Kultura emocjonalna szkoły - czasoprzestrzenie doświadczania emocji

Irena Przybylska

W monografii „Kultura emocjonalna szkoły – czasoprzestrzenie doświadczania emocji” autorzy podejmują wątki w ramie pojęciowej wyznaczanej kategorią kultury emocjonalnej. Mówią różnymi głosami, ale każdy z nich sprzeciwia się ignorowaniu emocji w edukacji (uczeniu, relacjach wychowawczych, rozwoju), każdy z nich odczytuje znaczenie kultury emocjonalnej jako kontekstu wychowania i wskazuje na obszary działań pedagogicznych, w których emocje są warunkiem sine qua non zaistnienia sytuacji i relacji o znaczeniu edukacyjnym. Zachowania i zdarzenia emocjonalne, aprobowane i tłumione formy ekspresji, pozornie mało ważne z punktu widzenia „misji” szkoły i nauczyciela, są soczewką jej kultury emocjonalnej, a codzienność jest jej źródłem i przejawem. Kultura emocjonalna deklarowana w oficjalnej narracji szkoły „wybrzmiewa” jednak w jej codzienności, w rytuałach, regułach i znaczeniach nadawanych sytuacjom edukacyjnym, a nawet zadaniom stawianym przed uczniem i nauczycielem w formalnych i nieformalnych oczekiwaniach. To, do jakich emocji odwołuje się nauczyciel (pedagog, wychowawca), kierując pracą w grupie, a także to, jak pracuje z emocjami własnymi i klasy, determinuje klimat emocjonalny – umowną powierzchnię (warstwę wyczuwaną) kultury emocjonalnej szkoły. W zbiorze tekstów pojawią się głosy, które dysponują „dowodami”, że edukacja otwarta na emocje nie jest tylko dobrym doświadczeniem, ale ma głęboki sens – emancypuje, a nie ogranicza, rozwija, a nie klasyfikuje, ponieważ pozwala przeżywać, a nie tylko zapamiętywać.

Wykłady z romantyzmu

Jacek Lyszczyna

Książka adresowana jest do studentów filologii polskiej i wszystkich miłośników literatury. Jest ona swoistym podsumowaniem prawie trzydziestoletniej pracy uniwersyteckiej autora, Porusza m. in. omawiane na wykładach i cieszące się największym zainteresowaniem zagadnienia polskiej literatury epoki romantyzmu, m. in twórczości. Mickiewicza i Słowackiego, poczynając od otwierającego romantyzm w Polsce I tomu Poezji Mickiewicza aż po poezję genezyjską Słowackiego w kontekście ówczesnych przemian kulturowych.

57. Naukowa Konferencja Pszczelarska, Cieszyn 2020. Artykuły pokonferencyjne

red. Zbgniew Kołtowski, red. Mirosław Nakonieczny, red. Agata Nicewicz, red. Łukasz Nicewicz

Monografia zawiera niepublikowane wcześniej, oryginalne prace badawcze i przeglądowe przedstawione na 57. Naukowej Konferencji Pszczelarskiej, która odbyła się w marcu 2020 roku w Cieszynie. Głównym celem wydania publikacji jest chęć utrwalenia dorobku naukowego konferencji. Chociaż była to już 57. jej edycja, inicjatywa wydawnicza została podjęta po raz pierwszy. Duża część zawartych w tomie materiałów to wstępne, pilotażowe wyniki z przeprowadzonych badań. Zostały one poddane ocenie recenzenta i – uzyskawszy jego akceptację – są prezentowane czytelnikom. Sprzyja to idei wymiany myśli, co służy zarówno doskonaleniu warsztatu badawczego, jak i poszerzaniu horyzontów myślowych. Wartość naukowa artykułów, potwierdzona recenzjami, stanowi wiarygodne źródło wiedzy dla popularyzatorów nauki. Niniejsza publikacja dostępna jest również w wersji elektronicznej w systemie Open Access.

