Polish Loanwords in Armenian (Selected Issues)

Grair Magakian

Książka bada zagadnienia związane z zapożyczeniami z języka polskiego w języku ormiańskim (głównie w dialekcie polskich Ormian), których analiza wskazuje niestety na szereg błędów i nieporozumień etymologicznych w niektórych wcześniejszych opracowaniach. Przedstawione problemy mają szczególne znaczenie naukowe dla slawistów, turkologów i ormianistów. Zamysł na książkę jest nowy, gdyż dotychczas nikt nie dokonał analizy porównawczej etymologii zapożyczeń pochodzenia polskiego w języku ormiańskim. Chodzi w szczególności o analizę, obejmującą genezę tych zapożyczeń, ich znaczenie i zastosowanie w życiu codziennym i zawodowym Ormian mieszkających w szczególności w Polsce Wschodniej itp.

Bycie w terenie / Being out in the land / Estar en el terreno

red. Aleksandra Kunce

Seria: Oikos. Komparatystyka Literacka i Kulturowa (2), ISSN 2720-1104   Zapraszamy do przemyślenia umiejscowienia za sprawą książki o doświadczeniu miejsca i bycia w terenie. Kierujemy się ku terenowi nie tyle powodowani metodologicznymi rozstrzygnięciami tego, czym jest teren jako kategoria w badaniach etnologicznych, ile kierowani wyznaniem wiary filozofa, dla którego człowiek jest człowiekiem umiejscowionym; więcej, to, co ludzkie, zostaje wydobyte za sprawą bycia w miejscu, które wiąże porządki czasowo-przestrzenne, krajobrazowe i lokalizujące nas „tu i teraz”, porządki domowe i zakorzeniające, lecz i kwestionujące naszą pewność umiejscowienia, obracające dom w ruinę. Miejsce wprowadza w domowość prześwity tego, co nieobejmowalne, nieodgadnione, nieokreślone. Miejsce, pojemne materialnie, społecznie i duchowo, w centrum lokuje teren jako obszar ziemi – odsłaniający w człowieku doznanie ogromu, uczucie wtopienia się i  wolę współtworzenia; ale i dalej, teren staje się obszarem naszego działania i jednocześnie sceną wydarzeń natury/kultury; teren jest tym, co otwarte, odsłonięte w miejscu, czego nie sposób zignorować, co wychodzi z człowieka w jego reakcji na teren właśnie, co odsłania go w byciu w terenie.

Teodor Parnicki: Ja, Eurypides. Wywiady, wypowiedzi i autokomentarze z lat 1957-1988

oprac. Piotr Gorliński-Kucik, Tomasz Markiewka

Książka Ja, Eurypides to obszerny wybór wywiadów oraz wypowiedzi prasowych Teodora Parnickiego z lat 1957-1988.  Tom jest cennym źródłem wiedzy o pisarstwie autora Słowa i ciała (zawiera bowiem kilka tekstów programowych), jego biografii, a także o życiu literackim doby PRL, zwłaszcza w kręgu pisarzy skupionych wokół Instytutu Wydawniczego PAX. Wielokrotnie podejmowane w zbiorze zagadnienia związane z powieścią historyczną pozwalają lepiej zrozumieć, w jaki sposób pojmował ją Parnicki. Bardzo interesująca jest obserwowana w tekstach tworzonych na przestrzeni trzech dekad zmiana podejścia pisarza do swojego udziału w życiu literackim, sposobu mówienia o swojej biografii, a także postrzegania swoich powieści (późne powieści autora Słowa i ciała wymykają się ramom powieści historycznej). Układ oraz opracowanie tekstu sprawiają, że książka znajdzie czytelników także wśród szerszego grona odbiorców. Barwny styl pisarza oraz intrygujące pytania prowadzących rozmowy sprawiają, że książka jest lekturą wartką, a przez to ma szanse spopularyzować ciekawe, choć wymagające, pisarstwo Teodora Parnickiego. Prezentowana książka jest prawdopodobnie ostatnim zwartym tomem autorstwa jednego z najciekawszych twórców prozy historycznej w literaturze polskiej ostatniego wieku.

Intensyfikacja i dezintensyfikacja w języku polskim i słowackim

Sylwia Sojda

Kategoria intensywności jest interesującą kategorią semantyczną, która odzwierciedla się w języku na wielu poziomach. Przedmiotem opisu w publikacji jest szeroko ujęta kategoria intensywności w aspekcie konfrontatywnym polsko-słowackim (która obejmuje dynamiczne procesy intensyfikacji i dezintensyfikacji), przedstawiona na przykładzie formalnych wykładników morfologicznych przez pryzmat części mowy: przymiotnika i czasownika. Badania nad czasownikami przeprowadzono z perspektywy kategorii rodzaju akcji. Z porównania tych procesów wynika, że polszczyzna dysponuje większym zasobem wykładników morfologicznych wskazujących na proces intensyfikacji, zaś język słowacki ma bogatszy repertuar środków oznaczających dezintensyfikację.

