"Nowa Biblioteka. New Library. Usługi, technologie informacyjne i media" 2016, nr 3 (22): Ochrona dziedzictwa kulturowego

red. Karol Makles

Praca stanowi dwudziesty drugi numer – ukazującego się od 1998 roku – czasopisma „Nowa Biblioteka. Zeszyty Monograficzne Koła Naukowego Bibliotekoznawców Uniwersytetu Śląskiego”. Periodyk to recenzowany kwartalnik naukowy, o którego wysokim poziomie i znaczeniu dla środowiska bibliologów i informatologów świadczy jego pozycja w wykazie czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – Część B. Publikowany numer czasopisma „Nowa Biblioteka” poświęcony jest problematyce ochrony dziedzictwa kulturowego. Z dziedzictwem kulturowym stykamy się w każdym prawie elemencie życia, gdyż stanowi ono spuściznę materialną i duchową poprzednich pokoleń, jak również dorobek naszych czasów, oznaczając wartości określające kulturę i tożsamość Polaków w kraju i za granicą. Problematyka dziedzictwa, mając wyjątkowo szeroki zakres znaczeniowy, staje się powszechnie obiektem badań humanistycznych. Przygotowany numer periodyku naukowego poświęcony został wybranym aspektom związanym z dziedzictwem materialnym (zabytkami, muzeami czy bibliotekami) oraz niematerialnym (tradycjami czy przekazami ustnymi).  Autorzy zamieszczonych artykułów podjęli próbę wskazania ram współczesnych badań nad dziedzictwem kulturowym i jego ochroną. Bardzo ważny, współczesny aspekt opisanych działań obejmujących zachowanie dorobku kulturalnego stanowią prace związane z narzędziami i mediami cyfrowymi. Refleksję nad szansami, jakie niesie z sobą wykorzystanie nowoczesnych technologii do ochrony dziedzictwa narodowego, podjęli Sylwia Żłobińska i Marcin Kozak. Problemom cyfryzacji poświęcony jest między innymi tekst Justyny Buczyńskiej-Łaby i Barbary Krasińskiej. Dotyczy on funkcjonowania biblioteki jako instytucji ochrony dziedzictwa kulturowego, co zostało opisane na przykładzie aktywności Pedagogicznej Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Inne aspekty łączące się z nowymi mediami omówione zostały w studium Pauliny Motylińskiej, zatytułowanym Polska literatura dla dzieci w bibliotekach cyfrowych. Autorka zbadała obecność i dostępność literatury dla młodego odbiorcy za pośrednictwem kolekcji wirtualnych, które mogą stać się podstawą pogłębionych badań księgoznawczych. Takie właśnie w swym artykule podjęła Dominika Fesser, badając zbiory Lwowskiej Narodowej Biblioteki Naukowej. Autorka odkryła nieznany dotychczas rękopis biblioteki Fundacji hrabiego Wiktora Baworowskiego. Cennym wojskowym zbiorom poświęcił swe rozważania Sergiusz Czarzasty, który opisał najcenniejsze zasoby wojskowych bibliotek w Polsce i za jej granicami. Obok tych prac w numerze nie zabrakło też studiów opisujących różnorodne formy wydawnicze, na przykład wydawnictwa periodyczne stanowiące zabytki materialnego dziedzictwa. Mowa tu choćby o artykule Zbigniewa Gruszki, zatytułowanym Prasa jako wyraz tęsknoty za utraconą Ojczyzną. Rozważania wokół czasopisma „Waldenburger Heimatbote”, w którym autor porusza istotny dla każdego narodu temat kultywowania wielonarodowości. Wyjątkowy tematycznie jest artykuł Arkadiusza Ochmańskiego, zatytułowany Model wykorzystania dziedzictwa kulinarnego w turystyce. Przykład Górnego Śląska. Podejmując analizę niematerialnej spuścizny Górnego Śląska, autor zwrócił uwagę na często pomijany aspekt, stanowiący jeden z konstytutywnych elementów unikatowej kultury regionów, która szczególnie w ostatnich latach stała się obiektem zainteresowania badaczy. W numerze opublikowano także pierwszą część obszernego materiału, opracowanego przez Katarzynę Janczulewicz, pod tytułem Polska bibliologia i informatologia w polonikach zagranicznych wydanych w krajach sąsiadujących z Polską w latach 2001-2014. Materiały do bibliografii.  Każde z wydań „Nowej Biblioteki” zamyka przegląd recenzyjny i sprawozdania. W numerze 3/2016 opublikowano siedem sprawozdań (w tym jedno anglojęzyczne) oraz dwie recenzje.