Malarstwo jako egzystencja - tożsamość osobista a postawa twórcza

Lech Kołodziejczyk

Napisana w 2020 roku publikacja monograficzna Malarstwo jako egzystencja - postawa twórcza a tożsamość osobista stanowi w istocie drugą część publikacji wydanej przez Wydawnictwo UŚ w roku 2020  Pamięć czasu – malarstwo w czasach bankructwa duchowego. Nowa publikacja zawiera ponad 20 esejów – komentarzy, refleksji dotyczących fundamentalnego zagadnienia, jakim jest problem identyfikacji osobowej autora w doświadczeniu kreacyjnym. Ta wieloelementowa autorska refleksja, pisana w kontekście ponad 40-letniej praktyki malarskiej, w której zagadnienie tożsamości osobistej autora wybrzmiewa jako podstawowy element formotwórczy, staje się znaczącym głosem człowieka głęboko zaniepokojonego stanem obecnej działalności artystycznej, gdzie pomijanie, lekceważenie tego aspektu wyjątkowo zubaża sensy i znaczenia wielu dokonań w aktualnej sferze art.

Partnerstwo w komunikacji

red. Aleksandra Kalisz, Ewelina Tyc

Składamy na Państwa ręce niniejszą książkę poświęconą rozmaitym zdarzeniom komunikacyjnym zachodzącym w różnych przestrzeniach, z udziałem tradycyjnych i nowych środków wyrazu. Za sprawą zebranych tekstów pragniemy ukazać mechanizmy rządzące uczestnikami poszczególnych aktów komunikacyjnych, uwypuklając istotny dla tego zbioru pierwiastek współuczestniczenia. Zebrane przez nas głosy badaczy w dyskusji na temat kondycji JA i TY mogą stać się inspiracją do podejmowania dalszych działań zmierzających do tego, by partnerstwo nie pozostawało jedynie w przestrzeni idealizacji, ale miało realną szansę na zaistnienie we współczesnym świecie. (fragment Wstępu)

"Forum Lingwistyczne" 2014, nr 1

Mirosława Siuciak, red. Magdalena Pastuchowa, Katarzyna Sujkowska-Sobisz

Pierwszy numer nowego pisma, zaprojektowanego jako platforma wymiany myśli związanych z szeroko rozumianymi problemami współczesnego językoznawstwa (założenia programowe pisma można znaleźć na stronie www.forumlingwistyczne.us.edu.pl). Rocznik zaplanowano jako pismo o charakterze ogólnopolskim, ale w związku z tym, że idea jego powstania zrodziła się w Instytucie Języka Polskiego UŚ, jego 1. numer tworzą autorzy związani z językoznawczym środowiskiem naukowym Uniwersytetu Śląskiego. Tom ten został pomyślany jako prezentacja głównych kierunków badawczych Instytutu. Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż ze względu na duże zróżnicowanie problematyki podejmowanej w Instytucie i pewne ograniczenia wydawnicze nie wszystkie one znalazły odpowiednią reprezentację. Podobnie jak przyszłe numery, i ten został zaprojektowany tak, aby zamieszczone teksty realizowały główne zamierzenie pisma, znajdujące odzwierciedlenie w czterech działach. Pierwszy stanowią STUDIA, w których zgromadzono oryginalne prace przedstawiające najnowsze osiągnięcia lingwistyki z zakresu genologii, dyskursu, semantyki, lingwistyki kulturowej, badań regionalnych, historii języka polskiego, problematyki normatywnej. W dziale ARCHIWALIA, którego celem jest przypominanie i wprowadzanie ponownie do obiegu naukowego tekstów, które, choć ważne i inspirujące, z różnych powodów nie dotarły do szerokiego grona zainteresowanych językoznawstwem, umieszczono interesujący artykuł Ewy Sławkowej w tłumaczeniu na język angielski. Trzeci dział stanowią POLEMIKI, które odnoszą się bądź do tekstów, do których dostęp jest utrudniony z tego względu, że są to publikacje anglojęzyczne, bądź do tych, które niedawno pojawiły się na lingwistycznym rynku. W ostatnim dziale VARIA zamieszczony został tekst będący przypomnieniem dokonań naukowych Profesor Aliny Kowalskiej – badaczki związanej przez całe swoje życie naukowe z Uniwersytetem Śląskim, a także rozważania dotyczące aktualnych problemów dydaktyki uniwersyteckiej.

