57. Naukowa Konferencja Pszczelarska, Cieszyn 2020. Artykuły pokonferencyjne

red. Zbgniew Kołtowski, red. Mirosław Nakonieczny, red. Agata Nicewicz, red. Łukasz Nicewicz

Monografia zawiera niepublikowane wcześniej, oryginalne prace badawcze i przeglądowe przedstawione na 57. Naukowej Konferencji Pszczelarskiej, która odbyła się w marcu 2020 roku w Cieszynie. Głównym celem wydania publikacji jest chęć utrwalenia dorobku naukowego konferencji. Chociaż była to już 57. jej edycja, inicjatywa wydawnicza została podjęta po raz pierwszy. Duża część zawartych w tomie materiałów to wstępne, pilotażowe wyniki z przeprowadzonych badań. Zostały one poddane ocenie recenzenta i – uzyskawszy jego akceptację – są prezentowane czytelnikom. Sprzyja to idei wymiany myśli, co służy zarówno doskonaleniu warsztatu badawczego, jak i poszerzaniu horyzontów myślowych. Wartość naukowa artykułów, potwierdzona recenzjami, stanowi wiarygodne źródło wiedzy dla popularyzatorów nauki. Niniejsza publikacja dostępna jest również w wersji elektronicznej w systemie Open Access.

Malarstwo jako egzystencja - tożsamość osobista a postawa twórcza

Lech Kołodziejczyk

Napisana w 2020 roku publikacja monograficzna Malarstwo jako egzystencja - postawa twórcza a tożsamość osobista stanowi w istocie drugą część publikacji wydanej przez Wydawnictwo UŚ w roku 2020  Pamięć czasu – malarstwo w czasach bankructwa duchowego. Nowa publikacja zawiera ponad 20 esejów – komentarzy, refleksji dotyczących fundamentalnego zagadnienia, jakim jest problem identyfikacji osobowej autora w doświadczeniu kreacyjnym. Ta wieloelementowa autorska refleksja, pisana w kontekście ponad 40-letniej praktyki malarskiej, w której zagadnienie tożsamości osobistej autora wybrzmiewa jako podstawowy element formotwórczy, staje się znaczącym głosem człowieka głęboko zaniepokojonego stanem obecnej działalności artystycznej, gdzie pomijanie, lekceważenie tego aspektu wyjątkowo zubaża sensy i znaczenia wielu dokonań w aktualnej sferze art.

Kroatywni. Dramat chorwacki po 1990 roku. Wybór tekstów. T. 1-2

Anna Ruttar

Kroatywni. Dramat chorwacki po 1990 roku. Wybór tekstów powstał na podstawie antologii współczesnego dramatu chorwackiego pt. Odbrojavanje (Odliczanie), którą zestawił Leo Rafolt, a wydała w 2007 roku Zagrzebska Szkoła Slawistyczna. Leo Rafolt jest też autorem wstępu do niniejszego wyboru, wstępu, który ma na celu zaprezentowanie polskiemu czytelnikowi kondycji dramatu i teatru chorwackiego po 1990 roku. W Kroatywnych... oprócz siedmiu dramatów pochodzących z Odliczania (są to dramaty Lady Kaštelan, Mate Matišicia, Asji Srnec‑Todorović, Filipa Šovagovicia, Teny Štivičić, Milko Valenta, Tomislava Zajeca) znalazły się jeszcze trzy utwory wybrane przez zespół realizujący projekt (utwory Dubravko Mihanovicia, Marijany Noli i Borivoja Radakovicia). Każdy z tych tekstów był w Chorwacji nagradzany i/lub uwzględniany w którejś z opublikowanych antologii współczesnego dramatu (z wyjątkiem Diwy Marijany Noli, której premiera odbyła się w 2011 roku). Jednocześnie żaden z nich nie został jeszcze przełożony na język polski. Idea zapoznania czytelnika polskiego z tendencjami panującymi w dramacie chorwackim od lat dziewięćdziesiątych XX wieku stanowiła główne kryterium niniejszego wyboru. Wybór ten jest uzupełnieniem tego obrazu dramatu i teatru chorwackiego, jaki wyłania się z już przetłumaczonych i wystawionych utworów. Z jednej strony lektura prezentowanych dramatów pokazuje czytelnikowi współczesną Chorwację, zupełnie inną niż ta, z jaką się styka turysta spędzający wakacje nad przepięknym wybrzeżem Morza Adriatyckiego. Z drugiej strony nietrudno odnieść wiele sytuacji ukazanych w poszczególnych utworach do polskiej rzeczywistości i odnaleźć w niej analogiczne zjawiska. W Kroatywnych... są utwory zabawne i przerażające, podejmujące ważne, uniwersalne tematy i pokazujące problemy, z jakimi boryka się dzisiaj społeczeństwo chorwackie.   Recenzje książki ukazały się: -  w czasopiśmie „Nowe Książki” 10/2012, s. 40–41, - w tygodniku „Angora” nr 46 (18.11.2012), s. 60. Recenzja i rozmowa o Kroatywnych w Polskim Radio.

