"Logopedia Silesiana" 2016. T. 5

red. Olga Przybyla

„Logopedia Silesiana”, zgodnie z naukowo-badawczą tradycją czasopisma, wyjaśnia w szerokiej perspektywie opisu różnorodne aspekty mowy w rozwoju i zaburzeniach oraz dąży do przedstawienia bogatego kontekstu dyscypliny. Piąty tom gromadzi prace naukowe oraz studia przypadków obejmujące teoretyczne rozważania i strategie badawczo-metodyczno-organizacyjne. Wdzięczni jesteśmy autorom, że zechcieli podzielić się naukową refleksją i doświadczeniem terapeutycznym na polu rozwijania zdolności człowieka do porozumiewania się i coraz lepszego funkcjonowania w słowie. Mamy nadzieję, że zaprezentowane rozważania teoretyczne i praktyczne umożliwią doskonalenie terapeutycznego warsztatu i wyznaczanie skutecznej terapii złożonych klinicznie zaburzeń mowy. (Prof. dr hab. Marian Kisiel, Przewodniczący Rady Naukowej „Logopedii Silesiany”)

Tropy konfliktu. Retoryka pamięci kulturowej we współczesnej powieści północnoirlandzkiej

Leszek Drong

Tropy konfliktu to książka pokazująca, jak współczesna powieść północnoirlandzka mierzy się z trudną przeszłością Ulsteru i całej Irlandii, szczególnie z napięciami lat 1968-1998. Konflikt w Irlandii Północnej przedstawiony został tutaj z perspektywy związanej z retorycznym wymiarem kultury. Wymiar ten w naturalny sposób przenika się z kwestiami społecznymi i politycznymi, bez których nie da się omawiać historii najnowszej na Wyspach Brytyjskich. Kluczowe pytanie, które powraca na kolejnych stronach tej książki, brzmi: czy (i jak) pamięć zapisana w tekstach kultury może wpływać na proces gojenia ran z przeszłości i pojednania między koegzystującymi wspólnotami. Analizując retoryczne aspekty i uwikłania współczesnych powieści północnoirlandzkich, widać wyraźnie, że literatura jako element pamięci kulturowej uczestniczy w szeroko pojętej polityce pamięci i jej mechanizmach. Leszek Drong proponuje, by w odniesieniu do sytuacji post-konfliktowej określić ten rodzaj pamięci kulturowej mianem pamięci naprawczej, w analogii do pojęcia sprawiedliwości naprawczej. Jest to pionierskie opracowanie w języku polskim przedstawiające w przeglądowy sposób tło historyczne, kulturowe i społeczno-polityczne Konfliktu z lat 1968-1998 (the Troubles) w Irlandii Północnej (rozdział I, częściowo II), a także wnikliwie omawiające wybrane powieści północnoirlandzkie (rozdziały III-VI), z których część nie była jeszcze tłumaczona na język polski. Monografia adresowana jest zarówno do studentów anglistyki, jak i wszystkich humanistów (nie tylko naukowców!) zainteresowanych historią współczesną, polityką, źródłami konfliktów w Europie i na świecie, rolą tekstów kultury w komunikacji społecznej, jak również bieżącym stanem badań, jeśli chodzi o memory studies w kontekście kulturowym.

Kamienieccy herbu Pilawa. Z dziejów kariery i awansu szlachty polskiej do 1535/1536 roku

Katarzyna Niemczyk

Książka poświęcona jest średniowiecznym dziejom rodziny Kamienieckich herbu Pilawa. Historia tej familii, której najwybitniejszym przedstawicielem jest pierwszy w dziejach Polski hetman wielki koronny Mikołaj Kamieniecki, obfituje we wzloty i w upadki. Protoplasta rodziny ­­­­– Klemens z Moskorzewa – wywodził się z drobnej, niewiele znaczącej szlachty. Jednak dzięki wiernej służbie u Władysława Jagiełły zdołał uzyskać tytuł podkanclerzego królestwa i awansować do grona znamienitych dostojników. Niestety jego syn Marcin nie odziedziczył zmysłu politycznego i gospodarczego po ojcu. Sprzeniewierzył majątek i popadł w niełaskę u Jagiellonów. Dopiero jego potomkowie zaczęli mozolną odbudowę pozycji rodziny, a ostatnie opisywane w książce pokolenie nie tylko nawiązało do świetności protoplasty familii, ale znacznie ją przewyższyło. To w gronie tej generacji znaleźli się: pierwszy w historii Polski hetman koronny Mikołaj, jego brat Marcin, hetman „polny” (vicecampiductor), i Jan – rotmistrz.

