Zaufanie do systemów sztucznej inteligencji

Marek Jakubiak, Paweł Stacewicz

W prezentowanym wyborze tekstów zagadnienie zaufania podjęto w sposób możliwie aktualny i wszechstronny. Odnosi się to zarówno do kwestii ogólnych, wręcz filozoficznych, związanych z narzuceniem na sposób działania maszyn pewnych norm, które od wieków postulują etycy (np. Arystoteles); jak również do kwestii bardzo szczegółowych, osadzonych w kontekście bieżących zastosowań. W obszarze zastosowań uwypuklono kwestie tak różnorodne, jak zaufanie do systemów SI wspomagających edukację, projektowanie bezpiecznych miast przyszłości (tzw. smart cities) czy zaufanie do programów i systemów usprawniających funkcjonowanie różnego rodzaju organizacji. Spośród wielu czynników wzmacniających zaufanie do sztucznej inteligencji szczególny nacisk położono na dwa - skuteczność systemu połączoną z bezpieczeństwem użytkowników oraz jego poznawczą przejrzystość połączoną z umiejętnością zrozumiałego dla człowieka wyjaśniania podejmowanych przez system decyzji. Konkluzje autorów nie są jednolite. Niektórzy są optymistami, przekonując, że nawet najbardziej rozwinięta sztuczna inteligencja pozostanie czymś na kształt kontrolowanej przez człowieka "mechanicznej lalki". Inni są bardziej sceptyczni, licząc się z możliwością zaistnienia systemów sztucznych, które przypominają bardziej "mroczne widmo" - czyli skrajnie niebezpieczny dla człowieka artefakt, zdolny do przejęcia nad nim fizycznej i psychicznej kontroli.

Zadania egzaminacyjne z mechaniki teoretycznej

Wacław Szcześniak, Magdalena Ataman

Prezentowany zbiór zadań z dynamiki teoretycznej został napisany jako siódmy, komplementarny do wydanych poprzednio w trzech tomach: tom pierwszy – Zbiór zadań z mechaniki teoretycznej – kinematyka, tom drugi – Zbiór zadań z mechaniki teoretycznej – statyka i tom trzeci – Zbiór zadań z mechaniki teoretycznej – dynamika oraz do trzech obszernych pozycji: Dynamika analityczna i „MATHEMATICA” w zadaniach i przykładach obliczeniowych, Dynamika teoretyczna dla zaawansowanych, Dynamika teoretyczna w zadaniach dla dociekliwych. Prezentowany zbiór jest również pomyślany jako praktyczne wdrożenie obszernego materiału przedmiotu mechaniki teoretycznej wyłożonego w wydanym w 1993 roku przez Romana Nagórskiego i Wacława Szcześniaka w Oficynie Wydawniczej Politechniki Warszawskiej dwutomowym podręczniku Mechanika teoretyczna. Aczkolwiek w tym podręczniku znajdują się zadania rozwiązane i do rozwiązania, tym niemniej było konieczne oddanie do rąk studentów oddzielnego skryptu, zawierającego przede wszystkim rozwiązane zadania egzaminacyjne.

Pandemia Covid-19 a zmiany na rynku pracy. Polska na tle innych krajów Grupy Wyszehradzkiej