Partnerstwo w komunikacji

red. Aleksandra Kalisz, Ewelina Tyc

Składamy na Państwa ręce niniejszą książkę poświęconą rozmaitym zdarzeniom komunikacyjnym zachodzącym w różnych przestrzeniach, z udziałem tradycyjnych i nowych środków wyrazu. Za sprawą zebranych tekstów pragniemy ukazać mechanizmy rządzące uczestnikami poszczególnych aktów komunikacyjnych, uwypuklając istotny dla tego zbioru pierwiastek współuczestniczenia. Zebrane przez nas głosy badaczy w dyskusji na temat kondycji JA i TY mogą stać się inspiracją do podejmowania dalszych działań zmierzających do tego, by partnerstwo nie pozostawało jedynie w przestrzeni idealizacji, ale miało realną szansę na zaistnienie we współczesnym świecie. (fragment Wstępu)

"Wyższa kultura duchowa". Program i działalność Polskiego Towarzystwa Teozoficznego na Śląsku Cieszyńskim (1919-1931)

Kamila Gęsikowska

Seria: Historia i Teoria Kultury (2), ISSN 2719-9010 Książka poświęcona jest programowi i działalności Polskiego Towarzystwa Teozoficznego na Śląsku Cieszyńskim w latach 1919–1931 (okres największej aktywności, także wydawniczej, tej organizacji). Stowarzyszenie to, działające przez większą część swego istnienia po czeskiej stronie granicy i formowane przez lokalne uwarunkowania historyczno-kulturowe, wypracowało szczególny program, którego istotnym punktem było zagadnienie „wyższej kultury duchowej”.

"Historiej starych" czytanie. Człowiek i świat w "Chronografii albo Dziejopisie żywieckim" Andrzeja Komonieckiego

Beata Stuchlik-Surowiak

Książka przybliża treść mało znanej kroniki napisanej przez żywieckiego wójta Andrzeja Komonieckiego (1659-1729), obejmującej wydarzenia, które rozegrały się w latach 1400-1728, głównie w Żywcu i okolicach, ale także w dalszych rejonach Rzeczpospolitej i poza jej granicami. Na kartach Chronografii uwiecznieni zostali zarówno wielcy tego świata – władcy, biskupi, dziedziczni panowie, jak i pospolici obywatele, a nawet ludzie z marginesu społecznego. Autor ukazał ich życie w wielu różnych aspektach. Podobny klucz został wykorzystany w tej książce. Zasadniczym celem podjętych w niej rozważań było odtworzenie realiów życia mieszkańca małej miejscowości (przede wszystkim Żywca, ale również okolicznych wsi oraz miasteczek) w dobie pierwszej Rzeczpospolitej. Jako centralny obiekt badawczego zainteresowania jawi się w niej człowiek, którego los zdeterminowany jest przez cztery potężne siły: przyrodę, chorobę (i śmierć), religię oraz prawo. W obrębie każdej z tych sfer zarejestrowane zostały przede wszystkim wydarzenia spektakularne i ekstremalne, odbiegające od rutyny dnia powszedniego i burzące przewidywalną codzienność. Treść żywieckiej Chronografii ukazano w kontekście innych tekstów źródłowych z badanego okresu, osadzono na tle staropolskiej tradycji kronikarskiej, a także skonfrontowano z wynikami współczesnych badań naukowych.

