Syndrom poszpitalny - jak mu zapobiegać?

Karolina Karabin, Bartosz J. Sapilak

W trakcie pobytu w szpitalu pacjent jest narażony na mnogość stresorów: niedobór snu, niską aktywność fizyczną, nieodpowiednie żywienie, stres psychiczny i fizyczny, które zaburzają homeostazę i powodują obciążanie allostatyczne organizmu. W konsekwencji dochodzi do osłabienia pacjenta i wystąpienia niekorzystnych zdarzeń zdrowotnych, co naraża go na pojawienie się syndromu poszpitalnego i ponowną hospitalizację. Kluczowe znaczenie w prewencji ponownej hospitalizacji mają czynniki związane ze stylem życia: żywienie zapewniające odpowiednią podaż białka oraz aktywność fizyczna, pozwalają one na odbudowanie utraconej masy mięśniowej i przywrócenie zaburzonej homeostazy po pobycie w szpitalu. Podczas rekonwalescencji niezbędne może także okazać się zastosowanie doustnych preparatów odżywczych.

Jak żyć, Panie Doktorze? Psyche

Daniel Śliż, Artur Mamcarz

Czy szybciej, mocniej, tu i teraz, a może powoli i oczekując? Samemu – w oderwaniu – czy może z Bogiem? Kochać innych czy siebie? Czy kierować się zdrowiem swoim, czy zdrowiem planety? Balansować między pracą a życiem czy może integrować i spajać? Żyć dla siebie czy dzieci? Po co i dokąd? To tylko wybrane pytania, na które odpowiadamy swoimi decyzjami. Wybieramy codziennym zatroskaniem o swoje zdrowie, dostrzeganiem swoich emocji, podążaniem tam, gdzie i z kim chcemy być, częściej jednak w zupełnym oderwaniu od siebie dryfujemy niesieni przez prądy codziennej rutyny. W tej części autorami są: Janusz Sytnik- Czetwertyński, Maja Herman, Mateusz Banaszkiewicz, Łukasz Święcicki, Adam Skowron, Bartosz Łoza, Marcin Wełnicki, Maja Herman, Daniel Śliż, Andrzej Jabłoński, Mateusz Banaszkiewicz, Paweł Gużyński, Piotr Krakowiak i Michał Bloch.

Dieta w okresie menopauzy

Aleksandra Cichocka

Autorka, uznana ekspertka w dziedzinie dietetyki i popularyzatorka zdrowego żywienia, w przyjazny sposób przedstawia, jakie zasady diety wdrożyć w okresie premenopauzy i menopauzy, aby zapobiec odkładaniu się tkanki tłuszczowej i dzięki temu uchronić się przed wieloma chorobami, takimi jak m.in.: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia, choroba wieńcowa czy osteoporoza. Wskazuje, jakie składniki odżywcze są niezwykle istotne w diecie w tym szczególnym czasie, a jakich należy unikać, oraz jakie zmiany w stylu życia warto wdrożyć. Przedstawia także przykładowe jadłospisy na cały tydzień.

Leczenie chorego z zespołem objawów, a nie diagnoz - możliwości citalopramu

Anna Gładka, Joanna Rymaszewska

Citalopram to lek przeciwdepresyjny z grupy SSRI, który jest szeroko stosowany w depresji, zaburzeniach lękowych i problemach ze snem. Jego wysoka skuteczność w połączeniu z korzystnym profilem tolerancji sprawia, że może być stosowany u pacjentów starszych. W takich sytuacjach należy jednak pamiętać o dostosowaniu dawki do stanu pacjenta i unikaniu interakcji z innymi lekami często stosowanymi w tej grupie chorych. W pracy przedstawiono dwa opisy przypadków zastosowania citalopramu u chorych w trudnych sytuacjach diagnostycznych.

Zaćma - krajobraz po roku pandemii

Marek Rękas

Normalnie w Polsce co roku operuje się ok. 350 tys. pacjentów i mniej więcej tyle samo diagnoz zostaje postawionych. W 2020 r. przeprowadziliśmy w Polsce ok. 120 tys. operacji zaćmy mniej niż 2019 r., to oznacza spadek o prawie 30% (w Europie był on dwukrotnie mniejszy i wyniósł ok. 15%) i tendencja spadkowa utrzymywała się do kwietnia bieżącego roku.