Eugeniusz kwiatkowski

Przedmiotem monografii są zmiany na rynku pracy występujące w okresie pandemii COVID-19. Szczególna uwaga poświęcona jest zmianom trzech podstawowych wielkości ekonomicznych dotyczących tego rynku, a mianowicie zatrudnienia, bezrobocia i płac. Bazę empiryczną stanowią rynki pracy w 4 krajach Europy Środkowo-Wschodniej, należących do tzw. Grupy Wyszehradzkiej, czyli Czechach, Polsce, Słowacji i na Węgrzech. Horyzont czasowy skutków pandemii został ograniczony do czterech kwartałów 2020 roku i dwóch pierwszych kwartałów 2021 roku, ale dla celów porównawczych uwzględniono również w analizach lata wcześniejsze.   Podstawowym celem monografii jest określenie kierunków i skali zmian zatrudnienia, bezrobocia i płac w krajach Grupy Wyszehradzkiej w okresie pandemii COVID-19 w porównaniu z okresem przedpandemicznym.   Analizy empiryczne podjęte w monografii oparte są na danych statystycznych i informacjach o zatrudnieniu, bezrobociu, płacach, instytucjach rynku pracy i polityce ekonomicznej państwa, pochodzących przede wszystkim z baz statystycznych Eurostatu, ale także z OECD, MFW i źródeł poszczególnych badanych krajów. Dane statystyczne są analizowane z wykorzystaniem różnorodnych metod badawczych, zarówno prostych metod analiz opisowych, jak i bardziej zaawansowanych metod statystyczno-ekonometrycznych, w tym metod regresji dla szeregów przekrojowo-czasowych oraz oszacowań w modelach logitowych.

Cybersecurity Research, Education and Management: University Perspective

Andrzej Kraśniewski

In this paper, we focus on those aspects of cybersecurity that are most relevant to universities, intending to provide academic communities with some knowledge that might be useful in their research, education and administration activities related to cybersecurity.   The remaining part of the paper is organised as follows. In Section 2, we present basic characteristics of cybersecurity research, its scope and organisation, focusing on initiatives and activities relevant to universities. In Section 3, we show the landscape of cybersecurity education at universities, focusing on competencies acquired by beneficiaries of the educational provision. In Section 4, we discuss challenges faced by universities seen as institutions that have to assure a sufficient level of cybersecurity for their operation. Section 5 presents – as a case study – the developments in cybersecurity research, education and organization taking place at the Warsaw University of Technology. We conclude the paper with a few observations regarding the future developments in cybersecurity, relevant to universities.

Cyberbezpieczeństwo. Podejście systemowe

Jerzy Krawiec

Głównym celem publikacji jest przedstawienie problematyki dotyczącej cyberbezpieczeństwa z uwzględnieniem systemowego podejścia do tej problematyki, bazującego na normach międzynarodowych z zakresu bezpieczeństwa informacji. Celem dydaktycznym jest także przygotowanie absolwentów studiów do pełnienia menedżerskich funkcji w zakresie zarządzania cyberbezpieczeństwem oraz audytowania Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji z uwzględnieniem technik audytu bezpieczeństwa informacji. W podręczniku przedstawiono ogólny model bezpieczeństwa informacji, klasyfikowanie informacji, zarządzanie ryzykiem w bezpieczeństwie informacji, zagrożenia internetowe, bezpieczeństwo systemów operacyjnych i bezpieczeństwo sieci. Zaprezentowano także typowe ataki na systemy informatyczne oraz sposoby ochrony tych systemów. Szczegółowo opisano problematykę systemowego podejścia do cyberbezpieczeństwa (bazując na Systemie Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji wg normy IS O/IEC 27001) i przedstawiono kryteria wyboru zabezpieczeń takiego systemu. W podręczniku zawarto także metody pomiaru cyberbezpieczeństwa, podano metodologię prowadzenia testów penetracyjnych, wykaz metod testowania systemu informatycznego odpowiadający punktom kontrolnym normy IS O/IEC 27001 i przedstawiono przykładowy raport z przeprowadzonego testu penetracyjnego badanego systemu.

Ocena ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego z punktu widzenia operatora przewozów pasażerskich

