Cztery dekady i pół. Szkice z dziejów Polski Ludowej

Karol Józef Stryjski

 Zanim określę zakładany cel niniejszego opracowania, spróbuję wpierw zdefiniować to, czym ono nie jest. Otóż „ Szkice z dziejów PRL”,  nie aspirują do rangi obiektywnej historii Polski Ludowej, chociaż praca opiera się na sprawdzonych faktach historycznych. To obszerny esej o tym,  co z dziejów Polski Ludowej wydaje mi się najważniejsze i najistotniejsze nie tylko w ujęciu historycznym, ale przede wszystkim w kontekście teraźniejszości i przyszłości. Jestem bowiem zwolennikiem poglądu, iż zamiast przekreślać, zamazywać lub – mówiąc obrazowo – wyrywać  i wyrzucać na śmietnik historii kartki z rozdziałów z różnych powodów niechcianych, lepiej spróbować zrozumieć czasy i ludzi oraz odkryć w nich to, co pozytywne, twórcze i w efekcie wzbogacające dzieje naszej kultury i tożsamość narodową. Po drugie – uważam, że przeszłość może nas wiele nauczyć, jeśli tylko tego chcemy. Aby tak się stało, nie możemy zamazywać stron  z niewygodnymi faktami z przeszłości czy wyjmować ich z kontekstu społecznego. Współczesny historyk, A.L. Sowa, zawarł we wstępie do swojego obszernego opracowania („Historia polityczna Polski. 1944–1991”) niezwykle trafną uwagę, którą pozwolę sobie zacytować, aby móc się do niej odwołać, gdy wrócę do zamiaru określenia charakteru niniejszego eseju. Wspomniany autor ubolewał nad tym, iż „Ukazujące się obecnie prace często zubaża brak zrozumienia kontekstu świadomościowego, istotnego dla okresu, którego dotyczą”. I dalej A.L. Sowa twierdził: „Bardzo wielu młodych historyków, wartościujących postawy i zachowania ludzi żyjących w PRL – nawet jeżeli nie kierują się przy tym pozanaukowym zmysłem – nie umie już uchwycić stanu świadomości zbiorowej towarzyszącej analizowanym przez nich wydarzeniom, na przykład często nie biorą oni pod uwagę faktu, że większość obywateli po 1956 roku traktowała PRL jako mniej lub bardziej ułomne, ale swoje państwo, a ponadto właściwie nikt – łącznie z całą amerykańską sowietologią – nie przewidywał, że za naszych czasów dojdzie do upadku ZSRR i jego zewnętrznego imperium”1. Jak wspomniałem, uwaga ta jest według mnie nie tylko bardzo cenna, ale ze wszech miar trafna. To, co zostało wytknięte jako ułomność niektórych prac historycznych, mojego opracowania w zasadzie nie może dotyczyć. Zachowując w pełni umiar i – na ile to tylko możliwe  – krytycyzm w ocenie minionej rzeczywistości, nigdy nie zapominam o tym, podobnie jak wiele innych osób z mojego pokolenia, że Polska Ludowa była moim (naszym) państwem, bez względu na to, co sądziliśmy o PRL wówczas i jak dzisiaj oceniamy różne aspekty życia w tamtym okresie. Te przesłanki stały się inspiracją do podjęcia tematyki PRL w formie obszernego, bardzo osobistego, a tym samym niewolnego od dozy subiektywizmu eseju historyczno-społecznego.

Gospodarka w Unii Europejskiej. Aspekty teoretyczne i praktyczne. Monografia wieloautorska. Błażej Kmieciak, Wojciech Janik, Katarzyna Szara, Monika Piśniak, Ireneusz Miciuła, Natalia Konopińska

Monografia wieloautorska

W rozdziale pierwszym podjęto próbę odpowiedzi na pytania: Czy sprawa Oliver Brüstle vs Greenpeace ev.posiada zanucenie dla działań naukowych podejmowanych przez biotechnologów oraz lekarzy na terenie krajów członkowskich Unii? Czy Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu odpowiedział na kluczowe dla naukowców pytania etyczne oraz prawne? Czy wspomniane orzeczenie może być, (bądź też już jest) szczególnym elementem, pomagającym w tworzeniu na terenie Unii istotnych standardów etycznych prowadzenia badań naukowych? Szczególnie cennym działaniem podejmowanym w ramach udzielania odpowiedzi na powyższe pytania będzie analiza materiałów prasowych odnoszących się do poruszanych poniżej zagadnień [Szczepaniak 2012, s.91]. W rozdziale drugim przybliżono czytelnikowi genezę oraz działanie CAT. Informacje zamieszczone w dalszej części tekstu są wynikiem zarówno pracy Autora w tej jednostce antyterrorystycznej, jak i krytyczną analizą polskich przepisów prawnych z zakresu przeciwdziałania współczesnym zagrożeniom o podłożu terrorystycznym. W rozdziale trzecim  zaprezentowano i wskazano możliwości wykorzystania funduszy unijnych przeznaczonych w nowej perspektywie 2014-2020 dla Polski. Przyjęte założenie wydaje się ważne ze względu na doświadczenia różnych beneficjentów w projektowaniu o fundusze unijne. Z drugiej strony wiele możliwości pozyskania środków, często powoduje chaos informacyjny. Ważną przesłanką jest też zmiana kierunku wykorzystania tych środków tj. na cele innowacyjne. Poprawa innowacyjności jest również priorytetem polskiej gospodarki, czynnikiem konkurencji, które będą miały wsparcie w funduszach. W rozdziale czwartym odniesiono się do problematyki  badawczej  w ekonomii w aspekcie zjawiska  rzadkości, czyli jak ludzie (jednostka i społeczeństwo) radzą sobie z ograniczonością zasobów, tzn. jak dzielą zasoby  na różne cele, aby zaspokajać potrzeby przy pomocy wytwarzanych dóbr i usług. Ekonomia jest zatem nauką o gospodarowaniu, która zmierza do wyznaczenia postępowania oszczędnego i racjonalnego. W literaturze przedmiotu uważa się, że można to robić w dwojaki sposób, a mianowicie uzyskiwać z posiadanego zasobu jak największe korzyści lub postępować tak, aby zużyć jak najmniej zasobów do osiągnięcia danego celu. Niewątpliwie wyborów dokonuje się na różnych płaszczyznach i podczas różnych procesów, m.in.: − produkcji – co i w jaki sposób produkować, − podziału, – jak dzielić rezultaty produkcji pomiędzy członków społeczeństwa, czy czynniki produkcji (renta dla ziemi, płace dla pracy i zyski dla kapitału), − wymiany – od kogo kupować, komu sprzedawać oraz jak ustalić cenę, − konsumpcji – jakie potrzeby zaspokajać i w jakiej kolejności. W rozdziale piątym podjęto aspekty związane ze  współczesnym ryzykiem w aspekcie każdej działlaności gospodarczej. Taka sama sytuacja znajduje się na rynku zarządzania energią, w którym znajdują się różne rodzaje ryzyka, zaczynając od chwili wytwarzania energii elektrycznej,przechodząc przez jej dystrybuowanie, a kończąc na sprzedaży klientom detalicznym. Spowodowane jest to specyfiką towaru, jakim jest energia elektryczna, aktualną strukturą jak i uregulowaniami prawnymi. Pojęcie ryzyka znane jest ludzkości od zarania dziejów, na początku dotyczyło zapewnienia odpowiednich warunków do przeżycia, następnie wraz z rozwijającą się gospodarką stało się nierozerwalne z każdą dziedziną życia ludzi oraz przedsiębiorstwa. Celem opracowania jest klasyfikacja wraz z podziałem ryzyka występującego w zarządzaniu energią oraz w procesach decyzyjnych, które są mocno powiązane z zarządzaniem. Powiązane jest przez to z nieznaną przyszłością, brakiem kompletnych informacji, które mają na celu eliminację ryzyka lub też jego zmniejszenie.

Zarządzanie organizacjami w przestrzeni publiczno-prywatnej (red.) Joanna Nowakowska-Grunt, Ireneusz Miciuła

