Karol Potkański w życiu i nauce (1861-1907). Między tradycją a modernizacją

Andrzej Kobak

Prezentowana publikacja jest rozprawą naukową. Dotyczy postaci ważnej dla rozwoju polskiej historiografii, jaką był Karol Potkański, a zapomnianej jakby nieco we współczesnych studiach nad narodzinami i rozwojem nowych prądów w obrębie polskiego historyzmu końca XIX i początków XX wieku. Ogromną zaletą pracy jest przypomnienie i dowartościowanie zapoczątkowanych przez niego studiów nad historią osadnictwa. W sensie metodologicznym książka rozwija interesujące i ważne rozważania prof. Jolanty Kolbuszewskiej o nurcie modernizacyjnym w polskiej historiografii epoki. Nie bez znaczenia dla wartości poznawczej rozprawy pozostaje też fakt, że autor poprzez analizę wielu ciekawych, słabo dotąd poznanych źródeł spojrzał na Karola Potkańskiego również z perspektywy krakowskiego środowiska młodopolskiego, podkreślił znaczenie tej postaci dla podtrzymania i rozwoju rodzącej się pasji tatrzańskiego ruchu turystycznego.

Pytać o Putina - pytać o Rosję

Marian Broda

Wraz z obejmowaniem rządów przez kolejnych władców ożywają każdorazowo w Rosji nasilone spekulacje, spory i dyskusje, dotyczące charakteru dokonujących się przemian. W państwie o wielowiekowej tradycji samodzierżawnej władzy centralnej podejmowane zabiegi identyfikacyjne skupiają się siłą rzeczy na osobie kremlowskiego przywódcy. Czasowa i kulturowa odległość, wzajemna odmienność, biegunowość, przeciwstawność i paradoksalność przedstawianych formuł identyfikacyjnych, odnoszonych w pierwszych zwłaszcza latach do Putina i Putinowskiej Rosji, warte są zatem bliższej analizy i objaśniającej refleksji. Mówią one bowiem wiele nie tylko o ówczesnej rzeczywistości polityczno-społecznej kraju oraz o sposobach jej przeżywania, pojmowania i problematyzacji przez Rosjan, ale również o źródłach i uwarunkowaniach sposobu postrzegania przez nich świata, prawdy, władzy, społeczeństwa. historii i samych siebie. * Profesor Marian Broda kontynuuje w tej książce swoje bardzo cenne badania dotyczące rosyjskiej współczesnej myśli politycznej. Szereg jego idei, konstatacji, a przede wszystkim wniosków posiada charakter oryginalny i nowatorski, również na poziomie światowym. Należą do nich m.in.: udowodnienie archaiczności statokratycznych, nacjonalistycznych oraz prawosławnych rosyjskich sposobów myślenia; wskazanie na bardzo szeroki wspólny mianownik strukturalny zróżnicowanych rosyjskich typów myślenia politycznego, w tym zarówno okcydentalistycznych, jak i antyokcydentalistycznych. Publikacja wyróżnia się pozytywnie w światowej literaturze poświęconej rosyjskiemu myśleniu politycznemu. [...] Dogłębne zrozumienie nie tylko Rosji, lecz także wszelkich autorytarnych reżimów politycznych nie jest możliwe bez uważnego przestudiowania tej książki. Z recenzji prof. dr. hab. Romana Bäckera

Trwałość i zmienność procesów starzenia się i starości

Bogusława Urbaniak, Marek Chałas, Piotr Szukalski, Rafał Zimny, ...

