Zastosowanie inteligencji obliczeniowej sieci Bayesa do oceny ryzyka powstania uszkodzeń budynków na terenach górniczych

Leszek Chomacki

Podziemna eksploatacja górnicza powoduje wstrząsy górnicze, a także deformacje powierzchni terenu, które w praktyce inżynierskiej opisuje się jako nieckę obniżeń. Jednym z istotnych wskaźników tej deformacji są odkształcenia poziome, które niejednokrotnie przyczyniają się do powstania uszkodzeń budynków murowanych na powierzchni. Dotychczas nie opracowano skutecznego i uniwersalnego narzędzia umożliwiającego ocenę ryzyka powstania uszkodzeń takich budynków. Metody wykorzystujące inteligencję obliczeniową pozwalają na symulację skomplikowanych zjawisk w wielu dziedzinach nauki. Spośród dostępnych metod wybrano te, które dają sposobność na uzyskanie wyników ze wskazaniem prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia. Takie prawdopodobieństwo można interpretować jako ocenę ryzyka zdarzenia, którym w niniejszej monografii jest powstawanie uszkodzeń budynków. Opisano kryteria wyboru grupy 207 budynków wytypowanych do przeprowadzenia badań. Utworzona baza danych o budynkach oraz wpływach eksploatacji górniczej zawiera 26 zmiennych oraz 594 przypadki. Przeprowadzono analizę danych z wykorzystaniem czterech metod inteligencji obliczeniowej. Najlepsze wyniki do zaproponowanych autorskich kryteriów oceny uzyskano dla modelu utworzonego z wykorzystaniem sieci Bayesa (BN). Zaprezentowano struktury działania różnych sieci BN oraz analizę wpływu zmiennych wejściowych na dokładność klasyfikacji uszkodzeń. Przeprowadzono symulację wykorzystania utworzonego modelu w trzech wariantach: prognozie powstania uszkodzeń w budynku, diagnozowaniu przyczyn uszkodzeń oraz przypadku dysponowania niepełną bazą danych. W podsumowaniu przedstawiono informacje uzyskane za pomocą stworzonego modelu, podkreślono możliwość jego wykorzystania w ocenie ryzyka uszkodzeń budynków murowanych poddanych wpływom eksploatacji górniczej, a także zaproponowano kierunki dalszych badań.

Posadzki z wykładzin z polichlorku winylu i wykładzin włókienniczych

Iwona Gałąska, Anna Goliszek, Małgorzata Prokop

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru posadzek z wykładzin z polichlorku winylu i z wykładzin włókienniczych, wykonywanych na podkładach podłogowych na bazie cementu lub anhydrytowych, przeznaczonych do stosowania w budownictwie mieszkaniowym i użyteczności publicznej. Warunki techniczne mogą stanowić dokumenty odniesienia do opracowywania: opisów dotyczących określenia rodzaju, zakresu i sposobu wykonywania poszczególnych rodzajów robót (wymaganych w projektach budowlanych), specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót, które wraz z dokumentacją budowy określają przedmiot zamówienia (wymaganych w zamówieniach publicznych) oraz specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót będących przedmiotem umowy. Zakres opracowania obejmuje wymagania dotyczące właściwości materiałów, podłoży, metody układania wykładzin, a także odbioru robót wykładzinowych. Niniejsze warunki techniczne nie obejmują posadzek z wykładzin w pomieszczeniach specjalnych wykonywanych według projektu indywidualnego.

Okładziny i posadzki z płytek ceramicznych

Jacek Popczyk

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót okładzinowych i posadzkowych z płytek ceramicznych w budownictwie mieszkaniowym, użyteczności publicznej i przemysłowym. Zakres pracy obejmuje wymagania dotyczące właściwości materiałów, właściwości podłoży i sposobów ich oceny, wykonania okładzin i posadzek zewnętrznych oraz wewnętrznych, a także odbiorów robót okładzinowych i posadzkowych. Niniejsze warunki techniczne nie obejmują wykonywania okładzin ceramicznych na ociepleniach ścian zewnętrznych oraz posadzek i okładzin chemoodpornych. Roboty okładzinowe i posadzkowe powinny być wykonywane na podstawie: dokumentacji technicznej opracowanej dla konkretnej realizacji (zawierającej projekt budowlany opracowany według rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego oraz specyfikację techniczną wykonania i odbioru robót - obligatoryjną w przypadku zamówień publicznych) lub też umowy między inwestorem a wykonawcą, określającej co najmniej materiały, technologię wykonania oraz warunki odbioru robót (np. niniejsze warunki techniczne). Projekt budowlany powinien uwzględniać: materiały do wykonania okładziny i posadzki, lokalizację i warunki użytkowania, rodzaj oraz stan podłoży pod okładziny i posadzki.