Wieloletnia zmarzlina w wybranych obszarach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu w świetle kompleksowych badań geofizycznych i analiz klimatologicznych

Wojciech Dobiński

Niniejsza publikacja ma charakter dwudzielny. W pierwszej części przedstawiony został aktualny stan wiedzy na temat wieloletniej zmarzliny w ujęciu krytycznym, natomiast druga część pracy zawiera wyniki badań prowadzonych w wybranych miejscach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu oraz ich interpretację, analizę, a także dostrzeżone prawidłowości. Celem pracy jest detekcja i poznanie prawidłowości występowania wieloletniej zmarzliny w środowisku górskim, subarktycznym i subpolarnym w wybranych miejscach leżących na szerokości geograficznej między 49 a 77 (symbol stopni) z zastosowaniem metod geofizycznych i klimatycznych, a także poznanie jej natury, właściwości i zmienności oraz relacji z lodowcami w warunkach zmieniającego się klimatu.

Przystropowa strefa gazonośna w utworach karbonu południowej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego - występowanie, parametry zbiornikowe węgla oraz możliwości pozyskania metanu

Sławomir Kędzior

Praca omawia zagadnienie występowania gazów (metanu pokładów węgla) w górnej partii węglonośnych utworów górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Ukazuje powiązania procesów akumulacyjnych metanu z elementami budowy geologicznej południowej części zagłębia. Przedstawia również problematykę właściwości zbiornikowych pokładów węgla dla gazów (porowatość, przepuszczalność oraz zdolności sorpcyjne węgli dla metanu), a także zawiera dyskusję na temat ewentualnych możliwości wydobycia otworowego metanu z pokładów węgla w kontekście dotychczasowych niepowodzeń w tej dziedzinie w Polsce. Adresatem publikacji mogą być osoby oraz instytucje zajmujące się zagadnieniami dotyczącymi metanu pokładów węgla z punktu widzenia występowania, wydobycia oraz parametrów zbiornikowych węgla. W szczególności mogą to być placówki naukowe, przemysłowe (np. kopalnie węgla kamiennego, zakłady odmetanowania kopalń, firmy zajmujące się poszukiwaniem i eksploatacją gazu ziemnego, głównie metanu z pokładów węgla na terenie zagłębia górnośląskiego), ośrodki badawczo-rozwojowe czy firmy konsultingowe. Praca adresowana jest także do pracowników naukowo-dydaktycznych uczelni oraz studentów pragnących poszerzyć wiedzę na temat występowania i możliwości wydobycia metanu z pokładów węgla – znaczącego surowca z grupy niekonwencjonalnych złóż gazu ziemnego. [10.08.2012]

Formy licznych imien russkogo rieczewogo upotrieblenija. Obichodno-niejtralnyje obrazowanija i niekotoryje ich proizwodnyje

Piotr Czerwiński

[Formy ličnyh imen russkogo rečevogo upotrebleniâ : obihodno-nejtral'nye obrazovaniâ i nekotorye ih proizvodnye]   W pracy na obszernym materiale językowym zaprezentowano różnorakie możliwe formy nieoficjalne rosyjskich imion własnych, omówiono ich właściwości stylistyczne i sposoby funkcjonowania. Wyłoniono możliwe rodzaje i typy podstaw ze względu na częstotliwość ich występowania i regularność. W pracy starano się odpowiedzieć na pytanie dotyczące zależności między budową wyrazu wyjściowego, jego użyciem i możliwością tworzenia określonych jego form. Opracowano klasyfikację podstawowych i niektórych peryferyjnych form pochodnych w aspekcie strukturalnym i funkcjonalnym. Omówiono formacje sufiksalne, starając się przy tym określić ich udział w procesie komunikacyjnym oraz prześledzić wartość emocjonalną wnoszoną przez poszczególne sufiksy. Typologia przeprowadzona została z uwzględnieniem stosunku subiektu nazywającego do środowiska komunikacyjnego oraz do obiektu nazywanego określoną formą imienia. W aneksie zaprezentowano spis najbardziej regularnych imion własnych wraz z podstawowymi ich pochodnymi oraz wykaz sufiksów uczestniczących w tworzeniu nieformalnych form imion. Przedstawiono tu także kilka gniazd słowotwórczych, w jakie układają się imiona własne wraz z ich pochodnymi. Opracowanie skierowane jest przede wszystkim do rusycystów. Może ono zainteresować również slawistów i polonistów.