Granice i pogranicza: państw, grup, dyskursów... Perspektywa antropologiczna i socjologiczna

red. Grażyna Kubica, Halina Rusek

Grupa badaczy i badaczek, socjologów i antropologów, podjęła się zadania ponownego przemyślenia tematyki granic i pograniczy w odniesieniu do szerokiego kontekstu współczesnej kultury. Interesowały ich zarówno granice państwowe, jak i kulturowe; te tworzone między dyscyplinami, dyskursami, ale i klasami. Podjęli tę problematykę w duchu koncepcji Fredrika Bartha, ale także starali się wyjść poza nią ku poszukiwaniom nowych pomysłów teoretycznych i inspiracji badawczych. Kilka tekstów tomu skupia się na kontekście śląskim, który w naszym homogenicznym kulturowo kraju pełni rolę egzemplarycznego pogranicza. Wynika to z historii Śląska, która biegła innym nurtem niż ta, o której dzieci uczą się w polskich szkołach.

Geographia. Studia et Dissertationes. T. 31

red. Tadeusz Szczypek

W kolejnym tomie niniejszej serii wydawniczej autorzy omawiają następujące zagadnienia: badania flory Boru Buzułuckiego i współczesne podejście do jej ochrony, skład chemiczny wód powierzchniowych i aluwiów w dorzeczu górnej Angary (południowa Syberia), krajobrazy eoliczne obszarów wododziałowych na obszarze Polesia Białoruskiego, badania odporności skał Wyżyny Śląskiej z zastosowaniem młotka Schmidta, funkcje obszarów wiejskich województwa śląskiego, interurbacje na terenie Polski w ujęciu geograficzno-historycznym, a także etapy rozwoju gospodarczego i przestrzennego Ustronia.

Poetyka migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku

red. Przemysław Czapliński, Renata Makarska, Marta Tomczok

Tom „Poetyka migracji” poświęcony jest zjawisku końca emigracji i skupia się na ostatniej polskiej fali emigranckiej – lat 80. XX wieku. Kolejne rozdziały dokumentują teoretyczne dyskusje nad pojęciami emigracji, postemigracji, migracji i pamięci. Do badanych zagadnień należą polemika z tradycją emigracji oraz kondycja (e)migranta. Literatura ostatniej fali emigracji prezentuje różne typy nowego bohatera: to m.in. wysiedlony, azylant i gastarbeiter. Jednym z centralnych zjawisk opisywanych w książce jest twórczość polskich (i pochodzących z Polski) autorów żyjących w Niemczech. Obok takich nazwisk jak Janusz Rudnicki, Dariusz Muszer, Natasza Goerke, Krzysztof Niewrzęda i Artur Becker mowa tu również o przedstawicielach tzw. pokolenia Podolskiego (Magdalena Felixa, Paulina Schulz). „Poetyka migracji” jest wspólnym polsko-niemieckim projektem naukowym i wydawniczym, to pierwsza tak szeroka publikacja na temat literatury „emigracji solidarnościowej”. W wersji niemieckiej ukazała się jako „Polnische Literatur in Bewegung. Die Exilwelle der 1980er Jahre” w 2013 roku w wydawnictwie transcript. Publikacja adresowana jest głównie do polonistów i germanistów, ale również do szerokiego grona czytelników zainteresowanych tematem (e)migracji.

Zaburzenia płynności mowy - teoria i praktyka Tom 2

red. Katarzyna Węsierska, Mikołaj Witkowski

W kolejnym, drugim tomie serii „Zaburzenia płynności mowy – teoria i praktyka” (pierwszy ukazał się w roku 2015 nakładem Wydawnictwa Komlogo we współpracy z Wydawnictwem Uniwersytetu Śląskiego) znalazły się artykuły prezentujące wyniki badań oraz doświadczenia logopedów-praktyków. Nie zabrakło również prezentacji omawianej problematyki z perspektywy pacjenta/klienta. Do prac nad przygotowaniem tego tomu zaproszenie przyjęło wielu wybitnych polskich i zagranicznych naukowców, terapeutów oraz liderów ruchu samopomocy dla osób z zaburzeniami płynności mowy. Między innymi znalazły się w nim artykuły autorstwa takich znanych postaci ze świata logopedii jak: Joseph Agius (Malta), Nicoline Ambrose (USA), Mieczysław Chęciek (Polska), Kurt Eggers (Belgia), Kenneth O. St. Louis (USA), Trudy Stewart (Wielka Brytania), Donatella Tomaiuoli (Włochy), Tomasz Woźniak (Polska), Ehud Yairi (Izrael, USA), a także wielu innych. Ten tom to kolejne kompendium aktualnej i rzetelnej wiedzy z zakresu balbutologopedii (subdyscypliny logopedii zajmującej się zaburzeniami płynności mowy), obejmujący rzadko obecne na polskim rynku szerokie spektrum perspektyw, od neurologopedii po sztukę teatru. Publikacja jest adresowana przede wszystkim do badaczy i logopedów zajmujących się zaburzeniami płynności mowy. Może także stanowić interesującą lekturę dla pedagogów, psychologów, psychoterapeutów, a także studentów logopedii i kierunków pokrewnych. Zapewne będzie również źródłem wsparcia i inspiracji dla osób doświadczających zaburzeń płynności mowy, a także dla ich rodzin.

