Projektowanie konstrukcji oporowych, stromych skarp i nasypów z gruntu zbrojonego geosyntetykami

Lech Wysokiński, Walery Kotlicki

Przedmiotem opracowania są zasady projektowania konstrukcji z gruntu zbrojonego geosyntetykami. Podane w instrukcji zalecenia dotyczą: ścian oporowych, stromych skarp, nasypów o stromych skarpach oraz nasypów na słabym podłożu (ze zbrojeniem w podstawie). Zakres opracowania nie obejmuje projektowania fragmentów konstrukcji, dla których podstawowym (dominującym) obciążeniem są: obciążenia od taboru samochodowego i kolejowego oraz obciążenia od parcia wody i ciśnienia spływowego.

Wykonywanie robót budowlanych w okresie obniżonej temperatury

Praca zbiorowa pod kierunkiem dr. inż. Romana Gajownika

W wytycznych podano zalecenia dotyczące wykonywania robót budowlanych – ziemnych, betonowych, murowych, hydroizolacyjnych i wykończeniowych − w okresach obniżonej temperatury. Zalecenia poprzedzono opisem warunków zimowych w Polsce oraz wymaganiami dotyczącymi przygotowania organizacyjnego robót budowlanych. Niniejsza publikacja jest nowelizacją instrukcji nr 282 z 2011 roku. Wprowadza wiele zmian wynikających z aktualnego podejścia do wykonywania robót budowlanych w warunkach obniżonej temperatury i zagadnień związanych z bezpieczeństwem i ochroną zdrowia pracowników. Zmiany dotyczą zarówno stosowanych materiałów, technologii, urządzeń i dokumentów, jak i zakresu robót prowadzonych na budowie.

O przemarzaniu gruntu w Polsce

Jerzy Antoni Żurański, Tomasz Godlewski

W monografii przedstawiono wyniki analizy statystycznej i probabilistycznej głębokości przemarzania gruntu na obszarze Polski, a ściślej mówiąc, głębokości położenia izotermy zerowej, wyznaczonych na podstawie probabilistycznej analizy danych pomiarowych stacji meteorologicznych Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego (IMGW-PIB). Omówiono czynniki wpływające na przemarzanie gruntu w zakresie losowo zmiennych zjawisk zewnętrznych (klimatycznych) oraz w zakresie częściowo stałych, a także częściowo losowo zmiennych (pod wpływem warunków zewnętrznych) właściwości gruntu. Na podstawie doświadczeń różnych badaczy oraz własnych zestawień przeanalizowano i wykazano na przykładach wpływ takich czynników, jak temperatura powietrza i wielkość opadów śniegu, tworzącego pokrywę śnieżną na gruncie. Oprócz czynników zewnętrznych, wpływających na głębokość przemarzania, omówiono czynniki związane z podłożem, takie jak rodzaj gruntu, jego struktura i stan, skład, zawartość wody. Przeanalizowano również problem rzeczywistej głębokości przemarzania gruntu w kontekście położenia izotermy zerowej. W dalszej części pracy omówiono techniki i metody pomiarowe głębokości przemarzania gruntu stosowane w Polsce oraz podano przykładowe wyniki takich pomiarów wraz z opisem metodyki wyznaczania położenia izotermy zerowej w gruncie. Prześledzono dotychczasowy stan normalizacji głębokości przemarzania gruntu, począwszy od prac Dębskiego z okresu dwudziestolecia międzywojennego poprzez propozycję mapy głębokości przemarzania podaną w roku 1955 w polskich normach, aż po ostatnią zmianę wprowadzoną w roku 1974. Omówiono także metody wykorzystane do ich opracowania, w stopniu, w jakim było to obecnie możliwe do ustalenia. W odniesieniu do propozycji z polskich norm omówiono współczesne propozycje zmian mapy przemarzania gruntu w Polsce, wykorzystujące zastosowanie tzw. wskaźnika mrozowego. Podstawowa część monografii obejmuje analizę probabilistyczną maksymalnych rocznych (zimowych) głębokości położenia izotermy zerowej z 45 stacji meteorologicznych IMGW-PIB z lat 1981/1982 – 2011/2012. Wartości charakterystyczne głębokości przemarzania gruntu, o okresie powrotu 50 lat, oszacowano za pomocą rozkładu prawdopodobieństwa wartości ekstremalnych (zwanego rozkładem Gumbela), którego parametry szacowano metodą największej wiarygodności. Wyniki przedstawiono tabelarycznie oraz graficznie w postaci wykresów. Na tej podstawie uzyskano zbiór danych o temperaturze gruntu, umożliwiający ich analizę probabilistyczną i podanie propozycji zmian na normowej mapie przemarzania gruntu. Nowe podejście, przedstawione w monografii, polega na wykorzystaniu rzeczywistych danych pomiarowych temperatury gruntu zgromadzonych przez stacje meteorologiczne, zastosowaniu rozkład prawdopodobieństwa Gumbela do wyznaczenia głębokości położenia izotermy zerowej o okresie powrotu 50 lat. Na podstawie oceny warunków gruntowych występujących na stacjach meteorologicznych oraz analiz danych z literatury zaproponowano podział na cztery rodzaje gruntów i współczynniki przeliczeniowe umożliwiające przeliczenie głębokości położenia izotermy zerowej dla gruntu przyjętego jako referencyjny (odniesienia) na pozostałe jego rodzaje. Pozwoliło to na graficzne wyznaczenie map terytorialnego rozkładu w postaci izolinii głębokości położenia izotermy zerowej w gruncie referencyjnym, o okresie powrotu 50 lat i przedstawienie tego jako propozycji Nowej mapy przemarzania gruntu w Polsce. Omówiono metodę ustalania strefowych wartości głębokości przemarzania w poszczególnych obszarach, przedstawiono nowy podział Polski na strefy oraz kierunki dalszych prac, a także wstępną propozycję współczynnika częściowego do wyznaczania wartości obliczeniowych głębokości przemarzania. W pięciu załącznikach podano: 1) lokalizację oraz opisy warunków gruntowych na stacjach meteorologicznych, z których wykorzystano wyniki pomiarów; 2) maksymalne roczne głębokości położenia izotermy zerowej wyznaczone w analizowanych stacjach meteorologicznych; 3) wykresy pomocnicze do ekstrapolacji wyników pomiarów; 4) wyniki obliczeń statystycznych i probabilistycznych; 5) wykresy na siatce probabilistycznej Gumbela wartości głębokości położenia izotermy zerowej w gruncie referencyjnym o okresie powrotu 50 lat odnośnie do 45 analizowanych stacji.

