Kulturowe historie podróżowania

red. Jakub Dziewit, Marek Pacukiewicz, Adam Pisarek

Książka Kulturowe historie podróżowania stanowi próbę dookreślenia historycznie istotnych modeli podróżowania. Różnorodność zgromadzonych w niej tekstów pozwala na odtworzenie ciągłości i zmiany w obrębie złożonego dyskursu zachodnioeuropejskiego. Podróż jest przez autorów traktowana jako praktyka powodująca przemieszczanie naszej wiedzy, ale też sposób na utrwalanie pewnych wzorów kulturowych i dookreślanie ich szerszych kontekstów. Ma zatem zarówno funkcje symboliczne, jak i praktyczne. Dynamizuje historię, ale też ją utrwala; konsoliduje poszczególne kultury od wewnątrz, ale staje się również wehikułem umożliwiającym mediację ponad ich granicami. Podróż w perspektywie kreślonej w niniejszym tomie pozwala na dostrzeżenie przemieszczeń, powtórzeń i szczelin pomiędzy wzorcami, zarówno tymi matrycującymi praktykę kulturową, jak i związanymi z wyłanianiem się porządków dyskursywnych skupionych wokół owej praktyki.

Definicje deiktyczne a pojęcia. Badania z pogranicza filozofii języka i psychologii kognitywnej

Wiesław Walentukiewicz

Publikacja dotyczy uczenia pojęć oraz języka. Nauka ta odbywa się często w kontekście ostensywnym, w którym szczególną rolę odgrywają definicje deiktyczne. Autor skupia się na czterech czynnikach, które spełniają istotną funkcję podczas nauki języka – chodzi tu o czynniki fizjologiczne, kulturowe, psychologiczne oraz filozoficzne. Uzasadniając, iż początkowo podczas nauki języka uczący się wykorzystuje podobieństwo ogólne, spróbowano rozwiązać także inne kwestie: niemożliwości ustalenia cech przed ustaleniem elementów zbioru, niemożliwości ustalenia elementów zbioru przed ustaleniem cech, nieskończonego porównania przedmiotów w celu ustalenia cech. Autor wyodrębnia i opisuje cztery rodzaje pojęć: podstawowe, prototypowe, klasyczne, egzemplarzowe, zaznaczając, że szczególną rolę odgrywają pojęcia budowane najwcześniej – pojęcia podstawowe. Aby uczący się mógł posługiwać się nazwami ogólnymi, wcześniej musi opanować zdolność budowania pojęć podstawowych, prototypowych i klasycznych. Natomiast opanowanie zdolności budowania pojęć egzemplarzowych jest mu potrzebne do posługiwania się nazwami jednostkowymi, w szczególności imionami własnymi. Autor dowodzi, iż zarówno nazwy ogólne, jak i nazwy jednostkowe są wprowadzane do języka za pomocą aktów nazywania (definicje ostensywne proste), a następnie na podstawie definicji deiktycznych złożonych budowane są dla nich umysłowe reprezentacje (pojęcia). W tym ostatnim przypadku definicje ostensywne przyjmują schemat definicji indukcyjnych. Autor w swej pracy wykorzystał nie tylko wyniki badań filozofów, głównie te dotyczące definicji deiktycznych, ale także czerpał z wyników badań psychologów kognitywnych, zwłaszcza tych dotyczących pojęć.

Kohabitacja w Polsce i na Słowacji. Studium socjologiczne w środowiskach studenckich

Katarzyna Juszczyk-Frelkiewicz

„Tematyka podjęta w pracy jest stale aktualna, chociaż samo zjawisko kohabitacji rozwija się zauważalnie od lat 60. XX wieku. Niemniej rozpowszechnianie kohabitacji rządzi się prawami regulowanymi przez warunki społeczne i kulturowe państw. Kohabitacja jako zjawisko budzi ogromne zainteresowanie w całym świecie, prognozy wskazują na tendencje wzrostowe. Niewątpliwym walorem pracy są badania porównawcze przeprowadzone w dwóch państwach – Słowacji i Polsce. Jak wiadomo, z przyczyn technicznych, takie badania na ogół są nie do wykonania. Autorka pracy jak się okazuje poradziła sobie i badania przeprowadziła.” (Z recenzji prof. dr hab. Anny Kwak). Postępujące procesy indywidualizacji, sekularyzacji i emancypacji oraz dążenie młodych ludzi do samorealizacji i osiągnięcia sukcesów w życiu zawodowym sprawia, że życie w związku kohabitacyjnym staje się coraz bardziej popularną, społecznie akceptowaną oraz coraz częściej wybieraną formą życia. Książka skierowana jest do studentów i pracowników nauk społecznych (np. socjologów i pedagogów), a także młodzieży oraz ich rodziców.