Literatura w terapii - warsztaty otwarte

Anna Bautsz-Sontag

Publikacja stanowi kontynuację poprzedniej książki autorki Literatura w terapii dzieci. Autorka poddaje refleksji pracę biblioterapeutyczną, którą zajmuje się jako psycholog i psychoterapeuta. Wskazuje na zasadnicze elementy procesu biblioterapeutycznego, jakimi są budowanie relacji terapeutycznej, konstruowanie w toku procesu terapeutycznego rozumienia oraz budowanie zmiany terapeutycznej. Autorka podkreśla, iż działania biblioterapeutyczne, aczkolwiek skupione wokół tekstu literackiego, zasadzają się na relacji terapeutycznej, zatem ich kluczową formułą powinna być regularność i systematyczność spotkań biblioterapeutycznych oraz stałość osoby terapeuty – znającego i rozumiejącego pacjenta, do którego kieruje działania biblioterapeutyczne. Wobec tak sformułowanego założenia dotyczącego pracy terapeutycznej z wykorzystaniem literatury autorka przedstawia działania biblio-edukacyjne oraz biblio-terapeutyczne sensu strice, wskazując różnice między nimi. Pierwszy rozdział pracy zawiera omówienie obszarów współcześnie uprawianej biblioterapii. Autorka dokonuje subiektywnego przeglądu oraz oceny tekstów literackich wykorzystywanych w pracy biblioterapeutycznej – bajek terapeutycznych, opowiadań dla dzieci, baśni. W rozdziale drugim – kluczowym dla meritum namysłu biblioterapeutycznego autorki – zaprezentowane są trzy perspektywy pracy terapeutycznej: rozumienie, relacja oraz zmiana. Autorka nie tylko definiuje i omawia owe perspektywy, ale też ukazuje ich znaczenie w jakości pracy terapeutycznej. W rozdziale trzecim autorka dokonuje przełożenia na biblioterapeutyczny proces założeń odnoszących się do terapii w ogóle – zatem przedstawia, w jaki sposób rozumienie, relacja oraz zmiana wpisują się w proces biblioterapeutyczny. Oddana do rąk czytelników publikacja zawiera również część praktyczną, rozdział czwarty – w nim autorka przedstawia propozycje biblioterapeutycznych warsztatów otwartych. Formuła warsztatów otwartych zasadza się na założeniu przekładu intersemiotycznego. Proces ten jest w pracy opisany i zaprezentowany w postaci przykładowych warsztatów kierowanych zarówno do dzieci, jak i dorosłych. Publikacja łączy w sobie namysł teoretyczny nad współcześnie uprawianą biblioterapią oraz prezentację praktycznych propozycji realizacji biblioterapeutycznych, opartych na doświadczeniach autorki w pracy z pacjentami w toku procesu terapeutycznego. Dedykowana jest osobom zajmującym się zawodowo terapią dzieci oraz wszystkim zainteresowanym biblioterapią.

Moccus. Dzik w wierzeniach starożytnych Celtów

Agnieszka Bartnik

Praca przedstawia problematykę dzika w wierzeniach Celtów w okresie od VI wieku p.n.e. do IV wieku n.e. Omówione zostały przejawy kultu dzika w Europie Środkowej, na Wyspach Brytyjskich i w Galacji w Azji Mniejszej. Na bazie zachowanego materiału źródłowego wskazano kulty i obrzędy, w których zwierzę to odgrywało kluczową rolę. Ślady kultu dzika odnaleziono na wszystkich terenach zajmowanych kiedyś przez plemiona celtyckie. Olbrzymie znaczenie tego zwierzęcia można zaobserwować, analizując sagi celtyckie, w których występują nadprzyrodzone dziki. Przebadany materiał jednoznacznie wskazuje, że dzik stanowi jedno z najważniejszych celtyckich świętych zwierząt, które czczono w starożytności. Publikacja jest adresowana do osób zainteresowanych tematyką celtycką, a szczególnie kwestiami dotyczącymi wierzeń oraz symboliki, zarówno do naukowców badających wspomnianą problematykę, jak i do studentów chcących zapoznać się z niektórymi aspektami wierzeń plemion celtyckich.