Wykorzystanie wód deszczowych w budownictwie

Monika Lipska

Przedmiotem poradnika są zalecenia dotyczące możliwości wykorzystania wód deszczowych i roztopowych wewnątrz budynków mieszkalnych i obiektów budownictwa ogólnego oraz w ich najbliższym otoczeniu. Opracowanie zawiera podstawowe informacje dotyczące jakości wody deszczowej i pitnej wykorzystywanej w budynku i jego otoczeniu, możliwości zbierania i magazynowania wody deszczowej i roztopowej oraz przykłady instalacji wraz z ich zabezpieczeniem antyskażeniowym, w sposób prawidłowy pod względem zastosowanych materiałów, ochrony przed zanieczyszczeniem i rozwojem bakterii chorobotwórczych – zgodnie z aktualnymi przepisami. W poradniku przedstawiono zakres czynności eksploatacyjnych co do wyrobów i materiałów zastosowanych w instalacji oraz zalecenia dotyczące poboru próbek do badań fizykochemicznych i mikrobiologicznych. Poradnik przeznaczony jest głównie dla wykonawców, inwestorów oraz zarządców nieruchomości jako pomoc w bieżącej eksploatacji.

Projektowanie konstrukcji drewnianych z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 5

Grzegorz Woźniak, Paweł Roszkowski

W pracy omówiono problematykę bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji drewnianych. Scharakteryzowano termiczne i mechaniczne oddziaływania na konstrukcje, właściwości drewna oraz elementów drewnopochodnych w warunkach pożarowych. Przedstawiono zasady i metody ustalania odporności ogniowej belek, słupów, ścian, stropów oraz elementów drewnianych łączonych za pomocą łączników mechanicznych podane w Eurokodzie PN-EN 1995-1-2. Opracowanie dotyczy zarówno elementów konstrukcji bez dodatkowych zabezpieczeń ogniochronnych, jak również elementów z obudową ogniochronną. Opracowanie jest adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców konstrukcji drewnianych oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Linie kablowe niskiego i średniego napięcia

Radosław Lenartowicz

Niniejsze Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlanych (WTWiORB) dotyczą linii kablowych niskiego i średniego napięcia (nn i SN), wykonywanych kablami elektroenergetycznymi i osprzętem znajdującym się w rejestrze wyrobów dopuszczonych do obrotu oraz spełniających wymagania zawarte w specyfikacjach technicznych wyrobu. W szczególności przedmiotem pracy jest wykonanie i odbiór elektroenergetycznych linii kablowych wykonanych przy użyciu kabli elektroenergetycznych: – z żyłami aluminiowymi oraz izolacji i powłoce polwinitowej o napięciu 0,6/1 kV (kod CPV 28421130-9), – o izolacji z polietylenu usieciowanego o napięciu 0,6/1 kV (CPV 28421130-9), – jednożyłowych z żyłą aluminiową o izolacji z polwinitu na napięcie znamionowe 0,6 kV i 3,6/6 kV, 6/6 kV (CPV 28421220-6), – z żyłami aluminiowymi oraz izolacji z polietylenu usieciowanego o przekroju uzgodnionym z producentem w zakresie napięć od 3,6/6 kV do 18/30 kV (CPV 28421140-2), – o izolacji papierowej i powłoce ołowianej na napięcie powyżej 3,6/6 kV do 18,30 kV (CPV 28421140-2). Omawiane WTWiORB swoim zakresem obejmują: – postanowienia ogólne (budowę, właściwości kabli, właściwości materiałów, urządzeń i sprzętu, temperaturę układania, zginanie kabli, badania), – wymagania dotyczące: • technologii układania kabli oraz przepustów w ziemi i w budynkach, • układania kabli w kanałach, • prób napięciowych, • obliczania sił ciągnięcia i nacisku, • zasad łączenia, odgałęziania i zakańczania kabli (mufy, głowice). WTWiORB powinno się stosować przy układaniu wymienionych wyżej kabli, w trakcie budowy i przebudowy elektroenergetycznych linii kablowych o napięciu znamionowym od 1 kV do 30 kV. Zalecenia zawarte w warunkach technicznych należy stosować także przy budowie mostów kablowych o napięciu 1 kV oraz 30 kV. Zasady podane w niniejszym zeszycie WTWiORB nie powinny być stosowane przy układaniu kabli sygnalizacyjnych, światłowodowych i elektroenergetycznych na napięcie 0,6/1 kV, przeznaczonych do zasilania oświetlenia ulicznego, znaków drogowych oraz sygnalizacji ruchu.

Polskie normy projektowania konstrukcji. Konstrukcje z betonu, konstrukcje murowe, niezawodność konstrukcji - rys historyczny

Bohdan Lewicki

Przedmiotem publikacji są europejskie normy projektowania konstrukcji z betonu i konstrukcji murowych, w tym również normy polskie, oraz ich integracja z Eurokodami. Omówiono inicjatywy międzynarodowych organizacji dotyczące europejskiej integracji norm projektowania konstrukcji (CEB/FIB – Europejski Komitet Betonu, CIB W23 „Ściany nośne”, ISO TC 98 „Podstawy projektowania konstrukcji”). Opisano proces integracji normalizacyjnej państw bloku radzieckiego. W rozdziale poświęconym Eurokodom omówiono dyrektywę 89/106/EWG oraz mandat udzielony CEN, a także zaprezentowano ogólną koncepcję Eurokodów. W dalszej części pracy przedstawiono rys historyczny dotyczący kształtowania się norm projektowania konstrukcji w różnych państwach europejskich. W rozdziale „Integracja z Eurokodami Polskich Norm projektowania konstrukcji” uwypuklono wiodącą rolę w dziele integracji Instytutu Techniki Budowlanej, jego publikacje, konferencje oraz udział w pracach CEN.