Michał Matuszak

Słowem redaktorów Monografia „Zarządzanie organizacjami w partnerstwie publiczno – prywatnym” jest efektem badań wielu autorów z różnych ośrodków akademickich, których głównym celem w przedstawionych rozdziałach jest dostarczenie metod i rekomendacji dla rozwiązywania aktualnych wyzwań w zarządzaniu organizacjami w przestrzeni publiczno – prywatnej. Istotą funkcji zarządzania jako specyficznego rodzaju regulacji wykonywanych zbiorowo przez jednostki organizacyjne, jest w szczególności formułowanie celu działania, planowanie i organizowanie struktur oraz określanie procedur funkcjonowania wraz z kontrolowaniem realizacji zamierzonych celów. W ramach koncepcji nowoczesnego zarządzania z jednej strony zaleca się wdrażanie takich instrumentów zarządzania organizacjami publicznymi, aby eliminować nieefektywną alokację publicznych zasobów i dostarczać dobra lub usługi publiczne w bardziej efektywny sposób, a z drugiej strony zaleca się, aby korzyści płynące z optymalnego zarządzania zasobami były dostępne w sferze publicznej. Dlatego hybrydowe połączenie głównych zalet z zarządzania, zarówno w formie publicznej, jak i prywatnej spowodowało konieczność zmiany zasad funkcjonowania i zarządzania tymi organizacjami w kierunku poprawy jakości i dostępności usług oraz optymalnego wykorzystania zasobów. Takie połączenie w swoiste partnerstwo publiczno – prywatne, dwóch odmiennych pod wieloma względami sektorów, stwarza organizacjom nie tylko możliwość jak najlepszego wykonywania zadań, ale dostarcza wiedzy, umiejętności i narzędzi do jak najbardziej efektywnego zarządzania organizacją. Jednak współcześnie rozwijająca się forma zarządzania organizacjami w przestrzeni publiczno – prywatnej wymaga rozwiązywania wielu skomplikowanych problemów. W niniejszej monografii przedstawione rozdziały stanowią zarówno teoretyczne, jak i praktyczne odniesienie do problematyki zarządzania, gdzie wspólnym obszarem zainteresowań jest współczesne zarządzanie organizacjami w partnerstwie publiczno – prywatnym. Współczesne organizacje stanęły w obliczu nowych realiów gospodarowania, które zmodyfikowały sposób zarządzania i podejście menedżera, zarówno do dynamicznie zmieniającego się otoczenia, jak i do coraz bardziej zmieniających się struktur wewnętrznych. W ten sposób dobór problematyki stanowi równocześnie nawiązanie do przyszłych problemów społeczno – gospodarczych. Obecna globalizacja zmusza podmioty gospodarcze do modyfikacji dotychczas wykorzystywanych koncepcji zarządzania lub utworzenie jej na nowo według obowiązujących norm, zasad, a nawet trendów na rynku. W ramach interdyscyplinarnych badań naukowych ukazanych w monografii szczególną uwagę zwrócono na problematykę współczesnego zarządzania na styku organizacji publicznych i prywatnych, rozwoju działań innowacyjnych oraz zasad partnerstwa i rozwiązywania problemów, które będą korzystne dla obu sfer w systemie społeczno – gospodarczym. Jako redaktorzy niniejszej monografii mamy nadzieję, że wiele przedstawionych zagadnień będzie motywowało czytelnika do zainteresowania się poruszaną tematyką, co przełoży się na podjęcie własnych dociekań i nowych rozwiązań omówionych problemów badawczych. redaktorzy monografii Prof. PCz dr hab inż. Joanna Nowakowska-Grunt Dr inż. Ireneusz Miciuła

MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE w marketingu i zarządzaniu. Wybrane zagdanienia z teorii i praktyki przedsiębiorstw

Iwona Lupa

Słowo autora Dynamiczny rozwój mediów społecznościowych sprawia, iż przedsiębiorstwa w bardzo szybkim tempie muszą się dostosowywać do wciąż zmieniających się warunków otoczenia. Wymusza to konieczność monitoringu tych mediów, nieustannego dokształcania się i bycia na bieżąco z wszelkimi zmianami w tym obszarze. Wydaje się jednak, iż w całym tym pościgu wciąż aktualne są klasyczne teorie z obszaru marketingu i zarządzania. Niezmienny od lat pozostaje fakt, iż należy dostarczyć produkt zgodnie z potrzebami odbiorców. Takim produktem są treści publikowane w mediach społecznościowych.  Aby móc je „sprzedać”, należy je dostosować do oczekiwań odbiorców. Treści można uatrakcyjnić dzięki różnym technikom (np. wykorzystując koncepcję Real-Time Marketingu, czy marketingu wirusowego), które zostały omówione w tej książce. Śledzenie trendów jest ważne, by móc zwiększyć atrakcyjność przekazywanych treści, polepszyć ich promocję i dystrybucję. W całej jednak tej pogoni za pojawiającymi się wciąż nowymi możliwościami, należy pamiętać przede wszystkim o swych odbiorcach. Warto wypracować swoje własne techniki, które – stosowane konsekwentnie – mogą przynieść bardzo dużo korzyści zarówno przedsiębiorstwu, jak i jego marce. W książce zwrócono uwagę na możliwości wykorzystania mediów społecznościowych w zarządzaniu, szczególnie zarządzaniu pracownikami. Oni także są obecni w mediach społecznościowych i można to wykorzystać do realizacji celów przedsiębiorstwa. Wydaje się, że potencjał zastosowania tych mediów w zarządzaniu jest wciąż odkrywany, choć koncepcja Firmy 2.0, której działalność opiera się na mediach społecznościowych, jest już realizowana  w niektórych przedsiębiorstwach, głównie w Stanach Zjednoczonych. Książka ta przeznaczona jest zarówno dla teoretyków, jak i praktyków. Zdaniem autorki, praktyka może i powinna iść w parze z teorią w tym obszarze, szczególnie, iż to właśnie praktycy przecierają szlaki jeśli chodzi o wykorzystanie mediów społecznościowych w przedsiębiorstwie. W tym zakresie jednak pozostaje bardzo szerokie pole do pracy dla badaczy. Mogą oni tworzyć różne koncepcje, które będą weryfikowane w praktyce. Dokonując analizy polskiej literatury autorka zauważyła, iż media społecznościowe wciąż nie zajmują w niej należytego miejsca.  W wielu opracowaniach akcentuje się znaczenie mediów społecznościowych  w przedsiębiorstwie, jednak nadal są to rozważania bardzo pobieżne i ogólne. Wydaje się, że na obecnym etapie rozwoju mediów społecznościowych zadawanie pytania o to, czy są one przejściową modą, nie jest już adekwatne. W tej książce przedstawiono różne aspekty wykorzystania mediów społecznościowych  na konkretnych przykładach przedsiębiorstw, które – jak wynika z rankingów – radzą sobie w tym obszarze najlepiej. Zdaniem autora benchmarking, czyli uczenie  się od najlepszych, jest jedną z najważniejszych metod pozyskiwania wiedzy. Jej zadaniem jest inspirowanie, ukazywanie możliwości, a innymi słowy – ukazywanie, „że się da i że się opłaca”. Niniejsza książka adresowana jest także do studentów, którzy poszukują usystematyzowanej wiedzy odnośnie mediów społecznościowych i ich racjonalnym wykorzystaniu w przedsiębiorstwie. Pewnego razy w jednej z grup dyskusyjnych w serwisie Facebook pojawiło się pytanie studentki o to, czy media społecznościowe są reklamą, czy PR. Autorka wyraża głęboką nadzieję, iż po lekturze tej książki nie będzie tego rodzaju wątpliwości. Warto dodać, iż na przestrzeni ostatnich lat zarówno w teorii, jak i praktyce, powstało wiele różnych sprzecznych i/lub niewłaściwie używanych określeń w temacie mediów społecznościowych w marketingu i zarządzaniu. Przykładowo Social Media Marketing jest błędnie określany marketingiem sieciowym lub marketingiem społecznościowym. Zamiarem autorki było usystematyzowanie podstawowej wiedzy z tego obszaru. Autorka książki Iwona Lupa Sylwetka autorki: Iwona Lupa – trener, nauczyciel i praktyk w obszarze zarządzania, marketingu i mediów społecznościowych; naukowo związana z Katedrą Marketingu Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Realizatorka wielu projektów badawczych i praktycznych związanych z mediami społecznościowymi. Główny wykonawca grantów naukowych dedykowanych mediom społecznościowym. Aktywny uczestnik licznych konferencji ogólnopolskich i międzynarodowych poświęconych tematyce zarządzania, marketingu oraz mediów społecznościowych, w tym m.in. European Conference on Social Media ECSM – jednej z największych konferencji poświęconej tym mediom na świecie. Autorka wielu publikacji naukowych na temat mediów społecznościowych. Na zlecenie klientów prywatnych i biznesowych opracowuje także strategie marketingowe i biznesplany. Jej główne zainteresowania dotyczą mediów społecznościowych i ich marketingowego oraz ekonomicznego wpływu na działalność przedsiębiorstw. Zapraszamy do nabycia książki w wersji tradycyjnej: http://www.sophia.sklepna5.pl/towar/34/media-spolecznosciowe-w-marketingu-i-zarzadzaniu-wybrane-zagadnienia-z-teorii-i-praktyki.html

Czynniki Produkcji a uwarunkowania prawne UE- znaczenie i analiza dla wybranych produktów

