Odmiany polszczyzny w szkole. Teoria i praktyka

red. Helena Synowiec, współudz. Marta Kubarek

W monograficznym tomie zbiorowym zamieszczono kilkanaście artykułów, w których autorzy językoznawcy i dydaktycy języka podejmują problemy zróżnicowania odmian współczesnej polszczyzny w kontekście edukacji polonistycznej. Uwzględniają odmiany językowe, którymi uczniowie posługują się w szkolnych i pozaszkolnych sytuacjach komunikacyjnych, analizują umiejętności dzieci i młodzieży w zakresie używania polszczyzny ogólnej (standardowej). W kręgu zainteresowań autorów znalazły się odmiany: środowiskowa (socjolekt młodzieżowy), dialektalna i medialna oraz ich wpływ na język wypowiedzi uczniowskich. Większość artykułów ma charakter badawczy – autorzy odwołują się do wyników swoich analiz, dzielą się refleksją teoretyczną i formułują konkluzje ważne dla praktyki dydaktycznej, dotyczące doceniania w szkole wiedzy o odmianach współczesnego języka polskiego oraz kształcenia umiejętności komunikacyjno-językowych uczniów. Publikacja jest adresowana do dialektologów, dydaktyków języka, pedagogów i nauczycieli polonistów. Recenzja książki ukazała się w czasopiśmie „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego”. T. 23, s. 175–184 (Autorka recenzji: Małgorzata Kita).

Dziecko w świecie innowacyjnej edukacji, współdziałania i wartości. T. 2

red. Urszula Szuścik, Beata Oelszlaeger-Kosturek

Przedstawiona w dwóch tomach monografia pt. Dziecko w świecie innowacyjnej edukacji, współdziałania i wartości stanowi oryginalne opracowanie w zakresie szeroko rozumianej twórczości dziecka i twórczej pracy nauczyciela. Publikacja skupiła Autorów, którzy współpracowali z Doktor Bronisławą Dymarą i inspirowali się jej twórczością pedagogiczną. Teksty prezentują odkrywcze i twórcze podejścia w pracy z dzieckiem. W opracowaniach jest położony nacisk na niekonwencjonalność w pracy pedagogicznej w odniesieniu do teorii i praktyki. Publikacja jest adresowana do szerokiej rzeszy nauczycieli, badaczy, którym drogie jest dobro dziecka i jego twórczość. Stanowi ona kompendium wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu działań innowacyjnych w pracy z dzieckiem. Zwrócono w niej uwagę na oryginalność metod w kształtowaniu postaw dziecka do twórczości i szeroko rozumianych wartości. Monografia może stanowić źródło inspiracji do ciekawych propozycji dydaktycznych z dzieckiem dla studentów, nauczycieli czy rodziców.

Muzyka religijna - między epokami i kulturami. T. 2

red. Bogumiła Mika, Krystyna Turek

Książka podejmuje zagadnienia muzyki religijnej, traktowanej z perspektyw: muzykologicznej, historycznej i folklorystycznej. Przynosi informacje o twórcach muzyki religijnej, o działalności zespołów ją wykonujących, analizuje wybrane przykłady religijnego repertuaru muzycznego. Dostarcza wiedzy na temat dawnej oraz współczesnej muzyki religijnej. Publikacja jest adresowana do muzykologów, amatorów muzyki, teologów, religioznawców, a także wszystkich zainteresowanych twórczością religijną.

Kabaret - poważna sprawa?

red. Dorota Fox, Jacek Mikołajczyk

Kabaret – poważna sprawa? to kolejna publikacja poświęcona rozważaniom nad kabaretem jako znaczącym zjawiskiem najnowszej kultury. Znalazły się w niej artykuły oświetlające kabaret pod różnym kątem, sytuujące go w różnych sferach współczesnego życia. Zaczynamy – tak w końcu wypada – od historii; co znamienne – od historii lokalnych, od dziejów kabaretowych scenek działających niezwykle prężnie w takich miastach jak Łódź, Gdańsk i Lwów. Następnie, analizując historyczną rolę konferansjera kabaretowego, płynnie przechodzimy do jego współczesnych wcieleń, co stanowi tło dla dyskusji o kabarecie dzisiejszym. Od próby usystematyzowania całego zjawiska, jakim ostatnio jest popularność warszawskiego Pożaru w Burdelu, poprzez polityczność kabaretu OT.TO oraz kulturotwórczy potencjał trójmiejskiej formacji Limo, aż po obecność współczesnego kabaretu w mediach społecznościowych oraz jego strategie autopromocyjne – staraliśmy się ukazać współczesny kabaret w jego wieloaspektowości, nie zapominając jednocześnie o jego podstawowej funkcji rozrywkowej, której mechanizmy usiłujemy zgłębić na przykładzie dowcipu językowego w tekstach kabaretu Paranienormalni. Wreszcie, skupiamy się na tym, jak estetyka kabaretu (czy raczej kabaretów) wpływa na polski teatr – bardziej i mniej współczesny. Recenzja książki ukazała się na stronach czasopisma internetowego „Sprawy Nauki” nr 4 (209) kwiecień 2016.

