Silesian Journal of Legal Studies. Vol. 8

red. Joanna Nowakowska-Małusecka

Silesian Journal of Legal Studies (SJLS) w numerze 8 prezentuje opracowania przedstawicieli nauk prawnych z Czech, Nigerii, Słowacji oraz Polski. Poruszane są zagadnienia szeroko rozumianego publicznego prawa gospodarczego, między innymi dotyczące rynku kapitałowego (Rafał Blicharz) oraz ochrony danych osobowych indywidualnych przedsiębiorców (Anna Hołda-Wydrzyńska). Dwa artykuły poświęcone zostały problemom prawa prywatnego międzynarodowego w kontekście ochrony osób starszych (Anna Juryk), a także procesu  kodyfikacji czeskiego prawa prywatnego międzynarodowego (Naděžda Rozehnalová). Szereg intersujących opracowań dedykowanych jest różnym problemom prawa Unii Europejskiej, takim jak na przykład migracja (Anna Magdalena Kosińska), prawa obywateli UE do nieograniczonego dostępu do unijnego prawodawstwa we własnym języku (Aneta Skorupa-Wulczyńska), jak również roli Funduszu Powierniczego Madad w związku z kryzysem w Syrii (Adriana Kalicka-Mikołajczyk). W najnowszym numerze SJLS znalazły się również rozważania z zakresu ochrony praw człowieka. Jedno z nich koncentruje się na decyzji Trybunału SADC w sprawie Mike’a Campbella przeciwko Republice Zimbabwe (Michael C. Ogwezzy). Z kolei w drugim Autor (Paweł Mielniczek) prezentuje swoje uwagi na temat suwerenności państwa oraz ekstraterytorialnego stosowania traktatów praw człowieka. Interesujący jest również artykuł poświęcony prawu kosmicznemu, a dokładniej badaniom Marsa i jego eksploatacji (Marek Mikuła). Wreszcie, w numerze 8 znalazło się także opracowanie z zakresu prawa pracy, tym razem w odniesieniu do ustawodawstwa słowackiego (Andrea Olšovská and Marek Švec). W SJLS opublikowane zostały ponadto sprawozdania z konferencji oraz innych wydarzeń naukowych, w tym z Jessup Moot Court Competition z prawa międzynarodowego publicznego, w którym brali udział studenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego. Tak jak do tej pory było to praktykowane, także i w tym numerze zamieszczony został spis monografii i prac zbiorowych opublikowanych w 2015 roku, których autorami oraz redaktorami są pracownicy naukowy WPiA UŚ. Czasopismo zawiera też listę konferencji organizowanych w 2015 roku przez Wydział we współpracy z Fundacją Facultas Iuridica. Należy także podkreślić, że znaczne wsparcie finansowe Fundacji pozwala na wydawanie kolejnych numerów Silesian Journal of Legal Studies. Tak więc, na łamach czasopisma specjaliści i badacze pochodzący z różnych ośrodków naukowych z kraju i ze świata zaprezentowali swoje przemyślenia i wyniki badań z zakresu wielu dyscyplin naukowych, co oznacza, że dysputy prawnicze nadal przekraczają granice, i to nie tylko w obrębie kontynentu europejskiego.

Bezpieczeństwo zdrowotne w nauce i polityce społecznej. Wprowadzenie do dyskusji

Paweł Grzywna

W publikacji podjęto problematykę bezpieczeństwa zdrowotnego analizowanego w nauce o polityce społecznej. Pierwsza część pracy zawiera rozważania natury terminologicznej. Autor dokonuje w niej próby zdefiniowania kategorii bezpieczeństwa między innymi w kontekście wartości i potrzeby społecznej. Przedstawia również analizę bezpieczeństwa z perspektywy podejścia sektorowego, ukazując różnorodność typów bezpieczeństwa i nawiązując do koncepcji human security. Następnie sygnalnie charakteryzuje polityczne konotacje tegoż sektora bezpieczeństwa, które determinują społeczne postrzeganie funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Zasadniczym wątkiem rozważań Autora stały się pojęcia wyznaczające zakres bezpieczeństwa zdrowotnego, do których zaliczył prawo do ochrony zdrowia oraz równość dostępu do świadczeń. Dobór pojęć posłużył następnie do sformułowania zakresu definicyjnego terminu bezpieczeństwa zdrowotnego. W dalszej części publikacji Autor ukazuje sposoby interpretacji pojęcia bezpieczeństwa w nauce o polityce społecznej. Celem rozważań stała się również refleksja nad zasadniczymi kwestiami warunkującymi obszar problemowy bezpieczeństwa zdrowotnego, Autor wyróżnił bowiem podstawowe czynniki, które sprawiają, że bezpieczeństwo zdrowotne znajduje się w polu uwagi polityki społecznej, nakreślił model monitorowania zagrożeń bezpieczeństwa zdrowotnego oraz wskazał rolę kategorii bezpieczeństwa zdrowotnego jako instrumentu poznawczego. Adresatem publikacji jest krąg osób zainteresowanych tematyką bezpieczeństwa zdrowotnego i polityki społecznej, decydentów politycznych, a także instytucji odpowiedzialnych za kształtowanie bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli.