Lucius Annaeus Seneca: "Trojanki. Troades"

oprac. Tomasz Sapota, oprac. Iwona Słomak, tłum. Tomasz Sapota, tłum. Iwona Słomak

Przełożyli i opracowali Tomasz Sapota, Iwona Słomak, wstęp Tomasza Sapoty, przypisy opracowała Iwona Słomak Lucius Annaeus Seneca, żyjący za czasów Nerona rzymski filozof, zostawił po sobie zbiór dziewięciu tragedii, jedynych zachowanych w całości antycznych łacińskich tekstów tego gatunku. Trojanki to lament kobiet czekających w ruinach Troi na wyniki losowania, które wskaże, komu z greckich zdobywców każda przypadła w udziale jako wojenny łup. Tekst pokazuje, jak przemoc reinterpretuje wyobrażenia człowieka o sobie samym i jak w świecie trupów, monotonii cierpienia, okrucieństwa, gwałtów powstaje porządek nicowania: obrót fortuny królową zmienia w niewolnicę, matkę w osieroconą wdowę. Kobiety z Troi stają przed próbą ustalenia sensu nieszczęścia, które zmiażdżyło ich los. Siła tego dramatu wypływa z jego stoickich i retorycznych podstaw. Okrucieństwo, rozpacz, brak nadziei, utrata „siebie”, obrazu tego, kim się jest – są tu egzaminowane narzędziami racjonalnej argumentacji.

"Romanica Silesiana" 2015, No 10: Insularia

Zuzanna Szatanik

Sous la rédaction de Ewelina Szymoniak, textes réunis et établis par Aneta Chmiel, Andrzej Rabsztyn, Zuzanna Szatanik   Kolejny numer czasopisma obejmuje artykuły napisane w języku francuskim, hiszpańskim, włoskim i angielskim. Tematem przewodnim tomu zatytułowanego Insularia jest literatura wysp będących dawnymi koloniami angielskimi, francuskimi i hiszpańskimi. Pomimo zrozumiałych lokalnych różnic charakteryzuje ją „kreolskość”, wyrażająca się często językiem, będącym syntezą języka kolonizatora i języka ludności skolonizowanej, ale też wielokulturowością zamkniętą na stosunkowo niewielkim obszarze insularnym. W zbiorze oprócz tekstów podejmujących ten zasadniczy nurt zamieszczono także artykuły, w których zagadnienie wyspiarskości traktowane jest w sposób metaforyczny. W stałej części Comptes rendus znalazły się nadesłane do Redakcji lub przez nią zamówione omówienia wybitnych prac literaturoznawczych z ostatnich dwóch lat.

Zakład Pascala - argumentacja i działanie

Marek Wójtowicz

Książka dotyczy zakładu Pascala, jednego z najbardziej frapujących zagadnień z zakresu filozofii religii. Francuski filozof w swoich Myślach zaproponował argumentację, której celem jest przekonanie agnostyków i sceptyków o opłacalności przyjęcia postawy religijnej. Chociaż bowiem nie sposób przedstawić wiarygodnych dowodów ani za, ani przeciwko istnieniu Boga, to jednak rozsądek – na mocy rozumowania opartego na rachunku prawdopodobieństwa – każe nam w Niego uwierzyć. W monografii ukazany został aktualny stan badań nad zakładem Pascala, a następnie poddano szczegółowej analizie kolejne elementy wywodu. Przedyskutowane zostały jego aspekty matematyczne, teologiczne i etyczne. Efektem przeprowadzonych badań jest autorska interpretacja argumentacji Pascala, o specyfice której stanowi rozszerzenie rozumowania o zagadnienia związane z działaniem człowieka zakładającego się o istnienie Boga. Omówione zostały także kwestie poprawności oraz filozoficznego znaczenia wywodu z Myśli. Następnie w książce przybliżono liczne dokonywane współcześnie propozycje udoskonalenia oryginalnej postaci zakładu. Zamiarem ich autorów jest takie zmodyfikowanie argumentacji Pascala, aby oparła się stawianym jej zarzutom. Zaprezentowano również próby wykorzystania idei francuskiego myśliciela do rozwiązywania problemów pozareligijnych: bioetycznych, ekologicznych, medycznych, psychoterapeutycznych.