Fire properties of electric cables used in buildings

Katarzyna Kaczorek-Chrobak

Właściwości ogniowe kabli elektrycznych stosowanych w budynkach W obiektach budowlanych stosuje się kable wykonane z użyciem różnych materiałów konstrukcyjnych polimerowych, co zwiększa ich obciążenie ogniowe, a zatem znacząco wpływa na bezpieczeństwo pożarowe budynków. Kable elektryczne i wykonane z nich instalacje elektryczne, pomimo że są istotnymi elementami bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych, nie są brane pod uwagę w ogólnej analizie bezpieczeństwa pożarowego i zwykle nie podlegają ocenie pod kątem potencjalnego zagrożenia pożarem. Tymczasem jednym z zadań w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom pożarowym w budynkach powinno być zmniejszenie ryzyka pożarów wywołanych zwarciami w instalacjach elektrycznych. Natomiast, w przypadku wystąpienia pożaru, należy mieć na uwadze proces rozprzestrzeniania się ognia z udziałem kabli elektrycznych, który - ze względu na sposób instalacji kabli w budynkach - może przenosić ogień na duże odległości od miejsca zainicjowania pożaru oraz pomiędzy kondygnacjami budynku (poprzez szyby instalacyjne). Problem naukowy niniejszej rozprawy stanowi określenie wpływu istotnych parametrów konstrukcyjno-materiałowych kabli na ich właściwości ogniowe poprzez ustalenie zależności jakościowych, a w miarę możliwości również ilościowych, między tymi wielkościami. Celem niniejszej monografii jest wyodrębnienie istotnych czynników związanych z konstrukcją kabli elektrycznych, wpływających na określone właściwości pożarowe, takie jak: wydzielanie ciepła, wytwarzanie dymu, długość zniszczenia i ilość toksycznych produktów spalania w różnych warunkach wentylacji pomieszczeń. Zgodnie z najlepszą wiedzą autorki takie systematyczne badania nie zostały dotychczas opublikowane. Przedstawione badania są oryginalne i wypełniają lukę badawczą w aspekcie rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych kabli i przewodów elektrycznych, wpływających na ich właściwości ogniowe. W celu wyodrębnienia parametrów konstrukcyjnych kabli, które istotnie zmieniają ich właściwości ogniowe, poddano analizie osiemdziesiąt trzy kable elektryczne (osiemdziesiąt dziewięć próbek kabli) o różnej konstrukcji i zastosowanych materiałach. Zbadano je, stosując między innymi standardową metodę badawczą opisaną w normie EN 50399. Dobór próbek kabli uwzględniał obecność jednej determinującej cechy konstrukcyjno-materiałowej. Wnioski z wykonanych badań były następujące: (1) konstrukcja, liczba żył roboczych i obecność pancerza lub metalicznej żyły koncentrycznej poprawiają właściwości ogniowe przez wytworzenie bariery przed przenikaniem płomienia w głąb wewnętrznych warstw kabla; (2) zastosowanie żył roboczych miedzianych powoduje obniżenie parametrów ogniowych w porównaniu z kablami z żyłami aluminiowymi (uzyskano do czterech razy niższą wartość maksymalnej średniej szybkości wydzielania ciepła dla kabla z żyłami miedzianymi); (3) materiał konstrukcyjny na bazie plastyfikowanego poli(chlorku winylu) znacznie pogarsza właściwości ogniowe kabli w stosunku do materiałów bezhalogenowych (maksymalna średnia szybkość wydzielania ciepła była ponad siedemnaście razy wyższa dla kabla na bazie materiałów halogenowych), co wynika z procesu dekompozycji termicznej tworzywa; (4) nie stwierdzono wyraźnego związku między parametrami związanymi z właściwościami ogniowymi kabli elektrycznych a standardowym parametrem kablowym c, poprawiającym monotoniczność uzyskanych wyników badań ogniowych kabli i stosowanym dotychczas w doborze próbek do badań w obrębie tej samej rodziny kablowej. W związku z faktem, iż przeprowadzone badania wykazały znaczny wpływ liczby żył roboczych, jako barier metalicznych dla penetracji płomienia do warstw wewnętrznych kabli elektrycznych i objętości części niemetalicznych na właściwości ogniowe kabli, zaproponowano parametr Omega związany z efektywną objętością elementów niemetalicznych palnych. Parametr Omega zależy od stosunku objętości elementów niepalnych niemetalicznych do objętości elementów palnych niemetalicznych kabla oraz efektywnej powierzchni wymiany ciepła w obrębie budowy kabla. Znacznie wyższe bezwzględne współczynniki korelacji Pearsona (bliskie -1) uzyskano dla całkowitego wydzielonego ciepła i całkowitego wytworzonego dymu w funkcji parametru Omega niż parametru X. W celu ilościowego oznaczenia ilości gazów uzyskanych w warunkach kontrolowanych wentylacją, badaniom poddano prosty przewód elektryczny z izolacją na bazie poli(chlorku winylu) stosowany powszechnie w budownictwie oraz - jako próbkę referencyjną - czysty nieplastyfikowany poli(chlorek winylu) oraz polietylen o niskiej gęstości (najprostszy z polimerów) zgodnie z metodą badawczą o nazwie Steady State Tube Furnace. Trzykrotnie niższe wydajności dwutlenku węgla w różnych warunkach wentylacji uzyskano dla badanego kabla w porównaniu z referencyjnym czystym nieplastyfikowanym poli(chlorkiem winylu) oraz dwukrotnie niższe w zestawieniu z czystym polietylenem, co potwierdza nieznaczny wpływ efektu hiperwentylacji na człowieka podczas palenia się kabli. Natomiast w przypadku wydzielania tlenku węgla, uzyskano czterokrotnie wyższe wartości wydajności dla badanego kabla w porównaniu z czystymi polimerami. Maksymalną wartość wydajności powstawania tlenku węgla (0,57 g/g) uzyskano w przypadku przepływu powietrza wynoszącego 5 l/min i wartość ta zmniejszała się wraz ze wzrostem stopnia wentylacji. Zmierzone wydajności węglowodorów były podobne do wartości referencyjnych, z wyjątkiem współczynnika równoważności f = 0,27. Wydzielanie żrącego i toksycznego chlorowodoru podczas spalania kabla elektrycznego jest niezależne od warunków wentylacyjnych. Reakcja korozji między miedzią i chlorowodorem oraz między wypełniaczami nieorganicznymi i chlorowodorem zmniejszyła zawartość tego gazu w wydzielanym dymie. Analiza z wykorzystaniem teorii Quintiere'a wykazała, iż metoda kalorymetru stożkowego może być użyta w modelowaniu numerycznym procesu spalania kabli, a jej zastosowanie może znacznie ułatwić i zmniejszyć liczbę badań ogniowych kabli, bez negatywnego wpływu na wyniki końcowe. Jednakże kable w tym przypadku należy traktować jako materiały stałe kompozytowe. Reasumując, analiza wpływu budowy kabli jest istotnym elementem z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych. W toku pracy nad monografią stwierdzono, iż: czynniki, takie jak ilość, kształt i materiał, z którego wykonane są żyły robocze oraz rodzaje materiałów, z których wykonane są elementy niemetaliczne kabli, a także obecność pancerza lub żyły koncentrycznej w kablach, istotnie wpływają na właściwości ogniowe, na przykład wydzielanie ciepła, wytwarzanie dymu, długość zniszczenia oraz wydzielanie toksycznych produktów spalania. Przeprowadzone eksperymenty umożliwiły opracowanie nowego parametru Omega, który okazał się być lepszym wskaźnikiem predykcyjnym palności kabli niż znormalizowany i szeroko stosowany obecnie parametr X. Ponadto ustalono, iż możliwe jest zastąpienie metod badawczych prowadzonych w dużej skali geometrycznej prostszą metodą kalorymetru stożkowego poprzez zastosowanie teorii Quintiere'a dla kabli elektrycznych.