Parafernalia. O rzeczach i marzeniach

Aleksander Nawarecki

Tytułowe „parafernalia”, to rzeczy osobiste, rzeczom bowiem, a ściślej: ich literackiej reprezentacji poświęcona jest cała książka. Autor odkrywa w dziejach sztuki europejskiej proces stopniowej „emancypacji” przedmiotu. Skupiając się na poezji, pokazuje, jak zwykła rzecz „wyzwala się” ze służby ideom i konwencjom, jak przedmiot staje się podmiotem. Teza ta  sformułowana w studium O rzeczach (1993) po kilku latach doczekała się potwierdzenia w światowej humanistyce jako „zwrot ku rzeczom”. Większość wywodu dotyczy przemian liryki polskiej XX wieku: od twórczości grupy Skamander (ranga życia codziennego), przez satyry Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (groteskowość okupacyjnych realiów), aż po świadectwa uwięzienia w tandecie PRL-u (o czym artyści i historycy próbowali zapomnieć). Książka zawiera wizerunki pisarzy i ich wyobraźni materialnej, każdy portretowany jest z właściwym sobie atrybutem: Józef Wittlin z „łyżką zupy”, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska z „pasem ratunkowym”, Jan Lechoń wśród rekwizytów samobójczej śmierci, Jarosław Iwaszkiewicz – na stosie gratów kojarzonych z pochówkiem. Najbardziej wrażliwy na cywilizacyjne szczegóły, Julian Tuwim, w otaczających go  meblach, domowych sprzętach i zawartości szuflad wyczuwał magiczne moce. Na prawach gościa pojawia się w książce mistrz konkretu, twórca Blaszanego bębenka, Günter Grass. W zakończeniu zabrzmi ton osobisty, z dziecięcych lektur autora wyłoni się mikrokosmos czarujących drobiazgów. Książka napisana żywo i przystępnie może dotrzeć do każdego, bo któż nie zna się na rzeczach?

Lucius Annaeus Seneca: "Trojanki. Troades"

oprac. Tomasz Sapota, oprac. Iwona Słomak, tłum. Tomasz Sapota, tłum. Iwona Słomak

Przełożyli i opracowali Tomasz Sapota, Iwona Słomak, wstęp Tomasza Sapoty, przypisy opracowała Iwona Słomak Lucius Annaeus Seneca, żyjący za czasów Nerona rzymski filozof, zostawił po sobie zbiór dziewięciu tragedii, jedynych zachowanych w całości antycznych łacińskich tekstów tego gatunku. Trojanki to lament kobiet czekających w ruinach Troi na wyniki losowania, które wskaże, komu z greckich zdobywców każda przypadła w udziale jako wojenny łup. Tekst pokazuje, jak przemoc reinterpretuje wyobrażenia człowieka o sobie samym i jak w świecie trupów, monotonii cierpienia, okrucieństwa, gwałtów powstaje porządek nicowania: obrót fortuny królową zmienia w niewolnicę, matkę w osieroconą wdowę. Kobiety z Troi stają przed próbą ustalenia sensu nieszczęścia, które zmiażdżyło ich los. Siła tego dramatu wypływa z jego stoickich i retorycznych podstaw. Okrucieństwo, rozpacz, brak nadziei, utrata „siebie”, obrazu tego, kim się jest – są tu egzaminowane narzędziami racjonalnej argumentacji.

