Na boku. Pisarze teoretykami literatury?... T. 4

red. Józef Olejniczak, red. Anna Szawerna-Dyrszka

Tom jest kontynuacją serii wydawniczej Na boku, która podejmuje refleksję na temat różnych sposobów przenikania się dyskursu teoretycznoliterackiego i literackiego w nowoczesnej i ponowoczesnej literaturze polskiej. W niniejszym tomie obszar badawczy został rozszerzony o wiek XIX (reprezentuje go Henryk Sienkiewicz). Autorzy szkiców kontynuują poszukiwania wypowiedzi pisarzy na temat literatury, formułowanych obok dyskursu stricte literackiego (Zbigniew Herbert, Jacek Dukaj, Henryk Sienkiewicz), ale też subtelnie wnikających w ten dyskurs (Jan Zych, Stanisław Barańczak), a nawet ogarniających go w całości (Joanna Bartoń, Piotr Goźliński, Witold Gombrowicz). Tom rozwija też, zapoczątkowane w poprzednim tomie serii, przemyślenia dotyczące literackiej twórczości zawodowych literaturoznawców, w której dokonuje się przemieszczenie języka teoretycznego z „na boku” do centrum literatury (Zofia Mitosek). W otwierającym publikację eseju Józefa Olejniczaka pojawia się także nowe rozumienie „naboczności”, nieobecne w tomach wcześniejszych. Wynika ono z dostrzeżenia zmiany sytuacji literatury zdominowanej przez teorię. „Jeszcze parę lat temu pozycja literatury wydawała się niezachwiana, dzisiaj – jeśli wierzyć Olejniczakowi – gdy panoszy się teoria, literatura zajmuje pozycję »na boku«. Z drugiej strony, zebrane w tomie prace pokazują, że dyskurs teoretyczny nadal korzysta z dyskursu literackiego, aczkolwiek w formacji ponowoczesnych jest odwrotnie – dyskurs krytycznoliteracki i teoretycznoliteracki wyprzedza teksty literackie” (z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Anny Węgrzyniak). Adresatem tomu jest środowisko akademickie oraz humanistycznie ukierunkowana młodzież szkół ponadgimnazjalnych.

"Logopedia Silesiana" 2015. T. 4

red. Olga Przybyla

"Logopedia Silesiana" po raz kolejny otwiera możliwość prezentacji dokonań i przemyśleń wszystkim osobom zainteresowanym logopedią jako nauką o biologicznych uwarunkowaniach języka i zachowaniach językowych, a także opisem relacji między mową, myśleniem a rzeczywistością wyrażaną językiem. Wraz ze specjalizacją mózgu i rozwojem funkcji językowych doskonaleniu podlegają obwodowe struktury narządu mowy, odpowiadające za produkcję mowy oraz jej percepcję (odbiór za pomocą narządu słuchu). Wszelkie nieprawidłowości występujące w ich zakresie od samego początku łączą się z praktyczną działalnością logopedii związaną z diagnozą i terapią zaburzeń mowy. Tradycję logopedii określa bowiem praktyczna działalność w zakresie czynności orzekających o zaburzeniach mowy, tworzenie programów terapii osób dotkniętych zaburzeniami mowy oraz budowanie metod i sposobów tej terapii. Analiza tak złożonych zjawisk jak język, jego nabywanie i funkcjonowanie w umyśle oraz zaburzone zachowania językowe człowieka: wady wymowy, jąkanie, zaburzenia mowy w głuchocie, uszkodzeniach mózgu o różnej etiologii, m.in. w zespołach psychoorganicznych i wielorakich zespołach neurologicznych, rodzi konieczność naukowej refleksji. Składające się na czwarty tom czasopisma artykuły dotyczą zarówno aspektów diagnostycznych, a więc zawierają opisy i objaśnienia wielorakich stanów zaburzeń mowy u dzieci, młodzieży i dorosłych, jak i prognostycznych, czyli prezentują metody postępowania terapeutycznego dla poszczególnych zaburzeń, np. dla autyzmu, uszkodzeń mózgu, oraz anagnostycznych – wykorzystują wiedzę na temat zaburzeń i sposobów ich łagodzenia, celem osiągnięcia wytyczanych celów terapeutycznych. Zgodnie z tradycją czasopisma tom składa się z trzech zasadniczych części, w których naukowo-kazuistycznym dociekaniom w zakresie opanowywania i doskonalenia reguł przyswajania i odzyskiwania mowy towarzyszy dialogowo rozumiany proces postępowania terapeutycznego.

