Max Scheler między innymi

Jaromir Brejdak

Nowa książka Jaromira Brejdaka, zatytułowana Max Scheler między innymi, stanowi kolejny ważny etap jego badań nad myślą niemieckiego filozofa. Autor z godną podziwu konsekwencją rozwija swoje rozważania nad myślą Schelera, tym razem podporządkowując je zastosowanej w pracy metodzie (…). Centralnym punktem (…) staje się więc możliwość wglądu w wybrane zagadnienia twórczości Schelera, w taki sposób, aby za pomocą Innych możliwie najpełniej zajaśniało to, co w myśli głównego bohatera dotąd pozostawało nie do końca rozświetlone. Taka metoda jest podstawą tworzenia nowych możliwości interpretacyjnych pozwalających zobaczyć twórczość Schelera w nowym świetle; czyni to interpretacje Brejdaka intrygującą częścią jego, prowadzonych na własny oryginalny sposób, zmagań z twórczością nieco zapomnianego myśliciela. prof. Krzysztof Mech, Uniwersytet Jagielloński Max Scheler między Innymi to próba rekonstrukcji wpływu Schelerowskiej myśli na tytułowych Innych, otwierająca przestrzeń rozmowy prowadzonej z Schelerem zarówno w czasie rzeczywistym, jak i wyimaginowanym. Uczestnikami tego dialogu byli Edyta Stein, Victor Frankl, Helmuth Plessner, a także Edmund Husserl, Martin Heidegger, Dietrich Bonhoeffer, Charles Taylor czy Niklas Luhmann. Na gruncie polskim obfity filozoficzny plon dialogu z Schelerem wydała jego koncepcja solidarności, mająca swoich dyskutantów w osobach Józefa Tischnera i Karola Wojtyły. Znajdziemy tu również przykłady dialogu wewnętrznego Schelera z fascynującymi go rozmówcami, jak Fryderyk Nietzsche czy Mistrz Eckhart. Ostatni, najdłuższy rozdział monografii zamyka wyimaginowany dialog pomiędzy Schelerem a psychologiem rozwoju Michaelem Tomasello. Jest on dowodem na aktualność myśli Maxa Schelera, którego tezy dotyczące intencjonalności zbiorowej po latach znajdują empiryczne potwierdzenie w badaniach psychologii rozwoju. Jaromir Brejdak – profesor filozofii, absolwent Politechniki Wrocławskiej, doktor filozofii Uniwersytetu Ludwiga-Maximiliana w Monachium (Philosophia crucis. Heideggers Beschäftigung mit dem Apostel Paulus, Frankfurt 1996). Habilitacja w IFiS PAN na podstawie rozprawy Odcienie obecności. Próba analizy fenomenu, Kraków 2007. Inne publikacje książkowe: Słowo i czas. Problem rozumienia Innego w hermeneutyce i teorii systemu, Szczecin 2004; Cierń w ciele. Myśl Apostoła Pawła w filozofii współczesnej, Kraków 2010; Ewangelia Zaratustry, Warszawa 2014; The Thorn in the Flesh. The Thought of Apostle Paul in Modern Philosophy, Zürich 2017; Zrozumieć Innego. Próba rozumienia Innego w fenomenologii, hermeneutyce, filozofii dialogi i teorii systemu, Kraków 2020. Współtwórca Szczecińskich Dni Kultury Żydowskiej Adlojada.  

O biznesie po polsku. Wprowadzenie do języka biznesu. Podręcznik do nauki języka polskiego (B1, B2)