Systemy wentylacji pożarowej garaży. Projektowanie, ocena, odbiór

Wojciech Węgrzyński, Grzegorz Krajewski

Systemy wentylacji pożarowej garaży są ważną częścią ogółu systemów zapewniających bezpieczeństwo użytkownikom obiektu w czasie pożaru. W opracowaniu przedstawiono podstawy merytoryczne projektowania tego typu systemów, ich oceny i odbioru. Wytyczne są adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców systemów wentylacji pożarowej, jednak mogą służyć także inwestorom, innym uczestnikom procesu powstawania systemu czy funkcjonariuszom publicznym odpowiedzialnym za ich odbiór. Głównym tematem pracy są garaże zamknięte, przeznaczone do parkowania samochodów osobowych, z wyłączeniem obiektów z zastosowanymi urządzeniami do magazynowania pojazdów. W wytycznych podano minimalne wartości parametrów architektonicznych, w których zaprojektowanie skutecznego systemu wentylacji pożarowej nie przysparza trudności (wysokość oraz powierzchnię). Odnośnie do obiektów niespełniających tych wymagań przedstawiono zalecenia pozwalające na poprawę skuteczności działania systemów oraz kompleksową metodologię oceny przyjętych rozwiązań. We wstępie wytycznych przedstawiono krótkie wprowadzenie do projektowania, obejmujące podstawy formalno-prawne wykorzystania systemów wentylacji pożarowej, zakres dokumentu oraz wykorzystywaną w nim terminologię. W kolejnym rozdziale omówiono podział samoczynnych urządzeń oddymiających stosowanych w garażach na systemy przewodowej wentylacji oddymiającej i systemy wentylacji strumieniowej, które z kolei podzielono na systemy oczyszczania z dymu i systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. W obszerny sposób przedstawiono zasady działania poszczególnych rozwiązań oraz ich przeznaczenie. W kolejnych czterech rozdziałach wytycznych omówiono zasady projektowania systemów wentylacji pożarowej garaży. Podano wymagania ogólne ważne dla każdego rodzaju systemu wentylacji pożarowej, np. odnoszące się do sposobu doprowadzenia powietrza kompensacyjnego, doboru klas elementów wchodzących w skład systemu, kryteriów oceny skuteczności działania systemów czy towarzyszących projektowi obliczeń ewakuacji osób. W rozdziałach poświęconych każdemu z systemów przedstawiono wymagania szczegółowe, w tym minimalne wartości wydajności systemu, sposoby rozmieszczania elementów systemu czy typowe scenariusze działania poszczególnych systemów. Po części dotyczącej projektowania przedstawiono zasady prowadzenia analiz CFD rozprzestrzeniania się dymu i ciepła w garażach. Analizy takie służą ocenie systemów wentylacji pożarowej garaży, jednak ich wiarygodność w dużym stopniu zależy od przyjętych założeń i warunków brzegowych. Poza podaniem domyślnych wartości różnych kluczowych parametrów w pracy przedstawiono również zalecenia dotyczące oceny wyników analiz. Na końcu zamieszczono wytyczne w zakresie prowadzenia prób odbiorowych z wykorzystaniem metody gorącego dymu. W odróżnieniu od innych dostępnych w literaturze zaleceń, w niniejszym opracowaniu odniesiono się głównie do jakościowej oceny działania systemu w oderwaniu od pomiarów ilościowych. W czasie prób z gorącym dymem weryfikacji podlega nie tylko działanie systemu wentylacji pożarowej, ale wszystkich innych powiązanych z nim systemów bezpieczeństwa pożarowego w obiekcie.

Właściwości dźwiękoizolacyjne ścian, dachów, okien i drzwi oraz nawiewników powietrza zewnętrznego