Wędrówka ludów. Powojenny transfer ludności w Polsce Ludowej

red. Maciej Fic

Książka stanowi z jednej strony próbę podsumowania i syntetycznego przedstawienia, na podstawie najnowszych badań, pewnych nieco ogólniejszych bądź problemowych (dotyczących jednego zjawiska, względnie regionu) zagadnień migracji podczas pierwszej powojennej dekady, z drugiej – wybranych kwestii szczegółowych tego okresu. W swoich tekstach Autorzy skoncentrowali się na ogół na pierwszym powojennym dziesięcioleciu. Choć zawartość tomu nie porusza wszystkich problemów powojennych migracji, pozwala jednak dostrzec ich wielowymiarowość, złożoność i znaczenie dla wszystkich mieszkańców powojennej Polski. Publikacja przynosi – w niektórych obszarach – bilans dotychczasowych badań, wyznaczając również kierunki kolejnych poszukiwań, oznaczając pola słabiej zanalizowane i poznane. Niektóre z tekstów ukazują także dowodnie, jakie możliwości kryją w sobie nie dość jeszcze intensywnie wykorzystywane źródła np. proweniencji partyjnej, dowodząc zarazem, ile niezbadanych nadal pozostaje problemów dotyczących różnorakich kontekstów, okoliczności i konsekwencji ruchów migracyjnych. Przygotowany tom wnosi swój wkład w stworzenie i wypełnienie treścią wielkiej panoramy ruchów migracyjnych w Europie Środkowo-Wschodniej w XX wieku i losów ich uczestników, będących jakże często ofiarami odgórnie narzucanych, podjętych w gabinetach polityków, decyzji.

"Forum Lingwistyczne" 2015, nr 2

Mirosława Siuciak, red. Magdalena Pastuchowa

Drugi numer czasopisma językoznawczego, podzielonego na cztery działy: studia, archiwalia, polemiki oraz varia. W dziale „Studia” znalazło się sześć artykułów odwołujących się do różnej metodologii i sposobów interpretacji, a związanych z szeroko pojętą problematyką historycznojęzykową i kulturową. W podobny krąg zagadnień wpisuje się umieszczony w dziale „Archiwalia” tłumaczony na angielski artykuł Bogdana Walczaka, natomiast inną, współczesną perspektywę wprowadza także prezentowany w wersji angielskiej artykuł Jacka Warchali. Dział „Polemiki” prezentuje dwa zupełnie różne teksty będące odniesieniami do współczesnych klasyfikacji semantycznych oraz do nowej dziedziny nauki, a zarazem działania praktycznego, jakim jest public relations. W dziale „Varia” znalazły się sprawozdania z konferencji zorganizowanych w Instytucie Języka Polskiego Uniwersytetu Śląskiego.

Polytropos. Na drogach Tadeusza Sławka. Tracing Tadeusz Sławek's Routes

red. Piotr Bogalecki, Zbigniew Kadłubek, Alina Mitek-Dziemba, Karolina Pospiszil

Dwujęzyczny tom Polytropos. Na drogach Tadeusza Sławka / Tracing Tadeusz Sławek’s Routes to zbiór artykułów, esejów, wspomnień i wierszy dedykowanych Tadeuszowi Sławkowi przez współpracowników, uczniów i przyjaciół w siedemdziesięciolecie Jego urodzin. Książka ta stanowi rozpisany na wiele głosów dialog toczący się wokół bogatej spuścizny literackiej, akademickiej i filozoficznej Profesora, mający ambicję prześledzenia Jego idiosynkratycznych ścieżek, jak też wytyczenia dróg własnych, kluczących niejasno wokół lub przecinających się z wielotorową myślą Jubilata. Publikacji patronuje homerycka metafora polytropos, czyli idea Odyseuszowej wielodrożności, polimorficzności, sprytu i inwencji, która ma jednocześnie znaczenie językowe: politropia to sztuka stosowania wielości figur i tropów, retoryczna zmyślność, mistrzostwo w posługiwaniu się słowem, a zarazem zwielokrotniona odpowiedź na różnorodność doświadczenia. Mnogie drogi języka krzyżują się zatem ze splątanymi drogami świata, dając początek wielowątkowej opowieści. Głęboko relacyjna, dialogiczna perspektywa podkreślona jest również specyficznym układem słowno-przestrzennym książki, która za Tadeuszem Sławkiem skupia się na kreśleniu związków za pomocą drobiazgów językowych: przyimków i spójników, artykułując w ten sposób zredukowaną do minimum, a zarazem zdynamizowaną filozofię słowa i bycia.