Truizmem jest mówienie o tym, że ludność świata coraz bardziej się starzeje. Na ulicy, w pracy, w bankach i w polityce coraz częściej spotykamy osoby starsze. Ale właściwie kogo mamy na myśli, używając tego pojęcia? Czy utarte przed wieloma laty określenie odnoszące się do osób, które z racji wieku usuwają się z życia społecznego, stają się mniej lub bardziej niesamodzielne, nazywane w mediach staruszkami, choć ukończyły dopiero 60 lat życia, pozostaje nadal aktualne? Jeśli tak, to w jakim zakresie, bo na procesy starzenia się człowieka nieco inaczej patrzy geriatra, psycholog, demograf czy polityk społeczny. Odzwierciedlenie naszego stosunku do starości i ludzi starszych znajdziemy w używanym języku, w polszczyźnie. Rozważaniom nad dylematami związanymi z definiowaniem człowieka starszego, tym instytucjonalnym i potocznym, jest poświęcona prezentowana monografia. Jest to pierwsza w polskim piśmiennictwie publikacja, w której autorzy, reprezentujący różne dziedziny nauki, próbują odnieść się do - z jednej strony - pewnych uniwersalnych cech procesów starzenia się człowieka, a z drugiej - wskazać na zachodzące współcześnie zmiany, które mają wpływ na weryfikację tradycyjnych ujęć w definiowaniu człowieka starszego. Książka jest adresowana przede wszystkim do tych, którzy w swojej pracy zawodowej stykają się z osobami starszymi jako klientami, współpracownikami, pacjentami, podopiecznymi. Składa się z sześciu rozdziałów, w których autorzy podejmują m.in. kwestie podwójnego starzenia się ludności, eufeminizowania starości i ageizmu.

Rola i efekty funkcjonowania centrów usług wspólnych w Polsce

Tomasz Motowidlak, Urszula Motowidlak

Monografia poświęcona jest sektorowi nowoczesnych usług biznesowych (NUB), który stanowi jeden z ważniejszych i bardzo dynamicznie rozwijających się działów gospodarek, w tym gospodarki Polski. Ta kategoria usług stała się istotnym elementem poprawy efektywności przedsiębiorstw. Nowy potencjał w tym zakresie pojawił się wraz z równoległym funkcjonowaniem wielu filii przedsiębiorstw międzynarodowych i wynikającym stąd powielaniem niektórych działań i procesów, zwłaszcza o charakterze pomocniczym. Zagospodarowanie tego potencjału było bezpośrednim motywem rozwoju usług biznesowych, świadczonych m.in. przez centra usług wspólnych (CUW). Celem badań opisanych w publikacji jest ocena korzyści ekonomicznych, jakie odnoszą CUW funkcjonujące w Polsce ze świadczenia nowoczesnych usług biznesowych. Świadczenie tych usług ma bowiem, z jednej strony, zapewnić poprawę efektywności działania przedsiębiorstw, zaś z drugiej - (zakładaną) efektywność podmiotom decydującym się podjąć ten typ działalności gospodarczej, w tym w szczególności CUW. Podmioty te, posiadające osobowość prawną i własne zarządy, traktują bowiem świadczenie omawianych usług jako pomysł na prowadzenie działalności gospodarczej i oczekują w związku z tym określonych korzyści ekonomicznych. Strategicznym motywem podjęcia się realizacji tego pomysłu jest maksymalizacja wolumenu przychodów ze sprzedaży i dochodów, co jest istotną determinantą stabilnej sytuacji finansowej. Polska zajmuje jedną z czołowych pozycji w światowym rankingu najbardziej rozwiniętych sektorów NUB. Głównie ze względu na wykwalifikowane kadry, w Polsce podejmowane są strategiczne zadania lub elementy procesów. Prezentowana publikacja osadzona jest w problematyce zagadnień z zakresu analiz finansowych, ekonomiki przedsiębiorstw oraz nowych modeli biznesowych w łańcuchach dostaw.