"Wyższa kultura duchowa". Program i działalność Polskiego Towarzystwa Teozoficznego na Śląsku Cieszyńskim (1919-1931)

Kamila Gęsikowska

Seria: Historia i Teoria Kultury (2), ISSN 2719-9010 Książka poświęcona jest programowi i działalności Polskiego Towarzystwa Teozoficznego na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919–1931 (okres największej aktywności, także wydawniczej, tej organizacji). Stowarzyszenie to, działające przez większą część swego istnienia po czeskiej stronie granicy i formowane przez lokalne uwarunkowania historyczno-kulturowe, wypracowało szczególny program, którego istotnym punktem było zagadnienie „wyższej kultury duchowej”.

Jej ślad w historii - kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków. W cieniu Beskidów

red. Agata Muszyńska, Anna Skiendziel, Aleksandra Skrzypietz

Publikacja stanowi pierwszy tom cyklu przewodników historyczno-turystycznych: Jej ślad w historii – kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków i poświęcona jest terytorialnie powiatom: bielskiemu, cieszyńskiemu, żywieckiemu i Bielsku-Białej. Region ten niejednokrotnie był już opisywany pod względem turystycznym. Autorzy chcą jednak zaproponować zupełnie niekonwencjonalne podróżowanie – szlakiem kobiet, związanych z tym regionem, które miały wpływ na jego dzieje, zapisały się w pamięci mieszkańców, inspirowały lub przeciwnie, budziły negatywne emocje. Przewodnik składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza z nich to rys historyczny prezentowanego obszaru, składającego się z ziem zarówno Górnego Śląska, jak i Małopolski, od średniowiecza do zakończenia II wojny światowej. W części drugiej znajduje się osiem artykułów, charakteryzujących sylwetki wybranych kobiet, związanych z Żywiecczyzną i Śląskiem Cieszyńskim. Część trzecia zawiera propozycje pięciu tematycznych wycieczek, wraz z wskazówkami dojazdu oraz opisem atrakcji turystycznych i godzinami ich otwarcia. Ostatnia, czwarta część, zawiera krótkie biogramy pozostałych kobiet, związanych z regionem, wyszukanych przez autorów w różnorodnych źródłach, podzielone według klucza, który obowiązywać będzie we wszystkich częściach: kobiety pracujące, kobiety kolaborujące, walczące, cierpiące, nieszczęśliwe i  niespełnione, działające, rządzące czy „kobiety  legendy”. Na podstawie takiego zestawienia, czytelnicy będą mogli sami skomponować własne trasy wycieczkowe. W pracy zastosowany jest pełny aparat naukowy, jednak treści prezentowane są w sposób przystępny i czytelny. Dlatego przewodnik może być wykorzystany zarówno przez indywidualnego czytelnika, zainteresowanego problematyką kobiet w województwie śląskim, szukającego niecodziennych tematów i inspiracji do bliższych czy dalszych podróży, jak i przez studentów turystyki historycznej i kierunków pokrewnych.