Kamienieccy herbu Pilawa. Z dziejów kariery i awansu szlachty polskiej do 1535/1536 roku

Katarzyna Niemczyk

Książka poświęcona jest średniowiecznym dziejom rodziny Kamienieckich herbu Pilawa. Historia tej familii, której najwybitniejszym przedstawicielem jest pierwszy w dziejach Polski hetman wielki koronny Mikołaj Kamieniecki, obfituje we wzloty i w upadki. Protoplasta rodziny ­­­­– Klemens z Moskorzewa – wywodził się z drobnej, niewiele znaczącej szlachty. Jednak dzięki wiernej służbie u Władysława Jagiełły zdołał uzyskać tytuł podkanclerzego królestwa i awansować do grona znamienitych dostojników. Niestety jego syn Marcin nie odziedziczył zmysłu politycznego i gospodarczego po ojcu. Sprzeniewierzył majątek i popadł w niełaskę u Jagiellonów. Dopiero jego potomkowie zaczęli mozolną odbudowę pozycji rodziny, a ostatnie opisywane w książce pokolenie nie tylko nawiązało do świetności protoplasty familii, ale znacznie ją przewyższyło. To w gronie tej generacji znaleźli się: pierwszy w historii Polski hetman koronny Mikołaj, jego brat Marcin, hetman „polny” (vicecampiductor), i Jan – rotmistrz.

Lucius Annaeus Seneca: "Trojanki. Troades"

oprac. Tomasz Sapota, oprac. Iwona Słomak, tłum. Tomasz Sapota, tłum. Iwona Słomak

Przełożyli i opracowali Tomasz Sapota, Iwona Słomak, wstęp Tomasza Sapoty, przypisy opracowała Iwona Słomak Lucius Annaeus Seneca, żyjący za czasów Nerona rzymski filozof, zostawił po sobie zbiór dziewięciu tragedii, jedynych zachowanych w całości antycznych łacińskich tekstów tego gatunku. Trojanki to lament kobiet czekających w ruinach Troi na wyniki losowania, które wskaże, komu z greckich zdobywców każda przypadła w udziale jako wojenny łup. Tekst pokazuje, jak przemoc reinterpretuje wyobrażenia człowieka o sobie samym i jak w świecie trupów, monotonii cierpienia, okrucieństwa, gwałtów powstaje porządek nicowania: obrót fortuny królową zmienia w niewolnicę, matkę w osieroconą wdowę. Kobiety z Troi stają przed próbą ustalenia sensu nieszczęścia, które zmiażdżyło ich los. Siła tego dramatu wypływa z jego stoickich i retorycznych podstaw. Okrucieństwo, rozpacz, brak nadziei, utrata „siebie”, obrazu tego, kim się jest – są tu egzaminowane narzędziami racjonalnej argumentacji.

"Silesian Journal of Legal Studies". Vol. 10

Joanna Nowakowska-Małusecka

Kolejny numer czasopisma Silesian Journal of Legal Studies stanowi kontynuację dyskursu prawniczego prowadzonego przez Autorów z całego świata. Numer 10 periodyku będąc doskonałą platformą wymiany myśli, poglądów oraz opinii środowisk akademickich, poświęcony jest rozważaniom z zakresu prawa międzynarodowego publicznego, praw człowieka, prawa pracy oraz prawa Unii Europejskiej. Wśród artykułów znalazły się w głównej mierze opracowania poświęcone szeroko pojętym zagadnieniom ochrony praw człowieka, dla których punktem wyjścia są refleksje podkreślające znaczenie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz roli Trybunału Sprawiedliwości w wyznaczaniu powszechnie obowiązujących standardów ochrony praw człowieka. W dalszej części, przedmiot rozważań stanowią wybrane zagadnienia dotyczące dyskryminacji rasowej oraz etnicznej Romów w sektorze zatrudnienia, a także międzynarodowej ochrony praw dzieci, w tym udzielanej im pomocy humanitarnej, w sytuacji zagrożenia konfliktami zbrojnymi. Należy także zwrócić uwagę na artykuł dotyczący analizy ukraińskiego prawa pracy z punktu widzenia obowiązujących norm międzynarodowych. W  każdym kolejnym numerze zamieszczane są także sprawozdania z konferencji naukowych, krajowych i zagranicznych, w których uczestniczyli pracownicy i doktoranci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, a także wykaz monografii autorstwa pracowników Wydziału i konferencji organizowanych przez Wydział oraz jego Fundację Facultas Iuridica, która współfinansuje wydanie periodyku. Materiały publikowane w czasopiśmie kierowane są do szerokiego grona prawników, zarówno teoretyków, jak i praktyków, a także do studentów i doktorantów.

Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze. T. 20: Z przemian gatunkowych w literaturze rosyjskiej XX i XXI wieku

red. Jadwiga Gracla, red. Halina Mazurek

Dwudziesty tom „Rusycystycznych Studiów Literaturoznawczych” poświęcony został zagadnieniom związanym z przekształceniami dokonującymi się w dziedzinie gatunków literackich. Niniejszy tom – jak pisze we Wstępie – Halina Mazurek stanowi próbę rozpoznania pewnych, zarówno powtarzających się we współczesnej literaturze rosyjskiej zjawisk związanych z przebudową gatunków literackich, jak i przypadków jednostkowych, ale ciekawych i godnych uwagi. Dwa początkowe teksty dotyczą okresu modernizmu. Pozostałe wiążą się już bezpośrednio z nowym pisarstwem, choć wymagającym, jeśli nie podsumowań to przynajmniej fachowych komentarzy na temat określony w tytule. Celem autorów było przede wszystkim potwierdzenie, na wybranych przykładach, różnorodności odmian gatunkowych cechującej literaturę postmodernistyczną, zasygnalizowanie problemów w identyfikacji gatunków i zwrócenie uwagi na modyfikacje gatunkowe do tej pory nieopisywane.

Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza - stan - perspektywy

Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, ...

„Nauczanie i promocja języka polskiego w świecie. Diagnoza – stan – perspektywy” to pozycja obowiązkowa na półkach nauczycieli, wykładowców, lektorów, działaczy polonijnych, animatorów kultury, dziennikarzy, dyplomatów – jednym słowem wszystkich, którym prestiż języka polskiego w świecie leży na sercu i od których los i status języka polskiego na świecie zależy. Publikację stworzył zespół autorski w składzie: Władysław Miodunka, Jolanta Tambor, Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Danuta Krzyżyk, Jan Mazur, Bernadeta Niesporek-Szamburska, Kazimierz Ożóg, Adam Pawłowski, Dorota Praszałowicz, Anna Seretny, Roman Szul, Agnieszka Tambor, Tadeusz Zgółka (współpraca: Małgorzata Smereczniak, Karolina Graboń). Autorzy to jednocześnie zespół ekspertów powołany przez JM Rektora UŚ na mocy umowy z Ministerstwem Nauki i Szkolnictwa Wyższego w styczniu 2017 roku w celu opracowaniu strategii nauczania i promocji języka polskiego w świecie, która miała uwzględniać: nauczanie języka polskiego jako obcego we wszystkich grupach wiekowych, na wszystkich poziomach, zarówno w systemie oświaty i szkolnictwa wyższego, jak i w innych formach; promocję języka polskiego w świecie, wraz ze wskazaniem priorytetowych kierunków geograficznych i obszarów merytorycznych oraz narzędzi promocji; koordynację działań oraz określenie zadań poszczególnych instytucji; wskazanie zakresu niezbędnych zmian legislacyjnych i sposobów finansowania. Prace nad strategią ukończono w lipcu 2017 roku, książka ukazuje się w lipcu 2018 roku. Odległość czasowa niezbyt wielka, ale brzemienna w wydarzenia. Przede wszystkim w październiku 2017 roku została powołana do życia Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej, instytucja, która przejęła zadania Biura Uznawalności Wykształcenia i Wymiany Międzynrodowej, ale też kilku innych działów, wydziałów i departamentów resortowych. Przed publikacją autorzy starali się wprowadzić konieczne zmiany, uwzględniające nową sytuację, choć nie zawsze było to możliwe. Autorzy diagnozują aktualny stan nauczania i promocji języka polskiego w świecie i sugerują najlepsze sposoby rozwikłania problemów, podpowiadają najlepsze rozwiązania. Zdajemy sobie sprawę, że szybka realizacja niektórych proponowanych zmian nie jest możliwa, gdyż wymagałaby ogromnych zmian systemowych – są to jednak plany maksimum, które pokazują bolączki i rzeczy ważne dla nauczycieli, uczniów, studentów, rodziców dzieci polskiego pochodzenia i cudzoziemców z różnych powodów uczących się języka polskiego (np. migrantów, uchodźców, ale też reemigrantów, którzy wchodzą w polski system edukacyjny), ważne także dla miłośników polskiej literatury, polskiego teatru i polskiego kina, przebywających za granicą, gdzie dostęp do dóbr kultury bywa bardzo ograniczony; dla polskich turystów, podróżników, pasażerów, którzy próżno oczekują polskich zapowiedzi w samolotach, polskojęzycznej obsługi w pociągach czy polskich napisów na takich lotniskach. Fragmenty tej publikacji będą przydatne na specjalnościach glottodydaktycznych, na podyplomowych studiach kształcących przyszłych nauczycieli języka polskiego jako obcego. Powinni po nią sięgnąć nauczyciele i wykładowcy, ale też studenci. Inspirację z tego opracowania winni czerpać ci, od których pewne zmiany, decyzje, możliwości wcielenia w życie proponowanych  rozwiązań zależą. Opracowanie pokazuje stan na przełomie lat 2017 i 2018 – stan, który systemowo wciąż jest taki sam. Daje podstawę do przemyślenia, wskazuje, co można naprawić szybko i łatwo, a co wymaga o wiele większego wysiłku. Chcemy zdecydowanie podkreślić – a to bardzo ważne – że opracowanie pokazuje też wszystkie dotychczasowe osiągnięcia, sukcesy i mocne strony polskiej edukacji glottodydaktycznej oraz promocji Polski i języka polskiego.