Diagnozowanie techniczne budynków wzniesionych w technologiach uprzemysłowionych. Systemy wielkopłytowe

Jarosław Szulc

Budownictwo wielkopłytowe, wznoszone w latach 1960-1985, stanowi szacunkowo około 20% zasobów mieszkaniowych w Polsce. Z uwagi na istniejący problem społeczny (deficyt mieszkaniowy w Polsce) i nieprawidłowości stwierdzone podczas produkcji prefabrykatów oraz przy realizacji i eksploatacji budynków wielkopłytowych, budynki te powinny być objęte szczególną ochroną i poddawane systematycznym kontrolom stanu technicznego (z uwzględnieniem wymagań podstawowych, dotyczących bezpieczeństwa i trwałości). W pracy dokonano przeglądu podstawowych rozwiązań systemowych budynków wielkopłytowych (z podaniem ich występowania w poszczególnych województwach w Polsce), przedstawiono procedurę ich diagnozowania oraz wskazano możliwe kierunki modernizacyjne. Wytyczne skierowane są do właścicieli i zarządców budynków wielkopłytowych, rzeczoznawców budowlanych, dokonujących kontroli stanu technicznego budynków oraz innych osób i instytucji, działających w kierunku dostosowania tych budynków do współczesnych wymagań bezpieczeństwa i oczekiwanych standardów funkcjonalno-użytkowych.

Posadzki betonowe utwardzone powierzchniowo preparatami proszkowymi

Andrzej Nowacki

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru posadzek betonowych utwardzonych powierzchniowo preparatami proszkowymi. Zakres opracowania obejmuje wymagania i sposoby przygotowania podłoży, podkładów oraz wykonywanie posadzek betonowych utwardzonych powierzchniowo preparatami proszkowymi, a także kontrolę ich wykonania i odbiory robót. Postanowienia niniejszych warunków technicznych nie obejmują maszyn i urządzeń stosowanych przy wykonywaniu omawianych posadzek.