Miciuła Ireneusz, Porowski Kamil, Habryka Celina

CZYNNIKI PRODUKCJI WSPÓŁCZESNYCH PRZEDSIEBIORSTW Podstawowym problemem badawczym w ekonomii jest zjawisko rzadkości, czyli jak ludzie (jednostka i społeczeństwo) radzą sobie z ograniczonością zasobów, tzn. jak dzielą zasoby na różne cele, aby zaspokajać potrzeby przy pomocy wytwarzanych dóbr i usług. Ekonomia jest zatem nauką o gospodarowaniu, która zmierza do wyznaczenia postępowania oszczędnego i racjonalnego. W literaturze przedmiotu uważa się, że można to robić w dwojaki sposób, a mianowicie uzyskiwać z posiadanego zasobu jak największe korzyści lub postępować tak, aby zużyć jak najmniej zasobów do osiągnięcia danego celu. Niewątpliwie wyborów dokonuje się na różnych płaszczyznach i podczas różnych procesów, m.in.: • produkcji – co i w jaki sposób produkować, • podziału – jak dzielić rezultaty produkcji pomiędzy członków społeczeństwa, czy czynniki produkcji (renta dla ziemi, płace dla pracy i zyski dla kapitału), • wymiany – od kogo kupować, komu sprzedawać oraz jak ustalić cenę, • konsumpcji – jakie potrzeby zaspokajać i w jakiej kolejności. U podstaw wszystkich tych wyborów leżą procesy produkcyjne i usługowe realizowane za pomocą potencjału produkcyjnego jako siły wytwórczej, co jest tematem niniejszej monografii. Współcześnie występująca w większości państw ekonomia rynkowa podporządkowuje dokonywanie wyborów siłą popytu i podaży. Problemy ekonomiczne można rozpatrywać z różnych punktów widzenia: z poziomu pojedynczych podmiotów gospodarczych lub z poziomu całego społeczeństwa, gospodarki. W celu zaspokojenia swoich potrzeb na dobra (tak konsumpcyjne jak i produkcyjne), człowiek przekształca w procesie produkcyjnym na nie dostępne mu zasoby. Z ekonomicznego punktu widzenia wyróżniamy cztery podstawowe grupy zasobów: • zasoby naturalne (dobra dane przez naturę, a nie wytworzone przez człowieka), • zasoby rzeczowe (majątek trwały i obrotowy wytworzony przez człowieka), • zasoby ludzkie (ludzie wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniem), • zasoby finansowe. Zasoby te nie są jednak w prostym przełożeniu czynnikami produkcji. Takowymi są bowiem usługi tych zasobów. Najczęściej spotykanym ujęciem wyróżnienia czynników produkcji jest ich klasyczny podział na trzy grupy usług: pracę, kapitał (rzeczowy i finansowy) i ziemię. W praktyce ceny czynników produkcji są zróżnicowane, co ma charakter dynamiczny lub równowagowy. Oba te rodzaje zróżnicowań są ściśle ze sobą powiązane. Dynamiczne zróżnicowanie ma miejsce wówczas, gdy niektóre różnice w cenach odzwierciedlają czasowy stan nierównowagi i charakteryzują się samolikwidacją. Jest to spowodowane przede wszystkim wzrostem jednych przemysłów, a zmniejszaniem się innych. Różnice te ujawniając się wywołują jednocześnie procesy prowadzące do realokacji czynników i eliminacji zróżnicowań. Natomiast równowagowe zróżnicowanie występuje w sytuacji, gdy zróżnicowanie cen pewnych czynników utrzymuje się bez generowania sił, które je eliminują. Różnice te są powiązane z różnicami w samych czynnikach ze względów jakościowych (różne kwalifikacje, różna urodzajność gruntów) i niepieniężnymi korzyściami. Ceny czynników produkcji, podobnie jak ceny towarów konsumpcyjnych, są wyznaczane przez siły popytu i podaży. Natomiast popyt na czynniki produkcji zależy od istnienia popytu na dobra, które ten czynnik pozwala produkować. Wynika to z faktu ich specyfiki, gdyż są towarem nabywanym nie dla nich samych, lecz dla przekształcenia ich w nakłady dające nowy produkt, który przynosi zysk. Oznacza to jednocześnie, że popyt na czynniki produkcji jest pochodny popytowi na dobra finalne. W ślad za tym trzeba zauważyć, że popyt całkowity na dany czynnik jest sumą popytów na niego we wszystkich dziedzinach produkcji w których jest używany. Wzajemne powiązania i zależności pomiędzy podmiotami powstają za pośrednictwem rynku dóbr oraz rynku czynników produkcji. Każdy z podmiotów na rynku czynników produkcji poszukuje pozycji optymalnej tzn. dąży do optymalizacji korzyści z podjętych działalności. Powstające na rynku czynników produkcji relacje między popytem, podażą i ceną uzależnione są od tego w jakich warunkach i pod wpływem jakiej konkurencji działają podmioty gospodarcze. Producenci konkurują między sobą o jak najkorzystniejsze warunki zakupu czynników produkcji, zaś gospodarstwa domowe konkurują między sobą o jak najkorzystniejszą ich sprzedaż. W niniejszym rozdziale zostanie przedstawiona istota problemu rynków czynników produkcji, która wymaga przeanalizowania i określenia: • relacji pomiędzy zasobami gospodarczymi, a czynnikami produkcji, • istoty rynku czynników produkcji i jego roli w gospodarce rynkowej, • wpływu czynników produkcji na kształtowanie konkurencyjności przedsiębiorstwa, • kształtowania się cen czynników produkcji pod wpływem sił popytu i podaży, • możliwości produkcyjnych pod wpływem zwiększania potencjału produkcyjnego jako siły wytwórczej, • wpływu czynników produkcji na efektywność gospodarowania i wartość przedsiębiorstwa. PERSPEKTYWY ROZWOJU HODOWLI BYDŁA MLECZNEGO W POLSCE Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014r Pogłowie bydła mlecznego kształtowało się na poziomie 5659,5tyś. sztuk, notując nie znaczny wzrost w skali całego roku o 1,2%. Zwiększona liczebność stada ogółem wynikała ze wzrostu pogłowia cieląt o 1,8% i bydła młodego w przedziale wiekowym 12-22 miesięcy (o 3,8%). Liczebność pogłowia bydła w ostatnich miesiącach ubiegłego roku była wyższa o 69,6 tyś. sztuk, czyli o 1,1% niż w roku ubiegłym, a w porównaniu z wielkością stad w maju 2014r. , niższa o 262,2 tyś. sztuk (o 13%) do poziomu 2414,7 tyś sztuk. Ograniczenie wielkości stada krów wynika ze zwiększonego brakowania krów, co było podyktowane redukcją produkcji przez rolników, którym zagrażało przekroczenie kwoty mlecznej. W strukturze bydła ogółem udział poszczególnych grup wiekowych w grudniu 2014 roku wynosił : - młode bydło rzeźne i hodowlane w wieku 12-22 miesięcy – 25,0%, - cielęta w wieku poniżej 12 miesięcy 25,4% ,- krowy - 42,5% , - pozostałe dorosłe bydło rzeźne i hodowlane w wieku 23 miesięcy i więcej 7,1% W porównaniu ze wielkością pogłowia bydła w ubiegłym roku wzrosło pogłowie cieląt, a także bydła młodego w przedziale wiekowym 12-24 miesięcy oraz pozostałego dorosłego bydła w wieku powyżej 24 miesięcy, natomiast zmalało pogłowie krów. Wyniki przeprowadzonego w grudniu badania pogłowia bydła wskazały na stale utrzymujące się zainteresowanie hodowlą bydła zarówno mlecznego jak i mięsnego, co wynika z wzrostu pogłowia bydła młodego oraz cieląt. Rok 2015 może przynieść znaczący wzrost pogłowia bydła, jak wynikać może z wzrostu produkcji mleka nieograniczonej kwotami mlecznymi.  Okres udamawiania bydła przypadł na erę neolitu (ok 5-9 tyś. lat p. n. e.). Na przestrzeni tysięcy lat hodowli wykształciły się tysiące ras dostosowanych różnych warunków oraz potrzeb. Obecnie z prowadzonej przez Organizację Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) z ewidencji ras bydła wynika, że zidentyfikowano ok 1600 ras. Lepiej znanych jest tylko ok 350 a globalne znaczenie gospodarcze ma tylko kilkadziesiąt wybranych. W przeszłości bydło głównie było wykorzystywane jako siła pociągowa. Dziś bydło hodowane jest dla produkcji mięsa o mleka, a w zależności jaki kierunek użytkowy dominuje można sklasyfikować je jako typy użytkowe przedstawiane poniżej : mięsny, mleczny, kombinowany (mleczno-mięsny). W dzisiejszych czasach rolnicy zajmujący się hodowlą bydła mlecznego i produkcją mleka zwracają większą uwagę na opłacalność produkcji mleka, obecnie jest to możliwe poprzez zniesienie kwot mlecznych ograniczających produkcje mleka. Hodowla bydła mlecznego, będącego rezultatem długotrwałej selekcji w kierunku wyższej mleczności i lepszej jakości głównie na bazie pasz objętościowych z dodatkiem wysoko białkowych pasz treściwych. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH EUROPEJSKICH POŻYTKÓW PSZCZELICH Pszczoły są niewielkimi owadami nie tylko produkującymi miód i inne produktów o udowodnionym działaniu prozdrowotnym, ale również zapylaczami roślin. W ostatnim czasie obserwuje się zwiększone wymieranie pszczół, szczególnie w Europie Zachodniej. Do przyczyn wymierania pszczół zalicza się: pestycydy stosowane w czasie kwitnięcia roślin, organizmy modyfikowane genetycznie oraz zanikanie naturalnych pożytków. Aby zapobiec sytuacji, w której zabraknie tych pożytecznych owadów powinno się sadzić rośliny miododajne, które stanowią dla nich źródło pożywienia. Albert Einstein napisał: „Kiedy pszczoła zniknie z powierzchni ziemi, to człowiekowi pozostaną już najwyżej cztery lata życia. Nie będzie pszczół, to nie będzie zapylania, nie będzie zapylania, nie będzie roślin, nie będzie roślin, to nie będzie zwierząt…”, a bez pszczół ludzkości zostanie mniej niż 10 lat. Pszczoły mogą się należycie rozwijać i przynosić pszczelarzowi korzyści w postaci zbiorów miodu tylko w warunkach odpowiedniej bazy pożytkowej. Bazę tą zwaną również pastwiskiem pszczelim stanowi zasób surowców pochodzenia roślinnego służących pszczołom jako pokarm, występujących w najbliższej okolicy pasieki. Na wartość bazy pokarmowej wpływa nie tylko wystarczająca ilość dostępnego pożytku na pastwisku pszczelim będąca w zasięgu lotu pszczół, lecz także jego równomierne rozłożenie w czasie. Nieodpowiednie rozłożenie pożytków przyczynia się do występowania okresów, w których pszczoły nie są w stanie wykorzystać obfitego pożytku, jak również takich, w których pszczoły zjadają nagromadzone zapasy lub nawet głodują. Idealna sytuacja pożytkowa jest wtedy, gdy zasoby pastwiska pszczelego są w stanie zaspokajać potrzeby bytowe wszystkich rodzin pszczelich na tym pastwisku przez cały rok, a ponadto w niektórych okresach dać nadwyżkę surowca, którą pszczelarz może odwirować w postaci miodu. Celem rozdziału jest przedstawienie roślin i krzewów miododajnych występujących w krajach Unii Europejskiej. Praca powstała w oparciu o analizę dostępnej literatury i artykułów naukowych na temat popularnych pożytków pszczelich.  