Łukasz Nowotny, Jacek Nurzyński, Barbara Szudrowicz, Paweł Tomczyk

W niniejszej publikacji podano zasady korzystania z danych na temat izolacyjności od dźwięków powietrznych ścian, dachów, okien i drzwi oraz nawiewników powietrza zewnętrznego. Ponadto omówiono rodzaje jednoliczbowych wskaźników wykorzystywanych do oceny izolacyjności od dźwięków powietrznych różnych elementów budowlanych, podając równocześnie ich zakres stosowania przy projektowaniu budynków zgodnie z wymaganiami akustycznymi. W odniesieniu do okien i drzwi przytoczono zasady ich klasyfikacji akustycznej przy uwzględnieniu wskaźników izolacyjności określonych na podstawie badań laboratoryjnych. Instrukcja zwiera także wzory umożliwiające wyznaczenie wartości wskaźników izolacyjności akustycznej ścian masywnych z betonu zwykłego i betonu komórkowego, na podstawie ich masy powierzchniowej oraz przegród zewnętrznych, na podstawie wskaźników izolacyjności akustycznej poszczególnych elementów wchodzących w skład przegrody (np. części pełnych, okien, nawiewników powietrza). Przy omawianiu ogólnych zasad doboru rozwiązań materiałowo-konstrukcyjnych poszczególnych przegród i ich elementów w celu spełnienia wymagań akustycznych w budynku nawiązano do normy PN-EN 12354-1:2017-10 oraz Poradnika ITB nr 406/2002. Niniejsza instrukcja jest uzupełniona zestawieniem wskaźników izolacyjności akustycznej: ścian masywnych oraz ścian o konstrukcji lekkiej (wewnętrznych i zewnętrznych), płyt warstwowych w okładzinach z blachy stalowej, okien, nawiewników powietrza, drzwi i dachów, zebranych w 26 tablicach.

Projektowanie konstrukcji murowych z uwagi na warunki pożarowe według Eurokodu 6

Piotr Turkowski, Paweł Roszkowski, Paweł Sulik

W pracy omówiono problematykę bezpieczeństwa pożarowego konstrukcji murowych. Scharakteryzowano termiczne i mechaniczne oddziaływania na konstrukcje, właściwości ceramicznych, silikatowych i betonowych elementów murowych w warunkach pożarowych. Przedstawiono zasady i metody ustalania odporności ogniowej ścian nośnych i nienośnych, podane w Eurokodzie PN-EN 1996-1-2 oraz w normach badań odporności ogniowej PN-EN 1364-1 i PN-EN 1365-1. Informacje zilustrowano przykładami obliczeniowymi. Opracowanie jest adresowane przede wszystkim do projektantów i wykonawców konstrukcji murowych oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych.

Zastosowanie inteligencji obliczeniowej sieci Bayesa do oceny ryzyka powstania uszkodzeń budynków na terenach górniczych

Leszek Chomacki

Podziemna eksploatacja górnicza powoduje wstrząsy górnicze, a także deformacje powierzchni terenu, które w praktyce inżynierskiej opisuje się jako nieckę obniżeń. Jednym z istotnych wskaźników tej deformacji są odkształcenia poziome, które niejednokrotnie przyczyniają się do powstania uszkodzeń budynków murowanych na powierzchni. Dotychczas nie opracowano skutecznego i uniwersalnego narzędzia umożliwiającego ocenę ryzyka powstania uszkodzeń takich budynków. Metody wykorzystujące inteligencję obliczeniową pozwalają na symulację skomplikowanych zjawisk w wielu dziedzinach nauki. Spośród dostępnych metod wybrano te, które dają sposobność na uzyskanie wyników ze wskazaniem prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia. Takie prawdopodobieństwo można interpretować jako ocenę ryzyka zdarzenia, którym w niniejszej monografii jest powstawanie uszkodzeń budynków. Opisano kryteria wyboru grupy 207 budynków wytypowanych do przeprowadzenia badań. Utworzona baza danych o budynkach oraz wpływach eksploatacji górniczej zawiera 26 zmiennych oraz 594 przypadki. Przeprowadzono analizę danych z wykorzystaniem czterech metod inteligencji obliczeniowej. Najlepsze wyniki do zaproponowanych autorskich kryteriów oceny uzyskano dla modelu utworzonego z wykorzystaniem sieci Bayesa (BN). Zaprezentowano struktury działania różnych sieci BN oraz analizę wpływu zmiennych wejściowych na dokładność klasyfikacji uszkodzeń. Przeprowadzono symulację wykorzystania utworzonego modelu w trzech wariantach: prognozie powstania uszkodzeń w budynku, diagnozowaniu przyczyn uszkodzeń oraz przypadku dysponowania niepełną bazą danych. W podsumowaniu przedstawiono informacje uzyskane za pomocą stworzonego modelu, podkreślono możliwość jego wykorzystania w ocenie ryzyka uszkodzeń budynków murowanych poddanych wpływom eksploatacji górniczej, a także zaproponowano kierunki dalszych badań.

