Zaburzenia sprawności leksykalno-semantycznej w otępieniu alzheimerowskim na tle starzenia się fizjologicznego

Justyna Antczak-Kujawin

Głównym celem monografii jest ocena sprawności leksykalno-semantycznej oraz analiza językowych strategii zastępczych występujących w przypadku deficytów leksykalno-semantycznych u osób w różnych fazach rozwojowych otępienia w przebiegu choroby Alzheimera. W badaniach, których wyniki zostały omówione w publikacji, wzięło udział sześćdziesiąt osób, w tym trzydzieści osób w wieku senioralnym z otępieniem alzheimerowskim oraz trzydzieści osób starzejących się fizjologicznie. Byli to pacjenci domów pomocy społecznej. Oceny rozumienia i aktualizowania leksemów oraz frazeologizmów, charakteryzujących się wysoką frekwencją użycia w języku polskim, dokonano przy użyciu autorskiego narzędzia diagnostycznego. Badanym osobom zaproponowano następujące zadania diagnostyczne: 1) rozpoznawanie zilustrowanych nazw desygnatów, 2) nazywanie tzw. konfrontacyjne z wykorzystaniem ilustracji przedstawiających różne przedmioty, miejsca, osoby, organizmy, zjawiska, czynności, cechy istot żywych, rzeczy, 3) nazywanie tzw. oralne na podstawie usłyszanej definicji wyrazu, 4) etykietowanie, czyli dopasowywanie związku frazeologicznego do opisu jego znaczenia, 5) aktualizowanie struktury frazeologizmu poprzez uzupełnianie zdań z tzw. "luką" właściwym składnikiem frazeologizmu, 6) wyjaśnienie znaczenia frazeologizmu. Przeprowadzone badania miały charakter longitudinalny (podłużny). Taka strategia badawcza umożliwiła zarejestrowanie postępujących objawów zaburzeń sprawności leksykalno-semantycznych u osób z otępieniem alzheimerowskim w fazie łagodnej i umiarkowanej oraz ewentualnych trudności leksykalno-semantycznych u osób w wieku podeszłym bez objawów otępienia, zaobserwowanych u badanych na przestrzeni trzech lat.

Ciągłe doskonalenie jakości w procesie kształcenia studentów

Elżbieta Zalewska

Jakość kształcenia jest tematem wielu badań i dyskusji, których znaczenie wzrosło po wdrożeniu systemu bolońskiego. Ustawodawca zobowiązuje, a konkurencja dodatkowo motywuje uczelnie do ciągłej poprawy jakości kształcenia, zwiększania elastyczności procesu nauczania, podwyższania skuteczności komunikacji, ciągłego doskonalenia pracy ze studentami oraz wprowadzania innowacji. Koniecznością jest monitorowanie, jak stosowane metody i narzędzia nauczania wpływają na jakość kształcenia. W monografii omówiono wybrane metody zarządzania jakością stosowane w szkolnictwie wyższym oraz podjęto próbę oceny ich efektywności. Zaprojektowano badania kwestionariuszowe, które pozwoliły poznać oraz porównać opinie studentów i wykładowców akademickich znających stosowane metody nie tylko od strony teoretycznej, lecz także praktycznej. Umożliwiło to zidentyfikowanie głównych korzyści i barier wynikających z wdrażania metod zarządzania jakością w szkolnictwie wyższym oraz wyodrębnienie czynników mających wpływ na opinię badanych. Przeprowadzone analizy pozwoliły zweryfikować, czy zaprezentowane metody poprawiają jakość kształcenia. * Monografia jest poświęcona problematyce jakości działania szkół wyższych. Z jednej strony to zagadnienie relatywnie nowe, ale z drugiej - czerpie z dorobku badań jakości w przemyśle. Oryginalność publikacji polega na zrelacjonowaniu ważnych, unikatowych i dobrze przygotowanych od strony metodologicznej badań, które z powodzeniem mogą być odtworzone na innych uczelniach. prof. dr hab. Marek Rocki, SGH Książka łączy trzy wymiary: naukowy, dydaktyczny i praktyczny. Dotyczy ważnego i aktualnego problemu badawczego ujętego w aspekcie teoretycznym i w postaci badania empirycznego. Przeprowadzone i zaprezentowane badanie ma charakter unikatowy i jest pierwszym tego typu w Polsce. Wysoki poziom merytoryczny pracy, a szczególnie zawarte w niej badania ankietowe i ich analiza statystyczna w pełni uzasadniają potrzebę wydania tej monografii. dr hab. Beata Bieszk-Stolorz, prof.US

Nie zamyka się w "skorupie" uczonego. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Wiesławowi Pusiowi w osiemdziesiątą rocznicę urodzin