Projektowanie geotechniczne według Eurokodu 7

Lech Wysokiński, Walery Kotlicki, Tomasz Godlewski

Przedmiotem poradnika jest Eurokod 7 (norma PN-EN 1997), zawierający zasady projektowania geotechnicznego. Specyficznym wymaganiem Eurokodu 7 jest uzależnienie zakresu i rodzaju badań podłoża, niezbędnych obliczeń sprawdzających oraz wymaganej kontroli wykonania konstrukcji, od stopnia trudności zadania (kategorii geotechnicznej obiektu). Poradnik zawiera wyjaśnienia i oceny zawartych w Eurokodzie 7 wymagań i zaleceń, omówienia procedur postępowania przy projektowaniu według Eurokodu 7 najczęściej występujących w praktyce fundamentów, objętych tzw. 2. kategorią geotechniczną. Poradnik uwzględnia doświadczenia i dotychczasową praktykę polską, dokonując porównań Eurokodu 7 z normami polskimi. Zawiera przykłady obliczeniowe typowych, powszechnie stosowanych, konstrukcji fundamentów, rozwiązane „krok po kroku”. Poradnik jest pierwszą tego typu publikacją w Polsce, przeznaczoną głównie dla projektantów konstrukcji, wykonawców dokumentacji badań podłoża, inwestorów, a także studentów i nauczycieli akademickich, jako pomoc w kształceniu z przedmiotów geotechnicznych.

Roboty ziemne

Stanisław Łukasik

Przedmiotem znowelizowanego zeszytu są roboty ziemne, wykonywane w budownictwie ogólnym. W szczególności dotyczy on wykopów fundamentowych i niwelacyjnych, nasypów konstrukcyjnych, podbudów, wymiany gruntów i zasypek oraz robót przygotowawczych, związanych z ich wykonywaniem. Roboty ziemne są to roboty budowlane, obejmujące odspajanie, przemieszczanie, układanie i zagęszczanie gruntu, ewentualnie ulepszanie właściwości gruntu dodatkami mineralnymi, chemicznymi lub spoiwami. Do robót tych zalicza się również zbrojenie gruntów z wykorzystaniem geosiatek, geowłóknin, geotkanin lub siatek drucianych. W zakres niniejszego zeszytu nie wchodzą roboty ziemne związane z budową tras kolejowych i lotnisk, tuneli oraz innych budowli podziemnych, wykonywanych metodami górniczymi, urządzeń i budowli hydrotechnicznych, a także instalacji melioracyjnych.

Prefabrykowane systemy ociepleń ścian zewnętrznych. Elewacje veture

Ołeksij Kopyłow

Niniejsze opracowanie zawiera warunki techniczne wykonania i odbioru elewacji wykonanych z prefabrykowanych zestawów do ocieplania ścian zewnętrznych budynków, zwanych również elewacjami veture. Ściany przewidziane do ocieplania mogą być wykonane z elementów murowych (ceramicznych, silikatowych, z betonu kruszywowego, autoklawizowanego betonu komórkowego, kamienia naturalnego) lub z betonu (z elementów prefabrykowanych lub wylewanych na budowie). Opracowanie nie dotyczy ścian wykonanych z drewna lub metali. Warunki techniczne zawierają: terminy i definicje dotyczące zestawów veture do ocieplania ścian zewnętrznych, podstawowe wymagania stawiane prefabrykowanym zestawom veture do ocieplania ścian zewnętrznych, opis podstawowego sprzętu stosowanego do wykonania i kontroli robót elewacyjnych oraz zasady wykonywania robót i kryteria odbioru robót. Opracowanie nie dotyczy rozwiązań elewacyjnych: zawieszanych na ramach nośnych, bez izolacji cieplnej, nawet wówczas, gdy są nakładane na wcześniej wbudowaną warstwę izolacji cieplnej, a także zestawów stosowanych w bezpośrednim kontakcie z gruntem lub w miejscach, gdzie mogą występować zastoje wody.

Hałas niskoczęstotliwościowy w budynkach mieszkalnych. Źródła, skutki oddziaływania i metody oceny uciążliwości

Marianna Mirowska

W monografii przedstawiono wyniki badań uciążliwego hałasu niskoczęstotliwościowego występującego w budynkach mieszkalnych. Omówiono oddziaływanie infradźwięków i hałasów niskoczęstotliwościowych na organizm człowieka w oparciu o dane literaturowe oraz przedstawiono kryteria oceny ich uciążliwości stosowane w różnych krajach. Na podstawie własnych badań doświadczalnych autorka dokonała przeglądu źródeł hałasów niskoczęstotliwościowych występujących w budynkach mieszkalnych w Polsce i zestawiła wyniki pomiarów hałasu od urządzeń instalowanych w budynku, takich jak: pompy w hydrowęzłach, transformatory, wentylatory, klimatyzatory, agregaty chłodnicze itp. Zaprezentowano wyniki wykonanych pod nadzorem autorki badań epidemiologicznych wpływu długotrwałego narażenia na hałas niskoczęstotliwościowy na zdrowie mieszkańców oraz badań laboratoryjnych progów detekcji dźwięków o niskich częstotliwościach. W oparciu o wyniki wykonanych badań autorka proponuje własną metodę oceny uciążliwości hałasów niskoczęstotliwościowych i określa graniczne, bezpieczne i nieuciążliwe dla mieszkańców poziomy hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych.