Posadzki z wykładzin z polichlorku winylu i wykładzin włókienniczych

Iwona Gałąska, Anna Goliszek, Małgorzata Prokop

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru posadzek z wykładzin z polichlorku winylu i z wykładzin włókienniczych, wykonywanych na podkładach podłogowych na bazie cementu lub anhydrytowych, przeznaczonych do stosowania w budownictwie mieszkaniowym i użyteczności publicznej. Warunki techniczne mogą stanowić dokumenty odniesienia do opracowywania: opisów dotyczących określenia rodzaju, zakresu i sposobu wykonywania poszczególnych rodzajów robót (wymaganych w projektach budowlanych), specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót, które wraz z dokumentacją budowy określają przedmiot zamówienia (wymaganych w zamówieniach publicznych) oraz specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót będących przedmiotem umowy. Zakres opracowania obejmuje wymagania dotyczące właściwości materiałów, podłoży, metody układania wykładzin, a także odbioru robót wykładzinowych. Niniejsze warunki techniczne nie obejmują posadzek z wykładzin w pomieszczeniach specjalnych wykonywanych według projektu indywidualnego.

Okładziny i posadzki z płytek ceramicznych

Jacek Popczyk

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru robót okładzinowych i posadzkowych z płytek ceramicznych w budownictwie mieszkaniowym, użyteczności publicznej i przemysłowym. Zakres pracy obejmuje wymagania dotyczące właściwości materiałów, właściwości podłoży i sposobów ich oceny, wykonania okładzin i posadzek zewnętrznych oraz wewnętrznych, a także odbiorów robót okładzinowych i posadzkowych. Niniejsze warunki techniczne nie obejmują wykonywania okładzin ceramicznych na ociepleniach ścian zewnętrznych oraz posadzek i okładzin chemoodpornych. Roboty okładzinowe i posadzkowe powinny być wykonywane na podstawie: dokumentacji technicznej opracowanej dla konkretnej realizacji (zawierającej projekt budowlany opracowany według rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego oraz specyfikację techniczną wykonania i odbioru robót - obligatoryjną w przypadku zamówień publicznych) lub też umowy między inwestorem a wykonawcą, określającej co najmniej materiały, technologię wykonania oraz warunki odbioru robót (np. niniejsze warunki techniczne). Projekt budowlany powinien uwzględniać: materiały do wykonania okładziny i posadzki, lokalizację i warunki użytkowania, rodzaj oraz stan podłoży pod okładziny i posadzki.