Jarosław Kita

Prezentowany zbiór studiów i szkiców dedykowany jest Profesorowi Wiesławowi Pusiowi – znakomitemu historykowi i nauczycielowi akademickiemu, wychowawcy kilku pokoleń absolwentów Uniwersytetu Łódzkiego, osobie szczególnie zasłużonej dla Alma Mater, której poświęcił ponad pół wieku pracy jako kierownik Katedry Historii Społeczno-Gospodarczej, dziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego, prorektor i rektor Uniwersytetu Łódzkiego. W książce zostały przedstawione różne aspekty współczesnych badań historycznych. Zamieszczone teksty przygotowali przede wszystkim uczniowie, przyjaciele i zaproszeni goście z krajowych ośrodków naukowych. Poszczególne rozdziały monografii odzwierciedlają najważniejsze płaszczyzny badawcze podejmowane przez Profesora, a ich rozpiętość chronologiczna obejmuje okres od XVII do XXI wieku. Dotyczą one szeroko pojmowanej historii społecznej i gospodarczej, dziejów Żydów, przeszłości wielokulturowej Łodzi czy historii historiografii. Szeroki zakres tematyczny publikacji sprawia, że można ją zaproponować nie tylko historykom, lecz także miłośnikom dobrej książki historycznej.

Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego (1949-1953). Geneza, działalność, znaczenie

Adrianna Szczerba

Monografia jest rezultatem dociekań autorki na temat instytucji powołanej przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (1949) do realizacji interdyscyplinarnych badań nad genezą i funkcjonowaniem państwa pierwszych Piastów, które podjęto w związku z jubileuszem Tysiąclecia Państwa Polskiego i jego chrztu (1966). Akcja "przygotowania wielkiej rocznicy", choć inaczej tę rocznicę rozumiał Kościół, inaczej państwo, a jej cele naukowe splatały się z politycznymi, zaowocowała autentycznym przełomem w stanie wiedzy o początkach polskiej państwowości, społeczeństwa i Kościoła, na lata kształtując postrzeganie "pradziejów" państwa Piastów. Odegrała również ważną rolę w kreowaniu nowej świadomości narodowej społeczeństwa polskiego po zmianie granic w 1945 roku.

Praca nauczyciela w perspektywie badacza jakościowego. Mity a rzeczywistość

Beata Pawłowska

Autorka monografii przybliża codzienność pracy nauczyciela widzianą oczami przedstawicieli tego zawodu. Oddaje głos nauczycielom i omawia realia ich pracy. Pokazuje trudności, z jakimi muszą się mierzyć, a które często są niezauważalne dla uczniów i ich rodziców oraz opinii publicznej. Opisuje pracę nauczyciela w kilku aspektach, na które składają się m.in.: czas pracy, system awansu zawodowego, system motywowania, w tym wynagrodzenie za pracę, system oceny pracy, a także kwalifikacje nauczycieli, wieloetatowość i nauczanie wielu przedmiotów oraz emocja dumy jako istotna w budowaniu motywacji wewnętrznej pracowników oświaty. W każdym rozdziale czytelnik znajdzie odniesienie do pewnego mitu dotyczącego pracy nauczyciela, a funkcjonującego w opinii publicznej i dyskursie społecznym. Książka stanowi głos w dyskusji praktyków i polityków edukacyjnych. Zachęca i inspiruje do dalszych eksploracji, poszukiwań i analiz. Dedykowana jest zarówno badaczom różnych dyscyplin nauki, jak i przedstawicielom środowisk pedagogicznych, nauczycielom, studentom kierunków społecznych i humanistycznych oraz reprezentantom organów prowadzących i nadzorujących pracę nauczycieli, politykom władz centralnych i lokalnych.

Wielcy minores. Miniatury teatralne francuskojęzycznej Kanady w okresie belle époque

Sebastian Zacharow

Antologia przekładów ośmiu miniatur teatralnych francuskojęzycznej Kanady w dobie belle epoque ukazuje przemiany gatunkowe w ówczesnej dramaturgii. W historii Kanady okres ten charakteryzuje się dynamicznym rozwojem nie tylko gospodarczym i społecznym, lecz także kulturalnym. Z wybranych miniatur wyłania się obraz teatru niesłychanie różnorodnego, definiującego w pewien sposób na nowo swoją tożsamość na fali przemian społecznych i kulturowych "pięknej epoki" oraz poszukującego nowych rozwiązań dotyczących konwencjonalnej dramaturgii. Ich autorzy zaliczają się do teatralnych minores, jednak ich wkład w kulturę teatralną pozostaje wybitny. Przedstawione sztuki nigdy wcześniej nie ukazały się w języku polskim. Prezentują one kulturę teatralną pozostającą pod wpływem tradycji anglojęzycznych i francuskojęzycznych oraz odzwierciedlają nową koncepcję dramatu w teatrze frankokanadyjskim w schyłkowej fazie belle epoque oraz przed Wielkim Kryzysem lat trzydziestych XX wieku, kiedy teatr francuskojęzyczny, dzięki dynamicznej obecności, tworzył niepowtarzalną atmosferę teatralną Montrealu.