Katastrofizm w poezji polskiej w latach 1930-1939. Szkice literackie

Teresa Wilkoń

Przez dłuższy czas prace historycznoliterackie traktowały katastrofizm jako temat, motyw, wątek, a nie jako zjawisko filozoficzno-artystyczne. Stan ten trwał do około 1930 roku, a więc do upowszechnienia katastrofizmu jako prądu oraz do czasu pojawienia się tego zjawiska nie tylko wśród wileńskich poetów, lecz także w innych grupach literackich bądź środowiskach twórców niezależnych. W latach trzydziestych zaczął się rozwijać szeroki i silny nurt katastroficzny, który znacznie wpłynął na polską kulturę i filozofię. Dla autorki niniejszej pracy interesujące stało się omówienie przynajmniej niektórych zjawisk i przyczyn rozwoju katastrofizmu w Polsce, która w tym okresie należała do najbardziej zagrożonych krajów w Europie. Poeci katastroficzni, a także katastrofizujący zbyt dobrze zdawali sobie z tego sprawę, co uwidoczniło się w twórczości poetów pokolenia 1910. W proponowanych tu szkicach w części pierwszej ważne stało się omówienie problematyki rozproszonych motywów i toposów oraz symboli katastroficznych. Omówiona została też twórczość poetów grupy „Wołyń”: Wacława Iwaniuka, Zygmunta Jana Rumla, Zuzanny Ginczanki, Jana Śpiewaka. Część druga szkiców obejmuje analizy i interpretacje wierszy wybitnych poetów, których twórczość wpisuje się w nurt poezji katastroficznej, choć należeli oni do różnych kategorii i ugrupowań poetyckich: Władysława Sebyły, Józefa Czechowicza, Mieczysława Jastruna, Jerzego Zagórskiego, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Szczególny akcent postawiony został na motywy katastroficzne i filozoficzne w poezji Czesława Miłosza. Eksponowana w pracy twórczość poetów lat trzydziestych XX stulecia pokazała zmienność przeżyć, refleksji, stosunku do świata i ludzi, wyostrzone stany świadomości i percepcji. Wszystko to miało ogromny wpływ na tworzywo i strukturę utworu poetyckiego, a więc na typ wypowiedzi, dla której wizje i podświadome skojarzenia należą w poezji do cech najważniejszych. Książka adresowana jest do studentów, polonistów i kulturoznawców.

Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos. Vol. 4: Lingüística y didáctica de la lengua espanola

red. Agnieszka Szyndler, red. Cecylia Tatoj, red. Joanna Wilk-Racięska

W ostatnim tomie publikacji Relecturas y nuevos horizontes en los estudios hispánicos znalazły się artykuły prezentujące różnorodność badań językoznawczych i rozwiązań w dziedzinie dydaktyki we współczesnym świecie hispanistycznym. W części poświęconej lingwistyce poruszono takie tematy, jak: manipulacja w dyskursie dziennikarskim, wybrane konstrukcje przyczynowe, metafory przestrzenne stosowane w języku prawniczym, perswazja w prasie skierowanej do mężczyzn, grzeczność językowa, użycie czasów w polskim i hiszpańskim Kodeksie cywilnym, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne, historyczne użycie tytułów honorowych, autocenzura jako zjawisko pragmatyczne. Druga część tomu zawiera siedem tekstów przedstawiających panoramę współczesnej metodyki nauczania języka hiszpańskiego zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Tekst literacki w kręgu językoznawstwa. T. 2

