Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji. Cz. 1: Wprowadzenie do współczesnej literatury chorwackiej (1970-2010)

Krešimir Bagić, przekł., oprac. i posłowie Leszek Małczak

Pierwsza część nowej serii wydawniczej pt. Wprowadzenie do literatury chorwackiej i jej polskiej recepcji przedstawia najnowsze dzieje współczesnej literatury chorwackiej. Omówiono w niej najistotniejsze zjawiska w literaturze i kulturze chorwackiej w poszczególnych dziesięcioleciach: w latach siedemdziesiątych, osiemdziesiątych, dziewięćdziesiątych i dwutysięcznych. Publikacja jako jedyna na rynku ukazuje najważniejsze tendencje w literaturze z uwzględnieniem szerokiego tła społeczno-politycznego i kulturalnego (odwołania do muzyki, komiksu, fotografii, filmu, wydarzeń politycznych w Chorwacji i na świecie, osiągnięć naukowych, technologicznych nowinek, najważniejszych wydarzeń, które wpłynęły na rzeczywistość nie tylko w tej części Europy). Ujęcie kontekstowe sprawia, że literatura nie jest postrzegana i przedstawiana jako zawieszona w próżni dziedzina ludzkiej aktywności. Dzięki temu czytelnik ma możliwość pełniejszego zrozumienia zachodzących procesów w kulturze. Ta książka to również opowieść o współczesnym świecie oraz literaturze i kulturze - z jednej strony będących wytworem otaczającej nas rzeczywistości, a z drugiej strony ją konstruujących. W analizowanych tekstach kultury chorwackiej z łatwością można rozpoznać problemy, tematy, formy literackie obecne w innych kulturach i literaturach, nie tylko słowiańskich czy europejskich.

Nazwy własne w kon/tekstach kultury

Artur Rejter

Pomieszczone w książce rozważania podporządkowano różnym zagadnieniom zebranym w pięciu ogniwach tematycznych odzwierciedlających zainteresowania autora problematyką nazw własnych. W grupie pierwszej znalazły się teksty dotykające problematyki ogólnej, teoretycznej, syntetyzującej, a ściślej propozycji ujęć problematyki onomastycznej z uwzględnieniem zdobyczy współczesnej lingwistyki. Ujęcia te stanowią próby sformułowania propozycji ścieżek badawczych o szerszych perspektywach zasięgu. Kolejna część zbiera teksty będące onomastycznymi re/interpretacjami dzieł literatury epok minionych (głównie baroku, ale też pozytywizmu i piśmiennictwa XX wieku). W ogniwie trzecim zaproponowano opracowania sytuujące onomastykę w kontekście gender studies, co stanowi rzadkość w polskim językoznawstwie. Podobnie — nieczęsto — podejmuje się problematykę analiz onomastycznych tekstów popkulturowych. Temu zagadnieniu poświęcona jest część czwarta. Monografię zamykają dwa teksty o charakterze rekonesansu, dotyczące wybranych problemów tematycznych z zakresu ideonimii oraz zoonimii (ogniwo piąte). Należy je traktować jako swoiste poszerzenie zasadniczych kwestii podjętych w niniejszym opracowaniu. Praca ma charakter interdyscyplinarny, jest adresowana nie tylko do onomastów, ale językoznawców w ogóle, ponadto z pewnością zainteresuje badaczy literatury i kultury, a także studentów różnych kierunków humanistycznych.   Artur Rejter, profesor nauk humanistycznych, związany z Zakładem Historii Języka Polskiego w Instytucie Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej.   Zainteresowania badawcze: historia języka polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem metod badawczych lingwistyki tekstu, stylistyki i semantyki, onomastyki, także problemy polszczyzny współczesnej. Główne zagadnienia badawcze: problematyka gatunków mowy w aspekcie ich ewolucji, słownictwo w ujęciu historycznym, styl artystyczny, lingwistyka płci, onomastyka literacka, onomastyka dyskursu, lingwistyka międzykulturowa.   Wybrane publikacje: Kształtowanie się gatunku reportażu podróżniczego w perspektywie stylistycznej i pragmatycznej (Katowice 2000), Leksyka ekspresywna w historii języka polskiego. Kulturowo-komunikacyjne konteksty potoczności (Katowice 2006), Płeć – język – kultura (Katowice 2013), Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu (Katowice 2016). Współautor książki Polszczyzna XVII wieku. Stan i przeobrażenia (Katowice 2002) oraz skryptu dla studentów polonistyki Gra w gramatykę. Ćwiczenia i materiały do gramatyki opisowej języka polskiego (Katowice 2002). Współredaktor cyklu prac zbiorowych Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii (t. 1–4, Katowice 2006, 2008, 2010, 2012). Redaktor „Języka Artystycznego” (t. 15: Język(i) kultury popularnej, Katowice 2014, t. 16: Nowy(?) kanon(?). Wokół Nagrody Literackiej Nike. Katowice 2017). Artykuły publikuje m. in. w „Stylistyce”, „Poradniku Językowym”, „Języku Polskim”, „Polonikach”, „Onomastikach”, „LingVariach”, „Rocznikach Humanistycznych”, „Białostockim Archiwum Językowym”, „Slavia Meridionalis”, „Języku Artystycznym”, licznych monografiach wieloautorskich w kraju i za granicą. [10.2017]  