Ciemna triada osobowości w środowisku pracy. Perspektywa interakcyjna

Elżbieta Sanecka

Książka stanowi pierwsze na polskim rynku tak obszerne i kompleksowe opracowanie poświęcone funkcjonowaniu osób z „ciemnymi” cechami osobowości w środowisku pracy. W prezentowanej monografii „ciemną” stronę osobowości reprezentują trzy społecznie szkodliwe cechy, tworzące tak zwaną ciemną triadę: makiawelizm, narcyzm i psychopatia. W związku z tym, że określone czynniki organizacyjne mogą wzmacniać lub osłabiać negatywne oddziaływania cech ciemnej triady, istotną rolę odgrywa właściwe zaprojektowanie miejsca pracy, uwzględniające specyfikę funkcjonowania osób z „ciemnymi” cechami osobowości. Książka stanowi istotną praktyczną wskazówkę w tym zakresie dla doradców i konsultantów personalnych, pracowników działów kadr oraz zarządzających zasobami ludzkimi.

Artykulacje traumy: Andrzej Strug, Tadeusz Konwicki

Grażyna Maroszczuk

Artykulacje traumy: Andrzej Strug, Tadeusz Konwicki to monografia poświęcona prozie pisarzy doświadczonych wojną. Analizowane utwory pozwalają uchwycić pewne skomplikowanie, splot, w którym spotyka się tak silne doznanie wzniosłości, że poraża, obezwładnia i odbiera mowę. Traumatyczne wydarzenie może być zrozumiane jako takie wyłącznie po fakcie przez reminiscencje, powtórzenie. Następstwem tego mocnego, nagłego doznania jest rozciągnięcie w czasie, wpisane w traumę opóźnienie. Wzniosłość zatem, sama w sobie będąca mocnym afektem, paradoksalnie skutkuje artykulacją słabą, niedopowiedzeniem, słabością doświadczenia.

Fenomenologia jako możliwość filozofii dramatu Józefa Tischnera

Agnieszka Wesołowska

Praca Fenomenologia jako możliwość filozofii dramatu Józefa Tischnera poświęcona jest problemowi odczytania fenomenologii Husserla w filozofii dramatu Józefa Tischnera. Tak sformułowany temat wyznacza strukturę pracy, której trzyczęściowa architektonika odpowiada rozwojowi twórczości filozoficznej Tischnera od fenomenologii do filozofii dramatu. W części pierwszej zaprezentowano problem rozumienia samej fenomenologii Husserla (fenomenologii klasycznej); w części drugiej – rozumienie fenomenologii przez Tischnera; w części trzeciej – przejście od fenomenologii do filozofii dramatu. U podstaw rozważań zawartych w pracy leży wyraźnie sprecyzowany zamiar badawczy: dążenie z jednej strony do ukazania fenomenologii Husserla jako projektu, projektu fenomenologii transcendentalnej; z drugiej strony – do uwyraźnienia tych aspektów filozofii dramatu, które świadczą o jej fenomenologicznej proweniencji. W ten sposób sformułowany cel pracy umożliwia przeprowadzenie analiz mających na celu: po pierwsze, ukazanie filozoficznej twórczości Józefa Tischnera w nowym świetle; po drugie, scharakteryzowanie Tischnerowskiego rozumienia fenomenologii i prezentowanego przezeń ujęcia świadomości egotycznej; po trzecie, podjęcie kwestii wykładni samej fenomenologii, problemu jej granic i możliwości; po czwarte, rozważenie złożonego zagadnienia transcendentalizmu w filozofii Husserla. Badania nad rozwojem twórczości Tischnera pokazały, że w przejściu od filozofii transcendentalnej do filozofii dramatu nie ma żadnego przypadku. Najważniejszym osiągnięciem pracy jest sformułowanie oraz uzasadnienie tezy, że Tischnera filozofia dramatu stanowi konsekwencję namysłu nad fenomenologią Edmunda Husserla; co przy tym najistotniejsze, chodzi o fenomenologię transcendentalną, a więc tę część twórczości Husserla, która była niemal obca Romanowi Ingardenowi, nauczycielowi Tischnera. Ważność analiz oraz skorelowany z nimi nowatorski charakter opracowania wiążą się również z uzasadnieniem twierdzenia, że samą koncepcję dramatu można uznać za rezultat dociekań dotyczących „ja” oraz jego otwarcia na to, co transcendentne  – zwieńczenie badań nad świadomością egotyczną, badań, których możliwość otwiera fenomenologia Husserla.