"Logopedia Silesiana" 2016. T. 5

red. Olga Przybyla

„Logopedia Silesiana”, zgodnie z naukowo-badawczą tradycją czasopisma, wyjaśnia w szerokiej perspektywie opisu różnorodne aspekty mowy w rozwoju i zaburzeniach oraz dąży do przedstawienia bogatego kontekstu dyscypliny. Piąty tom gromadzi prace naukowe oraz studia przypadków obejmujące teoretyczne rozważania i strategie badawczo-metodyczno-organizacyjne. Wdzięczni jesteśmy autorom, że zechcieli podzielić się naukową refleksją i doświadczeniem terapeutycznym na polu rozwijania zdolności człowieka do porozumiewania się i coraz lepszego funkcjonowania w słowie. Mamy nadzieję, że zaprezentowane rozważania teoretyczne i praktyczne umożliwią doskonalenie terapeutycznego warsztatu i wyznaczanie skutecznej terapii złożonych klinicznie zaburzeń mowy. (Prof. dr hab. Marian Kisiel, Przewodniczący Rady Naukowej „Logopedii Silesiany”)

Tropy konfliktu. Retoryka pamięci kulturowej we współczesnej powieści północnoirlandzkiej

Leszek Drong

Tropy konfliktu to książka pokazująca, jak współczesna powieść północnoirlandzka mierzy się z trudną przeszłością Ulsteru i całej Irlandii, szczególnie z napięciami lat 1968-1998. Konflikt w Irlandii Północnej przedstawiony został tutaj z perspektywy związanej z retorycznym wymiarem kultury. Wymiar ten w naturalny sposób przenika się z kwestiami społecznymi i politycznymi, bez których nie da się omawiać historii najnowszej na Wyspach Brytyjskich. Kluczowe pytanie, które powraca na kolejnych stronach tej książki, brzmi: czy (i jak) pamięć zapisana w tekstach kultury może wpływać na proces gojenia ran z przeszłości i pojednania między koegzystującymi wspólnotami. Analizując retoryczne aspekty i uwikłania współczesnych powieści północnoirlandzkich, widać wyraźnie, że literatura jako element pamięci kulturowej uczestniczy w szeroko pojętej polityce pamięci i jej mechanizmach. Leszek Drong proponuje, by w odniesieniu do sytuacji post-konfliktowej określić ten rodzaj pamięci kulturowej mianem pamięci naprawczej, w analogii do pojęcia sprawiedliwości naprawczej. Jest to pionierskie opracowanie w języku polskim przedstawiające w przeglądowy sposób tło historyczne, kulturowe i społeczno-polityczne Konfliktu z lat 1968-1998 (the Troubles) w Irlandii Północnej (rozdział I, częściowo II), a także wnikliwie omawiające wybrane powieści północnoirlandzkie (rozdziały III-VI), z których część nie była jeszcze tłumaczona na język polski. Monografia adresowana jest zarówno do studentów anglistyki, jak i wszystkich humanistów (nie tylko naukowców!) zainteresowanych historią współczesną, polityką, źródłami konfliktów w Europie i na świecie, rolą tekstów kultury w komunikacji społecznej, jak również bieżącym stanem badań, jeśli chodzi o memory studies w kontekście kulturowym.

Zakład Pascala - argumentacja i działanie

Marek Wójtowicz

Książka dotyczy zakładu Pascala, jednego z najbardziej frapujących zagadnień z zakresu filozofii religii. Francuski filozof w swoich Myślach zaproponował argumentację, której celem jest przekonanie agnostyków i sceptyków o opłacalności przyjęcia postawy religijnej. Chociaż bowiem nie sposób przedstawić wiarygodnych dowodów ani za, ani przeciwko istnieniu Boga, to jednak rozsądek – na mocy rozumowania opartego na rachunku prawdopodobieństwa – każe nam w Niego uwierzyć. W monografii ukazany został aktualny stan badań nad zakładem Pascala, a następnie poddano szczegółowej analizie kolejne elementy wywodu. Przedyskutowane zostały jego aspekty matematyczne, teologiczne i etyczne. Efektem przeprowadzonych badań jest autorska interpretacja argumentacji Pascala, o specyfice której stanowi rozszerzenie rozumowania o zagadnienia związane z działaniem człowieka zakładającego się o istnienie Boga. Omówione zostały także kwestie poprawności oraz filozoficznego znaczenia wywodu z Myśli. Następnie w książce przybliżono liczne dokonywane współcześnie propozycje udoskonalenia oryginalnej postaci zakładu. Zamiarem ich autorów jest takie zmodyfikowanie argumentacji Pascala, aby oparła się stawianym jej zarzutom. Zaprezentowano również próby wykorzystania idei francuskiego myśliciela do rozwiązywania problemów pozareligijnych: bioetycznych, ekologicznych, medycznych, psychoterapeutycznych.