Rezydencje rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury

Alina Barczyk

Książka dr Aliny Barczyk jest pierwszym kompleksowym omówieniem świeckiego mecenatu architektonicznego Mniszchów w XVIII w., kiedy rodzina ta osiągnęła szczyty znaczenia politycznego i majątkowego w Rzeczypospolitej. Autorka ujęła to zagadnienie w sposób kompleksowy i wyczerpujący. Badania nad ikonografią i kartografią oraz wyzyskanie źródeł rękopiśmiennych wydatnie wzbogaciły rozważania wynikłe ze studiów nad substancją architektoniczną [...]. Książka ma w znacznej mierze charakter pionierski, obrazując mecenat architektoniczny nie tylko jednego z najważniejszych polskich rodów magnackich, ale na zasadzie pars pro toto, na przykładzie rodu Mniszchów ukazując mechanizmy nowożytnego patronatu artystycznego polskiej magnaterii (czy szerzej: europejskiej arystokracji) w dobie zenitu. Monografia dr Aliny Barczyk jest nie tylko fascynującą wyprawą w głąb jednego z najciekawszych stuleci w dziejach kultury polskiej, ale także swego rodzaju raportem z iście detektywistycznego dochodzenia do prawdy o wciąż bardzo słabo zbadanej architekturze rezydencjonalnej dawnej Rzeczypospolitej, prowadzonego z godną pochwały sumiennością i odpowiedzialnością za słowo. dr hab. Jakub Sito, prof. IS PAN

Zaburzenia sprawności leksykalno-semantycznej w otępieniu alzheimerowskim na tle starzenia się fizjologicznego

Justyna Antczak-Kujawin

Głównym celem monografii jest ocena sprawności leksykalno-semantycznej oraz analiza językowych strategii zastępczych występujących w przypadku deficytów leksykalno-semantycznych u osób w różnych fazach rozwojowych otępienia w przebiegu choroby Alzheimera. W badaniach, których wyniki zostały omówione w publikacji, wzięło udział sześćdziesiąt osób, w tym trzydzieści osób w wieku senioralnym z otępieniem alzheimerowskim oraz trzydzieści osób starzejących się fizjologicznie. Byli to pacjenci domów pomocy społecznej. Oceny rozumienia i aktualizowania leksemów oraz frazeologizmów, charakteryzujących się wysoką frekwencją użycia w języku polskim, dokonano przy użyciu autorskiego narzędzia diagnostycznego. Badanym osobom zaproponowano następujące zadania diagnostyczne: 1) rozpoznawanie zilustrowanych nazw desygnatów, 2) nazywanie tzw. konfrontacyjne z wykorzystaniem ilustracji przedstawiających różne przedmioty, miejsca, osoby, organizmy, zjawiska, czynności, cechy istot żywych, rzeczy, 3) nazywanie tzw. oralne na podstawie usłyszanej definicji wyrazu, 4) etykietowanie, czyli dopasowywanie związku frazeologicznego do opisu jego znaczenia, 5) aktualizowanie struktury frazeologizmu poprzez uzupełnianie zdań z tzw. "luką" właściwym składnikiem frazeologizmu, 6) wyjaśnienie znaczenia frazeologizmu. Przeprowadzone badania miały charakter longitudinalny (podłużny). Taka strategia badawcza umożliwiła zarejestrowanie postępujących objawów zaburzeń sprawności leksykalno-semantycznych u osób z otępieniem alzheimerowskim w fazie łagodnej i umiarkowanej oraz ewentualnych trudności leksykalno-semantycznych u osób w wieku podeszłym bez objawów otępienia, zaobserwowanych u badanych na przestrzeni trzech lat.