Najnowsze doniesienia naukowe dotyczące właściwości i klinicznego zastosowania rosuwastatyny

Emil Brociek , Krzysztof Ozierański

Statyny stanowią fundament terapii zarówno w prewencji pierwotnej, jak i wtórnej chorób sercowo-naczyniowych związanych z miażdżycą. Rosuwastatyna, należąca do tzw. silnych statyn, od lat uznawana w międzynarodowych wytycznych za substancję efektywnie modyfikującą parametry gospodarki lipidowej, stanowi jedną z preferowanych opcji terapeutycznych dla pacjentów wymagających intensywnej terapii statynami, np. po ostrym zespole wieńcowym lub z cukrzycą i wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym. W niniejszym artykule przeanalizowano najnowsze doniesienia naukowe, które uwidaczniają cechy potencjalnie wyróżniające rosuwastatynę na tle innych przedstawicieli tej grupy leków. Należą do nich przede wszystkim silniejsze obniżenie wartości LDL-C we krwi oraz lepszy profil bezpieczeństwa terapii względem atorwastatyny. Ponadto dane z dotychczasowych badań wskazują na bardziej efektywną modyfikację parametrów stanu zapalnego u pacjentów przyjmujących rosuwastatynę.

Bupropion jako lek pierwszego wyboru w monoterapii oraz uzupełnienie terapii nieprzynoszących remisji całkowitych - z perspektywy psychiatry praktyka

Marlena Sokół-Szawłowska

W pracy zaprezentowano opisy przypadków zastosowania bupropionu w leczeniu zaburzeń depresyjnych przebiegających w skomplikowany sposób. W pierwszym przypadku była ona powiązana z wieloletnią chorobą afektywną dwubiegunową z cechami sezonowości, w drugim zaś miała charakter nawracający i była związana z przejściem na emeryturę. W obu przypadkach zastosowanie bupropionu było bezpieczne i skuteczne.

Choroba Parkinsona ze współistniejącym zespołem lęku uogólnionego - opis przypadku

Jerzy Leszek

Choroba Parkinsona, występująca najczęściej między 50. r.ż. a 60. r.ż., średnio w wieku 58 lat, to postępująca choroba zwyrodnieniowa ośrodkowego układu nerwowego o globalnym znaczeniu i poważnych konsekwencjach dla zdrowia publicznego. Do jej głównych objawów należą: drżenie występujące w spoczynku, sztywność mięśni oraz bradykinezja, tj. spowolnienie ruchowe (tzw. triada parkinsonowska). Zmiany zanikowe istoty czarnej zlokalizowanej w śródmózgowiu, odpowiedzialnej za wytwarzanie dopaminy, przyczyniają się do wystąpienia symptomów tej choroby. Pacjenci z chorobą Parkinsona cierpią na różne objawy pozamotoryczne, które często mają charakter zaburzeń psychicznych, szczególnie lęku napadowego lub uogólnionego. Autor przedstawia przypadek 63-letniego mężczyzny z rozpoznaną przed 4 laty chorobą Parkinsona o dość znacznym nasileniu. Pogłębiało się osłabienie lewych kończyn (górnej i dolnej) oraz ogólne spowolnienie ruchów, następnie w pełni rozwinął się zespół niespokojnych nóg (specyficzne doznania czuciowe w obrębie stóp i podudzi w godzinach wieczornych i nocnych, zmniejszające się chwilowo podczas poruszania, chodzenia, naciągania mięśni). Około 6 miesięcy temu pojawiły się napady lęku i niepokoju, a także w pełni rozwinięty zespół lęku uogólnionego. W leczeniu zastosowano połączenie lewodopy z karbidopą oraz pregabaliną, po czym po ok. 8 tygodniach uzyskano zmniejszenie spowolnienia i sztywności, jak również znaczną redukcję niepokoju i lęku.

Ból ostry i przewlekły w chorobach układu ruchu

Robert Rupiński

Choroby układu ruchu związane są zawsze z występowaniem dolegliwości bólowych. Stąd walka z bólem stanowi podstawowe zadanie lekarzy, do których trafiają pacjenci ze schorzeniami stawów i mięśni. Opanowanie dolegliwości bólowych opiera się umiejętnym stosowaniu terapii przeciwbólowych, ale również, a czasemi przed wszystkim, na wdrożeniu odpowiedniego leczenia przyczynowego. Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla lekarzy rodzinnych. Autor ma jednak nadzieję, że w razie potrzeby znajdą w niej przydatne informacje również lekarze innych specjalności - reumatolodzy, ortopedzi i neurolodzy.