Scholastyczne inspiracje poetyki Macieja Kazimierza Sarbiewskiego

Jacek Kwosek

Tematem pracy są scholastyczne inspiracje w poetyce Macieja Kazimierza Sarbiewskiego. Praca składa się ze wstępu, sześciu rozdziałów i zakończenia. Wprowadzenie przedstawia stan badań i układ pracy. Pierwszy rozdział pokazuje sposób użycia przez Sarbiewskiego pojęć zaczerpniętych ze scholastyki. Drugi rozdział porównuje poglądy Arystotelesa i Sarbiewskiego na poetykę. Trzeci rozdział pokazuje, w jaki sposób Sarbiewski stosuje pojęcie analogii. Czwarty rozdział przedstawia jego pogląd na problem uniwersaliów. W rozdziale piątym opisano jego wizję człowieka. W szóstym rozdziale porównano jego rozumienie twórczości z romantycznymi poglądami na jej temat. Na końcu sformułowano wnioski.

Poezja Josipa Severa w perspektywie muzyczności

Anna Ruttar

Książka pt. Poezja Josipa Severa w perspektywie muzyczności bada fenomen muzyczności w dziele współczesnego kultowego poety chorwackiego. Josip Sever, miłośnik performance`u i publicznych wystąpień, którego rola w oddziaływaniu na chorwacką scenę literacką jest nieoceniona, w swojej twórczości inspirował się literą, dźwiękiem i muzyką, deklarując, iż „dźwięk dyktuje sens”. Muzyczność w poezji Josipa Severa pozostawała jak dotąd problemem w niewielkim tylko stopniu zbadanym. Interpretacja tekstów poetyckich Severa w prezentowanej książce uwydatnia szeroki zasięg i funkcję fenomenu muzyczności oraz pokazuje wachlarz możliwości jego realizowania nie tylko na płaszczyźnie fonicznej, ale i tematycznej, konstrukcyjnej, estetyczno-kulturowej. Zagadnienie muzyczności zostało rozpatrzone pod kątem kultury awangardowej, postmodernistycznej de-realizacji założeń awangardowych (tzw. projektu cywilizacyjnego nomadyzmu), nawiązań do tradycji poetyckiej Augustina Tina Ujevicia i kultury Dalekiego Wschodu. Książka adresowana jest do slawistów, komparatystów, miłośników badań interdyscyplinarnych i wszystkich tych, których intryguje dialog literatury i muzyki. 

Frazeologia somatyczna w ćwiczeniach T. 1: Język francuski

red. Monika Sułkowska

Podręcznik Frazeologia somatyczna w ćwiczeniach. Język francuski. Język hiszpański. Język włoski jest częścią projektu naukowo-wdrożeniowego i został opracowany przez Zespół z Instytutu Języków Romańskich i Translatoryki Uniwersytetu Śląskiego pracujący pod kierunkiem dr hab. Moniki Sułkowskiej. Książka obejmuje ćwiczenia z szeroko rozumianej frazeologii związanej z nazwami części ciała ludzkiego oraz jego atrybutów. Do podręcznika dołączono klucz z poprawnymi rozwiązaniami ćwiczeń, a także testy kontrolne pozwalające na samosprawdzenie nabytych kompetencji frazeologicznych. Opracowanie zawiera także pomocne przy rozwiązywaniu ćwiczeń glosariusze, które obejmują struktury frazeologiczne pojawiające się w kolejnych rozdziałach. Frazeologia somatyczna reprezentuje najbardziej produktywny obszar frazeologii, który jest zarazem często używany we wszystkich językach naturalnych. Kompozycja podręcznika jest trójdzielna i obejmuje trzy spokrewnione i popularne języki romańskie. Opracowanie kierowane jest do wszystkich osób uczących się języka francuskiegio, hiszpańskiego lub włoskiego na wyższym poziomie zaawansowania (B2-C2), w tym przede wszystkim do studentów szeroko pojętych studiów romanistycznych.