Etykieta zawodowa i protokół dyplomatyczny. Wyd. 1. popr

Andrzej Szteliga

Książka posiada niezwykły walor poznawczy i edukacyjny. W sposób przystępny prezentuje i omawia klasyczne zasady savoir-vivre, etykiety zawodowej i towarzyskiej oraz podstawowe zagadnienia protokołu dyplomatycznego i służby zagranicznej. Są to więc kwestie powitań i pożegnań, poznawania się i nawiązywania kontaktów, prowadzenia rozmów oraz kunsztu korespondencji, precedencji zawodowej i towarzyskiej oraz stosowanej tytulatury, zasad obowiązujących w kontaktach zagranicznych, organizacji wizyt i spotkań, udziału w programach oficjalnych i towarzyszących, podstawowe elementy prawa dyplomatycznego i konsularnego oraz  organizacja i działania służby zagranicznej, problematyka organizacji różnego rodzaju przyjęć, zasad rozsadzania gości przy stole, stosowania określonych ubiorów i strojów na zróżnicowane okazje oraz wykorzystania samochodu do celów służbowych i prywatnych. Tekst publikacji  wzbogacają rysunki sytuacyjne i fotografie. Mając charakter podręcznika akademickiego - w sposób naturalny adresowana jest do studentów i absolwentów różnych kierunków, a w szczególności stosunków międzynarodowych, nauk społecznych, nauk ekonomicznych itp. Ponadto do kręgu interesantów powinni należeć politycy, urzędnicy, samorządowcy, menedżerowie reprezentujący firmy, instytucje i różne organizacje.

Kurs matematyki dla chemików. Wydanie szóste poprawione

Joanna Ger

Skrypt jest przeznaczony dla słuchaczy studiów uniwersyteckich kierunku chemia. Mogą z niego również korzystać wszyscy zainteresowani wykładem matematyki jako przedmiotu pomocniczego. Autorka zamieściła w podręczniku treści niezbędne do właściwego rozumienia i stosowania metod matematycznych w czasie studiów chemicznych. Oprócz treści wykładanych w skrypcie znajdują się też dowody twierdzeń oraz zestawy zadań. Każdy rozdział zawiera liczne przykłady (rozwiązane) ilustrujące teorię. W podręczniku przedstawiono następujące zagadnienia: elementy logiki matematycznej i teorii mnogości; liczby rzeczywiste i zespolone; funkcje elementarne; elementy algebry liniowej; ciągi i szeregi; granicę i ciągłość odwzorowań; rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej; całka oznaczona na prostej; rachunek różniczkowy funkcji wielu zmiennych; wielowymiarowa całka oznaczona Riemanna; całka krzywoliniowa; całka powierzchniowa; elementy teorii równań różniczkowych zwyczajnych. Jest to wydanie szóste poprawione.  

Prawo Rzymskie w pracach Marcelego Chlamtacza

Grzegorz Nancka

Niniejsza praca ma na celu udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy Marcelego Chlamtacza można uznać za uczonego, którego wkład w rozwój romanistyki prawniczej był znaczący, a jeśli tak, to dlaczego jest on mniej pamiętany, niż inni współcześni mu polscy romaniści. W pracy została zaprezentowana nie tylko sylwetka Marcelego Chlamtacza, ale przede wszystkim jego naukowe osiągnięcia. Ponadto, w dysertacji została podjęta próba ustalenia, czy Marceli Chlamtacz traktował badania nad prawem rzymskim jako oderwaną od czasów mu współczesnych dogmatyczną analizę określonych instytucji prawnych, czy też rozumiał je jako pewnego rodzaju środek do zrozumienia i kształtowania prawa mu współczesnego. Przeanalizowane zostały również jego naukowe relacje ze światem prawniczej romanistyki. Rozprawa składa się z wprowadzenia, czterech rozdziałów oraz zakończenia.

Szkice o antyku. T. 3: Hermeneutyka wina

Red. Anna Kucz, Patrycja Matusiak

W trzecim tomie Szkiców o antyku, zatytułowanym Hermeneutyka wina, kierujemy uwagę na nieustanną obecność wina w kulturze sródziemnomorskiej. W poszczególnych artykułach publikacji pragniemy przybliżyć rozmaite aspekty wina oraz ich związek z konkretnym miejscem i czasem. Zamieszczone artykuły mają charakter interdyscyplinarny i przyczynią się do refleksji nad fenomenem wina jako zjawiska bardziej złożonego od literatury. Hermeneutyka wina jest również wyrazem szacunku oraz sympatii dla Profesora Mariana Szarmacha i wyraża wdzięczność za Jego wielkoduszność, której doświadczamy w Katedrze Filologii Klasycznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i nie tylko.