Jedni na milion - nocna napadowa hemoglobinuria - rzadki interdyscyplinarny problem

Justyna Kozińska

Nocna napadowa hemoglobinuria to bardzo rzadka choroba związana z nabytą somatyczną mutacją w obrębie genu PIGA komórki macierzystej szpiku. Mutacja ta powoduje brak ochronnych białek na powierzchni leukocytów, erytrocytów oraz płytek krwi. Nadmierne działanie układu dopełniacza na erytrocyty pozbawione białek błonowych, tzw. GPI(-), prowadzi do ciągłej hemolizy z towarzyszącymi licznymi nietypowymi objawami. Jest to najcięższa trombofilia nabyta, a epizody zatorowo-zakrzepowe są najczęstszą przyczyną zgonów u pacjentów z nocną napadową hemoglobinurią. Mogą oni cierpieć z powodu objawów sercowo-naczyniowych, żołądkowo-jelitowych, neurologicznych lub hematologicznych. Bardzo często kierowani są do kilku specjalistów. Celem niniejszego artykułu jest przegląd diagnostyki i postępowania u pacjentów z nocną napadową hemoglobinurią, ze szczególnym uwzględnieniem identyfikacji grup wysokiego ryzyka.

Połączenie diklofenaku z witaminami z grupy B - skuteczność i bezpieczeństwo w praktyce klinicznej

Marek Postuła, Pamela Czajka, Alex Fitas

Diklofenak jest jednym z najczęściej stosowanych na świecie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, chętnie wybieranym w terapii bólów kostno-stawowych czy mięśniowych. Jego zastosowanie wiąże się jednak z działaniami niepożądanymi charakterystycznymi dla całej klasy leków, w tym niekorzystnym wpływem na ryzyko sercowo-naczyniowe. Wykazano, że witaminy z grupy B biorą udział w wielu procesach istotnych dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, a także w mechanizmie tworzenia i przewodzenia bodźców bólowych. Ponadto mają one synergistyczne działanie przeciwbólowe w połączeniu z diklofenakiem. Wspólne zastosowanie obu leków w terapii przeciwbólowej nie tylko skuteczniej łagodzi dolegliwości bólowe, ale również umożliwia zmniejszenie dawek diklofenaku, co pozwala na minimalizację ryzyka wystąpienia działań niepożądanych. Połączenie witamin z grupy B ma więc korzystny wpływ na bezpieczeństwo terapii, co jest istotne zwłaszcza dla pacjentów z grup niskiego ryzyka sercowo-naczyniowego.

Redukcja wahań ciśnienia za pomocą molekuły telmisartanu, w szczególności w kombinacji z antagonistą kanału wapniowego

Maria Łukasiewicz, Artur Mamcarz

Na nadciśnienie tętnicze choruje 1,28 mld osób, a jego powikłania powodują 10 mln zgonów rocznie. Skuteczna terapia hipotensyjna stanowi więc jedno z priorytetowych zadań ochrony zdrowia. Osiągnięcie dobrej kontroli ciśnienia tętniczego zależy od wielu czynników, ale jednym z podstawowych jest zastosowanie maksymalnie skutecznego leczenia w jak najprostszym schemacie. Amlodipina w połączeniu z telmisartanem w formie preparatu złożonego, poprzez wysoki indeks gładkości, pozwala osiągnąć zadowalający efekt hipotensyjny utrzymujący się przez 24 h w przypadku przyjmowania raz dziennie. Połączenie to jest również dobrą alternatywą dla obciążonych kardiologicznie pacjentów, którzy nie mogą stosować inhibitorów konwertazy angiotensyny, oraz dla osób w wieku podeszłym, zwłaszcza po udarze mózgu.