Elastyczne wodochronne wyroby podkładowe. Komentarz do norm PN-EN 13859-1:2010 i PN-EN 13859-2:2010

Barbara Francke

Niniejszy komentarz dotyczy norm: PN-EN 13859-1:2010 Elastyczne wyroby wodochronne. Definicje i właściwości wyrobów podkładowych. Część 1: Wyroby podkładowe pod nieciągłe pokrycia dachowe, PN-EN 13859-2: 2010 Elastyczne wyroby wodochronne. Definicje i właściwości wyrobów podkładowych. Część 2: Wyroby podkładowe do ścian. W poradniku podano zakres stosowania wymienionych norm z uwzględnieniem objętych nimi wyrobów oraz zalecenia ITB w zakresie wymaganych wartości odnoszących się do właściwości tych wyrobów. Poradniki stanowi pomoc dla laboratoriów badawczych, projektantów, wykonawców robót hydroizolacyjnych oraz inspektorów nadzoru w procesie badania, projektowania, wykonywania i odbioru robót.

Konstrukcje murowe

Roman Gajownik, Jan Sieczkowski

Niniejsze warunki techniczne dotyczą wykonywania i odbioru konstrukcji murowych, wznoszonych z różnych elementów murowych i różnych zapraw murarskich. Opracowanie zawiera wymagania dotyczące dokumentacji budowy, określania czynników środowiskowych wpływających na trwałość konstrukcji oraz jakości zastosowanych materiałów i wyrobów. Mury będące przedmiotem opracowania mogą być wykonywane z elementów murowych łączonych zaprawą murarską lub za pomocą kleju murarskiego (poliuretanowego). W załącznikach zamieszczono, za PN-EN 1996-2, zasady: klasyfikacji warunków środowiskowych stosowania konstrukcji murowej oraz doboru elementów murowych, zapraw i wyrobów dodatkowych do murów. Konstrukcje murowe budynków wznoszonych na terenach podlegających wpływom górniczym oraz przewidzianych do eksploatacji w specyficznych warunkach należy wykonywać z uwzględnieniem wymagań dodatkowych, wynikających z takiej lokalizacji, oraz procesów technologicznych w nich realizowanych. Niniejsze warunki techniczne nie dotyczą konstrukcji murowych: w których elementy murowe łączone są za pomocą zapraw o specjalnym przeznaczeniu, wykonywanych z wielkowymiarowych prefabrykatów murowych, wykonywanych z elementów murowych układanych na sucho, bez użycia zaprawy murarskiej, sprężonych, sklepień (przekryć krzywiznowych) oraz wodno-kanalizacyjnych, zbiorników wodnych, pieców i kominów przemysłowych.

Posadzki mineralne i żywiczne

Andrzej Nowacki, Anna Sokalska, Zbigniew Ściślewski, Marian Suchan, ...

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru posadzek z wyrobów mineralnych i mineralno-żywicznych, stosowanych wewnątrz obiektów przemysłowych i budynków użyteczności publicznej. W niniejszej publikacji informacje o podłogach podano jedynie w zakresie koniecznym do umiejscowienia posadzki w układzie warstw podłogi oraz do wykazania zakresu i kolejności robót zanikających, których jakość wykonania ma zasadniczy wpływ na jakość wykonanej posadzki. Zakres opracowania obejmuje: wymagania dotyczące dokumentacji budowy, wymagania dotyczące wyrobów, z których będą wykonywane posadzki oraz przyjmowania tych wyrobów na budowę, wymagania dotyczące wykonywania posadzek, a także kryteria odbiorów pośrednich i odbioru końcowego wraz z kryteriami oceny jakości wykonanych prac. Warunki wykonania i odbioru posadzek mineralnych i żywicznych mogą być przydatne dla: inspektorów nadzoru nowo wykonywanych obiektów - powinny umożliwić ocenę techniczną prawidłowości wykonania poszczególnych etapów i całości prac, projektantów opracowujących dokumentacje budowy lub, w przypadku zamówień publicznych, specyfikacje techniczne wykonania i odbioru - przydatne mogą być wymagania dotyczące zawartości projektu oraz wymagania dla wyrobów do wykonywania posadzek, a także wykonawców - przydatne mogą być wymagania dotyczące wyrobów, warunków ich składowania, wykonania posadzek oraz informacje o rodzajach i sposobach odbiorów przeprowadzanych przez inspektora nadzoru. Niniejsze opracowanie nie dotyczy posadzek drewnianych, z płytek z tworzyw sztucznych, metalowych, szklanych, wykładzin z tworzyw sztucznych i tekstylnych oraz posadzek o specjalnym przeznaczeniu, np. antyelektrostatycznych.