Potocki (Jan) - w duetach. (Ze światowcami w aneksie)

Janusz Ryba

Książka jest zbiorem szkiców, koncentrujących się wokół Jana Potockiego (zasadnicza część) i życia światowców oświeceniowych (aneks). Niewątpliwie za oryginalną można uznać kompozycję. Chodzi przede wszystkim o to, że (w zasadniczym fragmencie publikacji) w charakteryzowaniu Potockiego duży udział ma realna postać, z którą występuje  w „duecie” (np. Poszukiwacze prawdy: Blaise Pascal i Jan Potocki czy Julius Heinrich Klaproth: uczeń Jana Potockiego). W ten sposób (za pośrednictwem owych duetów) skonstruowany został portret bohatera książki. W drugiej części nakreślono obraz „wielkiego świata”, środowiska, w którym Potocki żył i uprawiał rozmaite formy aktywności.  Książka jest napisana lekko, stylem zwięzłym. Zawiera wiele ciekawych informacji.

"Chowanna" 2015. T. 2 (45): Kultura wizualna - konteksty edukacyjne

red. Ewa Syrek, Beata Mazepa-Domagała

Red. naczelna Ewa Syrek, redaktor części monograficznej Beata Mazepa-Domagała   Kierując się myślą, iż kultura wizualna nie opiera się na samych obrazach, lecz na nowoczesnej skłonności do obrazowania lub wizualizowania egzystencji, a poddanie naukowemu rozpoznaniu wszelkich obrazów znajdujących się w przestrzeni społecznej oraz wszelkich widzialnych przejawów życia społecznego, gdzie obrazy stanowią okno poprzez które odkrywamy różne społeczne konteksty, stanowi swoistą interpretację tego co wizualne, w kategoriach życia codziennego, oddajemy do rąk czytelnika publikację, w której zgromadzony w części monograficznej materiał, ukazuje wieloaspektowość relacji kultury wizualnej w światoobrazie współczesności, a zgromadzone studia teoretyczne opisujące zjawiska i procesy zachodzące w obszarze kultury wizualnej oraz badania empiryczne przedstawiają zagadnienia, które w odniesieniu do tytułowej problematyki wydają się interesujące, godne ukazania i mogą stanowić wkład do naukowego rozpoznania, analizy i interpretacji zarówno fundamentów jak i kontekstów kultury wizualnej oraz służyć pogłębianiu i rozwijaniu świadomości wizualnej. Prezentowana pozycja skierowana jest do szerokiego grona odbiorców: badaczy, teoretyków, pedagogów, studentów i wszystkich zainteresowanych zjawiskami-składnikami kultury wizualnej, w tym relacjami pomiędzy polem wizualnym a polem społecznym, odbiorem i interpretowaniem zjawisk kultury współczesnej oraz przemianami w ponowoczesnej filozofii podmiotu.

Systemy edukacji osób umiarkowanie i znacznie oraz głęboko niepełnosprawnych intelektualnie (na przykładzie rozwiązań w Anglii, Republice Czeskiej i Polsce)

Magdalena Bełza

Manuskrypt M. Bełzy posiada wiele zalet. Pierwszą jest wybór funkcji, jaką mają pełnić przeprowadzone przez nią badania. Spośród możliwych funkcji badań komparatystycznych Autorka wybrała funkcję deskryptywną i melioracyjną [...]. Druga silną stroną pracy jest dobór krajów do badań. Wbrew tradycji badań komparatystycznych, Autorka zdecydowała się porównać z oświatą w swoim kraju systemy stosowane zarówno w kraju ogólnie podobnym do własnego (Czechy), jak i dość różnym od własnego (Anglia). Takie zestawienie ma w przypadku prezentowanych badań głęboki sens. Pozwala bowiem poznać uniwersalne trudności w zapewnieniu wysokiej jakości edukacji dla badanej grupy, a jednocześnie rozwiązania stosowane w bogatszych krajach, o dłuższej tradycji w zakresie wdrażania nowoczesnej edukacji specjalnej z rozwiązaniami stosowanymi w krajach nieco wolniej rozwijających się. Warto zaznaczyć, że Autorka możliwość tę dobrze wykorzystała.   Z recenzji dr. hab. prof. APS Grzegorza Szumskiego

"Laboratorium Kultury" 2017, nr 6: Jan Czekanowski

red. Małgorzata Kołodziej, Marek Pacukiewicz

Kolejny, szósty już numer „Laboratorium Kultury” poświęcamy dorobkowi naukowemu Jana Czekanowskiego. Zakres i rozmach zainteresowań badawczych czynią z niego postać niezwykłą, a wręcz niespotykaną w obrębie humanistyki. Pokłosiem badań terenowych prowadzonych przez Czekanowskiego w Afryce jest nie tylko obfity materiał faktograficzny, ale też refleksja nad metodologią etnografii. Z kolei zastosowanie nowych metod taksonomicznych w antropologii fizycznej zaowocowało zmianą w ujęciu zagadnienia rasy. Wreszcie próba rekonstrukcji prehistorii Słowian potwierdziła konieczność prowadzenia badań całościowych, rzucając również światło na zagadnienia kultury współczesnej.