Normalizacja europejska w zakresie informatologii

Anna Matysek

Przedmiotem rozważań w monografii jest działalność europejskich organizacji normalizacyjnych w zakresie informatologii na tle aktywności innych organizacji normalizacyjnych i standaryzacyjnych. Głównym celem jest analiza europejskiego systemu normalizacyjnego i przedstawienie prac poszczególnych organów technicznych podejmujących różne aspekty działalności informacyjnej. Na postawie ilościowej analizy międzynarodowych i europejskich dokumentów normalizacyjnych, opublikowanych w latach 1990-2013, zajęto się ustaleniem znaczenia normalizacji europejskiej w zakresie informatologii w skali międzynarodowej. W książce podjęto także problem wpływu normalizacji europejskiej na polską działalność w zakresie informatologii, bibliotekarstwa i bibliografii, prowadzoną przez 242 Komitet Techniczny. Monografia stanowi przyczynek do badań krajowej, europejskiej i międzynarodowej normalizacji i standaryzacji w działalności informacyjnej i bibliotecznej. Publikacja skierowana jest przede wszystkim do osób wykorzystujących normy w codziennej pracy - specjalistów informacji, bibliotekarzy, a także wszystkich zainteresowanych problematyką działalności normalizacyjnej.

Według Tukidydesa. Rozważania socjologa literatury nad Wojną peloponeską

Krzysztof Łęcki

Prezentowana praca jest próbą spojrzenia na „Wojnę peloponeską” Tukidydesa z bardzo szczególnego punktu widzenia – z perspektywy socjologa literatury. Monografię taką wyobrazić można sobie na kilka sposobów. W wariancie tu zaproponowanym  stara się być ona jednocześnie socjologiczną (nie militarną, a właśnie – socjologiczną) rekonstrukcją modelu skonfliktowanego wewnętrznie i zewnętrznie świata greckich polis, tak jak przedstawia jego problemy ateński historyk, i – z drugiej strony - bardzo osobistym studium  lektury dzieła Tukidydesa. Połączenie jednego i drugiego zadania narzucało jego formę to połączenie analizy, interpretacji, quasi-przewodnika po „Wojnie peloponeskiej” i eseju (jednak w sensie akademickim, nie – literackim). Praca ta ma także w zamierzeniu autora wskazać konteksty umożliwiające bogatszą interpretację działa Tukidydesa – dla socjologa literatury nieco odmienne od tych, jakie ma do zaproponowania historyk, politolog, filozof polityki czy specjalista od teorii międzynarodowych stosunków politycznych. Adresatem pracy są przede wszystkim środowiska akademickie (pracownicy naukowi i studenci wydziałów nauk społecznych i humanistycznych) – biorąc jednak pod uwagę (omówioną szczegółowo w książce) sporą popularność dyskusji z udziałem autora poświęconych dziełu Tukidydesa autora na kanale YouTube, można domniemywać, że pozycja ta byłaby atrakcyjna także dla szerszej publiczności czytelniczej, w tym szczególnie osób zainteresowanych współczesnymi, socjologicznymi  kontekstami dzieła ateńskiego historyka

Kształtowanie się klasy polskich przyimków wtórnych

Aleksandra Janowska

W prezentowanej książce przedstawiony został zarys problematyki ewolucji przyimków wtórnych w polszczyźnie. Różnorodne podłoże genetyczne zadecydowało o tym, że przyimki stanowią grupę niejednolitą i trudną do scharakteryzowania. Toteż – choć wiele już ukazało się prac poświęconych rozwojowi tej klasy – w dalszym ciągu jest to zagadnienie wymagające dopełnienia. Zadaniem monografii było nie tylko zebranie dotychczasowego stanu badań, ale przede wszystkim w wielu wypadkach zaproponowanie innego spojrzenia na opisywane zjawiska. Autorce zależało na wskazaniu najważniejszych kierunków ewolucji tej klasy, przedstawieniu mechanizmów, które pozwalają przejść wyrazowi z jednej klasy leksemów do drugiej. Szczególne miejsce zajmuje w pracy analiza związków zachodzących między przyimkami a przysłówkami i rzeczownikami. Nieco odrębnym zagadnieniem poruszanym w monografii jest problem rozbudowywania form przyimkowych.