Ciągłe doskonalenie jakości w procesie kształcenia studentów

Elżbieta Zalewska

Jakość kształcenia jest tematem wielu badań i dyskusji, których znaczenie wzrosło po wdrożeniu systemu bolońskiego. Ustawodawca zobowiązuje, a konkurencja dodatkowo motywuje uczelnie do ciągłej poprawy jakości kształcenia, zwiększania elastyczności procesu nauczania, podwyższania skuteczności komunikacji, ciągłego doskonalenia pracy ze studentami oraz wprowadzania innowacji. Koniecznością jest monitorowanie, jak stosowane metody i narzędzia nauczania wpływają na jakość kształcenia. W monografii omówiono wybrane metody zarządzania jakością stosowane w szkolnictwie wyższym oraz podjęto próbę oceny ich efektywności. Zaprojektowano badania kwestionariuszowe, które pozwoliły poznać oraz porównać opinie studentów i wykładowców akademickich znających stosowane metody nie tylko od strony teoretycznej, lecz także praktycznej. Umożliwiło to zidentyfikowanie głównych korzyści i barier wynikających z wdrażania metod zarządzania jakością w szkolnictwie wyższym oraz wyodrębnienie czynników mających wpływ na opinię badanych. Przeprowadzone analizy pozwoliły zweryfikować, czy zaprezentowane metody poprawiają jakość kształcenia. * Monografia jest poświęcona problematyce jakości działania szkół wyższych. Z jednej strony to zagadnienie relatywnie nowe, ale z drugiej - czerpie z dorobku badań jakości w przemyśle. Oryginalność publikacji polega na zrelacjonowaniu ważnych, unikatowych i dobrze przygotowanych od strony metodologicznej badań, które z powodzeniem mogą być odtworzone na innych uczelniach. prof. dr hab. Marek Rocki, SGH Książka łączy trzy wymiary: naukowy, dydaktyczny i praktyczny. Dotyczy ważnego i aktualnego problemu badawczego ujętego w aspekcie teoretycznym i w postaci badania empirycznego. Przeprowadzone i zaprezentowane badanie ma charakter unikatowy i jest pierwszym tego typu w Polsce. Wysoki poziom merytoryczny pracy, a szczególnie zawarte w niej badania ankietowe i ich analiza statystyczna w pełni uzasadniają potrzebę wydania tej monografii. dr hab. Beata Bieszk-Stolorz, prof.US

Nie zamyka się w "skorupie" uczonego. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Wiesławowi Pusiowi w osiemdziesiątą rocznicę urodzin

Jarosław Kita

Prezentowany zbiór studiów i szkiców dedykowany jest Profesorowi Wiesławowi Pusiowi – znakomitemu historykowi i nauczycielowi akademickiemu, wychowawcy kilku pokoleń absolwentów Uniwersytetu Łódzkiego, osobie szczególnie zasłużonej dla Alma Mater, której poświęcił ponad pół wieku pracy jako kierownik Katedry Historii Społeczno-Gospodarczej, dziekan Wydziału Filozoficzno-Historycznego, prorektor i rektor Uniwersytetu Łódzkiego. W książce zostały przedstawione różne aspekty współczesnych badań historycznych. Zamieszczone teksty przygotowali przede wszystkim uczniowie, przyjaciele i zaproszeni goście z krajowych ośrodków naukowych. Poszczególne rozdziały monografii odzwierciedlają najważniejsze płaszczyzny badawcze podejmowane przez Profesora, a ich rozpiętość chronologiczna obejmuje okres od XVII do XXI wieku. Dotyczą one szeroko pojmowanej historii społecznej i gospodarczej, dziejów Żydów, przeszłości wielokulturowej Łodzi czy historii historiografii. Szeroki zakres tematyczny publikacji sprawia, że można ją zaproponować nie tylko historykom, lecz także miłośnikom dobrej książki historycznej.

Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego (1949-1953). Geneza, działalność, znaczenie

Adrianna Szczerba

Monografia jest rezultatem dociekań autorki na temat instytucji powołanej przez Ministerstwo Kultury i Sztuki (1949) do realizacji interdyscyplinarnych badań nad genezą i funkcjonowaniem państwa pierwszych Piastów, które podjęto w związku z jubileuszem Tysiąclecia Państwa Polskiego i jego chrztu (1966). Akcja "przygotowania wielkiej rocznicy", choć inaczej tę rocznicę rozumiał Kościół, inaczej państwo, a jej cele naukowe splatały się z politycznymi, zaowocowała autentycznym przełomem w stanie wiedzy o początkach polskiej państwowości, społeczeństwa i Kościoła, na lata kształtując postrzeganie "pradziejów" państwa Piastów. Odegrała również ważną rolę w kreowaniu nowej świadomości narodowej społeczeństwa polskiego po zmianie granic w 1945 roku.