Kroatywni. Dramat chorwacki po 1990 roku. Wybór tekstów. T. 1-2

Anna Ruttar

Kroatywni. Dramat chorwacki po 1990 roku. Wybór tekstów powstał na podstawie antologii współczesnego dramatu chorwackiego pt. Odbrojavanje (Odliczanie), którą zestawił Leo Rafolt, a wydała w 2007 roku Zagrzebska Szkoła Slawistyczna. Leo Rafolt jest też autorem wstępu do niniejszego wyboru, wstępu, który ma na celu zaprezentowanie polskiemu czytelnikowi kondycji dramatu i teatru chorwackiego po 1990 roku. W Kroatywnych... oprócz siedmiu dramatów pochodzących z Odliczania (są to dramaty Lady Kaštelan, Mate Matišicia, Asji Srnec‑Todorović, Filipa Šovagovicia, Teny Štivičić, Milko Valenta, Tomislava Zajeca) znalazły się jeszcze trzy utwory wybrane przez zespół realizujący projekt (utwory Dubravko Mihanovicia, Marijany Noli i Borivoja Radakovicia). Każdy z tych tekstów był w Chorwacji nagradzany i/lub uwzględniany w którejś z opublikowanych antologii współczesnego dramatu (z wyjątkiem Diwy Marijany Noli, której premiera odbyła się w 2011 roku). Jednocześnie żaden z nich nie został jeszcze przełożony na język polski. Idea zapoznania czytelnika polskiego z tendencjami panującymi w dramacie chorwackim od lat dziewięćdziesiątych XX wieku stanowiła główne kryterium niniejszego wyboru. Wybór ten jest uzupełnieniem tego obrazu dramatu i teatru chorwackiego, jaki wyłania się z już przetłumaczonych i wystawionych utworów. Z jednej strony lektura prezentowanych dramatów pokazuje czytelnikowi współczesną Chorwację, zupełnie inną niż ta, z jaką się styka turysta spędzający wakacje nad przepięknym wybrzeżem Morza Adriatyckiego. Z drugiej strony nietrudno odnieść wiele sytuacji ukazanych w poszczególnych utworach do polskiej rzeczywistości i odnaleźć w niej analogiczne zjawiska. W Kroatywnych... są utwory zabawne i przerażające, podejmujące ważne, uniwersalne tematy i pokazujące problemy, z jakimi boryka się dzisiaj społeczeństwo chorwackie.   Recenzje książki ukazały się: -  w czasopiśmie „Nowe Książki” 10/2012, s. 40–41, - w tygodniku „Angora” nr 46 (18.11.2012), s. 60. Recenzja i rozmowa o Kroatywnych w Polskim Radio.

"Historiej starych" czytanie. Człowiek i świat w "Chronografii albo Dziejopisie żywieckim" Andrzeja Komonieckiego

Beata Stuchlik-Surowiak

Książka przybliża treść mało znanej kroniki napisanej przez żywieckiego wójta Andrzeja Komonieckiego (1659-1729), obejmującej wydarzenia, które rozegrały się w latach 1400-1728, głównie w Żywcu i okolicach, ale także w dalszych rejonach Rzeczpospolitej i poza jej granicami. Na kartach Chronografii uwiecznieni zostali zarówno wielcy tego świata – władcy, biskupi, dziedziczni panowie, jak i pospolici obywatele, a nawet ludzie z marginesu społecznego. Autor ukazał ich życie w wielu różnych aspektach. Podobny klucz został wykorzystany w tej książce. Zasadniczym celem podjętych w niej rozważań było odtworzenie realiów życia mieszkańca małej miejscowości (przede wszystkim Żywca, ale również okolicznych wsi oraz miasteczek) w dobie pierwszej Rzeczpospolitej. Jako centralny obiekt badawczego zainteresowania jawi się w niej człowiek, którego los zdeterminowany jest przez cztery potężne siły: przyrodę, chorobę (i śmierć), religię oraz prawo. W obrębie każdej z tych sfer zarejestrowane zostały przede wszystkim wydarzenia spektakularne i ekstremalne, odbiegające od rutyny dnia powszedniego i burzące przewidywalną codzienność. Treść żywieckiej Chronografii ukazano w kontekście innych tekstów źródłowych z badanego okresu, osadzono na tle staropolskiej tradycji kronikarskiej, a także skonfrontowano z wynikami współczesnych badań naukowych.

Granice i pogranicza: państw, grup, dyskursów... Perspektywa antropologiczna i socjologiczna

red. Grażyna Kubica, Halina Rusek

Grupa badaczy i badaczek, socjologów i antropologów, podjęła się zadania ponownego przemyślenia tematyki granic i pograniczy w odniesieniu do szerokiego kontekstu współczesnej kultury. Interesowały ich zarówno granice państwowe, jak i kulturowe; te tworzone między dyscyplinami, dyskursami, ale i klasami. Podjęli tę problematykę w duchu koncepcji Fredrika Bartha, ale także starali się wyjść poza nią ku poszukiwaniom nowych pomysłów teoretycznych i inspiracji badawczych. Kilka tekstów tomu skupia się na kontekście śląskim, który w naszym homogenicznym kulturowo kraju pełni rolę egzemplarycznego pogranicza. Wynika to z historii Śląska, która biegła innym nurtem niż ta, o której dzieci uczą się w polskich szkołach.