"Mam na Pana nowy zamach..." Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii 1946-2000, tom 2

Jerzy Giedroyc

Jerzy Giedroyc miał dwie pasje – politykę i historię. Przez ponad pół wieku konsekwentnie realizował własną politykę historyczną. Jego działalność w tym zakresie zmierzała do gruntownej rewizji historycznego imaginarium Polaków. W najogólniejszym sensie, dążenie to wyrastało z doświadczeń II Rzeczypospolitej i bolesnej lekcji II wojny światowej. Społeczną funkcję wiedzy o przeszłości Jerzy Giedroyc rozumiał jako krytyczny, wielogłosowy i wolny od wszelkich tematów tabu namysł nad przeszłością Polski, jej relacjami z sąsiadami oraz miejscem w Europie. Chciał, aby była to refleksja wolna od wszelkich „fanatyzmów narodowych, klasowych, rasowych, religijnych, obyczajowych”. Prezentowana Czytelnikowi trzytomowa edycja korespondencji Jerzego Giedroycia z badaczami przeszłości i jej bohaterami została przygotowana w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Jerzy Giedroyc, historycy i świadkowie historii”. Składające się na nią listy z zasobu Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu nie były dotychczas publikowane. Zawierają nie tylko mniej lub bardziej poufne glosy do historiograficznych debat toczonych na łamach „Kultury” i „Zeszytów Historycznych”, zaprezentowanych przez edytorów w tomie W poszukiwaniu innej historii. Antologia tekstów opublikowanych na łamach periodyków Instytutu Literackiego w Paryżu (WUŁ, 2015). Odnaleźć w nich można również wiele nieznanych, a nawet sensacyjnych informacji o działalności krajowych i emigracyjnych placówek naukowych, warunkach życia i specyfice pracy dziejopisarzy oraz świadków historii, wreszcie o kulisach wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych, których jedni i drudzy byli uczestnikami.

Status prawny osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego

Izabela Florczak

W publikacji w sposób kompleksowy został przedstawiony status prawny osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego. Punkt wyjścia do prowadzonych rozważań stanowi etap nawiązywania stosunku prawnego, następnie prezentowany jest status prawny osób świadczących pracę w fazie realizacji zatrudnienia, uprawnień zbiorowych oraz ustawania stosunku prawnego. Całościowe omówienie statusu prawnego osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego ujawnia szereg różnic względem zatrudnienia typowego, pozwalając na dokonanie ich prawnej oceny.

Funkcjonowanie łańcuchów dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do Polski. Uwarunkowania infrastrukturalne i geopolityczne

Urszula Motowidlak, Tomasz Motowidlak

W publikacji zostały zaprezentowane rezultaty badań naukowych dotyczących zasadniczych aspektów funkcjonowania łańcuchów dostaw surowców energetycznych i paliw. Przedmiotem rozważań teoretycznych i empirycznych są łańcuchy dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do Polski. Analizę empiryczną podporządkowano zagadnieniu krajowego bezpieczeństwa energetycznego, uwzględniając przy tym jego geopolityczny wymiar. Książka jest adresowana do szerokiego kręgu odbiorców ze świata nauki, praktyków oraz młodzieży akademickiej, którzy interesują się bieżącymi trendami funkcjonowania rynków surowców strategicznych z uwzględnieniem aspektów logistyki.  

Wiedza i kapitał ludzki w środowiskach przedsiębiorczości. Podejście terytorialne

Zbigniew Przygodzki

Ludzie i instytucje wytwarzają specyficzny klimat, warunki życia i działania, które kreują środowiska przedsiębiorczości. Wykorzystując lokalne właściwości terytorium oraz siły globalizacji, środowiska te zyskują zdolność konkurowania w skali międzynarodowej. Terytorialna logika funkcjonowania buduje atmosferę „bycia u siebie”, w miejscu dającym poczucie stabilności i siły. Bezprecedensowy wzrost znaczenia wiedzy i kapitału ludzkiego, a także potencjał lokalnej motoryki procesów rozwoju zdeterminowały definicję nowego terytorialnego paradygmatu rozwoju, bazującego na kapitale terytorialnym. Zakorzenienie społeczne procesów ekonomicznych, w większym niż kiedykolwiek zakresie, kształtuje organizację życia gospodarczego. Niemniej nadal czynniki rozwoju mają tendencję do koncentracji przestrzennej. Zasadniczym wyzwaniem polityki pozostają więc dylematy związane z rozprzestrzenianiem się zjawisk i efektów rozwojowych w nowych warunkach. Regiony, które potrafią uruchamiać i wzmacniać systemy innowacji oparte na terytorialnej logice funkcjonowania, a zarazem aktywnie i efektywnie uczestniczą w produkcji, absorpcji i dyfuzji wiedzy, zdolne są czerpać korzyści z konkurencji w skali globalnej. środowiska przedsiębiorczości sprawnie dostosowujące się do nowych uwarunkowań stają się ośrodkami i inkubatorami procesów rozwoju gospodarczego i ważnymi animatorami relacji społecznych. Książka jest adresowana do Czytelników dostrzegających wartość w ludziach i ich relacjach oraz ufających w efektywność otwartego modelu innowacji.

