Reprezentacje świata w dyskursach (modele, obrazy, wizje)

red. Bernadetta Ciesek-Ślizowska, Beata Duda, Ewa Ficek, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Publikacja gromadzi teksty dotyczące modelowania komunikacji przez poszczególne odmiany dyskursu. Badaczy (związanych z różnymi dyscyplinami i/lub paradygmatami naukowymi) szczególnie zajmują wielorakie formy przedstawień (reprezentacji) rzeczywistości oraz warunkujące je konwencje, normy, konteksty i wartości, a także środki wyrazu. Tom zawiera przy tym rozważania teoretyczne oraz prezentuje konkretne propozycje metodologiczne, np. analizy tekstów multimodalnych. Opracowania analityczno-interpretacyjne obejmują problemy stylowych bądź gatunkowych aktualizacji dyskursów, konstruowania dyskursowych światów przez wspólnoty ideologiczne (feministyczną, katolicką, łowiecką, kapitalistyczną, antykapitalistyczną), rozpatrują rolę aksjologii w dyskursach ideologicznych, w ich zakres wchodzą również rekonstrukcje medialnych oraz literackich obrazów i wizji. Swe miejsce w tomie znalazły refleksje nad dyskursem popkultury i dyskursem o popkulturze, poświęcone m.in. zyskującemu na znaczeniu fenomenowi terapii, kreowaniu albo wykpiwaniu obrazu rzeczywistości w mediach społecznościowych. W polu uwagi autorów pozostaje wreszcie kategoria pamięci – w tym portretowanie przeszłości przez wspólnoty kulturowo-etniczne czy sposoby utrwalania pamięci w Internecie. Książka skierowana jest do specjalistów – zarówno do komunikologów, lingwistów, dyskursologów, jak i do wszystkich zainteresowanych mechanizmami, które sterują współczesną przestrzenią społeczno-językową.

(Trans)pozycje idei w postjugosłowiańskim dramatopisarstwie oraz teatrze (1990-2020). Perspektywa transkulturowa

Gabriela Abrasowicz

Postjugosłowiańska produkcja dramatopisarsko-teatralna to przestrzeń oferująca możliwości zaobserwowania transpozycji idei artystycznych, społeczno-politycznych i filozoficznych. Wiąże się to z mobilnością kulturową, integracją wielu komponentów o różnym pochodzeniu kulturowym oraz tworzeniem nowych jakości. Fundamentem badań nad tym mechanizmem jest postrzeganie kultury jako procesu wymiany oraz odwołanie się do modelu sieci otwartych połączeń. Przedstawione tu projekty artystyczne dramatopisarzy i reżyserów teatralnych, aktywnych w krajach byłej Jugosławii, stanowią potwierdzenie, że jest to zjawisko pozostające wciąż w fazie rozkwitu. Jego dynamiczna formuła to dobry punkt wyjścia do refleksji na temat przepływów oraz powiązań ideowych i estetycznych, coraz bardziej dostrzegalnych w dramaturgii i teatrze wielu krajów Europy.

Aktywność zawodowa pokolenia 55+. Polska na tle Czech i Węgier. Analiza porównawcza

Urszula Swadźba, Stanisław Swadźba

Książka jest interdyscyplinarnym studium z ekonomii i socjologii, opartym na materiałach zastanych oraz badaniach własnych. Analiza została przeprowadzona na podstawie badań w ramach międzynarodowego projektu "Social and cultural mechanisms of in- and exclusion: A comparative perspective. Life and work strategies of the generation 55 to 65: Their position on the labour market, obstacles and wishes", zorganizowanego przez Uniwersytet Ostrawski, którego współautorka była uczestnikiem. Na podstawie materiałów zastanych scharakteryzowane zostało pokolenie 55+ Polski, Czech i Węgier oraz czynniki wpływające na jego aktywność zawodową. W badaniach własnych omówiono status respondentów na rynku pracy. Przeanalizowano także potrzeby, które zaspokaja aktualna praca zawodowa. Podjęto również problemy aktywności badanych osób poza pracą zawodową.

Język uwikłany w ponowoczesność

Izabela Łuc, Małgorzata Bortliczek

Analizy, wnioski i interpretacje wieloznakowych komunikatów reklamowych (werbalnych i graficznych) dotyczących różnych sfer aktywności ludzkiej (m.in. aktywność kulinarna, szeroko rozumiana aktywność komercyjna i konsumpcyjna, aktywność estetyczna skoncentrowana na doskonaleniu wizerunku ponowoczesnego człowieka, a także na upiększaniu i udoskonalaniu najbliższego otoczenia) to materiał składający się na prezentowaną publikację. Autorki skoncentrowały się na analizie zjawisk językowych, które oddają obraz ponowoczesności kreowanej w różnogatunkowych, różnotematycznych i różnostylowych reklamach. Ich językowo-kulturowa analiza pozwala wnioskować, że ponowoczesność została opanowana przez komercję i konsumpcję, które polegają na (de)tabuizowaniu i deprecjonowaniu wartości uwikłanych w zależności kulturowe, marketingowe, ikoniczne i stylizacyjne. Szeroka analiza reprezentatywnego zbioru tekstów reklamowych pozwoliła dostrzec wiele mechanizmów właściwych reklamie ponowoczesnej, stosowanych w celu podkreślenia różnorodnych walorów i atutów produktów i usług oferowanych konsumentom.