Jej ślad w historii - kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków. W cieniu Beskidów

red. Agata Muszyńska, Anna Skiendziel, Aleksandra Skrzypietz

Publikacja stanowi pierwszy tom cyklu przewodników historyczno-turystycznych: Jej ślad w historii – kobiety w województwie śląskim na przestrzeni wieków i poświęcona jest terytorialnie powiatom: bielskiemu, cieszyńskiemu, żywieckiemu i Bielsku-Białej. Region ten niejednokrotnie był już opisywany pod względem turystycznym. Autorzy chcą jednak zaproponować zupełnie niekonwencjonalne podróżowanie – szlakiem kobiet, związanych z tym regionem, które miały wpływ na jego dzieje, zapisały się w pamięci mieszkańców, inspirowały lub przeciwnie, budziły negatywne emocje. Przewodnik składa się z czterech zasadniczych części. Pierwsza z nich to rys historyczny prezentowanego obszaru, składającego się z ziem zarówno Górnego Śląska, jak i Małopolski, od średniowiecza do zakończenia II wojny światowej. W części drugiej znajduje się osiem artykułów, charakteryzujących sylwetki wybranych kobiet, związanych z Żywiecczyzną i Śląskiem Cieszyńskim. Część trzecia zawiera propozycje pięciu tematycznych wycieczek, wraz z wskazówkami dojazdu oraz opisem atrakcji turystycznych i godzinami ich otwarcia. Ostatnia, czwarta część, zawiera krótkie biogramy pozostałych kobiet, związanych z regionem, wyszukanych przez autorów w różnorodnych źródłach, podzielone według klucza, który obowiązywać będzie we wszystkich częściach: kobiety pracujące, kobiety kolaborujące, walczące, cierpiące, nieszczęśliwe i  niespełnione, działające, rządzące czy „kobiety  legendy”. Na podstawie takiego zestawienia, czytelnicy będą mogli sami skomponować własne trasy wycieczkowe. W pracy zastosowany jest pełny aparat naukowy, jednak treści prezentowane są w sposób przystępny i czytelny. Dlatego przewodnik może być wykorzystany zarówno przez indywidualnego czytelnika, zainteresowanego problematyką kobiet w województwie śląskim, szukającego niecodziennych tematów i inspiracji do bliższych czy dalszych podróży, jak i przez studentów turystyki historycznej i kierunków pokrewnych.

Przemiany wiedzy w cyberkulturze. Badania nad kulturą, komunikacją, wiedzą i mediami

Anna Maj

Seria: Media i Kultura (2), ISSN 2719-9789   Obecność nowych technologii i mediów w życiu codziennym współczesnego człowieka wpływa nie tylko na kulturę, komunikację i relacje społeczne, ale też na nasze procesy kognitywne, percepcję i rozumienie świata. Zmiany te są istotne, lecz często niedostrzegane – tracimy z oczu najważniejsze w sensie ewolucyjnym, choć ujawniające się subtelnie, przemiany sposobów myślenia. Warto sprawdzić, jak ewoluowały cyberkulturowe praktyki wiedzy w stosunku do wcześniejszych form gromadzenia, porządkowania i dzielenia się wiedzą oraz w jaki sposób zmieniły się konceptualizacje pojęć piramidy wiedzy: danych, informacji, wiedzy, mądrości. Jaka jest wiedza epoki cyfrowej, wszechobecnych sensorów i usieciowienia? Czy nieustannie zbierając dane z otoczenia, istotnie stajemy się mądrzejsi? Przyjrzymy się ewolucji cyfrowej pamięci, sztucznej inteligencji, algorytmizacji poznania i wikifikacji wiedzy, a także naukowemu porządkowaniu chaosu wszechobecnych danych przy pomocy big data, analityki kulturowej i sieci społecznych. Książka ukazuje cyberkulturowe przemiany wiedzy i jej konceptualizacji w interdyscyplinarnej perspektywie badań nad kulturą, komunikacją, wiedzą i mediami.