Fire properties of electric cables used in buildings

Katarzyna Kaczorek-Chrobak

Właściwości ogniowe kabli elektrycznych stosowanych w budynkach W obiektach budowlanych stosuje się kable wykonane z użyciem różnych materiałów konstrukcyjnych polimerowych, co zwiększa ich obciążenie ogniowe, a zatem znacząco wpływa na bezpieczeństwo pożarowe budynków. Kable elektryczne i wykonane z nich instalacje elektryczne, pomimo że są istotnymi elementami bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych, nie są brane pod uwagę w ogólnej analizie bezpieczeństwa pożarowego i zwykle nie podlegają ocenie pod kątem potencjalnego zagrożenia pożarem. Tymczasem jednym z zadań w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom pożarowym w budynkach powinno być zmniejszenie ryzyka pożarów wywołanych zwarciami w instalacjach elektrycznych. Natomiast, w przypadku wystąpienia pożaru, należy mieć na uwadze proces rozprzestrzeniania się ognia z udziałem kabli elektrycznych, który - ze względu na sposób instalacji kabli w budynkach - może przenosić ogień na duże odległości od miejsca zainicjowania pożaru oraz pomiędzy kondygnacjami budynku (poprzez szyby instalacyjne). Problem naukowy niniejszej rozprawy stanowi określenie wpływu istotnych parametrów konstrukcyjno-materiałowych kabli na ich właściwości ogniowe poprzez ustalenie zależności jakościowych, a w miarę możliwości również ilościowych, między tymi wielkościami. Celem niniejszej monografii jest wyodrębnienie istotnych czynników związanych z konstrukcją kabli elektrycznych, wpływających na określone właściwości pożarowe, takie jak: wydzielanie ciepła, wytwarzanie dymu, długość zniszczenia i ilość toksycznych produktów spalania w różnych warunkach wentylacji pomieszczeń. Zgodnie z najlepszą wiedzą autorki takie systematyczne badania nie zostały dotychczas opublikowane. Przedstawione badania są oryginalne i wypełniają lukę badawczą w aspekcie rozwiązań konstrukcyjno-materiałowych kabli i przewodów elektrycznych, wpływających na ich właściwości ogniowe. W celu wyodrębnienia parametrów konstrukcyjnych kabli, które istotnie zmieniają ich właściwości ogniowe, poddano analizie osiemdziesiąt trzy kable elektryczne (osiemdziesiąt dziewięć próbek kabli) o różnej konstrukcji i zastosowanych materiałach. Zbadano je, stosując między innymi standardową metodę badawczą opisaną w normie EN 50399. Dobór próbek kabli uwzględniał obecność jednej determinującej cechy konstrukcyjno-materiałowej. Wnioski z wykonanych badań były następujące: (1) konstrukcja, liczba żył roboczych i obecność pancerza lub metalicznej żyły koncentrycznej poprawiają właściwości ogniowe przez wytworzenie bariery przed przenikaniem płomienia w głąb wewnętrznych warstw kabla; (2) zastosowanie żył roboczych miedzianych powoduje obniżenie parametrów ogniowych w porównaniu z kablami z żyłami aluminiowymi (uzyskano do czterech razy niższą wartość maksymalnej średniej szybkości wydzielania ciepła dla kabla z żyłami miedzianymi); (3) materiał konstrukcyjny na bazie plastyfikowanego poli(chlorku winylu) znacznie pogarsza właściwości ogniowe kabli w stosunku do materiałów bezhalogenowych (maksymalna średnia szybkość wydzielania ciepła była ponad siedemnaście razy wyższa dla kabla na bazie materiałów halogenowych), co wynika z procesu dekompozycji termicznej tworzywa; (4) nie stwierdzono wyraźnego związku między parametrami związanymi z właściwościami ogniowymi kabli elektrycznych a standardowym parametrem kablowym c, poprawiającym monotoniczność uzyskanych wyników badań ogniowych kabli i stosowanym dotychczas w doborze próbek do badań w obrębie tej samej