Teoria komunikowania masowego. Skrypt dla studentów dziennikarstwa i komunikacji społecznej

Stanisław Michalczyk

Celem publikacji jest dostarczenie studentom dziennikarstwa i komunikacji społecznej oraz kierunków pokrewnych (np. public relations, reklama) systematycznej wiedzy ze współczesnej teorii komunikowania masowego. Poszczególne zagadnienia rozpatrywano w wymiarze historycznym (rozwój teorii), personalnym (wybitni przedstawiciele teorii) oraz aktualnym (znaczenie dla praktyki komunikowania masowego). Znajomość teorii jest podstawowym warunkiem właściwego realizowania praktyki, tj. dziennikarstwa i komunikowania publicznego. Publikacja powinna także zainteresować dziennikarzy, wykładowców oraz badaczy procesów komunikowania masowego. Dodatkowej wiedzy może dostarczyć podana po każdym rozdziale literatura uzupełniająca, a weryfikacją zrozumienia poszczególnych problemów powinna być prawidłowa odpowiedź na zawarte w skrypcie pytania kontrolne (egzaminacyjne).

Z Dziejów Prawa. T. 9 (17)

red. Marian Mikołajczyk, red. Wojciech Organiściak

W prezentowanym tomie znalazły się artykuły: Wojciecha Organiściaka o wizji, autorstwa Wincentego Skrzetuskiego, na temat wojska w dawnej Rzeczypospolitej i jego reformie, Jana Kila o ekonomicznej doktrynie anarchoindywidualizmu, Adama Drozdka na temat cła w Polsce w okresie 1918–1939, wojskowe postępowanie  polowe i doraźne w II Rzeczypospolitej stanowi przedmiot analizy w artykule Tomasza Szczygła, o nadzorze Departamentu Służby Sprawiedliwości MON oraz Zarządu Sądownictwa Wojskowego nad wojskowymi sądami rejonowymi w latach 1946–1955 pisze Marta Paszek, z kolei Elżbieta Romanowska poświęciła swój tekst procesom karnym (w latach 1950–1956) przeciwko Mieczysławowi Siewierskiemu, zaś Edwardowi Szymoszkowi i jego działalności naukowej zostały poświęcone dwa teksty autorstwa Grzegorza Nancki. W części recenzyjnej znalazły się teksty dotyczące książek L. Kani, pt. Służba sprawiedliwości w Wojsku Polskim 1795–1945; P. Kołakowskiego, A. Krzaka, pt. Sprawa majora Jerzego Sosnowskiegow świetle dokumentów analitycznych Oddziału II SG WP i zeznań Franza Heinricha Pfeifera; R. Spałka, pt. Komuniści przeciwko komunistom; M. Szumiły, pt. Roman Zambrowski 1909–1977. Tom zamykają Kronika Katedry Historii Prawa za rok 2015 oraz wykaz publikacji pracowników tejże Katedry.

"Romanica Silesiana" 2015, No 10: Insularia

Zuzanna Szatanik

Sous la rédaction de Ewelina Szymoniak, textes réunis et établis par Aneta Chmiel, Andrzej Rabsztyn, Zuzanna Szatanik   Kolejny numer czasopisma obejmuje artykuły napisane w języku francuskim, hiszpańskim, włoskim i angielskim. Tematem przewodnim tomu zatytułowanego Insularia jest literatura wysp będących dawnymi koloniami angielskimi, francuskimi i hiszpańskimi. Pomimo zrozumiałych lokalnych różnic charakteryzuje ją „kreolskość”, wyrażająca się często językiem, będącym syntezą języka kolonizatora i języka ludności skolonizowanej, ale też wielokulturowością zamkniętą na stosunkowo niewielkim obszarze insularnym. W zbiorze oprócz tekstów podejmujących ten zasadniczy nurt zamieszczono także artykuły, w których zagadnienie wyspiarskości traktowane jest w sposób metaforyczny. W stałej części Comptes rendus znalazły się nadesłane do Redakcji lub przez nią zamówione omówienia wybitnych prac literaturoznawczych z ostatnich dwóch lat.

Katastrofizm w poezji polskiej w latach 1930-1939. Szkice literackie

Teresa Wilkoń

Przez dłuższy czas prace historycznoliterackie traktowały katastrofizm jako temat, motyw, wątek, a nie jako zjawisko filozoficzno-artystyczne. Stan ten trwał do około 1930 roku, a więc do upowszechnienia katastrofizmu jako prądu oraz do czasu pojawienia się tego zjawiska nie tylko wśród wileńskich poetów, lecz także w innych grupach literackich bądź środowiskach twórców niezależnych. W latach trzydziestych zaczął się rozwijać szeroki i silny nurt katastroficzny, który znacznie wpłynął na polską kulturę i filozofię. Dla autorki niniejszej pracy interesujące stało się omówienie przynajmniej niektórych zjawisk i przyczyn rozwoju katastrofizmu w Polsce, która w tym okresie należała do najbardziej zagrożonych krajów w Europie. Poeci katastroficzni, a także katastrofizujący zbyt dobrze zdawali sobie z tego sprawę, co uwidoczniło się w twórczości poetów pokolenia 1910. W proponowanych tu szkicach w części pierwszej ważne stało się omówienie problematyki rozproszonych motywów i toposów oraz symboli katastroficznych. Omówiona została też twórczość poetów grupy „Wołyń”: Wacława Iwaniuka, Zygmunta Jana Rumla, Zuzanny Ginczanki, Jana Śpiewaka. Część druga szkiców obejmuje analizy i interpretacje wierszy wybitnych poetów, których twórczość wpisuje się w nurt poezji katastroficznej, choć należeli oni do różnych kategorii i ugrupowań poetyckich: Władysława Sebyły, Józefa Czechowicza, Mieczysława Jastruna, Jerzego Zagórskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Szczególny akcent postawiony został na motywy katastroficzne i filozoficzne w poezji Czesława Miłosza. Eksponowana w pracy twórczość poetów lat trzydziestych XX stulecia pokazała zmienność przeżyć, refleksji, stosunku do świata i ludzi, wyostrzone stany świadomości i percepcji. Wszystko to miało ogromny wpływ na tworzywo i strukturę utworu poetyckiego, a więc na typ wypowiedzi, dla której wizje i podświadome skojarzenia należą w poezji do cech najważniejszych. Książka adresowana jest do studentów, polonistów i kulturoznawców.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 4: Lingüística y didáctica de la lengua espanola