Sen, marzenie, zaświaty w literaturze i kulturze. Tom 2. Kultura

Paulina Poterała, Katarzyna Ossowska, Michał Sadowski

Poddane oglądowi obiekty reprezentują zróżnicowane gatunki/formy wypowiedzi – od dramatów, poprzez inscenizacje, powieści, eseje, nowele, małe traktaty filozoficzne, pamiętniki, ankiety, wywiady i wiersze opisujące zjawiska oniryczne z perspektywy psychologii. Sen i zaświaty jawią się też jako przestrzeń chętnie zagospodarowywana z zachowaniem optyki religijnej, bez niej albo wręcz wbrew niej. Wszystkie te wizje podporządkowane są przekonaniu o istnieniu sił dobra i zła, które toczą z sobą nieustanny bój. W jego centrum sytuuje się człowiek. To zmagania ducha i materii, próby uchwycenia za pomocą doświadczenia mistycznego, lub bez niego, momentu przejścia od życia do śmierci i ze śmierci do życia. Umysł ludzki, postrzegany w zgromadzonych w tomie tekstach jako posiadający – zdawać by się mogło – nieograniczone możliwości, gdy w grę wchodzi doświadczanie mistycznych doznań Absolutu oraz kreowanie równoległych światów za sprawą wyobraźni, tworzywa artystycznego czy filozofii, zarazem odsłania ograniczenia, jakie niesie choroba (afazja) i starość (bliskość nieuchronnej śmierci). Psychologia, obok filozofii, jawi się jako królowa nauk, która potrafi dość głęboko wniknąć i zadowalająco wyjaśnić sens sennego marzenia, poznać oniryczną wizję i towarzyszyć podczas odwiedzin zaświatów. Zawartość niniejszego tomu może być pomocna w ustaleniu, czego człowiek poszukuje we śnie. Ukazuje również wyjątkową siłę snu jako środka pozwalającego ludzkiej jaźni wydostać się ze świata jawy, by penetrować obszary niedostępne. Z kolei za sprawą instrumentarium dramatu przybliża odbiorcy wizję wytworzoną przez dramaturgów i reżyserów. Sen stanowi przepustkę w zaświaty dla takich wizjonerów, jak Pilch, Sapkowski, Hofmannsthal oraz służy mówieniu o kondycji człowieka i jego skrytych problemach.

Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka

Marcin Wójcik

Idea tej pracy zrodziła się m.in. w wyniku zainteresowania dyskusją o specyfice badawczej geografii człowieka, zwłaszcza we współczesnych uwarunkowaniach instytucjonalnych, oraz jako potrzeba poszukiwania alternatywy dla panujących powszechnie tendencji dezintegracyjnych w naukach społecznych. W związku z tym, podjęto próbę określenia pola przedmiotowego geografii człowieka, wskazując - jako kluczowe - koncepcje i modele przestrzeni, na które można spojrzeć w kontekście różnych form zamieszkiwania ludzi, ich zmiany w czasie oraz w odniesieniu do przemian cywilizacyjnych. W tym przypadku są to nawarstwiające się w czasie ujęcia teoretyczno-metodologiczne, które można odnieść do trzech zasadniczych typów analizy zjawisk w przestrzeni wyróżnionych przez M. Foucaulta, tj. umiejscowienia, rozciągłości i usytuowania. Poszczególne rozdziały, które odpowiadają trzem przypadkom badan nad osadnictwem wiejskim, prezentują kwestie odnoszące się do wyjaśnienia relacji człowieka z przestrzenią rozumianą jako podłoże jego egzystencji (ziemia). We wszystkich badaniach przeplatają się trzy kluczowe dla geografii człowieka kwestie, tj. problemy określenia stanu i przekształceń krajobrazu kulturowego, tożsamości terytorialnej oraz miejsca człowieka i społeczności lokalnych w przestrzeni. W pracy oceniono możliwości poznawcze przedstawionej problematyki badawczej oraz ich rolę w kształtowaniu podstaw odrębności teoretyczno-metodologicznej geografii człowieka. Wskazano również podstawowe kwestie dotyczące przemian społeczno-kulturowych przestrzeni wiejskiej. Jest to o tyle istotne, że wieś podlega bardzo istotnym przekształceniom, co w tym zakresie wpływa na jej inne cechy osadnicze, zwłaszcza fizjonomiczne i funkcjonalne.