Teoria popytu a prawne i marketingowe aspekty dystrybucji w Unii Europejskiej

JANIK Wojciech, MICIUŁA Ireneusz, KOWALCZYK Anna

ISTOTA I CZYNNIKI DETERMINUJĄCE POPYT Z perspektywy ekonomii rynek jest procesem polegającym na konfrontacji popytu i podaży, czyli kupujący i sprzedający określają, co mają zamiar kupować i sprzedawać oraz na jakich warunkach [Kamerschen, McKenzie i Nardinelli 1993, s. 47]. Powyższa definicja przedstawia rynek jako pewien mechanizm, który posiada umiejętności autoregulacji i dochodzenia do równowagi samoistnie między przeciwnymi siłami rynkowymi. W teorii ekonomii istnieje wiara w rynek, który doprowadza gospodarkę samoistnie w stan równowagi. Poglądy te zainicjował Adam Smith w teorii klasycznej, traktując rynek jako „niewidzialną rękę gospodarki” [Smith 2013]. Kupujący i sprzedający określają ilości dóbr, które mają być kupione i sprzedane. Istotnym elementem procesu rynkowego jest konkurencja, która jest procesem przy pomocy którego uczestnicy rynku, dążąc do realizacji swych interesów, próbują przedstawić korzystniejsze od innych oferty pod względem ceny lub innych cech, np. jakości, co wpływa na decyzję o zawarciu transakcji. W wyniku tego ustalana jest cena rynkowa. Kupujący konkurują o ograniczoną ilość dóbr znajdujących się na rynku, a sprzedający o środki finansowe będące w posiadaniu konsumentów. W wyniku tego rynek funkcjonuje jako nieprzerwanie działający system informacji i wymiany [Kirzner 1973,s.10]. W pełni konkurencyjny rynek składa się z licznych sprzedawców i kupujących identyczny produkt tak,że żaden pojedynczy sprzedawca, ani nabywca nie jest w stanie wpłynąć na cenę rynkową przez zmianę wielkości produkcji (podaży) lub wielkości zakupu (popytu) [Hall i Taylor 2004, s. 38]. Dodatkowo wejście lub opuszczenie doskonale konkurencyjnego rynku nie jest niczym ograniczone. Wzajemne powiązania i zależności pomiędzy podmiotami powstają za pośrednictwem rynku towarów i usług. Każdy z podmiotów dąży do optymalizacji korzyści z podjętych działalności. Dlatego w literaturze przedmiotu uważa się, że kształtowanie się cen rynkowych produktów i usług wynika z relacji pomiędzy siłami popytu i podaży. Powstające na rynku relacje między popytem, a podażą i wynikającą z tego ceną uzależnione są od tego w jakich warunkach i pod wpływem jakiej konkurencji działają podmioty gospodarcze. W niniejszym rozdziale zostanie zaprezentowana istota i czynniki determinujące popyt oraz jego wpływ na stan gospodarki i bogactwo narodowe. MARKETINGOWE ASPEKTY LOGISTYCZNE DYSTRYBUCJI W UNII EUROPEJSKIEJ W Polsce w ciągu ostatnich kilku lat nastąpił bardzo dynamiczny rozwój logistyki, powstało wiele publikacji na ten temat. Coraz więcej firm zaczęło zwracać uwagę na to w jaki sposób wykorzystywane są środki transportu, czy bardziej opłacalne jest posiadanie magazynów własnych czy ich dzierżawienie, czy klient obsługiwany jest efektywnie i w sposób gwarantujący jego zadowolenie. Powszechne stało się kalkulowanie kosztów dystrybucji towarów i porównywanie ich z osiąganym zyskiem ze sprzedaży. Niejednokrotnie wiele firm zaczęło zlecać całą obsługę logistyczną począwszy od obsługi magazynów, na dostarczaniu do klientów finalnych kończąc, wyspecjalizowanym firmom logistycznym. Okazało się bowiem, że małe firmy miały tak wysokie koszty utrzymania zapasów, obsługi magazynów, koszty pracy i związanych z tym składek, że zlecenie tych czynności jednej firmie jest korzystniejsze pod względem finansowym. A biorąc pod uwagę to, że klient jest obsłużony szybciej i kompleksowo, firma może skoncentrować się na pozyskiwaniu nowych odbiorców. Dystrybucja jest procesem przemieszczania towarów od ich wytwórcy do miejsc, gdzie zostaną dostarczone nabywcom finalnym. Ważne jest aby wyrób był dostarczony odpowiedniej jakości, w odpowiedniej ilości, w ściśle określonym czasie i do wyznaczonego miejsca. Każda firma aby wykonać te operacje musi określić jaki kanałami będzie to robić, jaka będzie lokalizacja miejsc sprzedaży, czy będzie korzystać z maksymalnie długich kanałów dystrybucji tzn. wielu różnych pośredników, czy też sama będzie pozyskiwała klientów i docierała do indywidualnych odbiorców. Celem rozdziału było zbadanie marketingowych i logistycznych aspektów dystrybucji sprzętu rehabilitacyjno-leczniczego. WYBRANE ASPEKTY PRAWNE WYKORZYSTANIA BEZZAŁOGOWYCH APARAT ÓW LATAJĄCYCH W OPERACJACH PRZECIWDZIAŁANIA WSPÓŁCZESNEMU TERRORYZMOWI NA TERYTORIUM UNII EUROPEJSKIEJ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGL ĘDNIENIEM UŻYCIA ŚRODKÓW PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO Bezzałogowe Aparaty Latające (BAL, z ang. Unmanned Air Vehicles – UAV lub w wersji bojowej – Unmanned Combat Air Vehice – UCAV) wykorzystywane są głównie przez siły zbrojne w procesie wsparcia szeroko rozumianego bezpieczeństwa narodowego. Ich przeznaczeniem jest przede wszystkim zbieranie informacji o charakterze nadzorczym i obserwacyjnym, rozpoznawczym lub wywiadowczym/zwiadowczym, monitoring i kontrola granic państwowych. Do innych równie istotnych zadań należy ochrona kontrwywiadowcza; walka radioelektroniczna; transport; ochrona baz wojskowych; akcje poszukiwawcze i ratownicze oraz działania psychologiczne; wsparcie statków załogowych, w tym śmigłowców; wskazywanie celów (przy dużym nasileniu środków przeciwlotniczych – tak by uniknąć niepotrzebnych strat w ludziach); rozpoznanie meteorologiczne; nadzór szlaków komunikacyjnych, w tym morskich; komunikacja i transport; obrazowanie powierzchni (mapping); nadzorowanie natężenia ruchu oraz monitoring sytuacji kryzysowych. W zależności od parametrów technicznych mogą być również wykorzystane do prowadzenia działań stricte bojowych, takich, jak: obserwacja-namierzanie-likwidacja pojedynczego celu lub grupy celów; korekta ognia artylerii; organizacja łączności radiowej w centrum działań zbrojnych/wojennych oraz wspomaganie operacji odzyskiwania izolowanego personelu (z ang. Personel Recovery – PR). Skuteczne użytkowanie BAL w przestrzeni powietrznej Unii Europejskiej (UE), w tym Polski, obarczone jest całym szeregiem przepisów prawnych. Przepisy prawne krajów europejskich w tym zakresie różnią się znacznie między sobą. Dodatkowym problemem są sytuacje kryzysowe wynikające z zagrożenia terrorystycznego. Charakteryzują się one przede wszystkim zaskoczeniem, nieprzewidywalnością oraz deficytem czasu potrzebnego na przygotowanie się do nich oraz ich skuteczne przeciwdziałanie (działania antyterrorystyczne) oraz zwalczanie (działania kontrterrorystyczne). Autor w niniejszym rozdziale stara się przybliżyć czytelnikowi wybrane modele bezzałogowców oraz możliwości ich skutecznego wykorzystania. Kolejnym omawianym zagadnieniem jest użycie BAL w przestrzeni powietrznej wybranych krajów UE, w tym Polski. W dalszej części omówiony został problem współczesnego terroryzmu. Rozważania zaś kończy analiza wybranych aspektów prawnych związanych z możliwością przeciwdziałania zamachom terrorystycznym, w tym możliwością użycia przez bezzałogowce środków przymusu bezpośredniego.

Wybrane aspekty zarządzania a jakość życia

Wojtaszek henryk, Kowalczyk Anna, Turoń Katarzyna, Cieśla Marta, ...