Polityka z twarzą. Personalizacja parlamentarnych kampanii wyborczych w Polsce w latach 1993-2011

Marek Mazur

W pracy rozważany jest proces personalizacji polskich kampanii wyborczych, czyli rosnącej roli liderów politycznych w dyskursie wyborczym kosztem koncentracji na partiach i problemach politycznych, w latach 1993–2011. Unikalny charakter, w sensie naukowym, mają zaprezentowane badania empiryczne, dotyczące personalizacji w ujęciu medialnym (analiza zawartości Gazety Wyborczej i Rzeczpospolitej) oraz strategicznym (analiza zawartości telewizyjnych audycji wyborczych). Wyniki studiów potwierdzają tezę personalizacji w rozumieniu wzrostu roli liderów politycznych w warstwie prezentacji polityki. Publikacja skierowana jest nie tylko do przedstawicieli nauk humanistycznych (medioznawców, politologów, socjologów) zajmujących się tematyką komunikowania politycznego, ale także tych spośród studentów i obserwatorów polityki, których interesują przemiany współczesnej demokracji w kontekście kampanii wyborczych.

A jeśli nie trzeba się uczyć

Tadeusz Sławek

Seria: Nowa Edukacja (1), ISSN 2720-1112   To esej kulturowy o podróży, jaką jest kształcenie (się) i o tym, jak bardzo o tym zapomnieliśmy.   Ta erudycyjna, meandryczna opowieść o kształceniu (się) będącym od-uczaniem (się), choćby nawyku szkolenia zarówno czyichś, jak i własnych przeświadczeń o świecie, powierza ów proces losowi i indywidualnej ciekawości poznawczej, pielęgnuje afirmację lektury i wielorakich relacji z życiem, skłania do twórczych zwątpień i ćwiczenia się w niezawisłości wobec rządów instytucji. Tadeusz Sławek pisze przy tym tak, że nienarzucająca się maestria jego stylu myślenia, nicująca fałszywy konstrukt mistrza, by odzyskać ideę mistrzostwa, staje się również polem od-uczania się siebie samego.   dr hab. Anita Jarzyna, prof. UŁ

Wartości - pracy, rodziny i religii - ciągłość i zmiana. Socjologiczne studium społeczności śląskich

Urszula Swadźba

Przedmiotem analizy w pracy są śląskie wartości, ich geneza, umacnianie się, osłabianie oraz aktualne trwanie i zmiana w społecznościach śląskich. W części teoretycznej scharakteryzowana została koncepcja Ronalda Ingleharta dotycząca zmian sytemu wartości i przechodzenia od wartości materialistycznych do postmaterialistycznych oraz sformułowana na jej bazie własna Autorki koncepcja przemian wartości śląskich. Praca zawiera część historyczną. Przeanalizowana została w niej geneza wartości śląskich w drugiej połowie XIX wieku, ich utrwalanie w okresie międzywojennym, a następnie ewolucja w okresie realnego socjalizmu i transformacji systemowej.  Empiryczna część pracy oparta została na badaniach terenowych w trzech śląskich społecznościach. Pokazano zmiany i trwanie wartości pracy, rodziny i religii. Posłużono się wprowadzoną wcześniej typologią wartości, uwzględniającą koncepcję R. Ingleharta, a także starano się odpowiedzieć, w jakim stopniu badane społeczności zmierzają w kierunku wartości postmaterialistycznych. W zakończeniu przedstawione zostały fazy ewolucji śląskich wartości i ich wzajemnego oddziaływania na siebie. Pokazano uniwersalność wniosków z badań dotyczącą całości społeczeństwa polskiego, a również specyfiki śląskiej. Dokonanie analizy trzech wartości w społecznościach śląskich pozwoliło na wysunięcie tezy, która uzupełni teorię R. Ingleharta. Praca adresowana jest do szerokiego grona specjalistów. Przede wszystkim do socjologów zajmujących się problematyką wartości, szczególnie wartości pracy, rodziny i religii. Może być przydatna również osobom zainteresowanym problematyką śląską (socjologów, pedagogów, kulturoznawców, historyków, etnologów).