Siemantika truda w russko-polskom jazykowom sopostawlenii

Gabriela Wilk

Monografia wpisuje się w nurt studiów językoznawczych nad semantyką nazw wartości. Podjęto w niej próbę rekonstrukcji językowego obrazu pracy w dwóch pokrewnych językach słowiańskich – rosyjskim i polskim. Głównym założeniem monografii było przeniknięcie poprzez analizę semantyczną leksemów i frazeologizmów, wyekscerpowanych ze źródeł leksykograficznych (m.in. słowników objaśniających, frazeologicznych, mowy potocznej oraz slangu młodzieżowego), do sfery konceptów. Analiza ta miała na celu ukazanie, w jaki sposób praca postrzegana i interpretowana bywa przez Polaków i Rosjan, użytkowników zarówno języka ogólnego, jak i slangu młodzieżowego. Badanie materiału przeprowadzane było wielotorowo: nie tylko na bazie opozycji język rosyjski – język polski, ale również na bazie opozycji język ogólny – slang. Monografia ma charakter interdyscyplinarny, czerpie z dorobku etnolingwistyki, lingwistyki kulturowej, lingwistyki kognitywnej i socjolingwistyki. Jest adresowana do filologów różnych specjalności, w szczególności językoznawców: rusycystów i polonistów. Uzyskane wyniki badań mogą znaleźć zastosowanie w praktyce akademickiej, przy opracowywaniu pomocy naukowych dla osób uczących się języka polskiego i rosyjskiego, przy tworzeniu słowników (jednojęzycznych, dwujęzycznych) oraz w procesie tłumaczenia.

Hans Kelsen a problem interpretacji prawa

Tomasz Kubalica

Przedmiotem pracy jest koncepcja interpretacji prawa wypracowana przez austriackiego filozofa prawa i neokantystę Hansa Kelsena (1881-1973). Monografia koncentruje się na analizie i komentarzu podstawowych założeń jego koncepcji interpretacji prawa przedstawionych w kontekście historyczno-filozoficznym. W pracy prezentuję życie i dzieło Kelsena, staram się odtworzyć jego pojęcie interpretacji prawa, a także rekonstruuję jego zapatrywania na temat przedmiotu wykładni. Omawiam również kwestię zakresu czynności interpretacyjnych i próbuję odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, czy są teksty prawne, w których ma zastosowanie zasada clara non sunt interpretanda. Na koniec podejmuję krytykę pojęcia „luki w prawie”. Do książki załączam w formie dodatku tłumaczenie artykułu Kelsena Zur Theorie der Interpretation z 1934 roku.

"Wyróżniaj się lub zgiń"? W kręgu zagadnień komunikacji promocyjnej

red. Emilia Bańczyk (Kałuzińska)

Jak w natłoku informacji zostać zauważonym na rynku? Jakimi drogami najskuteczniej dotrzeć dziś do konsumenta? Jak stworzyć wiarygodny i atrakcyjny wizerunek marki? Na te i inne pytania odpowiedź znajduje się w publikacji. Powstała ona z myślą o Czytelniku zainteresowanym skuteczną komunikacją marketingową oraz obowiązującymi w niej trendami. Tom zestawia teksty poświęcone współczesnym praktykom komunikacji marketingowej, nowoczesnym narzędziom promocji, estetyce w marketingu, językowym aspektom perswazji, a także kreowaniu wizerunku marki. Interdyscyplinarność podejmowanych zagadnień przejawia się w rozmaitości spojrzeń autorów na problematykę komunikacji promocyjnej, są to ujęcia z perspektywy m.in. ekonomicznej, socjologicznej, medioznawczej czy językoznawczej, co powinno pozwolić na uchwycenie wielowymiarowości opisywanych zagadnień.