Wojciech Jastrzębiec - w służbie monarchii i Kościoła

red. Bożena Czwojdrak, Feliks Kiryk, Jerzy Sperka

W 2016 roku przypadła 580. rocznica śmierci Wojciecha Jastrzębca, piastującego kolejno godności: biskupa poznańskiego, krakowskiego, arcybiskupa gnieźnieńskiego i kanclerza Królestwa Polskiego czasów króla Władysława Jagiełły. Jubileusz stał się okazją do zorganizowania w Sandomierzu konferencji poświęconej tej wybitnej postaci. Miejsce obrad nie było przypadkowe, Sandomierz gościł już bowiem wybitnych naukowców dwukrotnie, w 2005 i 2010 roku, kiedy to dyskutowano nad postaciami biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego i arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Trąby. Konferencja poświęcona Wojciechowi Jastrzębcowi niejako zamyka tryptyk sandomierskich obrad. Jednakże w przypadku bohatera ostatniego naukowego spotkania ziemia sandomierska i samo miasto mają szczególne znaczenie, Wojciech Jastrzębiec urodził się bowiem w niedalekich od Sandomierza Łubnicach, a leżąca obok wieś Beszowa do tej pory szczyci się wspaniałym kompleksem kościelno‑klasztornym (popaulińskim) jego fundacji. To tam Jastrzębiec pobierał pierwsze nauki, a upór i ambicja pozwoliły mu sięgnąć po najwyższe stanowiska duchowne i koronne, osiągnąć status jednego z najbliższych współpracowników króla Władysława Jagiełły. Tym bardziej wydało nam się naturalne, że trzecia konferencja sandomierska powinna być poświęcona właśnie postaci Wojciecha, nieodrodnego syna tej ziemi. Organizacja konferencji spoczęła w rękach przedstawicieli Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – dr hab. Bożeny Czwojdrak i prof. dr. hab. Jerzego Sperki, oraz Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie – em. prof. dr. hab. Feliksa Kiryka i prof. dr. hab. Zdzisława Nogi. W maju 2016 roku na nasze zaproszenie do Sandomierza przybyli naukowcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu i Krakowie, Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Podczas dwóch dni obrad – 23 i 24 maja – wygłoszono kilkanaście interesujących referatów, które wzbudziły burzliwą dyskusję. Sylwetkę Wojciecha Jastrzębca przeanalizowano pod kątem działalności kościelnej, politycznej, jego mecenatu artystycznego, prześledzono jego fundacje i najbliższe otoczenie. W trakcie obrad okazało się, że wiele zastałych do tej pory opinii na temat biskupa udało się zweryfikować i przedstawić w nowym świetle, zaprezentowano też nieznane dotychczas aspekty jego życia. Tym bardziej cieszymy się, mogąc oddać do Państwa rąk teksty wygłoszonych referatów, oczywiście poszerzonych i wzbogaconych w stosunku do wersji konferencyjnych, które – mamy nadzieję – zainteresują nie tylko historyków i historyków sztuki, ale także miłośników ziemi sandomierskiej. (fragment Wstępu)

W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Robertowi Mrózkowi

red. Izabela Łuc, Małgorzata Pogłódek

Zbiorowy tom poświęcony Profesorowi Robertowi Mrózkowi charakteryzuje się rozmaitością tematyczną i metodologiczną. Dzieli się na trzy części: I. W przestrzeni onimicznej, II. W przestrzeni apelatywnej, III. W przestrzeni komunikacyjnej. Różnorodność podejmowanej przez autorów poszczególnych tekstów problematyki (46 artykułów) jest jednym z wielu walorów księgi. Tom ten z całą pewnością  stanowi nie tylko ciekawą i pożyteczną lekturę dla językoznawców oraz dydaktyków, którzy interesują się onomastyką, dialektologią oraz zróżnicowanymi zjawiskami komunikacyjnymi, lecz także dla wnikliwego czytelnika zainteresowanego zmianami języka zachodzącymi na różnych jego płaszczyznach.

Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce

Joanna Warmuzińska-Rogóż

Monografia Szkice o przekładzie literackim. Literatura rodem z Quebecu w Polsce jest pierwszym opracowaniem mającym na celu opis istniejących przekładów literatury quebeckiej w języku polskim. Badaczka łączy perspektywę historycznoliteracką oraz przekładoznawczą: przybliża zatem rodzimemu odbiorcy kontekst i problematykę analizowanych dzieł, ukazując wybrany korpus badawczy przez pryzmat konkretnych ram teoretycznych, które wydają się najbardziej odpowiednie do opisu najbardziej reprezentatywnych zjawisk i problemów tłumaczeniowych. Autorka zastanawia się kolejno nad kwestią wyboru dzieł do przekładu i decyzjami wydawców oraz charakteryzuje parateksty cechujące przełożone na język polski quebeckie powieści. Opisuje szerzej jedyną istniejącą do tej pory serię przekładową, czyli powstałe w odstępie niemal stu lat dwa tłumaczenia należącej do kanonu literackiego powieści Maria Chapdelaine Louisa Hémona. Na podstawie przekładów czterech ważnych dla rozwoju powieści w Quebecu dzieł: Agaguka Yves’a Thériaulta, Une saison dans la vie d’Emmanuel Marie-Claire Blais, Kamouraski Anne Hébert i La fille qui aimait trop les allumettes Gaétana Soucy’ego ukazuje rolę tłumacza i nieodzownej w jego działalności inwencji. Przybliża ponadto polskiemu czytelnikowi zjawisko literatury neoquebeckiej (fr. écritures migrantes), czyli tworzonej przez autorów urodzonych poza Quebekiem, badając kolejno możliwości przekładu przesyconej wielością kodów kulturowych prozy pochodzącego z Haiti Dany’ego Laferrière’a oraz tekstów mającej polskie korzenie Régine Robin. Odrębny rozdział traktuje o specyfice twórczości najważniejszego dla rozwoju quebeckiego teatru dramatopisarza, Michela Tremblaya, oraz o niepośledniej roli, jaką we wszystkich jego utworach, także prozatorskich, odgrywa joual, czyli socjolekt używany w Montrealu. Autorka podejmuje ponadto próbę opisu specyfiki antologii, czyli publikacji typowej dla przekładowego rynku wydawniczego. Pretekstem do poruszenia tego zagadnienia jest obecność na liście polskich przekładów literatury quebeckiej dwujęzycznej Antologii poezji Quebeku (1985) oraz Antologii współczesnej noweli quebeckiej (2011). Monografię zamyka refleksja na temat obrazu literatury quebeckiej na podstawie przekładów i tekstów krytycznych publikowanych w czasopismach literackich.

Praca - więź - integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa. Monografia poświęcona pamięci prof. zw. dr. hab. Władysława Jachera. T. 1: Praca, przedsiębiorczość, gospodarka oparta na wiedzy

Bożena Pactwa, Monika Żak, red. Urszula Swadźba

Monografia poświęcona jest zmarłemu profesorowi Władysławowi Jacherowi. Profesor zostawił po sobie liczne grono uczniów i przyjaciół, którzy poprzez tę publikację chcą uczcić jego pamięć. Zakres tematyczny monografii obraca się więc wokół problematyki, jaką podejmował on w swojej twórczości naukowej. Zasadniczo można ją sprowadzić do trzech głównych zagadnień: pracy, więzi i integracji. Wymienione powyżej motywy i problemy, poruszane przez profesora Jachera, to zagadnienia teoretyczne i praktyczne nadal aktualne. Były one przedmiotem wieloaspektowych analiz i rozważań na konferencji: „Praca – Więź – Integracja. Wyzwania w życiu jednostki i społeczeństwa” poświęconej pamięci profesora Władysława Jachera w 5. rocznicę śmierci. Konferencja odbyła się w dniach 9-10 kwietnia 2014 roku w Katowicach. Przedstawione w monografii artykuły są pokłosiem tej konferencji. Monografia składa się z dwóch wspólnie zatytułowanych tomów o zróżnicowanej problematyce. Pierwszy dotyczy zagadnień pracy, przedsiębiorczości i gospodarki opartej na wiedzy, a drugi skupia się na wartościach i więziach społecznych. Oprócz socjologów polskich swoje refleksje przedstawiają socjologowie czescy. Publikacja jest skierowana do socjologów, psychologów, kulturoznawców, antropologów społecznych zainteresowanych przedstawioną problematyką. 

Krajobrazy kontekstu

Marek Pacukiewicz

„Krajobraz” i „kontekst” stanowią niejako awers i rewers kultury, umożliwiając jej równoczesne pojmowanie i doświadczanie. Pojęcia te prowadzą ku refleksji nad możliwością dookreślenia na nowo zakresu, funkcji i ewentualnej formy teorii kultury w czasach, gdy zarówno „teoria” jak i „kultura” bywają przez humanistykę dyskredytowane lub kwestionowane. Zdaniem autora, aby naszkicować jakąkolwiek teorię kultury, należy dookreślić status pojęć „metafizyka” i „ontologia” we współczesnej humanistyce, bowiem są to terminy często używane wymiennie. Monografia stanowi próbę uporządkowania historii obydwu pojęć oraz ich wpływu na nauki o kulturze oraz teorię kultury. Autor sugeruje „ontologiczność” antropologii kultury oraz metafizyczny potencjał kulturoznawstwa. Tekstom teoretycznym towarzyszą studia nad wybranymi przykładami z zakresu historii antropologii (Marcel Mauss, Bronisław Malinowski), literatury (Elizabeth Bishop, Joseph Conrad) i sztuki (Zbigniew Blukacz, Paolo Uccello, Szymon Prandzioch).