Powłoki malarskie zewnętrzne i wewnętrzne

Jacek Popczyk

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót malarskich wewnątrz i na zewnątrz budynków mieszkalnych, budynków użyteczności publicznej i budynków przemysłowych. Niniejsze warunki techniczne obejmują: terminy i definicje, wymagania dotyczące dokumentacji technicznej, wymagania dotyczące podłoża pod malowanie, warunki wykonania, wymagania w stosunku do powłok malarskich, kryteria odbioru robót malarskich, a także wykaz przepisów krajowych oraz Polskich Norm. Niniejsze warunki techniczne nie dotyczą robót antykorozyjnych, ogniochronnych i konserwatorskich. Nie dotyczą również rusztowań, pomostów roboczych i innych urządzeń budowlanych.

Złożone systemy ocieplania ścian zewnętrznych budynków (ETICS) z zastosowaniem styropianu lub wełny mineralnej i wypraw tynkarskich

Renata Zamorowska, Jan Sieczkowski

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót dotyczących złożonych systemów ocieplania ścian zewnętrznych budynków, w tym ścian wcześniej już ocieplonych, z zastosowaniem styropianu (EPS) lub wełny mineralnej (WM) jako materiału termoizolacyjnego oraz cienkowarstwowych wypraw tynkarskich, zwanych systemami ETICS (z ang. External Thermal Insulation Composite Systems). Zakres opracowania obejmuje: podstawowe wymagania materiałowe, wymagania dotyczące podłoży, sposoby przygotowania podłoży, zasady wykonywania ocieplenia oraz zasady kontroli wykonania i odbioru robót ociepleniowych. Niniejsze warunki techniczne nie dotyczą robót związanych z montażem rusztowań, pomostów roboczych i innych pomocniczych urządzeń budowlanych. Roboty ociepleniowe objęte niniejszym opracowaniem powinny być wykonywane przez profesjonalne, przeszkolone brygady robocze. Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót dotyczących złożonych systemów ocieplania ścian zewnętrznych budynków, w tym ścian wcześniej już ocieplonych, z zastosowaniem styropianu (EPS) lub wełny mineralnej (WM) jako materiału termoizolacyjnego oraz cienkowarstwowych wypraw tynkarskich, zwanych systemami ETICS (z ang. External Thermal Insulation Composite Systems). Zakres opracowania obejmuje: podstawowe wymagania materiałowe, wymagania dotyczące podłoży, sposoby przygotowania podłoży, zasady wykonywania ocieplenia oraz zasady kontroli wykonania i odbioru robót ociepleniowych. Niniejsze warunki techniczne nie dotyczą robót związanych z montażem rusztowań, pomostów roboczych i innych pomocniczych urządzeń budowlanych. Roboty ociepleniowe objęte niniejszym opracowaniem powinny być wykonywane przez profesjonalne, przeszkolone brygady robocze.

Metody określania sztywności gruntów w badaniach geotechnicznych

Tomasz Godlewski, Tomasz Szczepański

Przedmiotem poradnika jest przegląd dostępnych metod badań geotechnicznych służących do określania charakterystyk sztywności gruntów. Opisano tu głównie (choć nie wyłącznie) metody, które wykorzystują pomiar prędkości fal sejsmicznych jako podstawy do wyznaczania parametrów sprężystych gruntu, głównie modułu odkształcenia postaciowego G. W poradniku przedstawiono podstawowe informacje dotyczące geofizycznych metod polowych oraz laboratoryjnych. Opis metod zawiera m.in. sposób wykonywania badań oraz podstawy interpretacji danych pomiarowych. Wnioski praktyczne dotyczące poszczególnych metod podano również w formie komentarzy. Przedstawiono także przykładowe wyniki dla wybranych oznaczeń parametrów sztywności (moduł ścinania) dla różnych typów gruntów uzyskanych tymi metodami. Poradnik jest pierwszą tego typu publikacją w Polsce, przeznaczoną głównie dla wykonawców dokumentacji badań podłoża oraz projektantów i inwestorów, a także studentów i nauczycieli akademickich, jako pomoc w kształceniu z przedmiotów geotechnicznych.

Tynki

Jacek Popczyk, Jan Sieczkowski

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót tynkowych dotyczące rozwiązań najczęściej występujących w praktyce. Warunki dla rozwiązań szczególnych powinny być ustalane indywidualnie. Niniejsze warunki techniczne obejmują: terminy i definicje, wymagania dotyczące dokumentacji budowy, warunki wykonania oraz kryteria odbioru robót tynkowych. Niniejsze warunki techniczne nie dotyczą: tynków o zwiększonej izolacyjności akustycznej, tynków przeciwpożarowych oraz osłaniających przed promieniowaniem, tynków renowacyjnych, tynków cienkowarstwowych stosowanych w systemach ociepleniowych ETICS oraz suchych tynków.