Neokantyzm epistemologiczny i ontologiczny. Ernst Cassirer - Martin Heidegger

Anna Musioł

Książka jest porównawczą, historyczno-systematyczną prezentacją filozoficznych stanowisk Ernsta Cassirera i Martina Heideggera – dwóch reprezentatywnych filozofów XX wieku. Systematy filozofii obu myślicieli przedstawione zostają in statu nascendi: z uwzględnieniem szerokiego tła historii filozofii oraz perspektywy wykładni myśli Immanuela Kanta. Autorka monografii podejmuje próbę wykazania, że zapatrywania Królewieckiego myśliciela zarówno dla Cassirera jak i Heideggera stanowią cenne źródło intelektualnych inspiracji stając się osnową budowania autorskich programów filozofii: Cassirerowskiego kulturowego symbolizmu sygnowanego rygoryzmem silnie akcentowanego aprioryzmu, matematyki i matematycznego przyrodoznawstwa oraz Heideggerowskiego antypsychologizmu, któremu towarzyszy silnie eksponowana ontologia egzystencji. Monografia składa się z pięciu rozdziałów. Podejmuje między innymi zagadnienia kwantytatywno-kwalitatywnej metodologii Cassirera. Jest także próbą opisu naukowych, epistemologicznych determinant marburskiej szkoły neokantyzmu oraz okazale akcentowanego przez Cassirera humanizmu. Jednocześnie praca uwzględnia również aspekt tradycji badeńskiej szkoły neokantyzmu w projekcie Heideggera, takoż jego wyjście poza granice myśli neokrytycznej i śmiałe zmierzanie drogą wiodącą w kierunku metafizyki humanistycznej jako ontologii fundamentalnej.   Powzięte w monografii rozważania adresowane są do osób, którym nieobojętna jest filozofia, zwłaszcza historia filozofii; być może lektura wzbudzi zainteresowanie badaczy ruchu neokantowskiego, epistemologów, ontologów i teoretyków kultury, wśród których znajdą się tak miłośnicy, jak i krytycy ujęć historyczno-filozoficznych, tudzież systematycznego rozwodzenia się nad myślą Ernsta Cassirera, Martina Heideggera oraz wyjątkowego myśliciela Immanuela Kanta.

Geographia. Studia et Dissertationes. T. 33

red. Tadeusz Szczypek

Autorzy kolejnego tomu niniejszego wydawnictwa ciągłego podejmują następujące zagadnienia: rozwój pokrywy roślinnej i glebowej na wyrobiskach po eksploatacji piasku; wydmy krawędziowe na obszarze Przybajkala; kształtowanie się i rozwój strefy brzegowej Zbiornika Irkuckiego; zmiany roślinności psammostepów na wyspie Olchon (Bajkał); miejsce i rola ogrodów działkowych w przestrzeni miejskiej; potencjał turystyczny a możliwości kształtowania produktów turystycznych w regionie, a także potencjał ekonomiczno-geograficzny współpracy transgranicznej Białorusi i Rosji.

Polityk dwóch epok. Działalność publiczna Tadeusza Matuszewicza (1765-1819)

Dominika Rychel-Mantur

„Powstanie więc Polska” – te słowa, które przeszły na karty historiografii, wypowiedział Tadeusz Matuszewicz u progu wojny Napoleona z Rosją w 1812 roku. Polityk ten był jednym z najwybitniejszych polskich ministrów pierwszej połowy XIX wieku. Swoją karierę polityczną rozpoczynał pod protektoratem księcia Adama Kazimierza Czartoryskiego w dobie Sejmu Czteroletniego. Zarówno opieka Czartoryskiego, jak i czasy, w których przyszło mu żyć, miały wpływ na jego dalsze losy osobiste i działalność publiczną. Ambitny, energiczny i pracowity, znajdował się niejednokrotnie w centrum najważniejszych wydarzeń i odgrywał w nich ważną rolę. Apogeum swoich wpływów politycznych osiągnął w 1812 roku jako minister przychodów i skarbu Księstwa Warszawskiego. Wówczas na polecenie Napoleona zorganizował sejm i powołał do życia Konfederację Generalną Królestwa Polskiego. Uporządkował finanse Księstwa Warszawskiego i stworzył podstawy pod późniejsze reformy Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego. Jego nadrzędnym celem była odbudowa i przywrócenie niepodległości Rzeczypospolitej, której służył, rezygnując niejednokrotnie z własnych interesów czy dobrego imienia.