Romanica Silesiana. No 3: La littérature et les arts

red. Krzysztof Jarosz

W tomie zebrano teksty poświęcone związkom literatury i sztuki - od sztuki prehistorycznej, fascynującej antropologów, poprzez klasyczne rozważania o powinowactwie literatury i sztuk pięknych po współczesne przejawy medialnego uzależnienia. Prezentowane studia obejmują obszar anglojęzycznej literatury kanadyjskiej, literatury francuskiej od XVIII wieku po współczesność, latynoskich eksperymentów XX i XXI wieku oraz literatury włoskojęzycznej, od jej początków po najnowsze utwory odzwierciedlające uzależnienie literatury od świata wirtualnego.

Sarmackie theatrum. T. 6: Między tekstami

red. Mariola Jarczykowa, Anna Sitkowa

Na kolejny, szósty tom studiów pt. Sarmackie theatrum. Między tekstami składa się czternaście artykułów napisanych przez autorów reprezentujących różne ośrodki uniwersyteckie w Polsce. Większość rozpraw poświęconych zostało literaturze staropolskiej, pozostałe zjawiskom literackim z okresu oświecenia, romantyzmu i pozytywizmu. Różnorodność problematyki oraz postaw badawczych winny zapewnić książce zainteresowanie ze strony historyków literatury, neolatynistów oraz wszystkich czytelników, którym bliska jest problematyka intertekstulaności, plagiatu i szeroko rozumianej recepcji. Problematyka adresowana jest do historyków literatury staropolskiej, badaczy oświecenia, romantyzmu i pozytywizmu, neolatynistów oraz do czytelników, którym bliska jest problematyka intertekstualności i dawnej kultury literackiej. [27.12.2012]

Wokół koncepcji dobra we współczesnym neoarystotelizmie anglosaskim: normatywność, działanie, praktyki

Piotr Machura

Praca poświęcona jest naturze dobrego życia. Zastosowanie odnowionej w połowie XX wieku myśli Arystotelesa pozwala tu uchwycić i przezwyciężyć zarówno miałkość propozycji „przemysłu szczęścia”, jak i akademickiej filozofii. Autor interpretuje koncepcję starożytnego filozofa przy użyciu współczesnych narzędzi filozoficznych wskazując jak ich zastosowanie pozwala uchwycić węzłowe problemy życia (jak pytanie o szczęście i sens) oraz wskazać te metody myślenia, które umożliwiają krytyczny namysł nad rzeczywistością społeczną. Pytanie o dobro jest zatem zarówno o to, jak kształtować własne życie, ale też jak myśleć o relacjach z ludźmi, z innymi istotami oraz jak współdziałać w dążeniu do dóbr wspólnych. Te ostatnie okazują się przy tym nie tylko dobrami publicznymi, infrastrukturalnymi, ale przede wszystkim formami kooperacji i współżycia.