Adaptacje biografii i twórczości Josepha Conrada w kulturze współczesnej

Agnieszka Adamowicz-Pośpiech

Współcześnie adaptacje są kulturowo wszechobecne. Książka podejmuje temat szeroko pojętych adaptacji w odniesieniu do postaci Josepha Conrada. Podstawą większości definicji adaptacji jest to, że to utwór literacki stanowi zalążek adaptacji, natomiast Autorka udowadnia, że również biografie pisarzy stały się pełnoprawnym tekstem kultury i, podobnie do tekstów literackich, mogą być poddawane adaptacjom. Życiorys Josepha Conrada-Korzeniowskiego stanowi bogaty materiał adaptacyjny, w którym wątki sensacyjne nakładają się na awanturniczo-przygodowe, a dramatyczne (także miłosne) przeplatają z komediowymi. Nie dziwi więc, że wielu artystów sięgało do tego arsenału motywów, wybierając ulubione epizody i fabularyzując je, przetwarzało w swoich dziełach. Publikacja stanowi analizę transformacji sylwetki Conrada (i jego dzieł) przez współczesnych artystów w obrębie 5 kategorii: powieści graficznych (Jądro ciemności. Powieść graficzna C. Anyango i D.Z. Mairowitza, Kongo T. Tirabosco i Ch. Perrissina, Joseph Conrad’s Heart of Darkness P. Kupera oraz Au coeur des ténèbres S. Miquela i L. Godarta), komiksu (Niesamowite opowieści J. Conrada, Ł. Godlewskiego i M. Jasińskiego), literackich zawłaszczeń (Serce ciemności J. Dukaja, Dżozef J. Małeckiego, Warunek E. Rylskiego), sztuk teatralnych (Conrad I. Villqista, Wyspiański/Conrad T. Mana), scenariuszy filmowych i słuchowisk radiowych (Zwycięstwo H. Pintera). Na zakończenie przedstawiono obecność figury Conrada w kontekście współczesnego brandingu i prześledzono, jakie czynniki sprzyjają budowaniu silnej marki „Conrad” w polskiej kulturze współczesnej. Przeprowadzone analizy udowadniają, że nie tylko dzieła pisarza, ale również jego biografia jako tekst kultury są obecne w kulturze współczesnej, stanowiąc atrakcyjne i obfite źródło adaptacji.

Obrazki do kształtowania percepcji słuchowej oraz wymowy cudzoziemców uczących się języka polskiego

Marcin Maciołek

Prezentowana publikacja – zgodnie z tytułem – poświecona jest kształtowaniu słuchu fonematycznego (percepcji słuchowej) oraz poprawnej wymowy obcokrajowców uczących się języka polskiego. Jako narzędzie umożliwiające osiągnięcie tego celu wykorzystano ilustracje prezentujące 63 tzw. pary minimalne (ang. minimal pairs, niem. Minimalpaare), czyli wyrazy różniące się pojedynczą głoską i posiadające odmienne znaczenia. Dobór przykładów – wsparty wieloletnim doświadczeniem autora w nauczaniu języka polskiego jako obcego – podyktowany był najczęściej pojawiającymi się u cudzoziemców uczących się polszczyzny trudnościami w artykulacji polskich dźwięków. Wykorzystane do celów fonodydaktycznych wyrazy, ułożone w leksykalno-brzmieniowe kontrasty, to głównie słownictwo z zakresu poziomu podstawowego, gdyż to właśnie na początku nauki języka obcego najwięcej czasu poświęca się na ogół na kształtowanie prawidłowej wymowy w danym języku, a szczególnie: właściwej artykulacji głosek sprawiających kłopoty uczącym się. Na oddawane do rąk Czytelników materiały składają się: 100 (wydrukowanych na osobnych kartach) obrazków ilustrujących poszczególne pary minimalne oraz przewodnik, zawierający – poza instruktażem dotyczącym sposobu (możliwości) wykorzystania obrazków na zajęciach z języka polskiego jako obcego – wykład naukowo-metodyczny poświęcony, najogólniej rzecz ujmując, kształceniu wyrazistości mowy w procesie nauczania / uczenia się języka obcego. Autor zwraca w nim uwagę na rolę poprawnej wymowy w procesie porozumiewania się, omawia różne podejścia nauczycieli i uczących się co do pracy nad obcą wymową, a także wskazuje obiektywne trudności związane z jej właściwym opanowaniem. Drugą część przewodnika stanowi zgromadzona przez autora obszerna, bo licząca ponad sto pozycji bibliografia, obejmująca wykaz książek oraz artykułów naukowych i metodycznych poświęconych nauczaniu wymowy polskiej cudzoziemców. Prezentowana praca będzie szczególnie przydatna dla nauczycieli, lektorów języka polskiego jako obcego czy szerzej: osób zainteresowanych i/lub naukowo zajmujących się glottodydaktyką polonistyczną. Publikacja z całą pewnością będzie też pomocna w pracy logopedów czy nauczycieli w polskich szkołach, w których coraz więcej jest dzieci imigrantów.