Aktywizacja edukacyjna i zawodowa mieszkańców a jakość życia w miastach peryferyjnych

red. Adam Bartoszek, Urszula Swadźba

Prezentowana książka jest owocem projektu badawczego dotyczącego następstw ruchliwości edukacyjnej i zawodowej dla jakości życia w miastach peryferyjnych. Badania terenowe – w których wykorzystano metodę sondażowo-porównawczą – przeprowadzono w Raciborzu i Lublińcu w województwie śląskim oraz w Nysie i Głogówku w województwie opolskim. Podstawą wyboru tych miast były trzy główne kryteria: położenie przestrzenne, obecność ludności rdzennie śląskiej i zróżnicowanie procesów migracji mieszkańców miast poza granice kraju; a także przekształcenia ich struktury gospodarczej z przemysłowej na postprzemysłową. Autorzy poszczególnych rozdziałów zaprezentowali kluczowe dane dla oceny zasobów i dynamiki kapitału ludzkiego w małych i średnich miastach. Opracowanie Bożeny Pastwy stanowi próbę identyfikacji potencjału demograficznego i cech społeczno-kulturowych populacji badanych miast w okresie transformacji. Adam Bartoszek z kolei analizuje edukacyjną i społeczno-zawodową ruchliwość mieszkańców oraz członków elit lokalnych w powiązaniu z oceną warunków życia w swoim mieście. Urszula Swadźba poszukuje odpowiedzi na pytania o czynniki kształtujące aktywność edukacyjną w połączeniu ze strategiami lokalnymi oraz z innowacyjnością zasobów ludzkich z badanych gospodarstw domowych. Rafał Muster przedstawia diagnozę problemów aktywizacji kapitału ludzkiego na lokalnych rynkach pracy wraz z oceną instytucjonalnego oddziaływania na adaptację do ich potrzeb przez osoby bezrobotne i poszukujące zatrudnienia. Charakterystyka zakorzenienia badanych w przestrzeni społeczno-kulturowej prezentowana w kolejnym rozdziale przez Marka Dziewierskiego dopełnia obraz badanych miejscowości. W końcowym rozdziale książki Adam Bartoszek i Urszula Swadźba podsumowują następstwa ruchliwości kapitału ludzkiego dla jakości życia w badanych miastach.

Polskie wyrażenia o funkcji dopowiedzeniowej - historia i współczesność

Magdalena Pastuch

Autorka książki stawia pytanie: jak odpowiadamy w polszczyźnie na pytanie o rozstrzygnięcie? Jaka jest geneza tych wyrażeń, których używamy, aby potwierdzić, zaprzeczyć bądź wyrazić swoją niepewność czy wahanie? W zasobie leksykalnym polszczyzny jest wiele, poza tak, nie i chyba, jednostek, którym można przypisać te wartości. Materiał poddany analizie wywodzi się zarówno ze źródeł dawnych (staropolskie dramaty, słowniki historyczne, korpusy polszczyzny dawnej), jak i współczesnych (głównie Narodowy Korpus Języka Polskiego). Wszelkich ustaleń dokonuje się zatem na podstawie materiału współczesnego i historycznego. Takie podejście daje możliwość czynienia pewnych uogólnień odnoszących się do polszczyzny w ogóle, nie tylko do wybranego poziomu synchronicznego. Opisywany zbiór wyrażeń nie stanowi kategorii w sensie językoznawczym, stanowi jednak klasę, która pełni w komunikacji językowej określoną funkcję i można stworzyć ogólną charakterystykę semantyczną podzbiorów, które wchodzą w jej skład. To funkcja właśnie stała się podstawowym pozwalającym włączyć dane wyrażenie do opisywanego zbioru. W polskiej literaturze językoznawczej sporo miejsca poświęcano dotychczas strukturze i funkcji pytań, nie ma natomiast pracy o odpowiedziach. Monografia porusza również ważne problemy metodyczne i metodologiczne językoznawstwa historycznego, wskazując, jak, w sytuacji braków materiałowych, można prowadzić rozważania o charakterze diachronicznym, czy wręcz panchronicznym. Książka wpisuje się w trwające już od kilkudziesięciu już lat zainteresowanie metatekstowym poziomem języka, czyli tym, który nie odnosi się w sposób bezpośredni do obiektów rzeczywistości pozajęzykowej, ale który stanowi niezwykle ważny element naszych wypowiedzi językowych, pozwalający ową rzeczywistość komentować, wyrażać nasze przekonania i sądy.