Słowem redaktora naukowego: Niniejsza monografia jest efektem teoretycznych i praktycznych badań wielu autorów z różnych ośrodków akademickich w obszarze zarządzania, którego głównym celem w przedstawionych rozdziałach jest poprawa jakości życia. Zarządzanie to zestaw działań wykorzystujących posiadane zasoby dla osiągania zamierzonych rezultatów. Istotą funkcji zarządzania jako specyficznego rodzaju regulacji wykonywanych zbiorowo przez jednostki organizacyjne, jest w szczególności formułowanie celu działania, planowanie, organizowanie struktur i określanie procedur funkcjonowania oraz kontrolowanie realizacji zamierzonych celów. Zarządzanie jako istotna dyscyplina nauki, ale jednocześnie jakże szeroka, spowodowała konieczność skupienia się na wybranych jej aspektach. W przedstawionej Państwu monografii postawiono nacisk na poprawę jakości życia. Istotą zrównoważonego rozwoju jest trwała poprawa jakości życia współczesnych i przyszłych pokoleń osiągana przez kształtowanie właściwych proporcji w gospodarowaniu trzema rodzajami kapitału: ekonomicznym, społecznym oraz naturalnym. Jakość życia w aspekcie pojęciowym występuje pod różnymi postaciami w naukach ekonomicznych. W ramach szeroko rozumianych warunków życia brane są pod uwagę m.in. takie obszary tematyczne (zwane inaczej domenami) jak: materialne warunki życia, zdrowie, edukacja, aktywność ekonomiczna, czas wolny i relacje społeczne, osobiste bezpieczeństwo, jakość państwa i podstawowe prawa, a także jakość środowiska naturalnego w miejscu zamieszkania. Pomiar dobrobytu subiektywnego obejmuje natomiast postrzeganą jakość życia, tzn. satysfakcję, jaką ludzie czerpią z różnych jego aspektów oraz z życia jako całości, a także elementy dotyczące odczuwanych stanów emocjonalnych oraz systemu wartości. Poszczególne rozdziały stanowią zarówno teoretyczne, jak i praktyczne odniesienie do problematyki zarządzania, gdzie wspólnym obszarem zainteresowań jest jakość życia i wpływ na jej poprawę. W pierwszych rozdziałach przedstawiono pogłębioną analizę jakości życia w aspekcie zrównoważonego rozwoju. W ramach praktycznych rozwiązań ukazano przykład wykorzystania benchmarkingu, który powinien służyć poprawie zarządzania dla podnoszenia jakości życia. W ramach interdyscyplinarnych badań ukazanych w monografii przedstawiono wyniki analiz ankietowych dotyczących jakości życia emerytów. Oczywiście nie mogło zabraknąć analiz dotyczących aspektów publicznego zarządzania. Bowiem działania publiczne na rzecz Państwa z pewnością wpływają na jakość życia mieszkańców i całego społeczeństwa. Cennym uzupełnieniem opisywanej problematyki jest studium przypadku z zakresu Social Media Marketingu, który jest wskazany przez pryzmat jakości życia w ramach kampanii społecznej. Współczesne organizacje stanęły w obliczu nowych realiów gospodarowania, które zmodyfikowały sposób zarządzania i podejście menedżera, zarówno do dynamicznie zmieniającego się otoczenia, jak i do coraz bardziej wymagających pracowników. Wraz z pojawieniem się na rynku pracy przedstawicieli młodej generacji Y, kadra menedżerska stanęła przed wyzwaniem międzypokoleniowego zarządzania, polegającego na stworzeniu efektywnego klimatu współpracy, w którym wszyscy wspólnie dążą do wyznaczonego celu bez względu na występujące różnice. W ten sposób dobór problematyki stanowi też nawiązanie do przyszłych problemów społeczno – gospodarczych. W celu uniknięcia problemów pojęciowych przedstawiono definicję jakości oraz jakości życia przyjętej w Unii Europejskiej. W ramach rozważań związanych z pojęciem jakości życia odniesiono się również do społecznej odpowiedzialności biznesu na przykładzie miernika odpowiedzialności (Respect Index) spółek giełdowych oraz do wybranych zagadnień w branży kurierskiej. Obecna globalizacja zmusza podmioty gospodarcze do modyfikacji dotychczas wykorzystywanych koncepcji zarządzania lub utworzenie jej na nowo według obowiązujących norm, zasad, a nawet trendów na rynku. Mając na uwadze, że obecna konkurencja jest spostrzegawcza i dynamicznie się rozwija to regiony, jako konkretne rozpoznawalne miejsca (gminy, powiaty, województwa) nieustannie poszukują nowych możliwości, które idealnie wpisywać się będą w strategie rozwoju. Jednym z nowatorskich rozwiązań, które mogą promować dany region, a jednocześnie przynosić zyski nie tylko finansowe, ale i społeczne jest stosowanie w strategii rozwoju zasad koncepcji zrównoważonego rozwoju. Jej głównym efektem będzie podniesienie jakości życia lokalnego społeczeństwa, co ukazuje zależność między zrównoważonym rozwojem, a promocją danego miejsca. W ramach tego obszaru zainteresowań w następnym rozdziale przedstawiono metody służące optymalnemu rozmieszczeniu przedsiębiorstwa energetycznego na przykładzie województwa zachodniopomorskiego. W ramach ostatnich dwóch rozdziałów zwrócono uwagę na zarządzanie organizmem człowieka podczas wysiłku fizycznego dla poprawy możliwości wysiłkowych w sportach wytrzymałościowych. Proces ten badano w ramach obciążenia treningowego i dostarczania suplementów w zgodzie z koncepcją zrównoważonego rozwoju, która w długim horyzoncie czasowym sprzyja poprawie jakości życia. Problematyka szeroko rozumianej jakości życia w ramach wybranych aspektów zarządzania stanowi przedmiot zainteresowania niniejszej monografii. Wyrażamy nadzieję, że wiele przedstawionych zagadnień będzie motywowało do zainteresowania się tą problematyką, co przełoży się na podjęcie własnych dociekań i nowych rozwiązań omówionych problemów badawczych.     Redaktor Naukowy dr inż. Ireneusz Miciuła

Problemy zrównoważonego rozowju w Unii Europejskiej (red.) Jarosław Czaja

Miciuła Ireneusz, NowaczykPiotr, Mazur Rafał, Sawicki Artur, ...

Słowem Redaktora Naukowego Przedstawiona monografia stanowi efekt szczególnego zainteresowania i intensywnie prowadzonych prac badawczych kilkunastu autorów z różnych ośrodków akademickich. Różni ich wiele, jednak skupiają się oni na istotnych kwestiach, dotyczących problemów zrównoważonego rozwoju w krajach Unii Europejskiej. Wyraża się to dokonaniem pogłębionych analiz w wymiarze teoretycznym oraz empirycznym, uwzględniającym nie tylko ujęcia w przeszłych okresach, ale też odnoszących się do teraźniejszości i przyszłości. Zawarte są tu wątki szczególnie ważne w ramach szeroko rozumianego rozwoju z punktu widzenia sektora publicznego, jak i prywatnego. Akcentowane są głównie te kwestie, które mają ścisły związek z prawidłowym funkcjonowaniem systemu społeczno-gospodarczego w Unii Europejskiej. Autorzy wykazują, że prowadzenie właściwych działań, które zapewnią prawidłowe funkcjonowanie systemu społeczno-gospodarczego sprowadza się do dokonywania wyboru właściwych narzędzi. Tylko w ten sposób możliwe jest zbliżanie się do osiągnięcia długoterminowych celów, mieszczących się w tych obszarach zainteresowań, które są szczególnie ważne z co najmniej kilku punktów widzenia. W ten sposób bardziej skupiono się na indywidualnych problemach wynikających ze szczególnej pozycji Polski w relacjach z innymi krajami Unii Europejskiej, akcentując zagadnienia silnych powiązań i dynamicznych oddziaływań. Dlatego też zwrócenie uwagi na inne problemy stało się ważne, gdyż z czasem aspekt kryzysu gospodarczego stał się mniej akcentowany. Obecne trudności, które ograniczają działania sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi, mają swe źródło w coraz większych dysproporcjach rozwojowych. Jeśli utrzymują się one zbyt długo w jednych obszarach, to z czasem zaczynają być widoczne w innych, ponieważ różne siły polityczne, gospodarcze i społeczne zbyt szybko lub zbyt wolno dążą do wprowadzenia odpowiednich dostosowań. Ważne jest by w nadchodzących latach, charakteryzujących się nasileniem wpływów zewnętrznych, mechanizm integracji europejskiej był czynnikiem korzystnym dla zrównoważonego wzrostu bez pogłębiania ciągle tych samych problemów. Dlatego też ciągle jaskrawym zjawiskiem jest tzw. Europa wielu prędkości, dotycząca trudności w zmniejszeniu dystansu cywilizacyjnego w różnych strukturach międzynarodowych i krajowych w sferze społecznej oraz gospodarczej (w wymiarze makroekonomicznym i mikroekonomicznym). Istniejące dysproporcje nie poddają się oddziaływaniom wywodzącym się wyłącznie ze strony władz centralnych, dlatego też w poszczególnych rozdziałach wskazano obszary, w który jest miejsce dla działań ze strony niższego szczebla i to nie tylko dla organów samorządu. Ważnym wkładem niniejszej monografii jest to, że nie stanowi on wąsko pozumianego ujęcia gospodarczego. W rzeczywistości, którą stworzył kryzys finansowy, są to kwestie szczególnego znaczenia. Dlatego też autorzy starają się wykazać, że w wielu obszarach pozafinansowych konieczne jest prowadzenie stałych działań, które uzupełniają politykę społeczno-gospodarczą. Chodzi o postępowanie, zapewniające wypełnienie tych sfer, w których wolny rynek nie wywołuje oczekiwanych efektów, a nawet może przyczyniać się do spotęgowania negatywnych skutków. Wartością dodaną zaprezentowanych opracowań jest też podkreślenie zwiększonej roli państwa w reakcji na słabości wolnego rynku w przywracaniu równowagi i na dyskryminowaniu tych podmiotów, które słabiej radziły sobie w dotychczasowych warunkach. Poszczególne rozdziały ściśle nawiązują do takich kwestii, jak pomoc publiczna, endogeniczne czynniki rozwoju oraz polityka klimatyczno–energetyczna. Wiadomo, że trudności dotyczące stabilnych dostaw energii będą coraz częściej dotykały gospodarki w wymiarze makro i mikroekonomicznym. Według autorów, to właśnie dlatego rośnie znaczenie szeroko rozumianego bezpieczeństwa i zarządzania w warunkach, w których żadne rozwiązanie nie może być uznane za wystarczająco dobre. Cennym uzupełnieniem dobranej problematyki jest z studium przypadku zarządzania w ujęciu regionalnym. W ten sposób dobór problematyki stanowi też nawiązanie do przyszłych problemów społeczno-gospodarczych. Jako redaktor niniejszej monografii mam nadzieję, że czytelnicy znajdą w niej dla siebie tak przedstawione problemy  i ich analizy, aby zyskać motywację do rozwijania i pogłębiania zainteresowań wyrażonych przez autorów zamieszczonych w niej rozdziałów. Redaktor Naukowy dr Jarosław Czaja