Diverse concettualizzazioni delle relazioni attraverso preposizioni neutre in italiano. Un approccio cognitivo

Katarzyna Kwapisz-Osadnik

Monografia zawiera spójny opis funkcjonowania czterech włoskich przyimków di, da, a oraz in, które zaliczane są do grupy przyimków neutralnych, tj. na tyle polisemicznych, że dotarcie do znaczenia rozpatruje się w oparciu o funkcję relacyjną w kontekście. Przyimki te konkurują ze sobą i z innymi przyimkami w wyrażaniu tych samych relacji między tymi samymi obiektami, np. andare in Francia/a Roma, stare al bar/nel bar/dentro il bar; interessarsi a/di; parlare a/di/con; di più/al più/per lo più. Problematyczne jest również ich funkcjonowanie w formie prostej lub ściągniętej, co związane jest z obecnością rodzajnika, np. andare in/nel Portogallo; saltare di felicità/dalla gioia.

Donat Kirsch: Eliminacja episteme. Pisma krytyczne

oprac. Andrzej Śnioszek

Prezentowana edycja zawiera pisma krytyczne Donata Kirscha, jednego z czołowych przedstawicieli „rewolucji artystycznej w prozie”, zdefiniowanej w latach 70. przez Henryka Berezę. Urodzony w 1953 roku Kirsch zaistniał przede wszystkim jako autor prozy artystycznej (m.in. debiutanckie, nagradzane Liście croatoan), ale oprócz tego zajmował się również krytyką literacką i eseistyką. Na początku lat 80. wyjechał do USA, gdzie pracuje jako informatyk. Nigdy jednak nie przestał pisać. Wydanie obejmuje dwa obszerne teksty Donata Kirscha o charakterze zbliżonym do wypowiedzi programowych. Pierwszy, Elaborat – debiuty lat siedemdziesiątych, pierwotnie ukazał się na łamach „Twórczości” w 1981 roku. W niniejszej edycji został dopełniony niepublikowanymi fragmentami, które odnaleziono w listach Kirscha do Berezy. Drugi tekst, Kronika pewnej eliminacji, powstał w roku 2018. Weryfikuje – po niemal 40 latach – tezy postawione w Elaboracie, a zarazem przedstawia oryginalne spojrzenie na historię literatury i życie literackie w powojennej Polsce.

(Od)pamiętywanie - gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży

red. Bernadeta Niesporek-Szamburska, Małgorzata Wójcik-Dudek

Teksty zamieszczone w tomie (Od)pamiętywanie – gry z przeszłością w literaturze dla dzieci i młodzieży skupiają się na problematyce związanej z niezwykle popularnym we współczesnej kulturze zjawiskiem postpamięci. Mówiąc o szeroko zakrojonym projekcie „Postpamięć”, warto przyjrzeć się jego realizacjom obecnym we współczesnej literatury dla dzieci i młodzieży. Ogląd obejmuje reprezentacje przeszłości w literaturze nie tylko XIX i XX wieku, ale również tej najnowszej, refleksję nad gatunkami literackimi (np. powieść historyczna, saga, dziennik, pamiętnik), kategorią wspomnienia, instrumentalizacją i ideologizacją historii w edukacji oraz refleksję nad ponowoczesnymi grami z kanonami (toposami) typowymi dla poszczególnych obrazów przeszłości.