Zasady projektowania silosów żelbetowych i sprężonych według Eurokodów

Paweł Lewiński

Niniejsze opracowanie obejmuje koncepcję usystematyzowania zasad projektowania silosów żelbetowych i sprężonych w świetle wymagań zawartych w Eurokodach. Wymagania te podane są w rozdziałach wielu norm i ich załączników, natomiast w procesie projektowania wszystkie one spełnione być muszą równocześnie i we wzajemnych związkach. Sposób ujęcia zagadnienia ma na celu ułatwienie poprawnego przyjmowania obciążeń działających na silosy, w tym klimatycznych i wymuszonych oraz ich kombinacji, właściwe ujmowanie wzajemnych oddziaływań konstrukcji i podłoża, prawidłowe wyznaczanie efektów tych oddziaływań oraz sprawdzanie stanów granicznych nośności i użytkowalności. W odniesieniu do konstrukcji sprężonych omówiono podstawowe zasady obliczania i konstruowania takich silosów, kładąc szczególny nacisk na problematykę strat sprężania. Przedstawiono, w jaki sposób obciążenia - ogólnie określane jako termiczno-skurczowe - wpływają na stan wytężenia silosu. Omówiono wybrane zagadnienia materiałowe, mając także na uwadze oddziaływania temperatury, które wpływają np. na intensywność pełzania betonu. W praktyce sposoby oddziaływań gruntu i wody gruntowej na konstrukcję silosu mogą być bardziej złożone, niż to wynika z postanowień Eurokodu 7, w związku z czym zagadnienia współpracy konstrukcji z podłożem przedstawiono nieco szerzej. Omówiono również nietypowe oddziaływania na konstrukcje, takie jak nieustalony przepływ ciepła czy zmiany temperatury z uwagi na proces hydratacji i inne oddziaływania pozastatyczne, występujące w silosach żelbetowych i sprężonych. Zamieszczono przykłady obliczeń omawianych silosów z uwzględnieniem różnego typu oddziaływań, które należy uwzględniać w świetle wymagań Eurokodów, a także analizy oddziaływań różnych typów.

Zabezpieczanie przed korozją stalowych konstrukcji budowlanych za pomocą powłok malarskich

Michał Wójtowicz

Przedmiotem instrukcji są wymagania dotyczące prawidłowego projektowania, wykonania i kontroli wykonania lakierowych systemów ochronnych na stalowych konstrukcjach budowlanych. Instrukcja dotyczy wyłącznie antykorozyjnej funkcji systemów malarskich. Nie dotyczy zaś innych funkcji, takich jak: zabezpieczenia przed mikroorganizmami, chemikaliami, narażeniami mechanicznymi, ogniem. Instrukcja obejmuje następujące rodzaje powierzchni: elementów ze stali węglowej lub niskostopowej, powierzchni elementów ze stali jw., natryskiwanych cieplnie cynkiem, aluminium lub ich stopami, ocynkowanych zanurzeniowo i elektrolitycznie, szerardyzowanych, zabezpieczonych farbą do gruntowania do czasowej ochrony oraz innych wymalowanych powierzchni. W instrukcji przedstawiono zabezpieczenia wyrobami lakierowymi schnącymi lub utwardzającymi się w warunkach otoczenia. Nie dotyczy ona materiałów powłokowych proszkowych, emalii piecowych, farb termoutwardzalnych, powłok lakierowych o grubości powyżej 2 mm, wykładzin zbiorników oraz wyrobów do chemicznego przygotowania powierzchni. Opracowanie jest przeznaczona dla projektantów, wykonawców i służb nadzoru budowlanego. Nie dotyczy technologii metalizacji. Opracowano ją na podstawie normy PN-EN ISO 12944-1 do 8.

Wyznaczanie niepewności wyników badań wytrzymałościowych

W poradniku podano podstawy teoretyczne, zasady i przykłady obliczania i wyrażania niepewności wyników badań wytrzymałościowych betonu oraz podobnie niejednorodnych materiałów budowlanych. Omówiono szczegółowo metodę szacowania niepewności średnich wyników badań wykonywanych na próbkach w warunkach laboratoryjnych oraz in situ metodami nieniszczącymi. Metoda ta, zgodna z ogólnymi zaleceniami podstawowych dokumentów odniesienia (wytyczne GUM, EA oraz ILAC), dostosowana jest do specyfiki badań materiałów budowlanych oraz uwzględnia doświadczenia z dotychczas stosowanej metody estymacji statystycznej wyników badań. Pozwala ona na obiektywną ocenę niepewności całkowitej (rozszerzonej) wyników badań, na podstawie odchylenia standardowego średniej oraz racjonalnego w badaniach wytrzymałościowych materiałów budowlanych poziomu ufności. Jako uzasadnione do wyznaczania niepewności średnich wyników badań tych materiałów rekomendowane są zróżnicowane poziomy ufności 0,75 lub 0,95, odpowiednio do różnych poziomów ufności wymaganych w normowych kryteriach zgodności wytrzymałości materiałów budowlanych.