Piotr Gołębiewski

Przedmiotem badań omówionych w prezentowanej monografii jest proces oceniania ryzyka w odniesieniu do wybranych etapów procesu planowania ruchu kolejowego. Rozważania zostały zrealizowane na podstawie metodyki M_o_R i dotyczyły identyfikacji i analizy ryzyka (szacowanie wpływu ryzyka). Ocenę przeprowadzono z wykorzystaniem metody symulacyjnej Monte Carlo, która jest zalecana do wykorzystania przez dokument UTK. Pierwszy rozdział zawiera podstawowe pojęcia związane z problematyką ryzyka. Omówiono dokumenty prawne, które odnoszą się do kwestii ryzyka w transporcie kolejowym. W szczegółowy sposób omówiono kwestię wyceny ryzyka w transporcie kolejowym według rozporządzenia Komisji Europejskiej 402/2013. Dokonano także przeglądu metod oceny ryzyka, które były stosowane w odniesieniu do transportu kolejowego. Rozdział drugi poświęcono problematyce definicji planowania ruchu kolejowego. Rozdział trzeci dotyczy opracowania metody oceny ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego z punktu widzenia operatora przewozów pasażerskich wraz z opracowaniem modelu matematycznego. Rozdział podzielono na trzy podrozdziały. W pierwszym przedstawiona została charakterystyka metody Monte Carlo i możliwości jej zastosowania do oceny ryzyka w transporcie kolejowym. Podrozdział drugi dotyczy opracowania modelu matematycznego oceny ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego. W sposób ogólny zaprezentowano metodę oceny ryzyka i następnie dla każdego kroku tej metody opracowano model matematyczny. W trzecim podrozdziale przedstawiono metodę oceny ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego z punktu widzenia operatora przewozów pasażerskich. W rozdziale czwartym zaprezentowano istotę ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego. Zaprezentowane zostały założenia do przeprowadzenia analizy dla trzech wybranych etapów planowania ruchu kolejowego - planowania linii komunikacyjnych, konstrukcji rozkładu jazdy pociągów oraz planowania ruchu przeprowadzono identyfikację ryzyk. Rozdział piąty poświęcono szacowaniu wpływu ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego z punktu widzenia operatora przewozów pasażerskich. Pierwszy podrozdział dotyczył określenia wartości zmiennych, które zostały wykorzystane do ustalenia zmiennych określających wpływ. Wskazane zostały dane statystyczne, które zostały wykorzystane do obliczeń. Omówiono także sposób obliczeń poszczególnych wartości zmiennych losowych. Następnie dla wybranych etapów dokonano oszacowania wpływu ryzyka na cele etapu. Dla każdego ryzyka wskazano zmienną opisująca wpływ, rozkład prawdopodobieństwa i wskazano wartości charakterystyczne dla rozkładu. Rozdział szósty zawiera ocenę ryzyka w planowaniu ruchu kolejowego z punktu widzenia operatora przewozów pasażerskich z wykorzystaniem metody Monte Carlo. Do eksperymentów zostały wykorzystane dodatki do Microsoft Excel - RiskAMP i RiskSimulator. Dla każdego etapu, dla unikalnych zmiennych opisujących wpływ w ramach oceny, uzyskano wartości parametrów statystycznych. Następnie przeprowadzono ocenę ryzyka - dla poszczególnych percentyli wskazana została wartość zmiennej i wartość oczekiwana. Zaprezentowano także rozkład percentylowy zmiennej oraz histogram występowania poszczególnych wartości zmiennej. Dla każdego etapu oceny symulacyjnej wyciągnięto wnioski. Rozdział siódmy zawiera wnioski płynące z przeprowadzonych analiz i rekomendacje dotyczące dalszych badań.

Spoiwa niskoemisyjne i o niskim cieple hydratacji z wybranych ubocznych produktów przemysłowych jako potencjalny składnik betonów masywnych i hydrotechnicznych

Agnieszka Machowska

III tom serii monografii naukowych Wydziału Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej – „CIRCULAR ECONOMY – TECHNOLOGIE” W monografii przedstawiono zagadnienie wykorzystania ubocznych produktów przemysłu hutniczego i energetyki – granulowanego żużla wielkopiecowego i popiołu lotnego z fluidalnego spalania węgla brunatnego – do wytworzenia betonu masywnego. Skomponowanie spoiwa bez udziału klinkieru portlandzkiego, którego właściwości będą zbliżone do prezentowanych przez cement portlandzki, jest obecnie dużym wyzwaniem. W opracowaniu zaprezentowano badania autorki dotyczące oceny możliwości kształtowania właściwości zaczynów i betonu masywnego wykonanych ze spoiwem powstałym ze zmieszania wymienionych ubocznych produktów przemysłowych. Szczególną uwagę zwrócono na ciepło twardnienia zaczynów i betonu, a także na przebieg procesu i produkty hydratacji spoiwa żużlowo-popiołowego. W monografii przedstawiono również możliwość wzbogacenia spoiw żużlowo-popiołowych dodatkiem pyłu z by-passu – odpadu z przemysłu cementowego.