Moccus. Dzik w wierzeniach starożytnych Celtów

Agnieszka Bartnik

Praca przedstawia problematykę dzika w wierzeniach Celtów w okresie od VI wieku p.n.e. do IV wieku n.e. Omówione zostały przejawy kultu dzika w Europie Środkowej, na Wyspach Brytyjskich i w Galacji w Azji Mniejszej. Na bazie zachowanego materiału źródłowego wskazano kulty i obrzędy, w których zwierzę to odgrywało kluczową rolę. Ślady kultu dzika odnaleziono na wszystkich terenach zajmowanych kiedyś przez plemiona celtyckie. Olbrzymie znaczenie tego zwierzęcia można zaobserwować, analizując sagi celtyckie, w których występują nadprzyrodzone dziki. Przebadany materiał jednoznacznie wskazuje, że dzik stanowi jedno z najważniejszych celtyckich świętych zwierząt, które czczono w starożytności. Publikacja jest adresowana do osób zainteresowanych tematyką celtycką, a szczególnie kwestiami dotyczącymi wierzeń oraz symboliki, zarówno do naukowców badających wspomnianą problematykę, jak i do studentów chcących zapoznać się z niektórymi aspektami wierzeń plemion celtyckich.

Geographia. Studia et Dissertationes. T. 31

red. Tadeusz Szczypek

W kolejnym tomie niniejszej serii wydawniczej autorzy omawiają następujące zagadnienia: badania flory Boru Buzułuckiego i współczesne podejście do jej ochrony, skład chemiczny wód powierzchniowych i aluwiów w dorzeczu górnej Angary (południowa Syberia), krajobrazy eoliczne obszarów wododziałowych na obszarze Polesia Białoruskiego, badania odporności skał Wyżyny Śląskiej z zastosowaniem młotka Schmidta, funkcje obszarów wiejskich województwa śląskiego, interurbacje na terenie Polski w ujęciu geograficzno-historycznym, a także etapy rozwoju gospodarczego i przestrzennego Ustronia.

Poetyka migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku

red. Przemysław Czapliński, Renata Makarska, Marta Tomczok

Tom „Poetyka migracji” poświęcony jest zjawisku końca emigracji i skupia się na ostatniej polskiej fali emigranckiej – lat 80. XX wieku. Kolejne rozdziały dokumentują teoretyczne dyskusje nad pojęciami emigracji, postemigracji, migracji i pamięci. Do badanych zagadnień należą polemika z tradycją emigracji oraz kondycja (e)migranta. Literatura ostatniej fali emigracji prezentuje różne typy nowego bohatera: to m.in. wysiedlony, azylant i gastarbeiter. Jednym z centralnych zjawisk opisywanych w książce jest twórczość polskich (i pochodzących z Polski) autorów żyjących w Niemczech. Obok takich nazwisk jak Janusz Rudnicki, Dariusz Muszer, Natasza Goerke, Krzysztof Niewrzęda i Artur Becker mowa tu również o przedstawicielach tzw. pokolenia Podolskiego (Magdalena Felixa, Paulina Schulz). „Poetyka migracji” jest wspólnym polsko-niemieckim projektem naukowym i wydawniczym, to pierwsza tak szeroka publikacja na temat literatury „emigracji solidarnościowej”. W wersji niemieckiej ukazała się jako „Polnische Literatur in Bewegung. Die Exilwelle der 1980er Jahre” w 2013 roku w wydawnictwie transcript. Publikacja adresowana jest głównie do polonistów i germanistów, ale również do szerokiego grona czytelników zainteresowanych tematem (e)migracji.