"Kłopotliwe" ciała. Strategie przedstawiania fizycznej "anormalności" we współczesnym filmie fikcji

Adam Cybulski

Filmowe wizerunki ciała "anormalnego" budzą ciekawość, wstyd, niepokój, fascynację i wiele innych emocji. Spoglądamy na nie w kontekście wartości społecznych, ideologii, lęku przed innością, polityki socjalnej, systemów etycznych, zadań pedagogicznych, nader rzadko jednak łączymy je ze specyfiką filmowego medium. Adam Cybulski skupił swoją uwagę właśnie na tej ostatniej zależności. Celem jego badań było "przygotowanie szczegółowego studium narracyjnych strategii oraz technik opowiadania o jednostkach, których ciała nie mieszczą się w utrwalonych kulturowo definicjach zdrowia czy normy". Ten cel udało mu się zrealizować z nawiązką, ponieważ nie tylko oferuje czytelnikowi przekonywające i inspirujące analizy tekstualne, osadzone w różnych koncepcjach i teoriach, ale wielokrotnie poza nie wykracza, dzięki czemu jego książka zyskuje również wymiar antropologiczny i etyczny. Z recenzji prof. dr. hab. Piotra Zwierzchowskiego

Pedagogika przedszkolna z metodyką

Wiesława Leżańska, Elżbieta Płóciennik

Publikacja stanowi wieloaspektowe kompendium wiedzy z zakresu pedagogiki przedszkolnej. Obszar dociekań naukowych i praktycznych związany jest z takimi kategoriami, jak: dziecko, nauczyciel, środowisko uczenia się oraz wzajemne relacje między nimi. Za punkt wyjścia służy Autorkom przedstawienie genezy i rozwoju pedagogiki przedszkolnej w Polsce, tkwiących w źródłach historycznych, które stały się podstawą współczesnej koncepcji wychowania przedszkolnego oraz osoby nauczyciela przedszkolnego. Wyeksponowane zostały także rozwijane przez lata najważniejsze teorie i strategie, które pozwoliły na sprecyzowanie przedmiotu badań oraz podstawowych celów i zadań pedagogiki przedszkolnej jako subdyscypliny pedagogicznej. W monografii omówiono też udział polskich pedagogów i psychologów w budowaniu naukowości pedagogiki przedszkolnej. * Przekaz treści został przeprowadzony w kolejnych częściach i rozdziałach z niezwykłą starannością i rzetelnością, a jego rezultaty doprowadziły do refleksji nad możliwymi i niemożliwymi obszarami tworzenia wiedzy profesjonalnej nauczycieli. Wartość dydaktyczną książki podnosi fakt, że każda z jej sześciu części podzielona jest na rozdziały, a każdy z nich wzbogaca literatura przedmiotowa. Przyswojenie treści ułatwiają pytania utrwalające materiał oraz tematy do refleksji. Autorki prezentują tłumaczenia na język angielski najistotniejszych pojęć omawianych w książce, co stanowi cenny walor związany z potrzebą przyswajania przez polskich studentów i nauczycieli pedagogicznych terminów anglojęzycznych. W literaturze specjalistycznej z zakresu pedagogiki przedszkolnej brakuje pozycji ukazujących w tak całościowy sposób teorię i metodykę wychowania przedszkolnego, dlatego publikacja będzie szczególnie przydatna w kształceniu przyszłych nauczycieli przedszkoli. Z recenzji prof. dr hab. Bożeny Muchackiej

Kultura i twórczość w czasach zarazy. Doświadczenie pandemii a aktywność artystyczna z punktu widzenia twórcy i odbiorcy

Magdalena Sasin

Inicjatywa cyklicznego publikowania prac w ramach serii "Twórczość i Edukacja" wyrosła z potrzeby stworzenia miejsca spotkania badaczy i praktyków zainteresowanych rozwijaniem oraz wspieraniem zdolności twórczych dzieci, młodzieży i osób dorosłych. W serii publikowane są prace poruszające problematykę edukacyjnych oraz społeczno-kulturowych uwarunkowań rozwoju szeroko pojętej aktywności twórczej w różnych dziedzinach. Pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 wpłynęła na wszystkie dziedziny ludzkiego życia. Zmiany, jakie zaszły w życiu kulturalnym i twórczości artystycznej, stały się przedmiotem refleksji autorów tej książki - naukowców uniwersyteckich, czynnych artystów, pracowników instytucji kultury. Dzielą się oni swoimi doświadczeniami i spostrzeżeniami związanymi z brakiem możliwości uprawiania sztuki w dotychczasowym kształcie oraz poszukiwaniami innych środków wyrazu, nowych sposobów kontaktu z publicznością i edukacji artystycznej. Mamy nadzieję, że ta pozycja okaże się ciekawa i wartościowa dla czytelników, a w przyszłości, być może, stanie się jednym ze świadectw tych dziwnych i trudnych czasów, jakie stały się naszym udziałem. Jesteśmy przekonani, że mimo wszelkich trudności kultura i sztuka wyjdą z tej próby obronną ręką - bo bez nich świat i człowiek nie mogliby istnieć. * Książka jest niezwykle wartościową monografią naukową na temat ważnej dla człowieka funkcji sztuki i roli twórczości artystycznej w czasach niesprzyjających tradycyjnej relacji twórca-odbiorca. To bardzo interesujące opracowanie naukowe na temat różnorakich uwarunkowań kreatywności jest tym cenniejsze, że autorzy poszczególnych rozdziałów próbują opisać podjęty temat in statu nascendi, w czasach pandemii i kwarantanny. Brak dystansu czasowego do opisywanych zjawisk - ponieważ epidemia jeszcze się nie zakończyła, a zatem przedstawione warunki twórczości nie uległy zmianie - sprawia, że publikacja ma niezwykle aktualny, "gorący" charakter. Z lektury wszystkich tekstów wyłania się ponadto refleksja dotycząca głębszego znaczenia i rangi opracowania, a mianowicie, że ich autorzy, analizując sytuację w warunkach trwającej pandemii, znajdują się jednocześnie w samym środku potężnej zmiany kulturowej i rejestrują wczesny etap tego procesu. Z recenzji prof. dr hab. Krystyny Pankowskiej