red. Agnieszka Szyndler, red. Cecylia Tatoj, red. Joanna Wilk-Racięska

W ostatnim tomie publikacji Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos znalazły się artykuły prezentujące różnorodność badań językoznawczych i rozwiązań w dziedzinie dydaktyki we współczesnym świecie hispanistycznym. W części poświęconej lingwistyce poruszono takie tematy, jak: manipulacja w dyskursie dziennikarskim, wybrane konstrukcje przyczynowe, metafory przestrzenne stosowane w języku prawniczym, perswazja w prasie skierowanej do mężczyzn, grzeczność językowa, użycie czasów w polskim i hiszpańskim Kodeksie cywilnym, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne, historyczne użycie tytułów honorowych, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne. Druga część tomu zawiera siedem tekstów przedstawiających panoramę współczesnej metodyki nauczania języka hiszpańskiego zarówno w Polsce, jak i na świecie.

"Romanica Silesiana" 2018, No 1 (13): Les littératures francophones d\'aujourd\'hui: l\'universel du et au quotidien

red. Ewelina Berek, Joanna Warmuzińska-Rogóż

Numer 13 czaospisma „Romanica Silesiana” poświęcony jest tematyce codzienności, czy też wręcz banalności życia we współczesnej literaturze frankofońskiej. Współcześni pisarze pochylają się nad codziennością, tym, co nieważne, odnajdując w tym obszarze, paradoksalnie, niezwykłe bogactwo i odkrywczą moc zwykłości, czemu dają wyraz w różnych gatunkach literackich i różnorodnych praktykach narracyjnych: autofikcji, powieści, noweli, dzienniku, eseju. W literaturze odchodzi się od monumentalnych powieści, proponując teksty bez historii, które skupiają się na zwyczajności i braku zdarzeń. Zainteresowanie tematyką codzienności wymaga bez wątpienia specyficznego sposobu konstrukcji tekstu, który będzie w stanie zaintrygować czytelnika tym, co nie wydaje się godne literatury. W numerze znalazło się trzynaście artykułów ukazujących ogromny potencjał badawczy pojęcia codzienności w różnych literaturach, między innymi belgijskiej, maurytyjskiej, algierskiej, quebeckiej, a także z różnych perspektyw i punktów widzenia. Numer adresowany jest do badaczy literatury, a także wszystkich osób zainteresowanych współczesną produkcją literacką w krajach frankofońskich.

Tekst literacki w kręgu językoznawstwa. T. 2

Ewa Sławkowa

Książka adresowana jest do nauczycieli akademickich, doktorantów, studentów kierunków humanistycznych (zwłaszcza filologów). Sytuując się w obszarze stylistyki językoznawczej oraz przestrzeni badań nad językiem i stylem autorów, praca  zawiera konkretną propozycję dydaktyczną  propagującą  ideę „językoznawczej lektury” tekstu literackiego. Posługuje się materiałem literackim dla zilustrowania najważniejszych pojęć z zakresu lingwistyki tekstu, genologii lingwistycznej, semantyki oraz onomastyki literackiej. W każdym z trzynastu rozdziałów książki, z których każdy zawiera konkretną propozycję odczytania złożonych sensów tekstu literackiego, autorka ukazuje merytoryczną wartość  lingwistycznych paradygmatów oraz siłę analityczną językoznawczego instrumentarium.  