Miło mi panią poznać. Język polski w sytuacjach komunikacyjnych. T. 1: Podręcznik. T. 2: Tłumaczenia dialogów i klucz do ćwiczeń. Wyd. 7. rozszerz. (2 wolumeny)

Barbara Serafin, Aleksandra Achtelik

Podręcznik adresowany jest do cudzoziemców pragnących poznać podstawy języka polskiego. Autorki wykorzystują metodę komunikacyjną, organizując poszczególne jednostki lekcyjne wokół konkretnej sytuacji komunikacyjnej. Uczący się poznaje podstawowe słownictwo i zwroty używane np. podczas wizyty u lekarza, zakupów w sklepie, kiosku itp. Sytuacjom komunikacyjnym podporządkowana jest gramatyka oraz ćwiczenia utrwalające. Książka przeznaczona jest do nauki z nauczycielem i samodzielnej pracy, ponieważ zawiera tłumaczenia dialogów w siedmiu wersjach językowych: angielskiej, francuskiej, hiszpańskiej, niemieckiej, rosyjskiej, włoskiej i duńskiej oraz klucz do ćwiczeń. Płyta CD zawiera nagrania wszystkich dialogów w języku polskim. Ponadto cały materiał gramatyczny uporządkowany został w tabelach, co ułatwia rozstrzygnięcie ewentualnych wątpliwości. Podręcznik został wzbogacony licznymi ilustracjami, reprodukcjami, zdjęciami oraz innymi materiałami przybliżającymi elementy kultury polskiej i realia życia codziennego w Polsce. Wersja elektroniczna nie zawiera płyty CD.

Dzień dobry! Podręcznik do nauki języka polskiego dla początkujących. Poziom podstawowy A1. Cz. 2. Wyd. 6. poprawione

Aleksandra Janowska, Magdalena Pastuchowa

Przedstawiamy nowe wydanie podręcznika „Dzień dobry”, z powodzeniem stosowanego od kilku już lat na wielu uczelniach prowadzących lektoraty języka polskiego jako obcego. Zgodnie z sugestiami lektorów i studentów postanowiłyśmy podzielić książkę na dwie części. Pierwsza (lekcje 1 – 48) obejmuje swoim zakresem certyfikacyjny poziom podstawowy A1, druga zaś poziom A2. W stosunku do wcześniejszych wydań zmienione zostały tylko lekcje powtórzeniowe, układ pozostałych pozostawiłyśmy bez zmian. Podręcznik „Dzień dobry” jest efektem naszych kilkuletnich doświadczeń w pracy ze studentami rozpoczynającymi naukę języka polskiego. Jest to ten etap w uczeniu się języka polskiego, który wymaga szczególnego zaangażowania z obu stron – studenta i nauczyciela. Im więcej zatem będzie do ich dyspozycji materiałów dydaktycznych – podręczników, zbiorów gier językowych czy ćwiczeń gramatycznych – tym lepiej. Nasz podręcznik przeznaczony jest dla uczniów, którzy nie mają dużych doświadczeń w uczeniu się gramatyki – nawet języka ojczystego. Komentarz językowy został więc ograniczony do minimum; terminologię wprowadzamy w wypadkach, naszym zdaniem, absolutnie niezbędnych. Przyjęłyśmy również zasadę niewprowadzania języka-medium, co znacznie rozszerza krąg odbiorców – z podręcznika mogą korzystać przedstawiciele różnych grup etnicznych. Podkreślmy jednak, iż nie jest to samouczek – konieczny jest tu nauczyciel prowadzący, który będzie potrafił wyjaśnić zjawiska gramatyczne oraz sprawdzić i ocenić poprawność wypowiedzi. / fragment wstępu/