Wybrane problemy zarządzania w Unii Europejskiej

JANIK Wojciech, MICIUŁA Ireneusz, KOWALCZYK Anna

Problemy zarządzania kryzysowego w Unii Europejskiej KONTROLA PRZESTRZENI POWIETRZNEJ NA OBSZARZE UNII EUROPEJSKIEJ NA PRZYKŁADZIE WYKORZYSTANIA BEZZAŁOGOWYCH APARATÓW LATAJĄCYCH W SYTUACJACH KRYZYSOWYCH ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM TERRORYZMEM LOTNICZYM. Celem opracowania jest przedstawienie zagadnień związanych z kontrolą przestrzeni powietrznej w przypadku użycia bezzałogowców w specyficznych sytuacjach kryzysowych, jakimi są zamachy terrorystyczne wymierzone w komunikacje lotniczą. Niniejszą pracę autor rozpoczął od przedstawienia istoty kontroli przestrzeni powietrznej. Zjawisko to zostało ukazane poprzez pryzmat podstaw teoretycznych, w tym jako obszar integracji europejskiej oraz instrument polityki zarządzania ruchem lotniczym. Ważnym elementem tej części opracowania jest wojskowy kontekst tworzenia tzw. funkcjonalnych bloków przestrzeni. W dalszej części zostały opisane wybrane przepisy europejskie stosowane wobec bezzałogowców, w tym regulacje prawne dotyczące ich użytkowania. Kolejnym omawianym zagadnieniem są możliwości użycia bezzałogowców na terytorium Unii Europejskiej w sytuacjach kryzysowych powiązane z bezpieczeństwem ich użytkowania. W tej części autor omówił istotę bezpieczeństwa powietrznego w Europie oraz identyfikacje, klasyfikacje oraz zarządzanie ruchem podczas sytuacji kryzysowej w przestrzeni powietrznej. Dalej zostały omówiony terroryzm lotniczy jako specyficzny rodzaj zagrożenia. Opracowanie kończy przedstawienie prawnych możliwości użycia Bezzałogowych Aparatów Latających w sytuacjach kryzysowych na terytorium Polski. Energia w aspekcie analizy sytuacji Polski w UE   ANALIZA ZASOBÓW ENERGETYCZNYCH PAŃSTW CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIENIEM SYTUACJI POLSKI Dostęp do źródeł energii niewątpliwie stanowi jeden z podstawowych czynników rozwoju gospodarczego. Dlatego nowa europejska polityka energetyczna musi być z jednej strony ambitna, konkurencyjna i długofalowa, a z drugiej strony musi być również rozsądna, przemyślana i korzystna dla wszystkich państw członkowskich. Istotne jest zatem, by Unia Europejska podejmowała wielkie wyzwania energetyczne, przed którymi obecnie stoimy, tj. coraz większe uzależnienie od importu, nacisk na dostęp do zasobów energetycznych, zmiana klimatu oraz dostęp do zrównoważonej, bezpiecznej energii dla wszystkich użytkowników. UE wdraża ambitną politykę energetyczną, która swym zakresem obejmuje pełny zakres źródeł energii, od paliw kopalnych (ropa, gaz i węgiel) po energię atomową i odnawialną (energia słoneczna, wiatrowa, biomasa, geotermalna, wodno-elektryczna i pływowa) w celu wywołania nowej rewolucji przemysłowej, która przekształci gospodarkę w niskoenergetyczną, zapewniając jednocześnie większe bezpieczeństwo, konkurencyjność i zrównoważenie zużywanej przez nas energii. Dlatego opracowanie ma na celu analizę sytuacji energetycznej państw członkowskich UE oraz ukazanie ograniczeń i szkodliwości ekonomicznej szybkiej reorganizacji energetycznej w celach klimatycznych. W ramach tego zadania przedstawiono analizę ilościową i jakościową dla możliwych strategii i źródeł energetycznych oraz wpływu tych przemian na uwarunkowania rozwoju ekonomicznego w państwach Unii Europejskiej. Marketing w gospodarce UE PRODUKT MARKETINGOWY W ASPEKCIE UNII EUROPEJSKIEJ Marketing jako swoista filozofia podejścia do rynku pojawił się w krajach wysoko rozwiniętych wówczas, gdy gospodarka tych krajów uzyskała taki stopień dojrzałości, przy którym nie tylko miała możliwość wychodzenia naprzeciw bieżącemu popytowi, lecz jednocześnie dysponowała nadwyżkami mocy zdolnymi do zaspokojenia potrzeb do tej pory nieujawnionych na rynku. Taka sytuacja powstała w USA w latach sześćdziesiątych minionego stulecia i nieco później stała się udziałem wielu innych wysoko rozwiniętych krajów w Europie i poza nią. Firmy we wspomnianych krajach stanęły wobec nowych wyzwań: od pytania, jak i ile produkować, ważniejszy stał się problem, jak sprzedać i na jakich rynkach ulokować własny produkt. Powstała potrzeba całkowitej zmiany orientacji firmy: z orientacji na produkt na orientację na rynek i odbiorcę. Zamiast się koncentrować na tym, co firma ma produkować, główny wysiłek skupia się na tym, co ludzie będą kupować i dlaczego. Konsekwencje takiego nastawienia sięgają głęboko w organizację firmy i jej strategię.

Wybrane aspekty polityki Unii Europejskiej

Konopielko Łukasz, Czaja Jarosław, Habryka Celina, Borowska Magdalena, ...