Niedocenieni myśliciele - zapomniane historie filozofii

Andrzej J. Noras

Przedmiotem analiz są różne ujęcia historii filozofii prezentowane przez myślicieli, którzy z różnych powodów popadli w zapomnienie. Pierwszy z nich, Karl Groos, jest najmniej znany z całej trójki, ale z jednej strony jest uczniem Kuno Fischera, z drugiej – nauczycielem Willy Mooga. Historia filozofii Groosa zostaje ujęta w świetle systemów filozoficznych, które autor próbuje zredukować do trzech głównych typów. Hans Leisegang jest myślicielem, który historię filozofii pojmuje przez pryzmat ujawniających się w niej form myślowych, powracających z różnym natężeniem a różnych doktrynach. Dodatkowo jest Leisegang filozofem, który z powodów politycznych dwa razy został pozbawiony profesury w Jenie. Pierwszy raz przez nazistów, drugi raz za sprawą okupujących Niemcy sowietów. Willy Moog jest najbardziej znanym spośród trzech filozofów, aczkolwiek popadł w zapomnienie między innymi dlatego, że jego życie zakończyła samobójcza śmierć. Moog ukazuje się jako autor kilku znaczących historii filozofii, spośród których na szczególną uwagę zasługuje ta, która prezentuje dzieje myśli przez pryzmat biografii filozofów. Książka jest adresowana do każdego, kto zainteresowany jest historią filozofii jako sposobem prezentacji myśli filozoficznej.

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2017, nr 1 (9): Rozprawy i artykuły: "Gry warte świeczki". Prezentacje: Donat Kirsch

red. Maria Barłowska, Adam Dziadek, Michał Kłosiński

W dziale głównym niniejszego tomu „Śląskich Studiów Polonistycznych” prezentujemy rozprawy i artykuły wpisujące się w nurt game studies oraz groznawstwa. Wśród autorów znajdziemy między innymi Krzysztofa M. Maja, Michała Kłosińskiego oraz Svena Dwuleckiego i Arrasa Khalediego. Bohaterem działu Prezentacje jest polski prozaik Donat Kirsch, z którym rozmawia Andrzej Śnioszek. Numer uzupełniają działy Recenzje i omówienia, Varia oraz Archiwalia.

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2018, nr 2 (29): Metody ilościowe: bibliometria, naukometria, informetria, webometria - obszary zastosowań

red. Renata Frączek

Recenzowany kwartalnik naukowy „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”, publikowany przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera artykuły, komunikaty, materiały, sprawozdania oraz recenzje i omówienia publikacji z zakresu szeroko pojętej bibliologii i informatologii. Od 2013 roku periodyk uwzględniany jest w części B wykazu czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – za publikację przyznawane są 4 punkty. Każdy z tomów czasopisma ma charakter monograficzny.   Prezentowany numer 2/2018, pod redakcją Renaty Frączek, opatrzony jest tytułem „Metody ilościowe: bibliometria, naukometria, informetria, webometria”. Teksty opublikowane w tym tomie w dziale Artykuły i komunikaty dotyczą rozważań teoretycznych związanych z zagadnieniami ilościowymi, a także zawierają wyniki badań i analiz z wykorzystaniem tych metod. Do pierwszej grupy zaliczyć można dwa teksty autorstwa Anny Małgorzaty Kamińskiej. Pierwszy omawia miary i narzędzia analiz sieci społecznościowych i ich znaczenie w bibliometrii i webomertii, kolejny natomiast – modele i metody struktur grafów do analiz bibliometrycznych i webometrycznych. Anna Matysek w swoim artykule skupiła się na ilościowej analizie otwartych czasopism z zakresu nauk humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem bibliologii i informatologii, a Izabela Swoboda przeanalizowała Polską Bibliografię Bibliologiczną z uwzględnieniem piśmiennictwa z zakresu komputeryzacji bibliotek. Karolina Żuk skoncentrowała się na analizie bibliometrycznej publikacji z lat 2007–2016 autorstwa członków Kola Naukowego Bibliotekoznawców działającym przy Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.  Nieco inny charakter ma tekst Agnieszki Gołdy. Autorka skupiła się na analizie stylów bibliograficznych stosowanych w czasopismach zamieszczonych na wykazie czasopism punktowanych.

"Narracje o Zagładzie" 2018, nr 4: Izraelskie narracje o Zagładzie

red. Jagoda Budzik, Bartłomiej Krupa, Marta Tomczok (Cuber)

Bieżący numer próbuje opisać i przybliżyć nieznaną w Polsce problematykę Zagłady w różnych dyskursach izraelskich. Jej panoramiczny i złożony charakter sprawia, że sięgnęliśmy tym razem do większej liczby dyscyplin niż zwykle: historii sztuki, filmoznawstwa, politologii, historii i, tradycyjnie już, do literaturoznawstwa. Kilka tekstów drukujemy po angielsku. W części tematycznej proponujemy kilka ważnych i wyrazistych artykułów filmoznawczych, poświęconych kinu Izraela i o Izraelu (w tym dwa teksty anglojęzyczne), pierwsze w Polsce omówienie sztuki Haima Maora i kontynuację badań nad malarstwem i filozofią Brachy L. Ettinger; a także artykuły o twórczości Miriam Akavii, Idy Fink (wraz z jej niepublikowanym dotąd opowiadaniem) i Davida Grosmana. W części „ogólnej” – więcej poezji: Paula Celana, Piotra Sommera i Haliny Poświatowskiej. A także przybliżenie dopiero rodzącego się zjawiska, jakim jest musical holokaustowy. W Dokumentach mogą Państwo przeczytać reportaż „naukowy” z wyprawy do Mizocza na tereny byłego getta i wspomnienia dotyczące przyjaźni z nieżyjącymi już artystami i pisarzami izraelskimi. W części Recenzje i omówienia proponujemy szkice krytyczne m.in. o książkach Anny Bikont, Moniki Sznajderman, Aliny Molisak i Małgorzaty Wójcik-Dudek.  W części Przekłady prezentujemy pionierskie omówienie prozy drugiego pokolenia autorstwa izarelskiej badaczki Talili Kusz Zohar. Nad numerem opiekę sprawowali hebraistka, teatrolożka i literaturoznawczyni Jagoda Budzik (UAM Poznań, Uniwersytet Wrocławski) oraz Barłomiej Krupa (IBL PAN).