Leonarda Marcina Świeykowskiego (1721-1793) ostatniego wojewody podolskiego życie codzienne i publiczne oraz jego myśli o Rzeczypospolitej

Dariusz Rolnik

„Z pewnością Leonard Marcin Świeykowski nie należał do grona najwybitniejszych postaci – choć z pewnością był osobowością nieprzeciętną i nietuzinkową – czasów stanisławowskich, wszelako jako taki nie był postrzegany ani przez jemu współczesnych, ani później przez badaczy XVIII wieku. Ci pierwsi nie traktowali go jako wyroczni politycznej. Poza kręgiem swoich bliskich współpracowników i rodziny – chociaż wśród nich uchodził, przynajmniej w pewnych okresach, za osobę bardzo wpływową i opiniotwórczą – raczej wspominany szerzej nie był. Co najwyżej wymieniano go jako zwolennika bądź przeciwnika politycznego. Wydaje się też, że jego poglądy polityczne nie zaprzątały głów ówczesnych decydentów, co odnieść można do jego przyjaciela politycznego Stanisława Szczęsnego Potockiego, do którego kierował swe pomysły zmiany ustroju Rzeczypospolitej w 1792 roku, a wcześniej również do króla Stanisława Augusta, dla którego w drugiej połowie lat osiemdziesiątych stał się w województwie podolskim, a przede wszystkim w bracławskim jednym z najbliższych współpracowników. Niewątpliwie te dwie postacie, król Stanisław August i S. Sz. Potocki, odegrały w życiu publicznym L.M. Świeykowskiego rolę największą, natomiast już niekoniecznie funkcjonował on w ich działaniach jako figura pierwszorzędna.” (fragment Wstępu)

Ustrój konstytucyjny Republiki Kosowa

Robert Rajczyk

Publikacja prezentuje system konstytucyjny Republiki Kosowa. Stan prawny aktów normatywnych, które stanowią podstawę przedmiotowego opracowania, obejmuje grudzień 2015 roku. W publikacji wykorzystano przede wszystkim obowiązujące akty prawne uchwalone przez organy konstytucyjne Republiki Kosowa w albańskiej oraz angielskiej wersjach językowych, jak również akty normatywne Republiki Serbii w języku serbskim. Sięgnięto ponadto do wybranych opracowań naukowych prezentujących zagadnienia z zakresu geopolityki, historii oraz życia politycznego i społecznego Bałkanów. Jednym ze źródeł są także informacje pochodzącego z oficjalnych witryn internetowych instytucji Republiki Kosowa oraz Republiki Serbii, a także organizacji międzynarodowych i ich reprezentantów funkcjonujących na podstawie rezolucji Rady Bezpieczeństwa Organizacji Narodów Zjednoczonych nr 1244 z 1999 roku. Brak sformułowań „niepodległość” czy też „suwerenność” w dokumentach z zakresu prawa międzynarodowego czyni kwestię jednostronnego ogłoszenia niepodległości przez Republikę Kosowa, ogromnie interesującą z politologicznego punktu widzenia. Monografia przeznaczona jest dla studentów politologii, dziennikarzy i szerokiego grona odbiorców zainteresowanych  tematyką skomplikowanych relacji etnicznych i politycznych w regionie Bałkanów. W pracy czytelnik odnajdzie bowiem szczegółowe informacje dotyczące kompetencji organów władzy i funkcjonowania Republiki Kosowa.

Myśl Myśliwskiego (studia i eseje)

red. Józef Olejniczak, współudz. Marzena Boniecka, Piotr Zając

Monografia zbiorowa twórczości Wiesława Myśliwskiego zawiera osiemnaście szkiców interpretujących jego powieści i twórczość dramaturgiczną oraz teatralne i filmowe realizacje jego dramatów i powieści. Monografia uzupełniona jest o przedruk eseju Wiesława Myśliwskiego „Kres kultury chłopskiej” oraz rysunkiem – szkicem do portretu Wiesława Myśliwskiego sporządzonym przez Stanisława Baja, na okładce książki znajduje się reprodukcja olejnego portretu pisarza także Stanisława Baja. Niemal wszystkie studia i eseje zawarte w książce otwierają przed badaczami twórczości Wiesława Myśliwskiego nowe pespektywy interpretacyjne, stanowią też bardzo istotny głos na temat kształtu polskiej literatury i kultury nowoczesnej. Szczególny jest przypadek eseju otwierającego monografię, w podtytule jego autor pisze: „w oczekiwaniu na siódmy rozdział”; rozumiejąc dotąd opublikowane powieści Myśliwskiego jako jednolitą księgę – weryfikacją hipotezy autora eseju będzie październikowa premiera siódmej powieści autora „Nagiego sadu”. Adresatem monografii – co oczywiste – jest środowisko literaturoznawców i badaczy polskiej kultury współczesnej, ale staranność autorów poszczególnych artykułów w niej umieszczonych w unikaniu nadto scjentycznego i przez to hermetycznego stylu powoduje, że grono potencjalnych czytelników można poszerzyć o wszystkich, którzy interesują się polską literaturą, kulturą i historią współczesną.