"Ja" Świetlickiego

Katarzyna Niesporek

Publikacja zapisuje związki pomiędzy utworami Marcina Świetlickiego skupione wokół trzech kręgów tematycznych: autentyczności, romantyczności, (nie)religijności. W pierwszym z nich zostały zamknięte poszczególne edycje Zimnych krajów. Kolejne natomiast to ogląd na całość twórczości. Konkretne tomy i wiersze wyodrębniają sensy, figury, kategorie, które można połączyć we współgrającą, ale też nieraz zgrabnie pogrywającą ze sobą całość. Niniejsza książka przez interpretację kataloguje i porządkuje wyłaniające się z wierszy autora Zimnych krajów różne oblicza i tożsamości bohatera lirycznego, często zwielokrotnionego, rozdartego, pogrążonego — jak pisze Joanna Orska — w byciu jedynie połowicznym. Bohatera, który stale jest w drodze, nie zatrzymującego się i tym samym nie pozwalającego albo też nie potrafiącego siebie określić, uchwycić w jedno, konkretne i stałe „ja”.

"Górnośląskie Studia Socjologiczne. Seria Nowa". T. 3

red. Marek S. Szczepański, red. Anna Śliz

Trzeci tom rocznika nawiązuje tematyką do „Górnośląskich Studiów Socjologicznych”, wydawanych niegdyś przez nieistniejący już Śląski Instytut Naukowy, w tym bowiem numerze podjęto problem różnych konfliktów społecznych (etnicznych, związanych z ekologią i gospodarką). Artykuły zostały zgrupowane w trzech częściach tematycznych. W części Konflikt etniczny: kontekst teoretyczny przedstawiono panoramę teoretyczną przestrzeni konfliktów społecznych oraz złożoną problematykę  procesów kształtowania się reprezentacji politycznej w głównych regionach europejskich. W części zatytułowanej Śląski kontrapunkt empiryczny umieszczono artykuły przedstawiające wyniki socjologicznych badań empirycznych prowadzonych na Górnym Śląsku i województwie śląskim, w różny sposób dotykające przejawów konfliktów społecznych, traktowanych jako konflikty etniczne. Przesłanki linii programowej pisma realizują też artykuły zamieszczone w części Varia. Znalazły się w niej tym razem cztery teksty, których tematami są: społeczno-ekonomiczne problemy podziałów społecznych w starych europejskich regionach przemysłowych, społeczne spory wokół energetyki wiatrowej, rewolucyjne przemiany w krajach Maghrebu oraz konflikty etniczne na Słowacji. 

Średniowiecze Polskie i Powszechne. T. 10 (14)

red. Bożena Czwojdrak, Jerzy Sperka

W tegorocznym tomie 10 (14) czasopisma naukowego „Średniowiecze Polskie i Powszechne” pod redakcją Jerzego Sperki i Bożeny Czwojdrak tradycyjnie już zaprezentowano artykuły poświęcone szeroko rozumianej problematyce mediewistycznej. Tom otwiera tekst traktujący o popularnej w średniowieczu grze w szachy. Pośród pozostałych artykułów wymienić można teksty o charakterze źródłoznawczym dedykowane: analizie dyplomatycznej testamentu Kazimierza Wielkiego, rejestrom przyjęć do prawa miejskiego czy też funkcjonowaniu formuły maledykcji  w dokumentach polskich. Odrębną grupę stanowią opracowania  na temat ról pełnionych w ówczesnych strukturach kościelno-świeckich. W tomie odnaleźć można także teksty  odnoszące się do czasów wczesnośredniowiecznych związane z zagadnieniami struktury etnicznej i politycznej południowego Połabia czy też roli Wikingów w Europie. Końcową część tomu jak zwykle stanowi dział recenzji.

"Wortfolge. Szyk słów" 2019, nr 3

red. Robert Rduch

Czasopismo naukowe „Wortfolge. Szyk słów”, wydawane przez Instytut Filologii Germańskiej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, będzie się ukazywać raz w roku w wersji drukowanej i elektronicznej. Niemiecko-polski tytuł oznacza, że periodyk stawia sobie za cel nie tylko przedstawianie i upowszechnianie problemów literatury, języka i kultury niemieckojęzycznego obszaru językowego, lecz także pośredniczenie w wymianie myśli między humanistyką niemiecką i polską oraz komparatystyczne podejście do prezentowanych zagadnień. Czasopismo będzie miało charakter interdyscyplinarny, ale pozostanie wierne podstawowym obszarom filologii: językoznawstwu i literaturoznawstwu. Skierowane jest przede wszystkim do przedstawicieli humanistyki uniwersyteckiej oraz wszystkich zainteresowanych literaturą, kulturą i językiem niemieckim.