Propedeutyka BIM - filozofia modelowania informacji o obiekcie budowlanym

Andrzej Szymon Borkowski

W monografii przedstawiono BIM (modelowanie informacji o obiekcie budowlanym) jako przedmiot twórczego myślenia i działania. BIM jest podstawą dochodzenia do idei cyfrowego bliźniaka, a jego stosowanie wymaga dogłębnego poznania i zrozumienia. W pracy przedstawiono autorską periodyzację historii rozwoju BIM wraz z epokowymi wydarzeniami. W toku studiów literaturowych zaprezentowano nową emfatyczną definicję BIM. Rozdziały teoretyczne prezentują unikalną wiedzę na temat błędów poznawczych, konstytutywnych cech BIM czy zjawisk emergentnych. W ramach prac eksperymentalnych i badań własnych opracowano niskobudżetowy zestaw IoT (internetu rzeczy) dla BIM oraz ramy koncepcyjne cyfrowego bliźniaka wspierającego fazę eksploatacji w cyklu życia obiektu budowlanego. Zbudowany model połączenia pomiędzy czujnikiem a modelem BIM może zostać wykorzystany w przemyśle budowlanym. Z kolei unikalne ramy koncepcyjne cyfrowego bliźniaka mogą zostać w praktyce zaimplementowane w procesach utrzymania i konserwacji obiektów budowlanych. Rozprawę wieńczą rozdziały związane z edukacją i przyszłością BIM. Monografia może być interesującą pozycją zarówno dla wyspecjalizowanych zawodów, uczestniczących w procesach inwestycyjno-budowlanych, jak i mniej zaangażowanych interesariuszy sektora budowlanego. Najważniejszymi elementami świadczącymi o wartości naukowej niniejszej monografii są: - Analiza stanu wiedzy i przegląd literatury krajowej i zagranicznej (aż 333 pozycje) w zakresie przedmiotu badań, w tym usystematyzowanie wiedzy i wskazanie fundamentów BIM. - Periodyzacja BIM ze względu na ideę, podejście oraz kulturę organizacyjną. - Analiza tzw. ekologii narzędzi na przykładzie możliwej interoperacyjności na linii BIM-GIS. - Autorski system wykorzystania IoT we współpracy z BIM i pokazanie możliwości jakie daje Digital Twin w skali mikro. - Opracowanie autorskich ram koncepcyjnych dla Digital Twin. Odrębnym elementem, choć o znaczeniu bardziej dydaktycznym, jest opracowanie grupy porad dotyczących nauczania BIM. dr hab. inż. Krzysztof Zima, prof. PK (fragment recenzji wydawniczej)

Podstawy techniki świetlnej

Wojciech Żagan

Tradycja nauczania techniki świetlnej na Politechnice Warszawskiej sięga lat dwudziestych XX wieku, a w sposób instytucjonalny funkcjonuje już blisko sto lat. W tym czasie wykształcono wielu absolwentów, którzy stworzyli własne środowisko zawodowe o wyrazistym charakterze. Mam nadzieję, że prezentowana książka umożliwi kontynuację kształcenia w zakresie techniki świetlnej, służąc wiedzą, pomagając w zrozumieniu fascynujących zagadnień związanych ze światłem, przygotowując do podjęcia pracy w zawodzie związanym z oświetlaniem. Przeznaczona jest wprawdzie dla studentów kierunku Elektrotechnika, jednak może być także wykorzystywana przez studentów innych wydziałów i kierunków kształcenia, które są związane z techniką świetlną.