Więź mieszkańców z miastem. Studium socjologiczne poprzemysłowej Łodzi

Kamil Brzeziński

To ważna i wartościowa pozycja skierowana przede wszystkim do osób zainteresowanych szerokim nurtem studiów miejskich, ale również bezpośrednio do łodzian. Autor prezentuje interesujący temat, jakim jest funkcjonowanie więzi z miastem. Dla socjologów publikacja może stanowić inspirację i punkt wyjścia do własnych badań nad miastem, a łodzianom ułatwi spojrzenie na siebie z innej perspektywy. Takie odbicie w socjologicznym lustrze może być pretekstem do namysłu nad własną obecnością w mieście i relacjami, jakie łączą mieszkańców z tym miastem. Z recenzji dr. hab. Krzysztofa Bierwiaczonka, prof. UŚ Autor trafnie wskazuje, że miasta zbudowane na monokulturze przemysłu ucierpiały w wyniku transformacji, co spowodowało nie tylko problemy ekonomiczne, lecz także zagrożenia rozpadu więzi z zamieszkiwaną przestrzenią. Odnoszące się do tej tezy badania umożliwiły określenie poziomu przywiązania mieszkańców Łodzi do swojego miasta oraz czynników wpływających na to przywiązanie, ze szczególnym uwzględnieniem wymiaru obiektywno-instrumentalnego oraz subiektywno-emocjonalnego. Książka jest dobrze skonstruowana i zawiera jasną prezentację celu oraz wyników analiz. Z recenzji dr. hab. Macieja Kowalewskiego, prof. US

Underground za drutami. Nieformalne ruchy młodzieżowe w PRL i wybranych krajach bloku wschodniego (1980-1989)

Andrzej Kobus

Książka jest poświęcona nieformalnym ruchom młodzieżowym w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 80. XX wieku. Autor skoncentrował się na takich państwach, jak: Polska, Czechosłowacja, Niemiecka Republika Demokratyczna i Związek Radziecki. Ukazał powstanie i rozwój subkultur muzycznych oraz młodzieżowych środowisk proekologicznych i pacyfistycznych w tych państwach. Opisał także progres nieformalnych młodzieżowych ruchów religijnych – zarówno powiązanych z wyznaniami chrześcijańskimi, jak i religiami Wschodu. Szczególny akcent położył na kwestie kontaktów i współpracy między wspomnianymi środowiskami podczas kryzysu i erozji systemu komunistycznego w krajach bloku wschodniego. Naświetlił też sytuację subkultur młodzieżowych w okresie transformacji ustrojowej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 90. XX wieku. * Podejście autora jest oryginalne, a badania nad zagadnieniami poruszanymi w książce są dopiero zapoczątkowane. Ambitna jest próba ujęcia kwestii nieformalnych środowisk młodzieżowych nie tylko w perspektywie jednego państwa narodowego, lecz także w szerszym kontekście – krajów bloku sowieckiego. Z recenzji Juraja Marušiaka

Warsztaty z Geografii Turyzmu. Tom 14. Komu potrzebna jest turystyka?

Marzena Makowska-Iskierka, Jolanta Wojciechowska

Na tytułowe pytanie publikacji: "Komu potrzebna jest turystyka?" odpowiedź została zawarta w interesującym sprawozdaniu z dyskusji na ten temat przeprowadzonej podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej pod nazwą XXXIX Seminarium terenowe "Warsztaty z geografii turyzmu", która odbyła się w Łodzi w dniach 22-23 września 2023 roku. Uważna lektura poszczególnych artykułów prowadzi do uzyskania odpowiedzi w kontekście takich zagadnień, jak: rekreacja, przestrzeń turystyczna, narzędzia komunikacji w turystyce i atrakcje turystyczne. Publikacja przedstawia zatem różne perspektywy naukowego oraz pragmatycznego spojrzenia na problematykę turystyki.