Ewa Sławkowa

Książka adresowana jest do nauczycieli akademickich, doktorantów, studentów kierunków humanistycznych (zwłaszcza filologów). Sytuując się w obszarze stylistyki językoznawczej oraz przestrzeni badań nad językiem i stylem autorów, praca  zawiera konkretną propozycję dydaktyczną  propagującą  ideę „językoznawczej lektury” tekstu literackiego. Posługuje się materiałem literackim dla zilustrowania najważniejszych pojęć z zakresu lingwistyki tekstu, genologii lingwistycznej, semantyki oraz onomastyki literackiej. W każdym z trzynastu rozdziałów książki, z których każdy zawiera konkretną propozycję odczytania złożonych sensów tekstu literackiego, autorka ukazuje merytoryczną wartość  lingwistycznych paradygmatów oraz siłę analityczną językoznawczego instrumentarium.  

"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, Technologie Informacyjne i Media" 2018, nr 2 (29): Metody ilościowe: bibliometria, naukometria, informetria, webometria - obszary zastosowań

red. Renata Frączek

Recenzowany kwartalnik naukowy „Nowa Biblioteka. Usługi, Technologie Informacyjne i Media”, publikowany przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, zawiera artykuły, komunikaty, materiały, sprawozdania oraz recenzje i omówienia publikacji z zakresu szeroko pojętej bibliologii i informatologii. Od 2013 roku periodyk uwzględniany jest w części B wykazu czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – za publikację przyznawane są 4 punkty. Każdy z tomów czasopisma ma charakter monograficzny.   Prezentowany numer 2/2018, pod redakcją Renaty Frączek, opatrzony jest tytułem „Metody ilościowe: bibliometria, naukometria, informetria, webometria”. Teksty opublikowane w tym tomie w dziale Artykuły i komunikaty dotyczą rozważań teoretycznych związanych z zagadnieniami ilościowymi, a także zawierają wyniki badań i analiz z wykorzystaniem tych metod. Do pierwszej grupy zaliczyć można dwa teksty autorstwa Anny Małgorzaty Kamińskiej. Pierwszy omawia miary i narzędzia analiz sieci społecznościowych i ich znaczenie w bibliometrii i webomertii, kolejny natomiast – modele i metody struktur grafów do analiz bibliometrycznych i webometrycznych. Anna Matysek w swoim artykule skupiła się na ilościowej analizie otwartych czasopism z zakresu nauk humanistycznych, ze szczególnym uwzględnieniem bibliologii i informatologii, a Izabela Swoboda przeanalizowała Polską Bibliografię Bibliologiczną z uwzględnieniem piśmiennictwa z zakresu komputeryzacji bibliotek. Karolina Żuk skoncentrowała się na analizie bibliometrycznej publikacji z lat 2007–2016 autorstwa członków Kola Naukowego Bibliotekoznawców działającym przy Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.  Nieco inny charakter ma tekst Agnieszki Gołdy. Autorka skupiła się na analizie stylów bibliograficznych stosowanych w czasopismach zamieszczonych na wykazie czasopism punktowanych.

Niedocenieni myśliciele - zapomniane historie filozofii

Andrzej J. Noras

Przedmiotem analiz są różne ujęcia historii filozofii prezentowane przez myślicieli, którzy z różnych powodów popadli w zapomnienie. Pierwszy z nich, Karl Groos, jest najmniej znany z całej trójki, ale z jednej strony jest uczniem Kuno Fischera, z drugiej – nauczycielem Willy Mooga. Historia filozofii Groosa zostaje ujęta w świetle systemów filozoficznych, które autor próbuje zredukować do trzech głównych typów. Hans Leisegang jest myślicielem, który historię filozofii pojmuje przez pryzmat ujawniających się w niej form myślowych, powracających z różnym natężeniem a różnych doktrynach. Dodatkowo jest Leisegang filozofem, który z powodów politycznych dwa razy został pozbawiony profesury w Jenie. Pierwszy raz przez nazistów, drugi raz za sprawą okupujących Niemcy sowietów. Willy Moog jest najbardziej znanym spośród trzech filozofów, aczkolwiek popadł w zapomnienie między innymi dlatego, że jego życie zakończyła samobójcza śmierć. Moog ukazuje się jako autor kilku znaczących historii filozofii, spośród których na szczególną uwagę zasługuje ta, która prezentuje dzieje myśli przez pryzmat biografii filozofów. Książka jest adresowana do każdego, kto zainteresowany jest historią filozofii jako sposobem prezentacji myśli filozoficznej.