"Iudaica Russica" 2018, nr 1 (1)

red. Mirosława Michalska-Suchanek

W ciągu ostatnich dwóch wieków miało miejsce kilka fal masowych wyjazdów rosyjskich Żydów z Rosji. Ludność pochodzenia żydowskiego stanowiła osiemdziesiąt procent emigrantów, którzy w latach 1971–1986 opuścili Związek Sowiecki. Po roku 1990 (masowa alija 1990–1991) z Rosji wyjechało pokolenie „szestidiesiatników”, głównie intelektualistów i ludzi kultury. Obecnie w Izraelu niezwykle dynamicznie rozwija się rosyjskojęzyczna twórczość literacka pokolenia urodzonego w latach 70. Ważny wpływ na kształt „rosyjskiego Izraela” ma przywiązanie do tradycji, kultury i języka kraju pochodzenia (Rosji), a także charakter i ewolucja procesów aklimatyzacyjnych. Rosyjskojęzyczne życie literackie w Izraelu, biorąc pod uwagę zarówno liczebność jego przedstawicieli, jak i wartość interpretacyjną pisanych przez nich tekstów, stanowi istotną część kultury rosyjskiej. Tematyka ta niestety traktowana jest w polskiej rusycystyce marginalnie. Nie ma zwartych opracowań, opisujących rozmiary i złożoność zjawiska, a przede wszystkim brakuje forum, na którym owe zagadnienia byłyby podejmowane. Lukę tę wypełnia czasopismo „IUDAICA RUSSICA”. W czasopiśmie podejmowana jest tematyka najnowszej literatury rosyjsko-izraelskiej — jej ewolucji, obecnego miejsca, roli i statusu, jej odmian, charakteru oraz poetyki. Na łamach „IUDAICI RUSSICI” obecne są również badania dotyczące tematyki żydowskiej (motywów żydowskich) w twórczości rosyjskich klasyków, a zwłaszcza twórców późniejszej epoki, zwłaszcza tych o żydowskich korzeniach. Zamieszczane są również teksty poświęcone bardziej szeroko pojętej tematyce żydowskiej. W czasopiśmie „IUDAICA RUSSICA” obok artykułów naukowych publikowane są recenzje naukowe, omówienia, sprawozdania, ale także przekłady dzieł (lub ich fragmentów) rosyjskojęzycznych żydowskich twórców lub przekłady znaczących rosyjskojęzycznych tekstów (esejów, szkiców) poświęconych tematyce żydowskiej.

Itérativité dans la traduction automatique. Analyse orientée objets des verbes de mouvement français traduits en polonais par "jechać / jeździć" (sur la base des formes du présent)

Michał Hrabia

Przedmiotem rozprawy jest zorientowany obiektowo opis złożonego problemu iteratywności czasowników ruchu dla celów przekładu automatycznego z języka francuskiego na język polski. Opierając się na wnikliwej analizie konkretnych przykładów użyć zaczerpniętych z obszernego korpusu, autor konstruuje 38 schematów syntaktyczno-semantycznych warunkujących tłumaczenie badanych czasowników za pomocą formy semelfaktywnej (jechać) i 40 schematów dla wariantu iteratywnego (jeździć). Praca zawiera również listing przykładowych elementów wykorzystanych w dezambiguizacji klas obiektowych.

O języku i stylu "Ogniem i mieczem" Henryka Sienkiewicza. Studia nad tekstem

Aleksander Wilkoń

Praca Aleksandra Wilkonia należy do typu rozpraw stylistyczno-językowych. Nawiązuje do rozpraw monograficznych wywodzących się z europejskiego nurtu badań strukturalistów i wprowadza nowoczesne metody analiz i interpretacji tekstów artystycznych.