Podstawy sterowania ruchem kolejowym. Funkcje, wymagania, zarys techniki

Mirosława Dąbrowa-Bajon

Skrypt przeznaczony jest dla studentów kierunku Transport zajmujących się sterowaniem transportu kolejowego. Zawiera uogólnione opisy filozofii, funkcji i wymagań stawianych urządzeniom i systemom srk oraz zarys techniki w obszarach urządzeń stacyjnych i liniowych dla linii znaczenia ogólnego i metra. Uwzględniono urządzenia stosowane współcześnie oraz kierunki ich rozwoju na tle nowoczesnych potrzeb funkcjonalnych (tworzenie zintegrowanego transportu ogólnoeuropejskiego) i możliwości technicznych ( teleinformatyka). W skrypcie wspomniano o urządzeniach starszych typów, ponieważ z uwagi na stan kolejnictwa polskiego są one stosowane na wielu obiektach stacyjnych i liniowych.

Sieci elektroenergetyczne w obiektach przemysłowych. Wybrane zagadnienia

Jerzy Marzecki

W pracy przedstawiono aktualne problemy projektowania sieci elektroenergetycznych w obiektach przemysłowych, omówiono problematykę wyznaczania obciążeń elektroenergetycznych odbiorców przemysłowych różnego typu i rodzaju, a także opisano analizę techniczną istniejących i przyszłościowych układów elektroenergetycznych sieci przemysłowych. Ponadto omówiono najczęściej stosowane metody obliczeń technicznych i oceny ekonomicznej układów elektroenergetycznych sieci rozdzielczych, a także przedstawiono współczesne metody analizy ekonomicznej i oceny rozwiązań sieci elektroenergetycznych w obiektach przemysłowych.   W opracowaniu omówiono bardzo istotny problem jakości energii elektrycznej i jej wpływu na pracę odbiorników zasilanych z sieci elektroenergetycznej obiektu przemysłowego. Dokonano analizy problematyki niezawodności zasilania elektroenergetycznych sieci przemysłowych, podano najczęściej stosowane metody obliczania wskaźników zawodności układów elektroenergetycznych. W końcowej części zamieszczono przykładowy fragment projektu sieci niskiego i średniego napięcia w zakładzie przemysłowym. W skrypcie przedstawiono także wiele przykładów obliczeniowych w celu łatwiejszego zrozumienia przez czytelników trudnej problematyki elektroenergetyki przemysłowej.

Zarządzanie innowacjami a cykle gospodarcze. Wyzwania, relacje, metody

Stanisław Marciniak, Wojciech Wiszniewski, Eryk Głodziński

W opracowaniu zaprezentowano wyniki badań na temat różnych aspektów innowacji oraz faz ich rozwoju, które są prowadzone w Zakładzie Badań i Rozwoju Produkcji Instytutu Organizacji Systemów Produkcyjnych Politechniki Warszawskiej. Problematyka ta analizowana jest interdyscyplinarnie, szczególnie z punktów widzenia: inżynierskiego, ekonomicznego i społecznego. Zamierzeniem Autorów jest zaprezentowanie rozszerzonego spojrzenia na innowacje w kontekście zmieniającego się otoczenia makroekonomicznego. Przyjęto tezę, że nowoczesne podejście do tworzenia i komercjalizacji innowacji musi uwzględniać zmiany wynikające z uwarunkowań faz cyklu koniunkturalnego. Narzędzia wspierające rozwój innowacji powinny wspomagać przezwyciężenie kryzysu, w którym organizacja znalazła się w wyniku oddziaływania otoczenia zewnętrznego i stymulować jej rozwój w warunkach koniunktury gospodarczej.