Encuentros entre lenguas, literaturas y culturas de los territorios luso-hispanos. Perspectivas diferentes

red. Anna Nowakowska-Głuszak, Cecylia Tatoj, Joanna Wilk-Racięska

Celem niniejszej monografii jest połączenie różnych spojrzeń na język, literaturę i kulturę hiszpańskiego i portugalskiego obszaru językowego. Ich wspólnym wykładnikiem jest słowo 'perspektywa', która w każdym rozdziale przybiera odmienną formę. Znajdziemy tu prace dotyczące zarówno językoznawstwa, jak i literatury, przy czym obie z tych dziedzin przedstawione są w nierozerwalnym związku z kulturą. Już różnorodność tematów językoznawczych w pełni uzasadnia podtytuł monografii: 'perspectivas diferentes' [różne perspektywy]. Poszczególne rozdziały skupiają się na aspektach fonetycznych (Ol'ga Lisyova), semantycznych (Cecylia Tatoj) i pragmatycznych (Sabina Deditius, Anna Nowakowska-Głuszak, Agnieszka Szyndler) języka hiszpańskiego, traktując badania z perspektywy spotkań interkulturowych. Te różne punkty widzenia pozwalają zaprezentować język jako odbicie doświadczenia fizycznego i socjokulturowego. Autorzy pochodzący ze słowiańskiego kręgu kulturowego przedstawiając różne perspektywy, w sposób bardziej lub mniej świadomy wpisali swoje prace we własny punkt widzenia. Na ich tle rozdział Roxany Risco, o wizji świata odbijającej się w języku hiszpańskim używanym w Andach, stanowi swoisty kontrast i punkt wyjścia dla wszystkich czytelników, którzy zechcą wziąć udział w tej intelektualnej zabawie i poszukać interpretacji przedstawionych tekstów z własnej perspektywy. Także rozdziały poświęcone literaturze pozwalają spojrzeć na analizowane dzieła zarówno od środka, z punktu widzenia autora czy bohaterów, jak i z zewnątrz, z perspektywy czytelnika. Możemy tu porównać perspektywę dziecka czytającego "Alicję z Krainy Czarów" (Sylwia Klos), z perspektywą pisarzy reprezentujących współczesną prozę iberoamerykańską (Ewelina Szymoniak), galisyjskim Volksgeistem (Marta Kobiela-Kwaśniewska) i fikcją autorstwa Enrique Vila-Matasa (Katarzyna Gutkowska-Ociepa).

Tożsamość - Przestrzeń - Sacrum. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Irenie Bukowskiej-Floreńskiej

red. Grzegorz Odoj

Tom stanowi zbiór tekstów naukowych ofiarowanych w darze Profesor Irenie Bukowskiej-Floreńskiej z okazji 80. urodzin. Autorami są etnolodzy i antropolodzy kultury oraz przedstawiciele dyscyplin pokrewnych. Wspólnym rysem zamieszczonych artykułów jest próba uchwycenia oraz zinterpretowania wybranych problemów społeczno-kulturowych współczesnego świata, jak też wielowymiarowa analiza dynamicznych przemian, którym obecnie podlega kultura. Interdyscyplinarna refleksja, dając możliwość wieloaspektowych odniesień i porównań, pozwoliła naświetlić z różnorakich perspektyw zagadnienia związane z procesem  kształtowania się tożsamości społeczno-kulturowej w wymiarze lokalnym, regionalnym i narodowym, ukazać zjawisko percepcji, wartościowania tudzież oswajania określonych fragmentów przestrzeni otaczającej człowieka, a także wskazać na funkcjonalne i symboliczne przeobrażenia życia religijnego. Publikacja powinna zainteresować w głównej mierze etnologów i antropologów kultury, kulturoznawców, socjologów, historyków kultury oraz wszystkich zaabsorbowanych kondycją współczesnej kultury.

Wrażliwe struny osobowości w związkach romantycznych

Marcin Moroń

Praca jest poświęcona roli temperamentalnej wrażliwości na bodźce przyjemne i nieprzyjemne w zrozumieniu dynamiki reagowania na sytuacje krzywdy w związkach romantycznych. Wykorzystując neuropsychologiczną teorię wrażliwości na wzmocnienia ukazano mechanizmy konstruktywnego i destrukcyjnego reagowania w sytuacji naruszenia przez partnera związku intymnego norm regulujących wzajemną wymianę. Praca wskazuje wrażliwość na bodźce negatywne i konflikty motywacyjne jako czynniki ryzyka unikania i zaniedbywania partnera romantycznego, a także ujawnia mechanizmy tego ryzyka (m.in. trudności w regulacji emocjonalnej, obniżoną samoocenę oraz nadwrażliwość na nagrody i kary w relacji romantycznej).

Książę Antoni Paweł Sułkowski (1785-1836) - działalność wojskowa i polityczna

Dawid Madziar

W książce przedstawiono oraz oceniono działalność wojskową i polityczną księcia Antoniego Pawła Sułkowskiego w latach 1806–1836. W czasach napoleońskich zrobił zaskakująco szybko karierę. W zaledwie kilka lat, rozpocząwszy służbę w 1806 r. w stopniu pułkownika, awansował do rangi generała dywizji w 1813 r. Mający wówczas 28 lat Sułkowski stał się najmłodszym posiadaczem tego stopnia w historii Wojska Polskiego. Swoich cnót żołnierskich dowiódł podczas kampanii napoleońskich na Pomorzu Zachodnim, w Hiszpanii, Rosji i Niemczech. W pracy podjęto próbę rekonstrukcji systemu wartości, którym się kierował, oraz celów i motywacji, które z niego wynikały.