Obecność sztuki teatralnej w codzienności życia społecznego. Nowe obszary zainteresowań pedagogiki społecznej

Teresa Wilk

Książka prezentuje obecność i zaangażowanie sztuki teatralnej w codziennym życiu społecznym. W celu zobrazowania stałej obecności teatru/działań teatralnych w perspektywie codzienności zaprezentowano – w zarysie – konstytuowanie się sztuki teatralnej zarówno w przestrzeni międzynarodowej, jak i w Polsce. Orientacja na powszechną obecność/dostępność teatru w każdej epoce historycznej stała się asumptem do zaprezentowania jego roli w praktyce społecznej w kontekście pedagogiki społecznej. To próba ukazania możliwości włączenia sztuki w obszar pedagogicznych zadań. Zasadniczy cel opracowania to ukazanie, że teatr „wyrósł” z określonych potrzeb minionych pokoleń, będąc formą ekspresji, wyrażania uczuć, środkiem komunikacji oraz formą zaspokajania wielu potrzeb. Czerpiąc tematykę z codzienności ludzkiej egzystencji, z czasem teatr spełniał coraz więcej funkcji społecznych, edukacyjnych i emocjonalno-estetycznych. Pełniąc owe funkcje, stawał się w kolejnych epokach istotnym instrumentem w praktyce społecznej: w procesach edukacji i wychowania, doświadczania rzeczywistości, kształtowania postaw moralnych, systemu wartości zarówno w przeszłości, jak i obecnie.  Niezależnie od typu teatru (klasyczny, alternatywny czy amatorski) możliwe jest pełne zaangażowanie w życie społeczne, w konstruowanie pozytywnych obrazów oraz „korygowanie”/akcentowanie negatywnych zjawisk w codziennej przestrzeni społecznej. Tym samym sztuka teatralna, jak również działania okołoteatralne stają się formą profilaktyki i kompensacji przestrzeni społecznej.  Książka adresowana jest do studentów pedagogiki, socjologii, polityki społecznej, wiedzy o teatrze oraz organizacji i stowarzyszeń, instytucji społecznych i kulturalno–oświatowych, które działają w środowiskach lokalnych zaangażowanych w edukację i rewitalizację zorientowane na zintegrowane projektowanie i rozwiązywanie problemów społecznych.

Linguarum Silva. T. 2: Słowo - znaczenie - relacja w języku i w tekście

red. Barbara Mitrenga

Oddany do rąk Czytelnika drugi tom Linguarum Silva zatytułowany Słowo – znaczenie – relacja w języku i w tekście zawiera jedenaście artykułów zgrupowanych w dwóch częściach, całość dopełniają Varia. W części pierwszej (Słowo – znaczenie – relacja w języku) znalazły się artykuły poświęcone rozważaniom z zakresu semantyki i leksyki współczesnej oraz historycznej, natomiast w części drugiej (Słowo – znaczenie – relacja w tekście) – artykuły oparte na analizie tekstów i wypowiedzi charakteryzujących dyskurs prawicowy, prasowy i społeczny w Polsce oraz podejmujące szeroko rozumianą tematykę gatunków. Część Varia zawiera m.in. omówienia książek: A Study in the Linguistics-Philosophy Interface A. Bogusławskiego oraz Humanizm w języku polskim. Wartości humanistyczne w polskiej leksyce i refleksji o języku pod red. A. Janowskiej, M. Pastuchowej i R. Pawelca. Opublikowane w Linguarum Silva teksty są świadectwem wielorakich zainteresowań naukowych młodego pokolenia badaczy w zakresie języka i tekstu. Artykuły, mimo że opierają się na różnorodnym materiale badawczym, dotyczą synchronii i diachronii w języku, odwołują się do różnych metodologii, metod i teorii językoznawczych oraz genologicznych, w sposób jednoznaczny odwołują się do zaproponowanych w podtytule tomu pojęć. Mowa w nich m.in. o słowie dziś i w przeszłości; słowie i jego znaczeniu podstawowym i wtórnym (przenośnym, potocznym); o nacechowaniu aksjologicznym słowa; słowie jako składniku konstrukcji, zdania, wypowiedzi, dyskursu; znaczeniu wybranych gatunków w przestrzeni komunikacyjnej, relacjach międzygatunkowych, relacjach między kanonicznymi i niekanonicznymi aktualizacjami gatunków, relacjach między terminami temat, motyw, topos. Linguarum Silva adresowane jest do Czytelników z kręgu szeroko rozumianej humanistyki oraz wszystkich osób zainteresowanych zaproponowaną tematyką tomu i poszczególnych artykułów.

Legendy Ajnów z czwartej ręki

oprac. Aleksandra Dębińska, Sviatlana Rohach, red. Agnieszka Tambor, Jolanta Tambor

Seria: Świat po polsku (1), ISSN 2956-4468   Głównym celem publikacji jest przedstawienie legend Ajnów, grupy etnicznej zamieszkującej obecnie japońską wyspę Hokkaido. Legendy zostały przetłumaczone z języka rosyjskiego na język polski przez Sviatłanę Rohach. Aby odpowiednio przekazać ich sens, niezwykle istotnym elementem publikacji stał się kontekst etniczny oraz społeczny Ajnów. Zbiór stanowi kolejną próbę przybliżenia czytelnikowi nadzwyczaj atrakcyjnej, egzotycznej kultury dalekowschodniej, a zarazem postaci wybitnego polskiego badacza i odkrywcy – Bronisława Piłsudskiego, zasłużonego dla światowych badań etnicznych i etnograficznych.