Filmoterapia.Opis przypadku

Olga Łoza

Filmoterapia jest częścią arteterapii, ta zaś stanowi formę psychoterapii (psychoterapii przez sztukę). Filmoterapia współczesna została zaproponowana stosunkowo niedawno, w  latach 90. XX w., przez  Berg-Cross, Jennings oraz Baruch [1]. Jednocześnie o filmoterapii można mówić w każdym przypadku świadomego wykorzystania filmu jako narzędzia korzystnej zmiany psychoemocjonalnej, czyli praktycznie od powstania filmu jako zjawiska. Arteterapia jest platformą/medium do nawiązania współpracy terapeutycznej z pacjentem poprzez jego zaangażowanie w przeżycie artystyczne oraz uruchomienia kreatywnych procesów psychicznych. Proces terapeutyczny osadzony w środowisku wolnej ekspresji pozwala na osiągnięcie wglądu oraz bezpiecznej konfrontacji ze zdarzeniami zewnętrznymi i przeżyciami wewnętrznymi. Siła przemiany pod wpływem interwencji arteterapeutycznej może być szczególnie znacząca, kiedy pacjent przechodzi od fazy zaostrzenia do remisji. Pozwala wówczas na zbudowanie „nowego otwarcia” – ułatwienia pacjentowi odnalezienia się w pochorobowej rzeczywistości. Mówiąc jeszcze bardziej esencjonalnie, filmoterapia wykorzystuje fenomen utożsamienia się z akcją filmu. Proces ten sprawia wrażenie powrotu do bezpośredniego modelowania postaw i zachowań.

Migrena

Izabela Domitrz

Książka Migrena Profesor Izabeli Domitrz omawia najistotniejsze, głównie z praktycznego punktu widzenia, problemy związane z tym częstym, a nie do końca poznanym typem bólu głowy. Autorka w sposób przystępny, unikając uproszczeń, wielopłaszczyznowo przedstawia zagadnienia związane z migreną. Omawia miejsce migreny w medycynie, aspekty demograficzne i epidemiologiczne, podział kliniczny choroby, jej dystynktywne cechy kliniczne, a także podstawy patofizjologii napadu migrenowego. Osobną uwagę poświęca terapii migreny, w wielostronny sposób ujmując zagadnienie. Doskonała, niebanalna jest szata graficzna książki - zamieszczone w niej oryginalne obrazy aury migrenowej uwiarygadniają jej przekaz, a często zabawne rysunki nadają jej swobodny kształt edytorski, daleki od podręcznikowego formalizmu. Monografia omawia mało znane, rzadko poruszane w krajowym piśmiennictwie, często mylone i nierozumiane zagadnienia z zakresu samoistnych bólów głowy, takie jak: migrena przewlekła, migrena hemiplegiczna czy stan migrenowy - słabo zakotwiczone w świadomości medycznej czy nawet lekarzy neurologów. Nowe wydanie książki (z 2023 r.) zostało wzbogacone m.in. o informacje na temat programu leczenia migreny przewlekłej oraz przyszłości leczenia tej choroby i najnowszych leków przeciwmigrenowych. Monografia stanowi cenną pozycję kształceniową dla lekarzy rodzinnych, lekarzy POZ i innych osób zainteresowanych bólami głowy.

Zaburzenia psychiczne występujące po długotrwałej ekspozycji na alkohol i narkotyki

Bartosz Łoza, Piotr Smolaga, Maja Polikowska

Według najnowszego raportu amerykańskiego  rozpowszechnienie uzależnień znacząco narasta w ostatnich latach. Nie możemy nawet mieć komfortu, że zjawisko to jest właściwie definiowane, szczególnie w kontekście przemian cywilizacyjnych. Przed upływem wieku od powstania nowoczesnego lecznictwa odwykowego zmuszeni jesteśmy więc jeszcze raz pochylić się nad trafnością diagnostyki uzależnień. Autorzy cytowanego raportu stwierdzają, że współczene wzorce uzależnień ulegają daleko idącym zmianom. 

Zastosowanie pregabaliny u chorej z przewlekłym bólem neuropatycznym po zabiegu onkologicznym - opis przypadku

Magdalena Kocot-Kępska

Przewlekły ból po zabiegu chirurgicznym to częste jatrogenne powikłanie i następstwo leczenia operacyjnego choroby nowotworowej. Ryzyko rozwoju przewlekłego bólu po zabiegu chirurgicznym zależy od rodzaju zabiegu chirurgicznego, jego rozległości, ale także od czynników leżących po stronie pacjenta. Ból neuropatyczny może występować u 50% chorych z przewlekłym bólem po zabiegu chirurgicznym i może być leczony jedynie objawowo, czyli można stosować zarówno farmakoterapię, jak i metody niefarmakologiczne. Rekomendowane preparaty to leki przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, topikalne oraz analgetyki opioidowe. Leki te udowodniły swoją skuteczność w populacji pacjentów z bólem neuropatycznym niezwiązanym z terapią nowotworu, ale nadal brak jest dobrych jakościowo badań oceniających ich skuteczność u chorych z przewlekłym bólem po onkologicznych zabiegach chirurgicznych.