Wielcy minores. Miniatury teatralne francuskojęzycznej Kanady w okresie belle époque

Sebastian Zacharow

Antologia przekładów ośmiu miniatur teatralnych francuskojęzycznej Kanady w dobie belle epoque ukazuje przemiany gatunkowe w ówczesnej dramaturgii. W historii Kanady okres ten charakteryzuje się dynamicznym rozwojem nie tylko gospodarczym i społecznym, lecz także kulturalnym. Z wybranych miniatur wyłania się obraz teatru niesłychanie różnorodnego, definiującego w pewien sposób na nowo swoją tożsamość na fali przemian społecznych i kulturowych "pięknej epoki" oraz poszukującego nowych rozwiązań dotyczących konwencjonalnej dramaturgii. Ich autorzy zaliczają się do teatralnych minores, jednak ich wkład w kulturę teatralną pozostaje wybitny. Przedstawione sztuki nigdy wcześniej nie ukazały się w języku polskim. Prezentują one kulturę teatralną pozostającą pod wpływem tradycji anglojęzycznych i francuskojęzycznych oraz odzwierciedlają nową koncepcję dramatu w teatrze frankokanadyjskim w schyłkowej fazie belle epoque oraz przed Wielkim Kryzysem lat trzydziestych XX wieku, kiedy teatr francuskojęzyczny, dzięki dynamicznej obecności, tworzył niepowtarzalną atmosferę teatralną Montrealu.

"Mam na Pana nowy zamach..." Wybór korespondencji Jerzego Giedroycia z historykami i świadkami historii 1946-2000, tom 2

Jerzy Giedroyc

Jerzy Giedroyc miał dwie pasje – politykę i historię. Przez ponad pół wieku konsekwentnie realizował własną politykę historyczną. Jego działalność w tym zakresie zmierzała do gruntownej rewizji historycznego imaginarium Polaków. W najogólniejszym sensie, dążenie to wyrastało z doświadczeń II Rzeczypospolitej i bolesnej lekcji II wojny światowej. Społeczną funkcję wiedzy o przeszłości Jerzy Giedroyc rozumiał jako krytyczny, wielogłosowy i wolny od wszelkich tematów tabu namysł nad przeszłością Polski, jej relacjami z sąsiadami oraz miejscem w Europie. Chciał, aby była to refleksja wolna od wszelkich „fanatyzmów narodowych, klasowych, rasowych, religijnych, obyczajowych”. Prezentowana Czytelnikowi trzytomowa edycja korespondencji Jerzego Giedroycia z badaczami przeszłości i jej bohaterami została przygotowana w ramach projektu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Jerzy Giedroyc, historycy i świadkowie historii”. Składające się na nią listy z zasobu Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu nie były dotychczas publikowane. Zawierają nie tylko mniej lub bardziej poufne glosy do historiograficznych debat toczonych na łamach „Kultury” i „Zeszytów Historycznych”, zaprezentowanych przez edytorów w tomie W poszukiwaniu innej historii. Antologia tekstów opublikowanych na łamach periodyków Instytutu Literackiego w Paryżu (WUŁ, 2015). Odnaleźć w nich można również wiele nieznanych, a nawet sensacyjnych informacji o działalności krajowych i emigracyjnych placówek naukowych, warunkach życia i specyfice pracy dziejopisarzy oraz świadków historii, wreszcie o kulisach wydarzeń politycznych, społecznych i kulturalnych, których jedni i drudzy byli uczestnikami.