W poszukiwaniu "dobrego życia". U filozoficznych podstaw głównych orientacji politycznego myślenia. Wyd. 2

Wojciech Kaute

Książka Wojciecha Kautego pod tytułem W poszukiwaniu „dobrego życia”. U filozoficznych podstaw głównych orientacji politycznego myślenia jest pracą z zakresu historii idei politycznych. Autor podejmuje w niej, wykorzystując termin wprowadzony przez Arystotelesa, fundamentalne dla humanistyki zagadnienie: czym jest „dobre życie” i jak rzutuje ono na kształt państwa. To kluczowe zagadnienie poddane jest analizom, prowadzonym od greckich narodzin namysłu nad człowiekiem i polityką aż po refleksję doby współczesnej. Analizy te, ugruntowane w ontyczno-epistemicznych podstawach zachodniego myślenia, ukazują czytelnikowi całą głębię ewolucji poglądów na temat człowieka i jego miejsca w strukturze świata, roli jednostki oraz koncepcji państwa i prawa. Ogromną zaletą książki Wojciecha Kautego jest oryginalne, autorskie, ujęcie całokształtu analiz. Autor prowadzi czytelnika tropem własnych interpretacji. Dzięki temu praca staje się niezwykle intrygującą i inspirującą próbą syntetycznego ujęcia europejskiej historii idei politycznych. Książka adresowana jest przede wszystkim do filozofów polityki oraz do historyków doktryn politycznych i myśli politycznej. Nie ulega jednak wątpliwości, że fundamentalność podjętego zagadnienia czyni ją niezwykle wartościową dla każdego humanisty.

Rozumienie systemu w filozofii pokantowskiej

Andrzej J. Noras

Książka stanowi przyczynek do dyskusji na temat rozumienia systemu w filozofii pokantowskiej. Cezura uzasadniona jest faktem, że właściwie dopiero w filozofii immanuela Kanta system stał się problemem. Widać to wyraźnie w doktrynach reprezentantów idealizmu niemieckiego, którzy – zwłaszcza Johann Gottlieb Fichte – są gorącymi zwolennikami przekształcenia Kantowskiej krytyki w system. Nie można jednak przedstawić całej dyskusji koncentrującej się wokół tego tematu, a zatem książka wiąże się jednocześnie z wyborem prezentowanych stanowisk. Środek ciężkości sporu został przesunięty na neokantyzm, dla którego problem systemu staje się niezwykle ważny i w ramach którego pojawia się rozróżnienie między systemem zamkniętym a systemem otwartym.

Parafernalia. O rzeczach i marzeniach

Aleksander Nawarecki

Tytułowe „parafernalia”, to rzeczy osobiste, rzeczom bowiem, a ściślej: ich literackiej reprezentacji poświęcona jest cała książka. Autor odkrywa w dziejach sztuki europejskiej proces stopniowej „emancypacji” przedmiotu. Skupiając się na poezji, pokazuje, jak zwykła rzecz „wyzwala się” ze służby ideom i konwencjom, jak przedmiot staje się podmiotem. Teza ta  sformułowana w studium O rzeczach (1993) po kilku latach doczekała się potwierdzenia w światowej humanistyce jako „zwrot ku rzeczom”. Większość wywodu dotyczy przemian liryki polskiej XX wieku: od twórczości grupy Skamander (ranga życia codziennego), przez satyry Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (groteskowość okupacyjnych realiów), aż po świadectwa uwięzienia w tandecie PRL-u (o czym artyści i historycy próbowali zapomnieć). Książka zawiera wizerunki pisarzy i ich wyobraźni materialnej, każdy portretowany jest z właściwym sobie atrybutem: Józef Wittlin z „łyżką zupy”, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska z „pasem ratunkowym”, Jan Lechoń wśród rekwizytów samobójczej śmierci, Jarosław Iwaszkiewicz – na stosie gratów kojarzonych z pochówkiem. Najbardziej wrażliwy na cywilizacyjne szczegóły, Julian Tuwim, w otaczających go  meblach, domowych sprzętach i zawartości szuflad wyczuwał magiczne moce. Na prawach gościa pojawia się w książce mistrz konkretu, twórca Blaszanego bębenka, Günter Grass. W zakończeniu zabrzmi ton osobisty, z dziecięcych lektur autora wyłoni się mikrokosmos czarujących drobiazgów. Książka napisana żywo i przystępnie może dotrzeć do każdego, bo któż nie zna się na rzeczach?