Apokryficzność i ekfrastyczność jako komplementarne poetyki intertekstualne

Julia Dynkowska

We wszystkich przywołanych w książce tekstach da się zaobserwował podstawową łączącą je kwestię (można ją dostrzec także w innych utworach mierzących się z kanonem): każdy z nich dotyczy szeroko pojmowanej utraty "niewinnego spojrzenia" na wizualne pre-teksty, sposoby myślenia, których są wytworami, kanoniczne interpretacje, a także na idealizowanie i fetyszyzowanie samych obrazów, ich twórców oraz bohaterów. Apokryficzne prze-pisywanie dzieł sztuki - co jedynie pozornie oczywiste - ułatwia postrzeganie ich jako przedmiotów nie tylko estetycznych, ale także (a może nawet przede wszystkim) jako przedmiotów nacechowanych etycznie. Z Zakończenia

L\'art de vivre, de survivre, de revivre. Approches linguistiques. Le 50e anniversaire des études romanes à l\'Université de Łódź / El arte de vivir de sobrevivir de revivir. 50º aniversario de los estudios románicos en la Universidad de Łódź / L\'arte di vivere di sopravvivere di rivivere. 50º anniversario degli studi di romanistica all\'Università di Łódź

Magdalena Lipińska, Magdalena Szeflińska-Baran

Le volume que voici a été conçu pour commémorer le 50e anniver-saire de la réactivation des études romanes à l’Université de Łódź, menées aujourd’hui au sein de l’Institut d’Études Romanes. Fondée en 1945, la première unité de recherche dans le domaine de la langue et de la littérature françaises dans notre université a été suspendue en 1951 à l’époque de la guerre froide, par les instances communistes. Si la recherche dans le domaine de la littérature française a été autorisée et poursuivie dans le cadre administratif du Département de Théorie de la Littérature, la formation de futurs enseignants de français (et plus tard d’italien et d’espagnol) n’a repris que vingt ans plus tard, en 1971. Signalons que l’année 2021 offre encore une autre occasion de célébrer, car c’est également le 10e anniversaire de la création, au sein de l’Institut d’Études Romanes, du Département de Philologie Italienne.   Notre dessin de fêter ce double anniversaire par l’organisation d’un colloque scientifique, réunissant nos collègues et amis, a été, on le sait, brutalement freiné par la pandémie de Covid-19 qui a profondément bouleversé non seulement nos projets, mais qui a eu un impact significatif sur l’ensemble de la planète.   La rupture opérée par cet événement sans précédent dans notre monde globalisé du 21e siècle, avec le confinement en tant que mode de fonctionnement obligatoire pendant de longues semaines, voire des mois, a sans doute entraîné une nouvelle perception de la vie et de ce que représente le fait de vivre. Pour plus d’un, ce tracé épais qui sépare notre existence d’avant et d’après le Covid-19 constitue un memento incitant à se demander comment vivre la pandémie et pendant la pandémie, comment y survivre et s’il sera possible de (re)vivre « normalement » quand elle aura pris sa fin.  

Japonia wobec kryzysu humanitarnego w Ukrainie: raport Ośrodka Spraw Azjatyckich UŁ i Centrum Studiów Migracyjnych UŁ

Marcin Socha, Marcin Gońda

Celem raportu jest analiza dotychczasowych działań administracji premiera Kishidy Fumio dotyczących wsparcia dla uciekinierów wojennych z Ukrainy oraz zestawienie tych aktywności z sytuacją Ukraińców na terenie Polski, czyli kraju, który przyjął największą ich grupę. Raport obejmuje aktywność badanych podmiotów od rozpoczęcia konfliktu w Ukrainie do końca lutego 2023 roku. Dzięki identyfikacji najważniejszych potrzeb uciekinierów, organizacji pomocowych i podmiotów przyjmujących, w raporcie zostaną zawarte rekomendacje dla japońskich instytucji politycznych i humanitarnych. Jego zamierzeniem jest przedstawienie rekomendacji, dzięki którym możliwe będzie bardziej precyzyjne kierowanie pomocy humanitarnej do miejsc i organizacji w regionie EŚW, które najbardziej jej potrzebują. Raport został sporządzony na podstawie analizy informacji płynących ze strony podmiotów zaangażowanych w pomoc osobom uciekającym z Ukrainy na terenie Polski i Japonii, deklaracji pomocowych płynących ze strony organów rządowych, kręgów biznesowych i organizacji pozarządowych. Znaczną uwagę poświęcono również aktywności japońskich placówek dyplomatycznych działających na terenie państw przyjmujących największą liczbę migrantów przymusowych. Ze Wstępu