Marzena Kowalska

Wstęp   Doświadczenie w  pracy dydaktycznej  z  cudzoziemcami  uczącymi  się  języka  polskiego, wśród których znaczącą liczbę stanowią biznesmeni, pokazało, że potrzebny jest podręcznik o tematyce biznesowej na średnim poziomie. Autorka wyszła z założenia, że już na poziomie średnio zaawansowanym możliwe jest, a zarazem pożądane posługiwanie się językiem specjalistycznym, jakim jest język biznesu.   Podręcznik  został  adresowany do  tych wszystkich, którzy ukończyli naukę  języka polskiego na poziomie podstawowym A1 i A2. Jest to więc podręcznik dla poziomów średnich B1 i B2, napisany z myślą o tych, którzy chcą poznać realia prowadzenia biznesu w Polsce, podstawowe słownictwo oraz struktury syntaktyczne używane w tej dziedzinie. Powstawaniu  O  biznesie  po  polsku  przyświecała  taka  koncepcja  metodyczna,  aby jako podręcznik specjalistyczny prezentował on słownictwo oraz struktury używane w biznesie, jednocześnie przywoływał struktury gramatyczne i słownictwo poznane przez uczących się języka polskiego na poziomie podstawowym - A1 i A2   I tak na przykład w lekcji pierwszej. „Dane  osobowe" pojawia  się nowe  słownictwo  z  kwestionariusza  osobowego  (stanowisko, zameldowanie),  ale  także powtarzane  są podstawowe konstrukcje  z narzędnikiem  (jestem Polakiem, jestem inżynierem, czy - mam 25 lat, pracuję w firmie x)   Takie podejście metodyczne pozwala na łagodne przejście z języka ogólnego do specjalistycznego   Uczący się nie są przytłoczeni nadmiarem nowego słownictwa i konstrukcji, nie są nieprzyjemnie zaskoczeni i zablokowani. Podręcznik może  być wykorzystywany  zarówno  do  pracy  z  nauczycielem,  jak  i  samodzielnej pracy uczącego się. Stosunkowo prosty układ poszczególnych części oraz klucz do ćwiczeń pozwalają na samodzielną naukę. Układ lekcji w podręczniku jest następujący: tekst lub dialog słownictwo ogólne słownictwo tematyczne 15 minut na gramatykę (w tym m in. konstrukcje zdań) ćwiczenia wiadomości gospodarcze   Na końcu podręcznika znajdują się: słowniczek do tematów: „Czas wolny" oraz „Giełda" tablice gramatyczne klucz do ćwiczeń słownik Tekst i dialogi (w zależności od tematu i kontekstu sytuacyjnego jest to albo dialog, albo tekst ciągły) prezentują ogólne realia prowadzenia biznesu w Polsce, konstrukcje syntaktyczne oraz słownictwo dotyczące danego tematu. Jako teksty modelowe mogą stanowić punkt wyjścia lekcji. Ta część może służyć ćwiczeniom w czytaniu oraz pracy nad wymową (teksty zostały nagrane na CD). Dialogi  i  teksty nie  tworzą  jakiejś historii, a to dlatego,  iż  zamiarem  autorki było,  aby z lekcji korzystano na zasadzie poradnika - uczący się może czytać dowolną lekcję, której znajomość jest mu potrzebna, np. „O gospodarce" czy „Rozmowa przez telefon". Słownictwo podzielone zostało na dwie grupy - ogólne oraz tematyczne. Słownictwo tematyczne zawiera zarówno słownictwo specjalistyczne związane z tematem lekcji, jak i słownictwo ogólne czy potoczne, które rozszerza zasób słów dotyczących tematów lekcji. W jego skład weszły również wyrażenia i  zwroty. Część  słownictwa  tematycznego stanowi punkt  „Łatwo zapamiętasz", w którym prezentowane są internacjonalizmy. W obrębie słownictwa tematycznego znalazły się słowa, które nie pojawiły się w tekście danej lekcji. O ich włączeniu zdecydowało kryterium frekwencyjne - analiza tekstów prasowych oraz tekstów autentycznych, pisanych przez biznesmenów. W słowniczku podaje się dwie formy czasownika, w kolejności - najpierw niedokonany, potem dokonany, niezależnie od tego, który czasownik pojawił się w tekście. Zdarza się, iż pewne słowa, które autorka uznała za ważne, a  jednocześnie trudne do zapamiętania, powtarzają się w słowniczku dwukrotnie (np. potwierdzać, odwoływać, przekładać znajdują się w lekcji 3 oraz w lekcji 8)   Przyswojenie słownictwa specjalistycznego jest obok opanowania konstrukcji syntaktycznych podstawą posługiwania się językiem specjalistycznym   Dlatego nowe słowa są potem używane w ćwiczeniach zarówno leksykalnych, jak i gramatycznych. Dzięki dużej ilości powtórzeń mogą być zapamiętane przez uczących się. Punkt „15 minut na gramatykę" prezentuje nowe zagadnienia gramatyczne albo też przywołuje te poznane w trakcie kursu podstawowego, które autorka uznała za  trudne,  jak np. odmiana czasownika chcieć w trybie warunkowym. Pamiętając jednak o tym, że podręcznik ukazuje się w  serii  „Język  polski  dla  cudzoziemców", autorka nie powtarza wszystkich zagadnień gramatycznych, które pojawiają  się w trakcie kursu (deklinacji rzeczownika czy koniugacji). Podstawą, do której odsyła się korzystających z O biznesie po polsku, jest podręcznik Ewy Lipińskiej Z polskim na ty. Dla tych wszystkich, którym dla przypomnienia gramatyki wystarczy rzut oka na tablice, na końcu podręcznika zamieszczono tablice gramatyczne - zestawienie odmiany rzeczowników, zaimków dzierżawczych oraz zaimków osobowych przez przypadki, odmiany czasownika, a także zestawienie liczebników w mianowniku, bierniku i dopełniaczu. W paragrafie „Konstrukcje" prezentowane są konstrukcje syntaktyczne, do których należą zarówno konstrukcje charakterystyczne dla  języka biznesu,  jak i takie, które  stosowane są w języku ogólnym. Podstawą ostatniej części podręcznika, w której ćwiczone jest  rozumienie ze  słuchu,  są krótkie artykuły prasowe nagrane na CD   Ich treść stanowią informacje gospodarcze. Integrując rozumienie ze słuchu z pozostałymi sprawnościami, autorka proponuje na koniec pytania wiążące się z treścią artykułu, a jednocześnie odwołujące się do doświadczenia uczącego się, na które może on odpowiedzieć ustnie lub pisemnie. Podręcznik został przetestowany na sześciu różnych grupach średnio zaawansowanych  