Status prawny osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego

Izabela Florczak

W publikacji w sposób kompleksowy został przedstawiony status prawny osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego. Punkt wyjścia do prowadzonych rozważań stanowi etap nawiązywania stosunku prawnego, następnie prezentowany jest status prawny osób świadczących pracę w fazie realizacji zatrudnienia, uprawnień zbiorowych oraz ustawania stosunku prawnego. Całościowe omówienie statusu prawnego osób świadczących pracę w ramach umownego zatrudnienia nietypowego ujawnia szereg różnic względem zatrudnienia typowego, pozwalając na dokonanie ich prawnej oceny.

Funkcjonowanie łańcuchów dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do Polski. Uwarunkowania infrastrukturalne i geopolityczne

Urszula Motowidlak, Tomasz Motowidlak

W publikacji zostały zaprezentowane rezultaty badań naukowych dotyczących zasadniczych aspektów funkcjonowania łańcuchów dostaw surowców energetycznych i paliw. Przedmiotem rozważań teoretycznych i empirycznych są łańcuchy dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do Polski. Analizę empiryczną podporządkowano zagadnieniu krajowego bezpieczeństwa energetycznego, uwzględniając przy tym jego geopolityczny wymiar. Książka jest adresowana do szerokiego kręgu odbiorców ze świata nauki, praktyków oraz młodzieży akademickiej, którzy interesują się bieżącymi trendami funkcjonowania rynków surowców strategicznych z uwzględnieniem aspektów logistyki.  

Wiedza i kapitał ludzki w środowiskach przedsiębiorczości. Podejście terytorialne

Zbigniew Przygodzki

Ludzie i instytucje wytwarzają specyficzny klimat, warunki życia i działania, które kreują środowiska przedsiębiorczości. Wykorzystując lokalne właściwości terytorium oraz siły globalizacji, środowiska te zyskują zdolność konkurowania w skali międzynarodowej. Terytorialna logika funkcjonowania buduje atmosferę „bycia u siebie”, w miejscu dającym poczucie stabilności i siły. Bezprecedensowy wzrost znaczenia wiedzy i kapitału ludzkiego, a także potencjał lokalnej motoryki procesów rozwoju zdeterminowały definicję nowego terytorialnego paradygmatu rozwoju, bazującego na kapitale terytorialnym. Zakorzenienie społeczne procesów ekonomicznych, w większym niż kiedykolwiek zakresie, kształtuje organizację życia gospodarczego. Niemniej nadal czynniki rozwoju mają tendencję do koncentracji przestrzennej. Zasadniczym wyzwaniem polityki pozostają więc dylematy związane z rozprzestrzenianiem się zjawisk i efektów rozwojowych w nowych warunkach. Regiony, które potrafią uruchamiać i wzmacniać systemy innowacji oparte na terytorialnej logice funkcjonowania, a zarazem aktywnie i efektywnie uczestniczą w produkcji, absorpcji i dyfuzji wiedzy, zdolne są czerpać korzyści z konkurencji w skali globalnej. środowiska przedsiębiorczości sprawnie dostosowujące się do nowych uwarunkowań stają się ośrodkami i inkubatorami procesów rozwoju gospodarczego i ważnymi animatorami relacji społecznych. Książka jest adresowana do Czytelników dostrzegających wartość w ludziach i ich relacjach oraz ufających w efektywność otwartego modelu innowacji.