rodziny kablowej. W związku z faktem, iż przeprowadzone badania wykazały znaczny wpływ liczby żył roboczych, jako barier metalicznych dla penetracji płomienia do warstw wewnętrznych kabli elektrycznych i objętości części niemetalicznych na właściwości ogniowe kabli, zaproponowano parametr Omega związany z efektywną objętością elementów niemetalicznych palnych. Parametr Omega zależy od stosunku objętości elementów niepalnych niemetalicznych do objętości elementów palnych niemetalicznych kabla oraz efektywnej powierzchni wymiany ciepła w obrębie budowy kabla. Znacznie wyższe bezwzględne współczynniki korelacji Pearsona (bliskie -1) uzyskano dla całkowitego wydzielonego ciepła i całkowitego wytworzonego dymu w funkcji parametru Omega niż parametru X. W celu ilościowego oznaczenia ilości gazów uzyskanych w warunkach kontrolowanych wentylacją, badaniom poddano prosty przewód elektryczny z izolacją na bazie poli(chlorku winylu) stosowany powszechnie w budownictwie oraz - jako próbkę referencyjną - czysty nieplastyfikowany poli(chlorek winylu) oraz polietylen o niskiej gęstości (najprostszy z polimerów) zgodnie z metodą badawczą o nazwie Steady State Tube Furnace. Trzykrotnie niższe wydajności dwutlenku węgla w różnych warunkach wentylacji uzyskano dla badanego kabla w porównaniu z referencyjnym czystym nieplastyfikowanym poli(chlorkiem winylu) oraz dwukrotnie niższe w zestawieniu z czystym polietylenem, co potwierdza nieznaczny wpływ efektu hiperwentylacji na człowieka podczas palenia się kabli. Natomiast w przypadku wydzielania tlenku węgla, uzyskano czterokrotnie wyższe wartości wydajności dla badanego kabla w porównaniu z czystymi polimerami. Maksymalną wartość wydajności powstawania tlenku węgla (0,57 g/g) uzyskano w przypadku przepływu powietrza wynoszącego 5 l/min i wartość ta zmniejszała się wraz ze wzrostem stopnia wentylacji. Zmierzone wydajności węglowodorów były podobne do wartości referencyjnych, z wyjątkiem współczynnika równoważności f = 0,27. Wydzielanie żrącego i toksycznego chlorowodoru podczas spalania kabla elektrycznego jest niezależne od warunków wentylacyjnych. Reakcja korozji między miedzią i chlorowodorem oraz między wypełniaczami nieorganicznymi i chlorowodorem zmniejszyła zawartość tego gazu w wydzielanym dymie. Analiza z wykorzystaniem teorii Quintiere'a wykazała, iż metoda kalorymetru stożkowego może być użyta w modelowaniu numerycznym procesu spalania kabli, a jej zastosowanie może znacznie ułatwić i zmniejszyć liczbę badań ogniowych kabli, bez negatywnego wpływu na wyniki końcowe. Jednakże kable w tym przypadku należy traktować jako materiały stałe kompozytowe. Reasumując, analiza wpływu budowy kabli jest istotnym elementem z punktu widzenia bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych. W toku pracy nad monografią stwierdzono, iż: czynniki, takie jak ilość, kształt i materiał, z którego wykonane są żyły robocze oraz rodzaje materiałów, z których wykonane są elementy niemetaliczne kabli, a także obecność pancerza lub żyły koncentrycznej w kablach, istotnie wpływają na właściwości ogniowe, na przykład wydzielanie ciepła, wytwarzanie dymu, długość zniszczenia oraz wydzielanie toksycznych produktów spalania. Przeprowadzone eksperymenty umożliwiły opracowanie nowego parametru Omega, który okazał się być lepszym wskaźnikiem predykcyjnym palności kabli niż znormalizowany i szeroko stosowany obecnie parametr X. Ponadto ustalono, iż możliwe jest zastąpienie metod badawczych prowadzonych w dużej skali geometrycznej prostszą metodą kalorymetru stożkowego poprzez zastosowanie teorii Quintiere'a dla kabli elektrycznych.