Czytaj po polsku. T. 4: Stefan Żeromski: "Siłaczka", "Rozdziobią nas kruki, wrony...". Materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego. Wyd. 3

oprac. Agnieszka Szol

Edycja dla początkujących (poziom podstawowy A2). Niniejsze książeczki to materiały pomocnicze do nauki języka polskiego jako obcego, przeznaczone dla osób początkujących (każde opracowanie składa się z 300 słów), które chcą poznać polską klasykę literacką i wzbogacić swój zasób słownictwa. Książeczki zawierają streszczenia nowel oraz zestawy ćwiczeń, których celem jest doskonalenie już zdobytej przez obcokrajowców szeroko pojętej wiedzy językowej oraz ogólnokulturowej. W każdym tomie pomieszczono słownik zawierający wszystkie wyrazy użyte w tekstach opowiedzianych nowel (w formach gramatycznych, w jakich zostały użyte w tekście, i wzbogacone o gramatyczne informacje, np. formy podstawowe, tj. słownikowe, czy rekcje, a więc wiadomości przydatne dla osób uczących się języka polskiego).

Bibliotheca Bavoroviana Leopoliensis. Prints from the first half of the sixteenth century. A catalogue

oprac. Jolanta Gwioździk, Tadeusz Maciąg, współudz. Iwona Pietrzkiewicz, Renata Frączek

Biblioteka Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie, założona przez znanego tłumacza literatury zachodnioeuropejskiej na język polski oraz  bibliofila Wiktora hr. Baworowskiego (1826–1894), należała do najważniejszych bibliotek okresu zaborów, a po udostępnieniu publiczności (w 1900 r.) stała się znaczącym ośrodkiem życia naukowego Lwowa. Na kolekcję składało się ponad 15 tys. druków oraz ponad tysiąc rękopisów, zwłaszcza z zakresu literatury pięknej, politycznej, prawniczej, liturgicznej, teologicznej, matematyczno-przyrodniczej, pochodzących m.in. z włączanych księgozbiorów prywatnych. Powiększały ją zakupy, m.in. w 1914 r. nabyto bibliotekę Zygmunta hr. Czarneckiego, zawierającą liczne, niejednokrotnie cenne i unikatowe rękopisy i druki, dotyczące prawa, historii, literatury astronomiczno-matematycznej, a także polskich i zagranicznych kwestii religijnych. Od 1945 r. zasadniczy zrąb kolekcji jest przechowywany w Lwowskiej Narodowej Naukowej Bibliotece Ukrainy im. W. Stefanyka. Stanowi on cenne świadectwo znaczenia oraz roli historii i kultury polskiej dawnych wieków, obecnie element wspólnego dziedzictwa. Zespół autorów podjął rekonstrukcję, opis i analizę XVI-wiecznego lwowskiego zasobu Bavorovianum. Prezentowany katalog rejestruje 275 druków pierwszej połowy XVI w. Wszystkie opisy starych druków uzupełniono o fotografie kart tytułowych, a także o indeksy osobowy, tytułowy, typograficzny, proweniencyjny i znaków własnościowych. Sprawdzono także obecność informacji o rejestrowanych drukach w kilkudziesięciu polskich i światowych źródłach informacyjnych. Przedstawiono ponadto zwięzły zarys kształtowania się i losów księgozbioru oraz jego charakterystykę rzeczową, co pozwala na wniosek o jego wyjątkowej wartości dla kultury umysłowej nie tylko dawnego, ale i współczesnego Lwowa. Zamieszczono również wyniki analizy mikrobiologicznej i fizykochemicznej druków XVI-wieku, wraz z omówieniem metody przeprowadzonych badań. Przygotowywany jest następny tom, obejmujący katalog druków drugiej połowy XVI w.

Wprowadzenie do teologii katolickiej. Podręcznik

Jan Słomka

Teologia chrześcijańska jest uprawiana wewnątrz wiary, a więc zakłada przyjęcie Objawienia. Ta specyfika wymaga dzisiaj szczególnego podkreślenia. Teologia katolicka wyróżnia się pośród innych nurtów teologii chrześcijańskiej oparciem na Tradycji, czyli Magisterium. Dlatego wskazane tematy, wraz z omówieniem relacji Objawienia do natchnienia Pisma Świętego, tworzą pierwszą część Wprowadzenia do teologii katolickiej. W kolejnych rozdziałach zostały przedstawione kwestie metodologiczne, relacja teologii do filozofii oraz do nauki nowożytnej. Ostatnia część Wprowadzania... poświęcona jest najważniejszym dyscyplinom teologii katolickiej.