Badania eksperymentalne pojazdów samochodowych

Dariusz Więckowski

W pracy omówiono główne, ważniejsze metody badań pojazdów samochodowych i ich zespołów oraz części. Skrypt jest przeznaczony nie tylko dla studentów wydziałów mechanicznych, mechatronicznych, transportu o kierunku pojazdy samochodowe. Również dla osób, które nie są bezpośrednio związane z badaniami, ale chcą współpracować ze specjalistami z dziedziny badań, np. diagnostami, pracownikami serwisów. Zakres merytoryczny publikacji obejmuje wiedzę z dziedziny badań pojazdów drogowych i stanowiskowych, przetwarzania sygnałów pomiarowych, przygotowywania i budowy stanowisk badawczych. Skrypt napisany jest na dobrym poziomie merytorycznym. Wybór zakresu tematycznego oceniam jako trafny, a proporcje pomiędzy poszczególnymi tematami nie budzą zastrzeżeń. Autor prowadzi klarowny wywód rozpoczynający się od przedstawienia pojęć podstawowych, analizy sygnałów. Po tej części następuje opis i analiza metodyki badań trakcyjnych i stanowiskowych kompletnych pojazdów, ich zespołów i komponentów. Końcowa część pracy to przykłady eksperymentalnych badań stanowiskowych i symulacji obciążeń na stanowisku. dr hab. inż. Marek Jaśkiewicz, prof. uczelni - Politechnika Świętokrzyska (fragment recenzji wydawniczej)

Geoinżynieria. Metody modyfikacji podłoża gruntowego

Stanisław Pisarczyk

W skrypcie omówiono główne metody ulepszania podłoża gruntowego, tj. zagęszczanie, wymianę, prekonsolidację, cementację i stabilizację oraz zbrojenie i umocnienia biotechniczne zboczy i skarp. Skrypt stanowi znaczące uzupełnienie literatury dotyczącej problemów fundamentowania, geotechniki i budownictwa ziemnego. Mogą z niego korzystać studenci Wydziału Inżynierii Środowiska i Wydziału Inżynierii Lądowej oraz studenci innych politechnik i akademii rolniczych. Zawarte w skrypcie wiadomości mogą być wykorzystywane również przez inżynierów-projektantów i wykonawców oraz pełniących nadzory budowlane.

Teoria budowy modeli biznesowych

Tadeusz Waściński

Książka ta jest podsumowaniem dwudziestopięcioletniego doświadczenia autora z pracy w ośrodkach akademickich, które poprzedzone było kilkuletnią praktyką na stanowiskach menedżerskich w przedsiębiorstwach produkcyjnych i usługowych. Przedstawiony materiał obejmuje zasadniczą część dotychczasowego dorobku naukowego autora, który koncentruje się na metodach wielopłaszczyznowej oceny działalności przedsiębiorstwa w ujęciu biznesowym. Celem książki jest analityczne potraktowanie modeli biznesowych i zachodzących w nich procesów, które powinno uwzględniać takie obszary działalności, jak: przedsiębiorczość, innowacyjność, restrukturyzacja, społeczna odpowiedzialność biznesu, postęp naukowo-techniczny, a także dynamiczna analiza dostarczanych informacji ekonomicznych, finansowych, organizacyjnych i innych. Publikacja składa się z sześciu rozdziałów, dotyczących: modeli biznesowych w ujęciu teoretycznym i praktycznym; ekonomicznych podstaw modeli biznesowych (podejście autorskie); przedsiębiorczości w procesach biznesowych; innowacji w procesach biznesowych; restrukturyzacji w modelach biznesowych; społecznej odpowiedzialności biznesu jako podstawie budowy modeli biznesowych. Książka jest adresowana przede wszystkim do ludzi nauki, którzy zajmują się procesami biznesowymi, ale również do tych, którzy chcą łączyć praktykę prowadzenia działalności biznesowej z teorią naukową.

Podstawy zapisu konstrukcji

Jerzy Bajkowski

Prezentowany podręcznik, w klasyczny sposób przedstawia całościowy materiał dotyczący podstaw zapisu konstrukcji. Materiał został podzielony na kilka części, które dotyczą: ogólnych zasad normalizacji w dokumentacji technicznej wyrobów, zasad odwzorowań i wymiarowania obiektów, zagadnień związanych z odwzorowaniem połączeń rozłącznych i nierozłącznych napędów itd. Każda z części została szczegółowo omówiona i zilustrowana rysunkami (około 500 rysunków).