PROBLEM ZADŁUŻENIA W FORMIE OBLIGACJI KORPORACYJNYCH W STREFIE EURO PO KRYZYSIE Celem artykułu jest próba oceny zmian wielkości długu korporacyjnego emitowanego w formie obligacji denominowanych w walucie euro. Problem ten zyskał nowy wymiar w warunkach szeroko zakrojonej koordynacji działań różnych organów na rzecz złagodzenia skutków kryzysu i ograniczenia powszechnego ryzyka jego pogłębienia. Jest to istotna kwestia dlatego, że jeszcze nigdy rynki kapitałowe nie były tak silnie skorelowane, co sprzyja szybkiemu przenoszeniu wpływów pozytywnych i negatywnych między strefami dominacji poszczególnych walut światowych. W uzasadnienie wyboru problematyki wpisuje się decyzja o przyjęciu wspólnej waluty, która stała się czynnikiem włączającym krajowe gospodarki w procesy globalizacji, silnie stymulujące rozwój różnych rynków. Szczególne znaczenie miało zwiększenie rozmiarów rynków finansowych, co sugerowano w analizach z lat 90 dotyczących integracji monetarnej [Kool 1999, s.1]. Mimo że miało to wiele negatywnych skutków sprzyjających kryzysowi z 2008 roku, powstała w ten sposób ważna siła napędowa gospodarki światowej o charakterystyce synergicznej. Efektem tego stała się konwergencja struktur sfery finansowej wśród członków strefy euro, innych państw Unii Europejskiej, a nawet krajów spoza niej. Dodatkowo zgłaszanie przez krajowe i międzynarodowe przedsiębiorstwa potrzeb na te same instrumenty wzmocniło proces zwiększania podobieństw struktur rynków finansowych. Dlatego też szeroko rozumiany problem zadłużenia staje się coraz bardziej trwałym elementem gospodarek Europy. Kwestia ta stała się szczególnie wyraźna po kryzysie z 2008 roku, gdyż wtedy dopiero dostrzeżono jak trudno będzie zabezpieczyć się przed ryzykiem utraty kontroli nad rosnącymi długami (w różnych formach) ze szczególnym uwzględnieniem strefy euro. Głęboko zakamuflowanym tego problemem są zobowiązania korporacyjnych emitentów obligacji, gdyż teoretycznie przedstawiają się one jako znacznie mniej trudne do opanowania (z powodu znacznie większej ilości wierzycieli) niż w przypadku długu rządowego. Analizy w niemniejszym artykule są oparte o przegląd danych pochodzących z okresu przed kryzysem i po nim. Pomocniczo dokonano badań porównawczych między warunkami gospodarowania przed i po 2008 rokiem. SUBSYDIARNA POLITYKA W RAMACH PROGRAMÓW OPERACYJNYCH W POLSCE Sformułowana na początku ubiegłego stulecia zasada subsydiarności polityki znalazła po raz pierwszy swoje odzwierciedlenie na płaszczyźnie europejskiej w Traktacie z Maastricht. Wskazywano w nim na uzasadnienie dla prowadzenia działań, które nie mogą być w wystarczający sposób realizowane przez państwa członkowskie, a z uwagi na skalę i skutki mogą być lepiej realizowane przez Wspólnotę [Milczarek 1998]. Odnosi się więc ona do tych dziedzin, w których Wspólnota nie ma wyłączności kompetencji i kiedy wspólne działanie jest korzystniejsze i powinno przynieść większe efekty z uwagi na jej skalę czy też zróżnicowanie metod mających służyć osiągnięciu wspólnego celu . Politykę regionalną i związane z jej realizacją fundusze można więc uznać za przejaw realizacji zasady subsydiarności, gdyż problemy rozwoju regionalnego stanowią specyfikę danego państwa członkowskiego, a idąc dalej jego regionów, natomiast interwencja organów wspólnotowych ma charakter subsydiarny. Sprowadza się ona do dostarczenia określonych środków oraz ustalenia ogólnych standardów interwencji (m.in. zgodność z politykami horyzontalnymi UE) jak również budowy metodologii działania (programy operacyjne). Wdrożenie polityki może być prowadzone przez różnego rodzaju instytucje, w tym także podmioty prywatne którym zlecone zostaną określone zadania do realizacji. Można również uznać, że zasada subsydiarności w przypadku realizacji projektu współfinansowanego ze środków publicznych dotyczy sytuacji w której cel projektu nie może być zrealizowany samodzielnie w sposób wystarczający przez podmiot otrzymujący wsparcie a jego realizacja może być znacznie lepsza i przynieść większe efekty dzięki pomocy zewnętrznej udzielanej przez stosowną instytucję dokonującą oceny i selekcji projektów. Realizacja tej zasady jest więc zbieżna i pokrywa się z tzw. efektem zachęty polegającym na udzielaniu wsparcia projektom, które nie zostały by zrealizowane bez wsparcia ze środków publicznych lub też znacznemu zwiększeniu zakresu albo przyspieszeniu ich realizacji [Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, 2008, s. 26]. W praktyce w tym zakresie realizowana jest jednak najczęściej selekcja negatywna polegająca na konieczności wykazania, że projekt nie został rozpoczęty przed pozyskaniem przez realizującego informacji, że choćby potencjalnie kwalifikuje się on do wsparcia ze środków publicznych. CERTYFIKACJA MIODÓW JAKO PRODUKTÓW REGIONALNYCH W ŚWIETLE PRZEPISÓW UE Według dyrektywy Rady Europejskiej z 2001 roku odnoszącej się do produkcji miodu (zaktualizowanej w 2014 roku): „miód jest naturalnie słodką substancją produkowaną przez pszczoły Apis mellifera z nektaru roślin lub wydzielin żywych części roślin lub wydzielin owadów wysysających żywe części roślin, zbieranych przez pszczoły, przerabianych przez łączenie specyficznych substancji z pszczół, składanych, odwodnionych, gromadzonych i pozostawionych w plastrach miodu do dojrzewania.” [Dyrektywa Rady 2001/110/WE]. W Europie od lat widoczna jest tendencja powrotu do natury i tradycji. Konsumenci początkowo zafascynowani produktami ładnie wyglądającymi i ładnie opakowanymi, dziś coraz większą uwagę przywiązują do tego, co i jak spożywają. Dość mają żywności bez smaku i zapachu, produkowanej masowo, z dodatkiem licznych konserwantów i polepszaczy. Na obszarze Unii Europejskiej konsumenci dobrze znają i identyfikują pojęcie produktów regionalnych. Objęte unijnym systemem ochrony produkty rolno-spożywcze cieszą się dużym szacunkiem, są poszukiwane na rynku, a zakupić je można tylko w najlepszych sklepach i to za wysoką cenę. Żółto-niebieskie logo, zastrzeżone dla zarejestrowanych i chronionych prawem produktów regionalnych, jest rozpoznawalnym przez wielu wyznacznikiem jakości i smaku. Polscy producenci żywności również ubiegają się o włączenie do tego prestiżowego systemu, zgłaszając markowe wyroby do rejestracji. Reprezentowane są tu praktycznie wszystkie kategorie środków spożywczych , jednak najliczniejszą grupę stanowią miody. Nie powinno w tym być nic dziwnego, w końcu najpierw bartnictwo, a następnie pszczelarstwo było rzemiosłem, którym od zawsze parały się narody słowiańskie. Dlatego też tyle produktów pochodzących z pasieki zostało zgłoszonych do unijnej rejestracji w celu ochrony tradycyjnych metod ich pochodzenia i wytwarzania [Kamińska 2007, s.28-34]. Celem artykułu jest przedstawienie obowiązujących wymogów, które powinny spełniać miody regionalne i tradycyjne w Unii Europejskiej. Praca powstała w oparciu o analizę dostępnej literatury i artykułów naukowych oraz dyrektyw i innych przepisów prawnych obowiązujących w Unii Europejskiej. WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW PROGRAMU PROW 2014-2020 W ASPEKCIE SYSTEMÓW UTRZYMANIA BYDŁA MLECZNEGO  W 2013 roku nastąpiło porozumienie pomiędzy Radą Unii Europejskiej, Parlamentem Europejskim a Komisją Europejską w sprawie reformy wspólnej polityki rolnej (Chyłek 2012,s.24-29). Od 2014 roku zostały stopniowo wprowadzane nowe zasady przekazywania środków finansowych z budżetu Unii Europejskiej w zasięgu Wieloletnich Ram Finansowych 2014 - 2020. Wdrażanie zmian dotyczących WPR zostało skoordynowane z siedmioletnim planem finansowym Unii Europejskiej. Zmiany W unijnej polityce rolnej są Wynikiem wyjścia naprzeciw współczesnym wyzwaniom dla rolnictwa takim bezpieczeństwo żywności, zmiany klimatyczne, trwały wzrost gospodarczy i tworzenie miejsc pracy na obszarach wiejskich. W obrębie I filaru WPR zwrócono szczególną uwagę na konieczność większego uzależnienia 'wysokości dopłat bezpośrednich od zamożności rolników i dbania o środowisko naturalne (Gruchelski, Niemczyk 2013, s.36) W kierunku polityki rozwoju obszarów wiejskich w latach 2007-2013 wskazano wzrost konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, poprawę stanu środowiska i terenów wiejskich, poprawę, jakości życia mieszkańców terenów wiejskich oraz wspieranie gospodarki wiejskiej oraz inicjatywa wspólnotowa LEADER(Marciniak 2014, s.33-39;Nurzyńska 2013,s.98-103). Z kolei, jeśli chodzi o kwestie wyznaczonych priorytetów na lata 2014-2020 to można wskazać: wspieranie transferu wiedzy i innowacji, wzmocnienie konkurencyjności rolnictwa i zrównoważona gospodarka leśna, promocja organizacji łańcucha żywnościowego i zarządzania ryzykiem, przywracanie, utrzymanie i wzmocnienie ekosystemów, promowanie efektywności w gospodarowaniu zasobami i przejście na gospodarkę niskoemisyjną oraz wspieranie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i rozwój gospodarczy na obszarach wiejskich. Państwa członkowskie Unii Europejskiej powinny dokonać podziału w zależności od priorytetu istotności. Kwestie związanie z Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich są również związane z cechowaniem zwierząt oraz ich właściwym dobrostanem. Są one jednym z elementów zawartych w Kodeksie Dobrej Praktyki Rolniczej, co określa stan, w którym zaspokojone są behawioralne i fizjologiczne potrzeby zwierząt oraz zapewniony odpowiedni poziom opieki i komfort bytowy. W związku z tym, stawiane są coraz większe wymagania dla pomieszczeń inwentarskich, systemów chowu i żywienia zwierząt. Coraz częściej, również i konsumenci zwracają większą uwagę na warunki, w jakich utrzymywane są zwierzęta, z których wytwarzane są produkty trafiające na półki sklepów. MOTYWOWANIE PRACOWNIKÓW W UNII EUROPEJSKIEJ Człowiek jest najważniejszą wartością firmy. Załoga staje się, zatem siłą napędową przedsiębiorstwa, a co z tym związane, stanowi jego przewagę konkurencyjną. To właśnie pracownicy stawiani są na pierwszym miejscu. Ważnym elementem efektywnego zarządzania zasobami ludzkimi w przedsiębiorstwie jest motywowanie pracowników, czyli pobudzanie i podtrzymywanie wewnętrznej siły. Jest to również to, co wywołuje, ukierunkowuje i podtrzymuje zachowania ludzi. Znaczenie motywacji jest niepodważalne. Jest ona uznawana za jedną z głównych funkcji kierowania. Ponadto poziom motywacji jest czynnikiem wzrostu efektywności pracy. Zależy od niego osiąganie znaczących rezultatów w pracy. ANALIZA SYTUACJI ENERGETYCZNEJ W PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ -czynników rozwoju gospodarczego. Dlatego nowa europejska polityka energetyczna musi być z jednej strony ambitna, konkurencyjna i długofalowa, a z drugiej strony musi być również rozsądna, przemyślana i korzystna dla wszystkich państw członkowskich. Istotne jest zatem, by Unia Europejska podejmowała wielkie wyzwania energetyczne, przed którymi obecnie stoimy, tj. coraz większe uzależnienie od importu, nacisk na dostęp do zasobów energetycznych, zmiana klimatu oraz dostęp do zrównoważonej, bezpiecznej energii dla wszystkich użytkowników. UE wdraża ambitną politykę energetyczną, która swym zakresem obejmuje pełny zakres źródeł energii, od paliw kopalnych (ropa, gaz i węgiel) po energię atomową i odnawialną (energia słoneczna, wiatrowa, biomasa, geotermalna, wodno-elektryczna i pływowa) w celu wywołania nowej rewolucji przemysłowej, która przekształci gospodarkę w niskoenergetyczną, zapewniając jednocześnie większe bezpieczeństwo, konkurencyjność i zrównoważenie zużywanej przez nas energii. Zatem niezwykle istotne staje się ustalenie równowagi pomiędzy rywalizującymi ze sobą wyzwaniami w dziedzinie energetyki, przykładowo konflikt między tworzeniem konkurencyjnego rynku energii, a kosztownymi wymogami w dziedzinie zmniejszania emisji gazów cieplarnianych, co jest wynikiem obecnych możliwości technologicznych i surowcowych. Należy również wypracować wspólne stanowisko w ramach prowadzenia solidarnej polityki zewnętrznej. Będzie to możliwe tylko poprzez wypracowanie spójnej strategicznej polityki klimatyczno – energetycznej państw członkowskich UE. Europa w coraz większym stopniu uzależniona jest od importu ropy i gazu przy jednoczesnym stale rosnącym zapotrzebowaniu na te surowce. Problemem staje się więc brak zróżnicowania źródeł energii, a także kwestia bezpieczeństwa jej dostaw, związana bezpośrednio z wymiarem zewnętrznych działań UE [Leveque, Glachant i inni, 2014]. Jednocześnie przed państwami członkowskimi stoi konieczność budowy konkurencyjnych wewnętrznych rynków energetycznych i zwiększenia racjonalizacji zużycia energii [Tatarzyński 2007, s. 2]. Dodatkowo Unia reaguje na problemy o charakterze globalnym, które wynikają z zachodzących zmian klimatycznych. Niewątpliwie wszystkie państwa UE chcą dążyć do celu, jakim jest redukcja emisji CO2. Natomiast różnią się tym, w jaki sposób należy to osiągnąć. Przede wszystkim strategia ograniczania negatywnych zmian klimatycznych musi być skuteczna globalnie i nie może w znacznym stopniu ograniczać rozwoju gospodarczego i dobrobytu społeczeństw. Dlatego w ramach polityki klimatyczno – energetycznej UE w pierwszej kolejności należy ustalić priorytety celów, które należy osiągnąć w pierwszej kolejności, bowiem wszystkich zadań nie da się zrealizować, m.in. ze względu na ograniczoność zasobów.