"International Journal of Research in E-learning" 2017. Vol. 3 (1)

red. Antonio dos Reis, Josef Malach, Nataliia Morze, Tatiana Noskova, ...

Tematyka czasopisma naukowego „International Journal of Research in E-learning” odzwierciedla koncepcyjne zasady leżące u podstaw modernizacji edukacji i reformy systemów edukacyjnych w krajach europejskich, jak i krajowych strategii rozwoju na miarę XXI wieku. Jednym z kluczowych celów edukacyjnych Unii Europejskiej jest zapewnienie równych szans dla wszystkich w odniesieniu do dostępu do nauki i wiedzy, niezależnie od płci, zdolności finansowej i fizycznej, i miejsca zamieszkania. Dlatego nauczanie na odległość ma przyznany status wysokiego priorytetu. Wprowadzenie nauczania na odległość na szeroką skalę może spowodować znaczący wkład w osiągnięcie celów edukacyjnych w krajach członkowskich. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego posiada bogate doświadczenie we wdrażaniu nauczania na odległość w innych wydziałach całej uczelni. Sprawnie działająca i rozwijająca się Wydziałowa Platforma Nauczania na odległość (https://el.us.edu.pl/weinoe) jak również Międzynarodowa Konferencja Naukowa Teoretyczne i praktyczne aspekty kształcenia na odległość (www.dlcc.us.edu.pl) przeznaczone są do integracji i wymiany doświadczeń wszystkich osób związanych z e-learningiem – naukowców, nauczycieli akademickich i innych szczebli, tutorów, doktorantów, studentów, pracowników wydziału, a także badaczy z kraju i zagranicy.  Tom IJREL 3(1) (2017)  zawiera dziewięć artykułów zebranych w czterech rozdziałach autorów z Australii, Czech, Hiszpanii, Holandii, Polski, Portugalii, Słowacji, Rosji, Ukrainy. Rozdział 1: Global Prospects of Distance Education and High-tech Electronic Learning Environment Design. Rozdział 2: Models of Distance, Blended, and E-learning. Rozdział 3: Methodological Aspects of E-learning and ICT Literacy Development. Rozdział 4: Reports.

Perswazja w telewizyjnej reklamie społecznej. Studium socjologiczne

Ewa Kurzeja

Podjęty w monografii temat, obszerne zaplecze literaturowe, analiza teoretyczna problemu reklamy per se, a społecznej w szczególności, na tle historii komunikacji perswazyjnej, przeprowadzone badania empiryczne, analiza zabranych konkretnych licznych przykładów kampanii i spotów sprawiają, że monografia wzbogaci, jak dotąd niestety skromny, dorobek poznawczo-analityczny polskich badań nad reklamą, zwłaszcza w zakresie działań pożytku publicznego. Może się stać inspiracją nie tylko do dalszych badań medioznawczych i socjologicznych, lecz przede wszystkim do lepszej praktyki reklamy społecznej, uświadamiając praktykom – dyrektorom kreatywnym, wykonawcom reklamy, domom mediowym itd. – w porównawczej analizie mocne i słabe strony reklamy społecznej w Polsce, jej potencjał, a także niewykorzystane w pełni możliwości.   Z recenzji prof. dr. hab. Tomasza Gobana-Klasa   Autorka podjęła ciekawy poznawczo i ważny społecznie temat reklamy społecznej emitowanej w telewizji. […] Jej znaczenie stale wzrasta, stąd też konieczność podjęcia systematycznych badań nad mechanizmami konstruowania reklamy społecznej, jej treściami oraz skutecznością oddziaływania. […] Praca jest obszernym studium o charakterze teoretyczno-empirycznym. […] Może znaleźć szeroki krąg odbiorców wśród zainteresowanych perswazyjnymi funkcjami reklam, zwłaszcza reklam społecznych. Ma też wyraźnie aplikacyjny wymiar i zapewne spotka się również z zainteresowaniem tzw. praktyków, którzy właśnie poprzez reklamę społeczną podejmują próby upowszechniania prowadzonych przez siebie projektów socjalnych, aby w ten sposób zyskiwać ich zwolenników.   Z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha Świątkiewicza