Instalacje elektryczne na terenie budowy

Radosław Lenartowicz

Poradnik zawiera podstawowe wymagania i zalecenia odnoszące się do bezpiecznego wykonywania robót elektromontażowych oraz eksploatacji urządzeń i instalacji elektrycznych na terenie budowy. Wymagania i zalecenia dotyczą urządzeń i instalacji elektrycznych używanych przy wznoszeniu obiektów budowlanych, w tym konstrukcji metalowych, przy ich przebudowie, rozbudowie i remoncie, przy pracach ziemnych i przy robotach rozbiórkowych. Opracowanie wykonano na podstawie wymagań przepisów, stanu instalacji elektrycznych na terenach budowy oraz przeprowadzonych badań skuteczności ochrony przeciwporażeniowej i pożarowej na wybranych reprezentatywnych budowach w Krakowie i w Warszawie. Opisano metody zapobiegania porażeniu prądem, które mogą zaistnieć na terenie budowy podczas wykonywania prac elektromontażowych. Poradnik obejmuje swym zakresem: układy zasilania i rozdziału energii elektrycznej na terenie budowy, urządzenia zasilające i odbiorcze stosowane w pracach elektromontażowych, środki ochrony od porażeń na terenie budowy, wymagania dotyczące oświetlenia terenu budowy, zasady ochrony odgromowej wznoszonych obiektów oraz maszyn budowlanych, zasady bezpiecznej eksploatacji instalacji i urządzeń na terenie budowy, a także wykaz aktualnych przepisów i norm oraz spis literatury.

Konstrukcje betonowe i żelbetowe

Leonard Runkiewicz, Jan Sieczkowski

Przed­mio­tem o­pra­co­wa­nia są o­gól­ne wa­run­ki te­chni­czne wy­ko­na­nia i odbio­ru ro­bót zwią­za­nych z re­a­li­za­cją o­bie­k­tów bu­dow­la­nych o kon­struk­cji be­to­no­wej lub żel­be­to­wej. W przy­pad­ku wy­ko­ny­wa­nia bu­dow­li na­le­ży u­wzglę­dniać ró­w­nież do­dat­ko­we wyma­ga­nia, nieu­ję­te w ni­niej­szych wa­run­kach i po­dawać je w spe­cy­fi­ka­cjach pro­jek­to­wych. Do­dat­ko­we wy­ma­ga­nia po­win­ny być tak­że po­da­wa­ne w spe­cy­fi­ka­cjach pro­jek­to­wych, gdy sto­su­je się betony: architektoniczne (betony licowe), samozagęszczalne, lek­kie kru­szy­wo­we, przeznaczone do specjalnych zastosowań oraz niskoemisyjne, a także in­ne ma­te­ria­ły (np. włók­na) lub skła­dni­ki be­to­nów oraz te­chno­lo­gie spe­cjal­ne lub pro­jek­ty in­no­wa­cyj­ne. Ni­niej­sze wa­run­ki nie o­be­jmu­ją wy­ma­gań do­ty­czą­cych: spe­cy­fi­ka­cji, pro­duk­cji i kon­tro­li jakości be­to­nów, pro­duk­cji e­le­men­tów pre­fab­ry­ko­wa­nych, kon­struk­cji re­a­li­zo­wa­nych ja­ko pre­fab­ry­ko­wa­ne, kon­struk­cji z be­to­nu sprę­żo­ne­go oraz kwa­li­fi­ka­cji per­so­ne­lu za­trud­nio­ne­go na bu­do­wach. Roboty betonowe powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych oraz standardami bezpieczeństwa (systemowymi rozwiązaniami z dziedziny BHP) opracowanymi przez stowarzyszenia wykonawców.

Izolacje przeciwwilgociowe i wodochronne części podziemnych budynków

Barbara Francke

W niniejszych warunkach technicznych podano wymagania wykonawcze dotyczące różnych rozwiązań zabezpieczeń wodochronnych części podziemnych budynków realizowanych, zarówno w obiektach nowych, jak też remontowanych, z podziałem na grupy wyrobów hydroizolacyjnych, z uwzględnieniem: sposobu przygotowania podłoża, opisu zasad i wymagań w zakresie wykonania i odbioru warstw hydroizolacyjnych. Pracę uzupełniono o wymagania formalne odnośnie do: dokumentacji technicznej, według której realizowane są roboty hydroizolacyjne, podstawowych zasad dopuszczenia do obrotu i stosowania wyrobów budowlanych.

Dobór i mocowanie okuć budowlanych do drzwi i okien o podwyższonej odporności na włamanie

Jan Szubert

Coraz częstszym powodem niespełniania wymagań w zakresie odporności na włamanie są wady popełniane przy doborze i mocowaniu okuć. Instrukcje dotyczące montażu okuć są niejednoznaczne i nie uwzględniają sposobów osadzenia okuć w oknach i drzwiach wykonanych z rożnych materiałów i o różnych konstrukcjach profili. Doceniając wagę problemu i trudności, z jakimi spotykają się konstruktorzy, producenci i instalatorzy okien i drzwi, podjęto w Zakładzie Okuć i Ślusarki Budowlanej Oddziału Wielkopolskiego ITB badania dotyczące konstrukcji oraz materiałów ościeżnic i skrzydeł drzwiowych stosowanych w drzwiach i oknach o podwyższonej odporności na włamanie. Na podstawie tych badań został opracowany niniejszy poradnik.