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2015, nr 1 (6): Rozprawy i artykuły: Pojedynki. Prezentacje: Sylwia Chutnik

red. Maria Barłowska, Adam Dziadek

Red. naczelny Adam Dziadek, redaktor materiałów w części „Pojedynki” Maria Barłowska   Numer „Śląskich Studiów Polonistycznych” w zasadniczej części poświęcony jest krytycznym i literacko-historycznym sporom. Autorzy artykułów z działu głównego zatytułowanego Pojedynki opisują konfliktowe i polemiczne sytuacje między krytykami, poetami, satyrykami i pisarzami. Bohaterami artykułów są między innymi Jakub Wujek, Hieronim Morsztyn, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasiński, Kazimierz Wyka i Ludwik Fryde. Dział Prezentacje zawiera teksty komentujące twórczość Sylwii Chutnik, wywiad z autorką Kieszonkowego atlasu kobiet, fragment jej najnowszej powieści Jolanta oraz wykład o mieście, wygłoszony przez Chutnik na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego. Numer uzupełniają stałe działy: Varia, Recenzje i omówienia oraz Kronika.

Przewodnik do ćwiczeń z gleboznawstwa dla studentów I roku geografii

Maria Fajer

Przewodnik przeznaczony jest dla studentów I roku geografii jako pomoc dydaktyczna do ćwiczeń z gleboznawstwa, realizowanych w ramach modułu "Gleboznawstwo i geografia gleb". Przewodnik składa się z dwóch rozdziałów. Rozdział I zawiera ogólne wiadomości na temat zasad opisu profilu glebowego w terenie i pobierania próbek glebowych, przeznaczonych do dalszych analiz w laboratorium. W tej części przewodnika zawarto definicje i symbole literowe poziomów genetycznych stosowane w opisie gleb zgodnie z aktualną Systematyką gleb Polski (2011). W rozdziale II zostały zawarte materiały do ćwiczeń laboratoryjnych. Wybór analiz zamieszczonych w przewodniku i dobór metod badawczych jest dostosowany do wymiaru godzin dydaktycznych przeznaczonych na zajęcia oraz do możliwości aparaturowych laboratorium. Pozwala to na ogólne zapoznanie studentów z podstawowymi metodami służącymi do badań składu gleby oraz jej właściwości fizycznych i chemicznych. Spośród dużej liczby metod badawczych wybrano do ćwiczeń metody tradycyjne, stosowane od wielu lat w laboratoriach gleboznawczych. Są one proste w wykonaniu i mało czasochłonne, przez co studenci mogą samodzielnie przeprowadzić zaplanowane analizy. Przebieg ćwiczeń z gleboznawstwa stwarza potrzebę wcześniejszego przygotowywania się studentów do zajęć, co umożliwia maksymalne wykorzystanie czasu na przeprowadzenie zaplanowanych oznaczeń, a na niektórych zajęciach także na zapoznanie się z alternatywnymi metodami badań stosowanymi w laboratorium. Każde ćwiczenie w przewodniku zaczyna się krótkim wprowadzeniem teoretycznym, nie wyczerpuje ono jednak omawianej tematyki. Założono, że student przygotowując się do zajęć będzie korzystał z dodatkowej literatury, na bazie której opracuje podane zagadnienia. W dalszej części każdego ćwiczenia zamieszczone są szczegółowe instrukcje do wykonania oznaczenia.

La prose néofantastique d'expression française aux XXe et XXIe siecles

Katarzyna Gadomska

Autorka monografii przedstawia próbę opisu poetyki prozy neofantastycznej (XX i XXI wieku) wybranych krajów obszaru francuskojęzycznego (Francja, Belgia, Quebec). W analizach materiału posługuje się takimi metodami badawczymi, jak: ujęcie semiotyczne postaci (schemat aktancjalny A. Greimasa), model semiologiczny Ph. Hamona, metoda semiopragmatyczna U. Eco i V. Jouve’a. W kolejnych rozdziałach omawia m.in. podstawowe elementy świata przedstawionego utworów literackich: czas, przestrzeń, ich „chronotop” (M. Bachtin) oraz postać; manifestacje „zjawiska fantastycznego”, przybierającego formy figur anksjogennych: duch, wampir, psychopata (również w kinie „gore”), sobowtór, kobieta, przedmioty wywołujące strach; formę analizowanych utworów z zakresu „nowej fantastyki”: wybrane elementy paratekstu w rozumieniu G. Genette’a (incipit, excipit, przedmowa), formy i strukturę narracji, a także tradycyjne i nowe techniki pisarskie charakterystyczne tylko dla gatunku fantastyki. Konkluzja zawiera propozycję odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie fantastyka współczesna modyfikuje definicje fantastyki tradycyjnej oraz w jakim stopniu kontynuuje fantastykę kanoniczną czy też z nią zrywa.

