulowanie informacji w szczególności w prawie konstytucyjnym, administracyjnym, karnym oraz cywilnym. Przeprowadzono analizę zależności prawnych między reklamą, informacją handlową i ekonomiczną oraz omówiono kwestie terminologiczne dotyczące informacji w zakresie prawa prasowego.

"Scripta Classica" 2016. Vol. 13

red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

Na trzynasty tom "Scripta Classica" składa się dziewięć artykułów o różnorodnej tematyce. Czytelnik znajdzie tu teksty zarówno analizujące wybrane kwestie z hymnów homeryckich, jak i te dotykające lingwistycznych aspektów tekstów Plauta czy roli Erichto w dziele Lukana. Artykuły dotyczące prozy odnoszą się natomiast do: tekstu Pauzaniasza o Partenonie, fragmentu dzieła Waleriusza Maksymusa i uwag odnoszących się do zagadnień związanych z literaturą bizantyńską.   Całości dopełniają obserwacje na temat wątków mitologicznych spotykanych w komiksach oraz współczesna, pierwsza edycja łacińskiego tekstu "Chirurgia parva", która zdaje się korespondować z artykułem traktującym o "szaleństwie" i terminach pokrewnych z punktu widzenia lingwisty.

Ład społeczny i jego przedstawienia. Księga jubileuszowa Profesora Jacka Wodza

red. Tomasz Nawrocki, Wojciech Świątkiewicz

Prof. zw. dr hab. Jacek Wódz jest wybitnym socjologiem związanym od lat z ośrodkiem katowickim. Niniejszy tom zawiera teksty ofiarowane prof. Jackowi Wodzowi na siedemdziesiątą rocznicę urodzin przez jego przyjaciół, współpracowników i uczniów. W sposób przyjęty w świecie akademickim autorzy oddają hołd wybitnemu socjologowi. W tomie można odnaleźć teksty dotyczące Jubilata, odnoszące się do jego zainteresowań badawczych, czy też podejmujące problemy bliskie jego współpracownikom i wychowankom. Autorami tekstów są nie tylko badacze z katowickiego ośrodka, ale również z Krakowa, Warszawy, Łodzi, Lublina, Rzeszowa i wielu większych lub mniejszych ośrodków naukowych.