Życie prywatne Polaków w XIX wieku. Śmiech, humor, satyra. Tom 12

Jarosław Kita, Maria Korybut-Marciniak

W pierwszym odruchu dziewiętnaste stulecie zdaje się być pozbawione poczucia humoru. Emocjonalny odbiór epoki przywodzi skojarzenia z obrazami cierpienia, niezgody, buntu, smutku, tęsknoty. Wyobrażenie o stanie psychiki społeczeństwa polskiego pod zaborami najczęściej wiążemy z melancholią - wynikającą z poczucia utraty wolności, mienia, bliskich osób, emigracji, będącą konsekwencją braku ojczyzny. A jednak Polacy w okresie budowania swojej tożsamości narodowej, walk narodowowyzwoleńczych, represji popowstaniowych, dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości pod wpływem przemian społecznych, cywilizacyjnych, modernizacyjnych, gospodarczych i demograficznych nie byli pozbawieni poczucia humoru. Przeciwnie, humor, umiejętność prowadzenia dowcipnych konwersacji i zabawnych ripost były wysoko cenioną cechą mieszkańców ziem polskich. Humor i satyra pozwalały na oswojenie trudnej rzeczywistości i nierzadko stawały się formą oporu wobec autorytarnych systemów zaborczych. Śmiech stanowił narzędzie wyrażające cały wachlarz emocji: od radości i akceptacji po ironię, kpinę, szyderstwo, negację. Był to ważny i ceniony komponent "towarzyskości". Przez szkiełko ironii obserwowano zmieniającą się rzeczywistość: wynalazki, innowacje techniczne, rozwój kolei, przenikające z Zachodu trendy kulturowe, modę, emancypację kobiet, ruchy polityczne i społeczne. W satyrze przedstawiano również trudne warunki egzystencjalne. Śmiech niwelował strach, krzepił Polaków w obliczu trudnych sytuacji, jednoczył. W prezentowanym tomie zachęcamy do spojrzenia na życie prywatne dziewiętnastowiecznych Polaków "cum humor". Książka ukazuje, co w dziewiętnastym stuleciu Polaków bawiło, z czego żartowano, jakie były formy i rodzaje żartu, jakie zdarzenia prezentowano w obiektywie satyry, wreszcie jaką rolę odgrywały żart, dowcip, anegdota, satyra w życiu codziennym, prywatnym i publicznym.

Metodologiczna rekonstrukcja warunków tworzenia wiedzy - wybrane zagadnienia

Danuta Urbaniak-Zając, Jacek Piekarski

Publikacja mieści się w tradycji badań metodologicznych o charakterze krytyczno­konstruktywnym, z nastawieniem na rekonstruowanie praktyk badawczych. [...] Wybrane jej rozdziały są nasycone oryginalnością stawianych tez o charakterze innowacji metodologicznych, w szczególności w odniesieniu do relacji między metodologią normatywną i opisową. [...] Trudno doszukiwać się analogicznych, tak rozbudowanych konstruktów w polskiej i zagranicznej literaturze metodologicznej. Są one wynikiem wielu pomysłów autorskich i wspólnych namysłów, dyskusji i kontrowersji, uwolnienia myślenia metodologicznego od klasycznych ram naukowości. Szczegółowe zagadnienia rzadko są podejmowane w literaturze metodologicznej, tym bardziej zasługują na wyeksponowanie i rozwijanie. [...] Mimo że książka stanowi zestawienie tekstów w większości wcześniej publikowanych, to charakteryzuje je spójność podejścia analityczno-interpretacyjnego, co czyni zeń swoisty „podręcznik” metodologii badań pedagogicznych utrzymanych w paradygmacie konstruktywistycznym. Z recenzji prof. dr. hab. Dariusza Kubinowskiego

Bezpieczeństwo państwa a bezpieczeństwo narodowe Federacji Rosyjskiej. Przykład Republiki Czeczeńskiej

Natasza Duraj

Zasadniczym celem monografii jest przedstawienie problematyki dotyczącej miejsca bezpieczeństwa państwa w systemie bezpieczeństwa narodowego Federacji Rosyjskiej. W publikacji szczególna uwaga została zwrócona na rozwiązania prawno-organizacyjne wprowadzone w autonomicznym podmiocie Federacji Rosyjskiej - Republice Czeczeńskiej. Książka składa się z trzech zasadniczych rozdziałów, które powstały na podstawie krytycznej analizy literatury przedmiotu odnoszącej się do kwestii szeroko rozumianego bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Materiałem źródłowym była także Konstytucja Federacji Rosyjskiej znowelizowana w 2020 roku oraz Konstytucja Republiki Czeczeńskiej przyjęta w 2003 roku. Ponadto w pracy korzystano z materiałów Prokuratury Generalnej Federacji Rosyjskiej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Federacji Rosyjskiej oraz Federalnej Służby Wykonywania Kar.