Pamięć czasu - malarstwo w czasach bankructwa duchowego

Lech Kołodziejczyk

Publikacja pt. Pamięć czasu – malarstwo w czasach bankructwa ducho­wego obejmuje ponad 50 esejów analizujących różnorodną problematykę sztuki współczesnej w kontekście mojego autorskiego doświadczenia malarskiego, a także zawiera komentarze, refleksje dotyczące wielości zagadnień kreacyjnych ujawnianych w trakcie procesów twórczych w ramach mojej działalności artystycznej. Analiza tzw. programu twórczego poszczególnych cykli malarskich: Fantomanie, Kosmogonie, Księga Słońca, Głowy, Rytmy Pamięci, Ogrody Ciemności, Baśniowe Fantazje, Wirtualne Ikony jest próbą przedstawienia i opisania założeń ideowo-tematycznych poszczególnych realizacji, a także określenia charakteru języka malarskiego, adekwatnego do artykułowanych określonych treści oraz idei. Druga część to materiał ilustracyjny – dokumentacja fotograficzna po­szcze­gólnych prac malarskich, powstających na przestrzeni 40 lat mojej aktywności artystycznej. Teksty oraz dokumentacja malarska tworzą spójną całość, a prawda i autentyzm indywidualnego, autorskiego doświadczenia malarskiego w pełni uwiarygadnia treści merytoryczne zawarte w esejach. Osią konstrukcji, kanwą stanowiącą główne założenie ideowe zarówno części teoretycznej (eseje, komentarze) oraz materiału ilustracyjnego jest próba przedstawienia dramatycznego wycofania się, zaniku, wręcz ban­kructwa doświadczenia przestrzeni duchowej w realizacjach tzw. sztuki współczesnej. Dociekania filozoficzne, refleksje na temat działalności w obrębie sztuki takich autorów, jak Platon, św. Augustyn, Pseudo-Dionizy, Grosseteste, św. Bonawentura czy mistrz Eckhart wydają się obecnie tak odległe i nieprzystające do przestrzeni mentalnej czasu obecnego, iż świa­domość kryzysu kulturowego, zaniku elementarnych punktów odniesienia staje się dramatycznym znakiem rozpadu kulturowego współczesności. W tej rozbitej, fragmentarycznej przestrzeni moja działalność malarska uzewnę­trznia głos człowieka usiłującego odnaleźć owe lekceważone, niechciane, pomijane przestrzenie duchowe, ślady porozumienia z wielką artystyczną tradycją, wysiłkami wielu dawnych mistrzów piszącymi, a także materializującymi poprzez sztukę swoje wielkie zamierzenia, idee, plany twórcze.

Romanica Silesiana. No 8. T. 2: Costruzioni di genere / Construcciones de género

red. Krzysztof Jarosz, współudz. Aneta Chmiel, Ewelina Szymoniak

Motywem wiodącym prezentowanego numeru Romanica Silesiana jest problematyka gender, wciąż wywołująca także w środowisku akademickim żywe dyskusje, o czym świadczy wyjątkowo duża liczba zgłoszonych  do przyjętego tematu szkiców. Z tego też względu numer obejmuje dwa tomy, w których artykuły uporządkowano według kryterium językowego: tom 1 zawiera teksty francuskie i angielskie, tom 2 – hiszpańskie i włoskie. Wśród przedstawionych w niniejszym numerze zagadnień, podejmowanych w kontekście literaturoznawstwa, historii sztuki oraz antropologii kultury,  można wyróżnić kilka grup tematycznych, takich jak: płeć w debatach parlamentarnych i dyskursie prawnym, gender jako pojęcie socjologiczne, koncept abiektu i cielesności, erotyki i seksualności, konstrukcje kobiecości i męskości, transgresja norm społeczno-kulturowych i obyczajowych.

Kulturalne i literackie konteksty relacji chorwacko‑węgierskich w XIX i XX wieku

Antonina Kurtok

Monografia Kulturalne i literackie konteksty relacji chorwacko-węgierskich w XIX i XX wieku stanowi próbę analizy i opisu zagadnień wybranych z bogatego katalogu problemów kulturalnych i literackich relacji chorwacko-węgierskich. Wykształcona w okresie współdzielenia przestrzeni terytorialno-cywilizacyjnej (1102-1918) sieć wzajemnych powiązań sprawiła, że relacje chorwacko-węgierskie mają charakter wysoce złożony. Sfery przenikania się elementów rodzimych i obcych objęły w istocie wszelkie aspekty życia polityczno-społecznego, warunkując kształt oraz specyfikę egzystencji obu narodów. Punkt wyjścia dla rozważań stanowią wybrane chorwackie teksty kultury powstałe przede wszystkim w XIX i XX wieku (autorstwa m.in. Ivana Mažuranicia, Ljudevita Vukotinovicia Farkaša, Ksavera Šandora Gjalskiego, Živko Berticia, Mariji Jurić Zagorki, Miroslava Krležy), w których swe odzwierciedlenie znalazły interakcje zachodzące pomiędzy oboma narodami. W toku badań prześledzony został zarówno wieloaspektowy wpływ relacji chorwacko-węgierskich na twórczość literacką, jak i projekcja w niej obrazu tychże relacji. Uwzględniono ponadto niezwykle ważną rolę autorów analizowanych dzieł – ich życiorysów, osobistych doświadczeń i wyborów światopoglądowych odbijających się (w mniej lub bardziej bezpośredniej formie) w warstwie ideowej tekstów. Immanentną część wywodu tworzy szeroka prezentacja istotnych kontekstów badanego materiału źródłowego – historycznego, politycznego, społecznego i kulturalnego.