Diagnozowanie techniczne budynków wzniesionych w technologiach uprzemysłowionych. Systemy wielkopłytowe

Jarosław Szulc

Budownictwo wielkopłytowe, wznoszone w latach 1960-1985, stanowi szacunkowo około 20% zasobów mieszkaniowych w Polsce. Z uwagi na istniejący problem społeczny (deficyt mieszkaniowy w Polsce) i nieprawidłowości stwierdzone podczas produkcji prefabrykatów oraz przy realizacji i eksploatacji budynków wielkopłytowych, budynki te powinny być objęte szczególną ochroną i poddawane systematycznym kontrolom stanu technicznego (z uwzględnieniem wymagań podstawowych, dotyczących bezpieczeństwa i trwałości). W pracy dokonano przeglądu podstawowych rozwiązań systemowych budynków wielkopłytowych (z podaniem ich występowania w poszczególnych województwach w Polsce), przedstawiono procedurę ich diagnozowania oraz wskazano możliwe kierunki modernizacyjne. Wytyczne skierowane są do właścicieli i zarządców budynków wielkopłytowych, rzeczoznawców budowlanych, dokonujących kontroli stanu technicznego budynków oraz innych osób i instytucji, działających w kierunku dostosowania tych budynków do współczesnych wymagań bezpieczeństwa i oczekiwanych standardów funkcjonalno-użytkowych.

Posadzki betonowe utwardzone powierzchniowo preparatami proszkowymi

Andrzej Nowacki

Przedmiotem opracowania są warunki techniczne wykonania i odbioru posadzek betonowych utwardzonych powierzchniowo preparatami proszkowymi. Zakres opracowania obejmuje wymagania i sposoby przygotowania podłoży, podkładów oraz wykonywanie posadzek betonowych utwardzonych powierzchniowo preparatami proszkowymi, a także kontrolę ich wykonania i odbiory robót. Postanowienia niniejszych warunków technicznych nie obejmują maszyn i urządzeń stosowanych przy wykonywaniu omawianych posadzek.