Zaburzenia płynności mowy - teoria i praktyka Tom 2

red. Katarzyna Węsierska, Mikołaj Witkowski

W kolejnym, drugim tomie serii „Zaburzenia płynności mowy – teoria i praktyka” (pierwszy ukazał się w roku 2015 nakładem Wydawnictwa Komlogo we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Śląskiego) znalazły się artykuły prezentujące wyniki badań oraz doświadczenia logopedów-praktyków. Nie zabrakło również prezentacji omawianej problematyki z perspektywy pacjenta/klienta. Do prac nad przygotowaniem tego tomu zaproszenie przyjęło wielu wybitnych polskich i zagranicznych naukowców, terapeutów oraz liderów ruchu samopomocy dla osób z zaburzeniami płynności mowy. Między innymi znalazły się w nim artykuły autorstwa takich znanych postaci ze świata logopedii jak: Joseph Agius (Malta), Nicoline Ambrose (USA), Mieczysław Chęciek (Polska), Kurt Eggers (Belgia), Kenneth O. St. Louis (USA), Trudy Stewart (Wielka Brytania), Donatella Tomaiuoli (Włochy), Tomasz Woźniak (Polska), Ehud Yairi (Izrael, USA), a także wielu innych. Ten tom to kolejne kompendium aktualnej i rzetelnej wiedzy z zakresu balbutologopedii (subdyscypliny logopedii zajmującej się zaburzeniami płynności mowy), obejmujący rzadko obecne na polskim rynku szerokie spektrum perspektyw, od neurologopedii po sztukę teatru. Publikacja jest adresowana przede wszystkim do badaczy i logopedów zajmujących się zaburzeniami płynności mowy. Może także stanowić interesującą lekturę dla pedagogów, psychologów, psychoterapeutów, a także studentów logopedii i kierunków pokrewnych. Zapewne będzie również źródłem wsparcia i inspiracji dla osób doświadczających zaburzeń płynności mowy, a także dla ich rodzin.

Literatura w terapii - warsztaty otwarte

Anna Bautsz-Sontag

Publikacja stanowi kontynuację poprzedniej książki autorki Literatura w terapii dzieci. Autorka poddaje refleksji pracę biblioterapeutyczną, którą zajmuje się jako psycholog i psychoterapeuta. Wskazuje na zasadnicze elementy procesu biblioterapeutycznego, jakimi są budowanie relacji terapeutycznej, konstruowanie w toku procesu terapeutycznego rozumienia oraz budowanie zmiany terapeutycznej. Autorka podkreśla, iż działania biblioterapeutyczne, aczkolwiek skupione wokół tekstu literackiego, zasadzają się na relacji terapeutycznej, zatem ich kluczową formułą powinna być regularność i systematyczność spotkań biblioterapeutycznych oraz stałość osoby terapeuty – znającego i rozumiejącego pacjenta, do którego kieruje działania biblioterapeutyczne. Wobec tak sformułowanego założenia dotyczącego pracy terapeutycznej z wykorzystaniem literatury autorka przedstawia działania biblio-edukacyjne oraz biblio-terapeutyczne sensu strice, wskazując różnice między nimi. Pierwszy rozdział pracy zawiera omówienie obszarów współcześnie uprawianej biblioterapii. Autorka dokonuje subiektywnego przeglądu oraz oceny tekstów literackich wykorzystywanych w pracy biblioterapeutycznej – bajek terapeutycznych, opowiadań dla dzieci, baśni. W rozdziale drugim – kluczowym dla meritum namysłu biblioterapeutycznego autorki – zaprezentowane są trzy perspektywy pracy terapeutycznej: rozumienie, relacja oraz zmiana. Autorka nie tylko definiuje i omawia owe perspektywy, ale też ukazuje ich znaczenie w jakości pracy terapeutycznej. W rozdziale trzecim autorka dokonuje przełożenia na biblioterapeutyczny proces założeń odnoszących się do terapii w ogóle – zatem przedstawia, w jaki sposób rozumienie, relacja oraz zmiana wpisują się w proces biblioterapeutyczny. Oddana do rąk czytelników publikacja zawiera również część praktyczną, rozdział czwarty – w nim autorka przedstawia propozycje biblioterapeutycznych warsztatów otwartych. Formuła warsztatów otwartych zasadza się na założeniu przekładu intersemiotycznego. Proces ten jest w pracy opisany i zaprezentowany w postaci przykładowych warsztatów kierowanych zarówno do dzieci, jak i dorosłych. Publikacja łączy w sobie namysł teoretyczny nad współcześnie uprawianą biblioterapią oraz prezentację praktycznych propozycji realizacji biblioterapeutycznych, opartych na doświadczeniach autorki w pracy z pacjentami w toku procesu terapeutycznego. Dedykowana jest osobom zajmującym się zawodowo terapią dzieci oraz wszystkim zainteresowanym biblioterapią.