Sen, marzenie, zaświaty w literaturze i kulturze. Tom 2. Kultura

Paulina Poterała, Katarzyna Ossowska, Michał Sadowski

Poddane oglądowi obiekty reprezentują zróżnicowane gatunki/formy wypowiedzi – od dramatów, poprzez inscenizacje, powieści, eseje, nowele, małe traktaty filozoficzne, pamiętniki, ankiety, wywiady i wiersze opisujące zjawiska oniryczne z perspektywy psychologii. Sen i zaświaty jawią się też jako przestrzeń chętnie zagospodarowywana z zachowaniem optyki religijnej, bez niej albo wręcz wbrew niej. Wszystkie te wizje podporządkowane są przekonaniu o istnieniu sił dobra i zła, które toczą z sobą nieustanny bój. W jego centrum sytuuje się człowiek. To zmagania ducha i materii, próby uchwycenia za pomocą doświadczenia mistycznego, lub bez niego, momentu przejścia od życia do śmierci i ze śmierci do życia. Umysł ludzki, postrzegany w zgromadzonych w tomie tekstach jako posiadający – zdawać by się mogło – nieograniczone możliwości, gdy w grę wchodzi doświadczanie mistycznych doznań Absolutu oraz kreowanie równoległych światów za sprawą wyobraźni, tworzywa artystycznego czy filozofii, zarazem odsłania ograniczenia, jakie niesie choroba (afazja) i starość (bliskość nieuchronnej śmierci). Psychologia, obok filozofii, jawi się jako królowa nauk, która potrafi dość głęboko wniknąć i zadowalająco wyjaśnić sens sennego marzenia, poznać oniryczną wizję i towarzyszyć podczas odwiedzin zaświatów. Zawartość niniejszego tomu może być pomocna w ustaleniu, czego człowiek poszukuje we śnie. Ukazuje również wyjątkową siłę snu jako środka pozwalającego ludzkiej jaźni wydostać się ze świata jawy, by penetrować obszary niedostępne. Z kolei za sprawą instrumentarium dramatu przybliża odbiorcy wizję wytworzoną przez dramaturgów i reżyserów. Sen stanowi przepustkę w zaświaty dla takich wizjonerów, jak Pilch, Sapkowski, Hofmannsthal oraz służy mówieniu o kondycji człowieka i jego skrytych problemach.

Społeczno-kulturowy wymiar przestrzeni wiejskiej. Studia z geografii człowieka

Marcin Wójcik

Idea tej pracy zrodziła się m.in. w wyniku zainteresowania dyskusją o specyfice badawczej geografii człowieka, zwłaszcza we współczesnych uwarunkowaniach instytucjonalnych, oraz jako potrzeba poszukiwania alternatywy dla panujących powszechnie tendencji dezintegracyjnych w naukach społecznych. W związku z tym, podjęto próbę określenia pola przedmiotowego geografii człowieka, wskazując - jako kluczowe - koncepcje i modele przestrzeni, na które można spojrzeć w kontekście różnych form zamieszkiwania ludzi, ich zmiany w czasie oraz w odniesieniu do przemian cywilizacyjnych. W tym przypadku są to nawarstwiające się w czasie ujęcia teoretyczno-metodologiczne, które można odnieść do trzech zasadniczych typów analizy zjawisk w przestrzeni wyróżnionych przez M. Foucaulta, tj. umiejscowienia, rozciągłości i usytuowania. Poszczególne rozdziały, które odpowiadają trzem przypadkom badan nad osadnictwem wiejskim, prezentują kwestie odnoszące się do wyjaśnienia relacji człowieka z przestrzenią rozumianą jako podłoże jego egzystencji (ziemia). We wszystkich badaniach przeplatają się trzy kluczowe dla geografii człowieka kwestie, tj. problemy określenia stanu i przekształceń krajobrazu kulturowego, tożsamości terytorialnej oraz miejsca człowieka i społeczności lokalnych w przestrzeni. W pracy oceniono możliwości poznawcze przedstawionej problematyki badawczej oraz ich rolę w kształtowaniu podstaw odrębności teoretyczno-metodologicznej geografii człowieka. Wskazano również podstawowe kwestie dotyczące przemian społeczno-kulturowych przestrzeni wiejskiej. Jest to o tyle istotne, że wieś podlega bardzo istotnym przekształceniom, co w tym zakresie wpływa na jej inne cechy osadnicze, zwłaszcza fizjonomiczne i funkcjonalne.