"Śląskie Studia Polonistyczne" 2017, nr 1 (9): Rozprawy i artykuły: "Gry warte świeczki". Prezentacje: Donat Kirsch

red. Maria Barłowska, Adam Dziadek, Michał Kłosiński

W dziale głównym niniejszego tomu „Śląskich Studiów Polonistycznych” prezentujemy rozprawy i artykuły wpisujące się w nurt game studies oraz groznawstwa. Wśród autorów znajdziemy między innymi Krzysztofa M. Maja, Michała Kłosińskiego oraz Svena Dwuleckiego i Arrasa Khalediego. Bohaterem działu Prezentacje jest polski prozaik Donat Kirsch, z którym rozmawia Andrzej Śnioszek. Numer uzupełniają działy Recenzje i omówienia, Varia oraz Archiwalia.

"Narracje o Zagładzie" 2018, nr 4: Izraelskie narracje o Zagładzie

red. Jagoda Budzik, Bartłomiej Krupa, Marta Tomczok (Cuber)

Bieżący numer próbuje opisać i przybliżyć nieznaną w Polsce problematykę Zagłady w różnych dyskursach izraelskich. Jej panoramiczny i złożony charakter sprawia, że sięgnęliśmy tym razem do większej liczby dyscyplin niż zwykle: historii sztuki, filmoznawstwa, politologii, historii i, tradycyjnie już, do literaturoznawstwa. Kilka tekstów drukujemy po angielsku. W części tematycznej proponujemy kilka ważnych i wyrazistych artykułów filmoznawczych, poświęconych kinu Izraela i o Izraelu (w tym dwa teksty anglojęzyczne), pierwsze w Polsce omówienie sztuki Haima Maora i kontynuację badań nad malarstwem i filozofią Brachy L. Ettinger; a także artykuły o twórczości Miriam Akavii, Idy Fink (wraz z jej niepublikowanym dotąd opowiadaniem) i Davida Grosmana. W części „ogólnej” – więcej poezji: Paula Celana, Piotra Sommera i Haliny Poświatowskiej. A także przybliżenie dopiero rodzącego się zjawiska, jakim jest musical holokaustowy. W Dokumentach mogą Państwo przeczytać reportaż „naukowy” z wyprawy do Mizocza na tereny byłego getta i wspomnienia dotyczące przyjaźni z nieżyjącymi już artystami i pisarzami izraelskimi. W części Recenzje i omówienia proponujemy szkice krytyczne m.in. o książkach Anny Bikont, Moniki Sznajderman, Aliny Molisak i Małgorzaty Wójcik-Dudek.  W części Przekłady prezentujemy pionierskie omówienie prozy drugiego pokolenia autorstwa izarelskiej badaczki Talili Kusz Zohar. Nad numerem opiekę sprawowali hebraistka, teatrolożka i literaturoznawczyni Jagoda Budzik (UAM Poznań, Uniwersytet Wrocławski) oraz Barłomiej Krupa (IBL PAN).

Filozof czystego poznania. Rzecz o Hermannie Cohenie

Andrzej J. Noras

Prezentowana monografia poświęcona jest twórcy neokantowskiej szkoły marburskiej i ukazuje się w setną rocznicę śmierci autora. Hermann Cohen jest w Polsce myślicielem mało znanym, a powodów tego faktu jest kilka. Spośród nich warto zwrócić uwagę na dwa. Po pierwsze, pozostawał w prowincjonalnym Marburgu i nie był powoływany na inne niemieckie uczelnie z powodu przybierającego na sile antysemityzmu. Po drugie, dlatego że stworzona przezeń szkoła neokantowska była tak hermetyczna, iż odstraszała nawet uczniów. Dość powiedzieć, że w gronie tych, którzy dystansowali się od tak rozumianej filozofii, znaleźli się zarówno Nicolai Hartmann, jak i Władysław Tatarkiewicz. Te dwa fakty wystarczą do uznania konieczności poznania filozofii Cohena.