Słownik architektów, inżynierów i budowniczych związanych z Katowicami w okresie międzywojennym. Wyd. 2

Aneta Borowik

Słownik został opracowany w celu przedstawienia sylwetek architektów, inżynierów i budowniczych, którzy współtworzyli architektoniczną tkankę Katowic w okresie międzywojennym. W pracy zamieszczono biogramy fachowców działających zarówno lokalnie czy na terenie kraju, jak i cieszących się międzynarodową sławą. Słownik zawiera artykuły dotyczące m.in. Jadwigi Dobrzyńskiej, Zygmunta Łobody, Stefana Bryły, Władysława Schwarzenberga-Czernego. Publikacja wydobywa z niezasłużonego zapomnienia nieznane fakty z ich życiorysów, pozwala na prześledzenie karier przed i po II wojnie światowej. Oprócz podstawowych danych biograficznych w każdym z haseł zamieszczono spis projektów i realizacji, ustalonych na podstawie kwerend archiwalnych, często zupełnie nieznanych w literaturze naukowej. Wielu z bohaterów słownika na nowo „otrzymało” swoje twarze dzięki publikacji mało znanych fotografii. Zamieszczony przed hasłami wstęp przybliża ogólne cechy środowiska architektonicznego Katowic w okresie międzywojennym, a dołączone na końcu życiorysy pozwalają nie tylko na zapoznanie się z ciekawymi losami bohaterów słownika, ale również ich indywidualnym stylem pisania. Publikacja jest adresowana do wszystkich, którzy interesują się szeroko pojętymi dziejami architektury modernistycznej w Polsce oraz badaczy zainteresowanych historią Śląska, w szczególności Górnego Śląska i Katowic.

Podstawy geografii usług

Franciszek Kłosowski

Monografia Podstawy geografii usług złożona jest z dwu części – teoretycznej i praktycznej. W części teoretycznej, na którą składają się trzy rozdziały, rozpatrywane są definicje, klasyfikacje i cechy usług, mierniki i wskaźniki wykorzystywane w badaniach usług, ich jakość, koncepcje teoretyczne dotyczące usług, czynniki rozwoju i lokalizacji usług oraz ich finansowanie. Z kolei część empiryczna, dotycząca usług w Polsce, składa się z sześciu rozdziałów, obejmujących historię rozwoju usług na świecie i w Polsce, strukturę własnościową usług, poziom, rozmieszczenie i strukturę usług w Polsce w 2019 r., usługi w przestrzeni miasta oraz e-usługi. Ostatni rozdział stanowi podsumowanie pracy.

Modyfikacja procesu transpiracji a efektywność indukowanej fitoekstrakcji ołowiu i kadmu w wybranych gatunkach roślin

Eugeniusz Małkowski

W pracy zbadano zależności między transpiracją a efektywnością indukowanej fitoekstrakcji kadmu i ołowiu. Jako czynnik indukujący hyperakumulację obu metali w pędach roślin stosowano kwas etylenodiaminotetraoctowy. Eksperymenty prowadzone w kulturach hydroponicznych wykazały dodatnią korelację między poziomem transpiracji a zawartością Pb i Cd w pędach gorczycy sarepskiej. Jednak badania wazonowe z zastosowaniem gleby zanieczyszczonej Pb i Cd oraz pochodzącej z okolic huty cynku i ołowiu nie potwierdziły tej zależności. Stwierdzono natomiast, że o poziomie akumulacji Pb i Cd w pędach gorczycy sarepskiej i słonecznika zwyczajnego przede wszystkim decyduje stopień indukcji hyperakumulacji w roślinach. Praca adresowana jest do pracowników naukowych i doktorantów prowadzących badania nad fitoekstrakcją.