Wybrane problemy współczesnego zarządzania organizacją

Martyna Siwak, Łucja Waligóra, Bożena Freud, Henryk Wojtaszek, ...

Monografia „Wybrane problemy współczesnego zarządzania organizacją jest efektem teoretycznych i praktycznych badań wielu autorów z różnych ośrodków akademickich, których głównym celem w przedstawionych rozdziałach jest dostarczenie metod i porad dla rozwiązywania nowych wyzwań w zarządzaniu współczesnymi organizacjami. Zarządzanie to zestaw działań wykorzystujących posiadane zasoby dla osiągania zamierzonych rezultatów. Istotą funkcji zarządzania jako specyficznego rodzaju regulacji wykonywanych zbiorowo przez jednostki organizacyjne, jest w szczególności formułowanie celu działania, planowanie, organizowanie struktur i określanie procedur funkcjonowania oraz kontrolowanie realizacji zamierzonych celów. Poszczególne rozdziały stanowią zarówno teoretyczne, jak i praktyczne odniesienie do problematyki zarządzania, gdzie wspólnym obszarem zainteresowań jest współczesne zarządzanie organizacją. Pierwszy rozdział omawia jedną z przyczyn współczesnych problemów w zarządzaniu organizacją, a mianowicie niedopasowanie na rynku pracy. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sytuacji absolwentów szkół wyższych na rynku pracy, z uwzględnieniem stawianych im wymagań oraz trudności wiążących się z poszukiwaniem zatrudnienia. Relacja systemu szkolnego i rynku pracy opiera się na zasadzie sprzężenia zwrotnego, a zatem oba te obszary są od siebie uzależnione i wzajemnie na siebie wpływają. Dlatego słabość gospodarki wpływa na obniżenie standardu kształcenia i odwrotna relacja również zachodzi. Zarządzanie zasobami ludzkimi jest integralną częścią zarządzania organizacją i współcześnie odgrywa coraz ważniejszą rolę. W związku z tym w kolejnym rozdziale przedstawiono różnorodne formy ułatwiające rozwój i doskonalenie zawodowe pracowników. Nowoczesne zarządzanie zasobami ludzkimi bardzo wyraźnie wskazuje na potrzebę różnorodnego procesu rozwoju pracowników. Organizacja procesu rozwoju personelu jest pochodną potrzeb kadrowych danego przedsiębiorstwa. Nowoczesne zarządzanie dąży do najlepszego wykorzystania potencjału kwalifikacyjnego pracowników. Konieczne jest wówczas zastosowanie indywidualnego podejścia do każdej osoby zatrudnionej w danej organizacji. Dlatego kluczowym działaniem dla organizacji staje się stworzenie w jej strukturach realnej szansy rozwoju oraz samorealizacji pracowników. Oczywiście nie mogło zabraknąć w tej dziedzinie również analiz dotyczących aspektów publicznego zarządzania. Dlatego w kolejnych dwóch rozdziałach przedstawiono współczesne wyzwania zarządzania organizacjami na przykładzie służby zdrowia. Z jednej strony ukazano wyzwania, jakie stoją przed menedżerami organizacji ochrony zdrowia w aspekcie zarządzania personelem medycznym, a z drugiej wskazano na aspekt wzrastających oczekiwań pacjentów. Kapitał ludzki stanowi najważniejszy zasób organizacji, co coraz częściej znajduje swoje odzwierciedlenie w sposobie traktowania pracowników. W następnym rozdziale skupiono uwagę na metodzie coachingu, która usprawni zarządzanie w organizacji. W ramach tego opracowania przedstawiono istotną rolę efektywnego coachingu w banku jako elementu usprawniającego zarządzanie i powodującego ograniczenie ryzyka. Współczesne organizacje stanęły w obliczu nowych realiów gospodarowania, które zmodyfikowały sposób zarządzania i podejście menedżera, zarówno do dynamicznie zmieniającego się otoczenia, jak i do coraz bardziej wymagających pracowników. Wraz z pojawieniem się na rynku pracy przedstawicieli młodej generacji, kadra menedżerska stanęła przed wyzwaniem międzypokoleniowego zarządzania, polegającego na stworzeniu efektywnego klimatu współpracy, w którym wszyscy wspólnie dążą do wyznaczonego celu bez względu na występujące różnice. W ten sposób dobór problematyki stanowi też nawiązanie do przyszłych problemów społeczno – gospodarczych. Obecna globalizacja zmusza podmioty gospodarcze do modyfikacji dotychczas wykorzystywanych koncepcji zarządzania lub utworzenie jej na nowo według obowiązujących norm, zasad, a nawet trendów na rynku. Przykładem jest artykuł w którym przedstawiono najczęściej wykorzystywane narzędzi w marketingu internetowym przez organizacje funkcjonujące w e-biznesie na polskim rynku reklamy online oraz wydatki jakie reklamodawca musi ponieść, aby w pełni realizować założone cele. Również w monografii odnaleźć można prace dotyczące chorób cywilizacyjnych i ich wpływów na występowanie wyzwań zarządczych w organizacjach. Bowiem zwiększająca się częstość występowania nadwagi i otyłości jest także niekorzystna z ekonomicznego punktu widzenia. Wynika to ze wzrostu kosztów wydawanych na leczenie osób otyłych i ma wpływ na dalsze konsekwencje, którymi są absencje w pracy i niezdolność wykonywania niektórych czynności w miejscach zatrudnienia, co bezpośrednio wpływa na produktywność i gospodarkę. Kolejny rozdział przedstawia innowacyjną metodę pozwalającą organizacji funkcjonować w sposób efektywny i konkurencyjny w obszarze usług, który dominuje we współczesnej gospodarce. Design service dotyczy kompleksowego procesu obsługi klienta, dzięki czemu stara się wyszukać i rozwiązywać obszary problemowe w tym zakresie. W ramach ostatniego rozdziału przedstawiono wielokryterialne metody wspomagania decyzji, które mogą być wykorzystane do rozwiązywania wybranych problemów w zarządzaniu organizacjami.