Tropes of Tauromachy: Representations of Bullfighting in Selected Texts of Anglophone Literature

Ewa Wylężek

Książka jest poświęcona rozważaniom teoretycznym na temat zjawiska korridy. W publikacji przedstawiono najnowsze teksty anglojęzyczne wykorzystujące motyw walki z bykami oraz porównano je z teoriami zachowań ludycznych i tematami tabu, takimi jak przemoc, erotyzm i śmierć.

Złożony układ osadniczy - tradycyjny region ekonomiczny - przestrzeń społeczno‐kulturowa

Jerzy Runge

Celem publikacji jest po pierwsze - przybliżenie dotychczasowego stanu wiedzy na temat przeobrażeń funkcjonalno-przestrzennych oraz społeczno-kulturowych złożonych układów osadniczych, w tym zwłaszcza tradycyjnych regionów społeczno-gospodarczych, zaś po drugie zaproponowanie kilku modelowych ujęć uzupełniających (cyrkulacyjne modele przemian gospodarczych oraz procesu urbanizacji). Punktem wyjścia rozważań Autora jest próba modelowego ujęcia genezy i kształtowania się w czasie bazy ekonomicznej, jako decydującego elementu generującego pozostałe zmiany w przestrzeni społeczno-gospodarczej. złożony układ osadniczy, Model zmian gospodarczych, jak urbanizacyjnych dopełniają się wzajemnie, będąc zarazem odzwierciedleniem dośrodkowych i odśrodkowych sił warunkujących przemiany całego układu osadniczego.

Corps de la femme maghrébine. Étude de la corporéité et de la sexualité féminines dans l'oeuvre romanesque de Leïla Marouane

Magdalena Malinowska

Przedmiotem niniejszej publikacji jest analiza przedstawień kobiecego ciała w powieściach współczesnej algierskiej pisarki, Leïli Marouane. Przez okres kolonizacji, ciało kobiety, uznawane za symbol algierskości, było przedmiotem rozgrywek politycznych pomiędzy kolonizatorem a Algierczykami, w konsekwencji czego stawała się ona ofiarą podwójnej opresji. Wychodząc z tego założenia, autorka stawia sobie za cel zbadanie, w jaki sposób współczesna maghrebska kobieta pozycjonuje się w stosunku do tego podwójnego dziedzictwa kulturowego, zaś w centrum zainteresowania znajdują się kwestie związane z cielesnością i seksualnością kobiecą. Praca składa się z dwóch części, z których pierwsza stanowi swoiste wprowadzenie w badany krąg kulturowy i poświęcona jest historii społeczno-politycznej Algierii oraz historii maghrebskiej literatury kobiecej. W drugiej części, zasadniczej, autorka skupia się na wybranej pisarce oraz jej dziele powieściowym, a następnie poddaje analizie zagadnienia cielesności i seksualności kobiecej.

Zwierzę - Język - Emocje. Dyskursy i narracje

red. Marzena Kubisz, Justyna Tymieniecka-Suchanek

Publikacja Zwierzę – Język –Emocje. Dyskursy i narracje stanowi interdyscyplinarny zbiór siedemnastu  tekstów autorstwa badaczy reprezentujących rożne dyscypliny i różne metodologie. To, co łączy zebrane w tomie artykuły to próba refleksji nad związkiem pomiędzy językiem i emocjami w kontekście relacji człowiek –zwierzę.  Ów związek poddany jest analizie w dwóch obszarach.  Pierwszy obszar wyznaczają dyskursy filozoficzne, prawne i religijne - zebrane artykuły składają się na część pierwszą tomu zatytułowaną  Dyskursy/Dylematy/Relacje. Drugi obszar obejmuje zagadnienia reprezentacji relacji człowiek- zwierzę w tekstach literackich oraz autobiograficznych – artykuły omawiające sposoby przedstawiania zwierzą w literaturze tworzą drugą część tomu, zatytułowaną Narracje/Biografie/Przedstawienia. Książka skierowana jest do badaczy zajmujących się tematyką studiów nad zwierzętami, literaturoznawców, językoznawców, tłumaczy oraz teoretyków kultury.