Filozof czystego poznania. Rzecz o Hermannie Cohenie

Andrzej J. Noras

Prezentowana monografia poświęcona jest twórcy neokantowskiej szkoły marburskiej i ukazuje się w setną rocznicę śmierci autora. Hermann Cohen jest w Polsce myślicielem mało znanym, a powodów tego faktu jest kilka. Spośród nich warto zwrócić uwagę na dwa. Po pierwsze, pozostawał w prowincjonalnym Marburgu i nie był powoływany na inne niemieckie uczelnie z powodu przybierającego na sile antysemityzmu. Po drugie, dlatego że stworzona przezeń szkoła neokantowska była tak hermetyczna, iż odstraszała nawet uczniów. Dość powiedzieć, że w gronie tych, którzy dystansowali się od tak rozumianej filozofii, znaleźli się zarówno Nicolai Hartmann, jak i Władysław Tatarkiewicz. Te dwa fakty wystarczą do uznania konieczności poznania filozofii Cohena.

Odkodowana bliskość. Powieściopisarstwo Enrique Vili-Matasa, Antonia Muñoza Moliny i Alejandra Cuevasa w kontekście prozy polskiej po 1989 roku

Katarzyna Gutkowska-Ociepa

Niniejsza rozprawa stanowi polskojęzyczną, porównawczą interpretację wybranych powieści wydanych po 1989 roku w Hiszpanii i Polsce. Opiera się na przekroju problemowym i strukturalnym tekstów pięciu prozaików z dwóch odmiennych kręgów kulturowych, nie zaś – co najczęściej spotyka się w przypadku dwubiegunowych analiz literaturoznawczych – na kwestiach translatorycznych czy receptywnych. Rozważania interpretacyjno-porównawcze poprzedzone są refleksją na temat statusu komparatystyki jako dziedziny współczesnych badań literaturo- i kulturoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem teorii amerykańskich, hiszpańskich, polskich i niemieckich. Wybór utworów do powieściowych konfrontacji – choć subiektywny – pozwala czytelnikowi dostrzec tendencje rozwojowe w prozie hiszpańskiej i polskiej. Książka skierowana jest do literaturoznawców, kulturoznawców, studentów filologii oraz wszystkich zainteresowanych najnowszą literaturą hiszpańską i polską, a także komparatystyką literacką – zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i interpretacyjno-porównawczym.

Perswazja w telewizyjnej reklamie społecznej. Studium socjologiczne

Ewa Kurzeja

Podjęty w monografii temat, obszerne zaplecze literaturowe, analiza teoretyczna problemu reklamy per se, a społecznej w szczególności, na tle historii komunikacji perswazyjnej, przeprowadzone badania empiryczne, analiza zabranych konkretnych licznych przykładów kampanii i spotów sprawiają, że monografia wzbogaci, jak dotąd niestety skromny, dorobek poznawczo-analityczny polskich badań nad reklamą, zwłaszcza w zakresie działań pożytku publicznego. Może się stać inspiracją nie tylko do dalszych badań medioznawczych i socjologicznych, lecz przede wszystkim do lepszej praktyki reklamy społecznej, uświadamiając praktykom – dyrektorom kreatywnym, wykonawcom reklamy, domom mediowym itd. – w porównawczej analizie mocne i słabe strony reklamy społecznej w Polsce, jej potencjał, a także niewykorzystane w pełni możliwości.   Z recenzji prof. dr. hab. Tomasza Gobana-Klasa   Autorka podjęła ciekawy poznawczo i ważny społecznie temat reklamy społecznej emitowanej w telewizji. […] Jej znaczenie stale wzrasta, stąd też konieczność podjęcia systematycznych badań nad mechanizmami konstruowania reklamy społecznej, jej treściami oraz skutecznością oddziaływania. […] Praca jest obszernym studium o charakterze teoretyczno-empirycznym. […] Może znaleźć szeroki krąg odbiorców wśród zainteresowanych perswazyjnymi funkcjami reklam, zwłaszcza reklam społecznych. Ma też wyraźnie aplikacyjny wymiar i zapewne spotka się również z zainteresowaniem tzw. praktyków, którzy właśnie poprzez reklamę społeczną podejmują próby upowszechniania prowadzonych przez siebie projektów socjalnych, aby w ten sposób zyskiwać ich zwolenników.   Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Świątkiewicza