Linguarum Silva. T. 3: Zmienność - stałość - różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie

red. Barbara Mitrenga

Trzeci tom Linguarum Silva zatytułowany Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej i współczesnej polszczyźnie składa się z trzech części. Pierwsza część (Zmienność – stałość – różnorodność w dawnej polszczyźnie) zawiera pięć artykułów poświęconych zagadnieniom historycznojęzykowym: refleksji metodologicznej dotyczącej możliwości synkretycznej analizy dawnego materiału leksykalnego; tzw. wyrażeniom funkcyjnym w ujęciu diachronicznym oraz ewolucji semantycznej wybranych leksemów. Druga część (Zmienność – stałość – różnorodność we współczesnej polszczyźnie) liczy pięć artykułów podejmujących tematy charakterystyczne dla najnowszej polszczyzny. Wśród artykułów znalazły się opracowania poświęcone analizie określeń czasowych wnoszących informację o fazie akcji; językowym wyznacznikom płci w dowcipach o polskim małżeństwie; profilowaniu pojęcia rodziny i jej alternatywnych form w serialu M jak miłość; różnorodnym sposobom wyrażania niezadowolenia przez użytkowników forów internetowych oraz internautów korzystających z serwisu demotywatory.pl; a także mowie Górnoślązaków i różnorodnym sposobom jej funkcjonowania w Internecie. Trzecia część (Varia) zawiera m.in. recenzję książki Agnieszki Słobody pod tytułem Liczebnik w grupie nominalnej średniowiecznej polszczyzny. Semantyka i składnia (2012). Zróżnicowana tematyka artykułów publikowanych w Linguarum Silva potwierdza szeroki wachlarz zainteresowań, naukowych inspiracji oraz realizowanych kierunków badawczych młodych lingwistów. Tom adresowany jest zarówno do językoznawców i studentów kierunków humanistycznych, jak i do Czytelników interesujących się tematyką zaproponowaną przez Autorów poszczególnych tekstów.

Problem antycznej teologii solarnej

Marek Job

„Teologia solarna” jest terminem funkcjonującym w badaniach nad grecko-rzymskim politeizmem od ponad wieku. Niniejsza praca stara się ustalić, do jakiego stopnia i w jakim kontekście kulturowym teologia solarna może być postrzegana jako zjawisko historyczno-religijne.

Hans Delbrück i narodziny nowoczesnej historii wojskowości. Twórczość - koncepcje - recepcja

Michał Norbert Faszcza

Hans DelbrUck (1848-1929) był jednym z najbardziej rozpoznawalnych badaczy swoich czasów, a jego twórczość historiograficzna budziła kontrowersje nie tylko za życia, lecz także po śmierci. Miał odwagę przeciwstawić się powszechnie panującemu poglądowi o braku kompetencji akademickich historyków do zajmowania się militarnymi aspektami dziejów. Promował pogląd, że tworzą one nierozerwalną jedność z problematyką polityczną, społeczną, gospodarczą i kulturową, w czym wyprzedził francuską szkołę "Annales". Jego poglądy na trwałe ukształtowały oblicze całej specjalności, a jego wieloletnia walka o wprowadzenie historii militarnej na uniwersytety doprowadziła do odarcia wojny z fałszywego nimbu romantyzmu.

Powszechny system ochrony praw człowieka. Podsumowanie dekad

red. Magdalena Półtorak, red. Ilona Topa

Opracowanie poświęconej jest zaprezentowaniu osiągnięć i aktualnych wyzwań, jakie są udziałem oenzetowskiego systemu ochrony praw człowieka, w tym zwłaszcza roli ONZ w kształtowaniu systemowej ochrony praw jednostki. Publikacja stanowi próbę refleksji nad ochroną traktatową, a zwłaszcza międzynarodowo chronionym substratem poszczególnych praw, podlegającym wpływom zmieniającej się rzeczywistości oraz skutecznością mechanizmów kontrolnych, jak również prezentuje rolę Rady Praw Człowieka. Zasadniczym celem Autorów jest  przede wszystkim zbadanie aktualnego stanu ochrony praw człowieka w wymiarze powszechnym oraz jej skuteczności w kontekście współczesnych wyzwań i zagrożeń. Publikacja skierowana jest do wszystkich osób zainteresowanych problematyką ochrony praw człowieka.   Magdalena Półtorak, doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego i Prawa Europejskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się przede wszystkim wokół problematyki ochrony praw człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem równości płci w sferze publicznej oraz sytuacji uchodźczyń. Jest m.in. autorką ponad czterdziestu publikacji naukowych (w tym monografii Kobiety – kwoty – polityka. Gwarancje równości płci w Unii Europejskiej, Warszawa 2015), członkinią Grupy Polskiej ILA  oraz EuroGender Network, a także uczestniczką międzynarodowych projektów badawczych (Close the Deal-Fill the Gap, OMNIA). [sierpień 2019] Ilona Topa, doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Międzynarodowego Publicznego i Prawa Europejskiego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół międzynarodowego prawa praw człowieka, międzynarodowego prawa karnego i zagadnień sprawiedliwości okresu przejściowego, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji ofiar przestępstw. Jest autorką kilkudziesięciu publikacji naukowych, w tym monografii Międzynarodowa administracja terytorialna. Prawo – praktyka – dylematy  (Katowice-Bydgoszcz 2012). [sierpień 2019]