Etno-grafie, kulturo-grafie

red. Kamila Gęsikowska, red. Kamil Kozakowski

Etno-grafie, kulturo-grafie to publikacja związana z projektem realizowanym przez Zakład Teorii i Historii Kultury Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach we współpracy z Katedrą Międzynarodowych Studiów Polskich UŚ, Szkołą Języka i Kultury Polskiej UŚ, Polskim Towarzystwem Kulturoznawczym – oddział Katowice, Muzeum Historii Katowic oraz Polskiej Akademii Umiejętności – stacja Katowice. Projekt ten, mający charakter interdyscyplinarny, łączy namysł antropologiczny, etnograficzny, kulturoznawczy, historyczny i literaturoznawczy młodych badaczy reprezentujących różne ośrodki naukowe. W 2016 i 2017 roku zostały zorganizowane w Muzeum Historii Katowic dwie międzynarodowe konferencje naukowe, w których uczestniczyli prelegenci z takich krajów jak Kirgistan, Włochy, Azerbejdżan, Gruzja, Ukraina, Chorwacja, Rosja, Chiny i Polska. Publikacja towarzyszy organizowanym konferencjom, nie jest jednak tomem pokonferencyjnym. Książka Etno-grafie, kulturo-grafie zawiera prace kulturoznawców, indologów, językoznawców i literaturoznawców. Tytułowe „etno-grafie” nie odnoszą się do różnych alternatywnych modeli dyscypliny (etnografii). Zarówno „etno-grafie”, jak „kulturo-grafie” oznaczają dla nas sposoby pisania o kulturze. Słowo „kulturo-grafia” stworzyliśmy jako neologizm, po to by lepiej pokazać specyfikę pisania o zjawiskach, które trudno łączyć z ethnosami w tradycyjnym znaczeniu, ale które można uznać za zjawiska kulturowe. Teksty znajdujące się w tomie mają na celu zabranie czytelnika „w podróż” – od miejsc najbardziej od nas oddalonych, jak starożytne Indie, wprost na Górny Śląsk.   Kamil Kozakowski, magister kulturoznawstwa, Doktorant w Instytucie Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. W swojej pracy doktorskiej zajmuje się obrazem Gruzji i Gruzinów w polskiej kulturze. [14.08.2019]

Studia bibliologiczne. T. 18: Biblioteki i ośrodki informacji - zbiory, pracownicy, użytkownicy

red. Mariola Jarczykowa

Tematyka 18. tomu koncentruje się wokół kwestii zakreślonych w podtytule: Biblioteki i ośrodki informacji – zbiory, pracownicy i użytkownicy. 19 artykułów składających się na całość publikacji podzielono na 3 części, po których zamieszczono indeks osobowy. W pierwszej części zgromadzono opracowania poświęcone funkcjonowaniu bibliotek, a ściślej opisujące m.in.: stan bibliotek publicznych i czytelnictwa w województwie śląskim, różnorakie funkcje, jakie pełnią te instytucje oraz wybrane kwestie z działalności francuskich bibliotek publicznych dla dzieci. Przeanalizowano również proces kształtowania się relacji biblioteki z użytkownikiem oraz metody rozwiązywania konfliktów w zespołach bibliotecznych. Drugą część – najliczniej reprezentowaną – tworzą szkice podporządkowane tematyce zbiorów. Znalazły się tu artykuły opisujące m.in.: recepcję Żywotów świętych Piotra Skargi, funkcje bibliotek rodowych Radziwiłłów, metody sporządzania opisu i katalogowania zabytkowych opraw książkowych czy też proces destrukcji mikrobiologicznej papieru w zbiorach jasnogórskich. Dodatkowo w grupie tej zgromadzono teksty dotyczące pracowników biblioteki – przedstawiono sylwetkę zasłużonego bibliotekarza Jerzego Samuela Bandtkiego oraz bibliotekarzy uniwersyteckich na ziemiach niemieckich (w latach 1789–1871). Ostatnia część obejmuje opracowania poruszające problematykę informacji. Omówione zostały tu takie kwestie, jak: informacja dla małych i średnich przedsiębiorstw w realiach Jednolitego Rynku Europejskiego, pojęcia i rodzaje informacji ekonomicznej czy bibliografia terytorialna w komunikacji społecznej. Tom dostarcza czytelnikowi wiedzy na temat współczesnych, jak i historycznych zagadnień bibliologicznych. Prezentuje teoretyczne opracowania tematów oraz wskazuje praktyczne zastosowanie analizowanych kwestii.

Poezja, wyobraźnia, Śląsk. Szkice

Katarzyna Niesporek-Klanowska

Książka ukazuje spotkanie poety z czytelnikiem i wytworzone przez nich światy poetyckie. Można odnaleźć w niej interpretacje wierszy twórców związanych swoją biografią z Górnym Śląskiem i Zagłębiem Dąbrowskim. Łączy ich nie tylko podobne doświadczenie miejsca, ale także wspólne tematy: tęsknota za „małą ojczyzną”, rodzinnym spokojem, domem (Florian Śmieja, Jan Darowski, Stanisław Horak, Tadeusz Różewicz), szczere wyrażanie myśli, emocji, pragnień, lęków, rozczarowań wobec spraw najtrudniejszych (takich jak: ojczyzna, polityka, prawda, kobieta) czy próby poskramiania śmierci (Edward Zyman, Marian Kisiel, ks. Jerzy Szymik), epifania/metafizyka słowa (Jerzy L. Woźniak, Tadeusz Sławek, Andrzej Szuba).