Przeszłość niepokonana. Sztuka niemiecka po 1945 roku jako przestrzeń i medium pamięci

Justyna Balisz-Schmelz

Książka Justyny Balisz-Schmelz Przeszłość niepokonana. Sztuka niemiecka po 1945 roku jako przestrzeń i medium pamięci jest pierwszym opracowaniem tej problematyki na gruncie polskim. Co ciekawe, pod wieloma względami wydaje się pionierska także z perspektywy niemieckiej historii sztuki, w ramach której do tej pory nie powstała monografia poświęcona temu zagadnieniu. Jak podkreśla autorka, nie chodzi o sztukę po Holokauście, lecz o recepcję drugiej wojny światowej we wszelkich jej przejawach, co dotychczas umykało uwadze badaczy, skoncentrowanych głównie na analizie traumy wynikającej z Shoah. Wart podkreślenia jest również fakt, że dzięki tej książce na gruncie polskiej humanistyki po raz pierwszy udał się proces unarzędziowienia teorii pamięciologicznych obojga Assmannów, głównie zaś Aleidy Assmann w analizach wybranych dzieł sztuki. Metodologia w ujęciu Justyny Balisz-Schmelz stała się kluczem do stawiania pytań i rozumienia, a nie jedynie zewnętrznym „rynsztunkiem”, który nie znajdowałby zastosowania na poziomie analitycznym. Autorka przepracowuje teorie Assmannów w taki bowiem sposób, że działają one zarówno w makro-, jak i w mikroskali, co stanowi doskonałe uzupełnienie wydanych nareszcie po polsku fundamentalnych tekstów Assmannów.    Z recenzji dr hab. Marty Smolińskiej, prof. UAP

Planowanie lekcji języka obcego. Podręcznik i poradnik dla nauczycieli jezyków obcych

Iwona Janowska

Tematyka publikacji wpisuje się w szeroki kontekst zagadnień związanych z przygotowaniem się nauczyciela do zajęć z języka obcego. Część teoretyczna omawia istotę i rolę planowania dydaktycznego w odniesieniu do działu programowego, jednostki metodycznej, lekcyjnej i zadaniowej. W części drugiej zamieszczono propozycję planu wynikowego oraz przykłady konspektów lekcji języka polskiego jako obcego. Publikacja pokazuje praktyczny aspekt nauczycielskich działań planistycznych opartych na zasadach podejścia zadaniowego ESOKJ. Adresowana jest do nauczycieli języków obcych oraz studentów przygotowujących się do podjęcia pracy w tym zawodzie.

Agamemnon

Lucjusz Anneusz Seneka

To już druga próba przekładu Agamemnona autorstwa Elżbiety Wesołowskiej. Pierwsza wersja, która ukazała się drukiem w 1997 roku, spotkała się z zainteresowaniem, ale i z krytyczną oceną. Tłumaczenie obecne jest zupełnie nowe, z kilkakrotnie poszerzonym i wzbogaconym komentarzem. Zamierzeniem tłumaczki jest trafić z przekładem Agamemnona Seneki do możliwie szerokiego grona odbiorców, nie tylko filologów klasycznych. Dlatego stara się zarówno we wstępie, jak i w komentarzach nierzadko zawrzeć informacje, które, choć oczywiste dla filologów klasycznych, jednak mogą być użyteczne dla odbiorcy po prostu zainteresowanego kulturą antyczną. Chyba możemy się zgodzić, że brak takich informacji mógłby zubożyć kontekst epoki i dzieła, a więc i utrudnić, może nawet uniemożliwić, dzisiejszy możliwie szeroki odbiór tego interesującego dramatu. Dramat ten bowiem, jakkolwiek skazany na porównanie ze wspaniałą tragedią Ajschylosa pod tym samym tytułem, wciąż budzi zaciekawienie badaczy i czytelników jako dzieło niezwykle interesująco nawiązujące nie tylko do Ajschylosa, ale i do całej tradycji homerowej. Tragiczny powrót do domu naczelnego wodza zwycięskich Achajów spod Troi i dziś może budzić w nas refleksję nad granicami naszych wolnych wyborów czy panowaniem nad własną dobrą i złą pamięcią. Prof. dr hab. Elżbieta Wesołowska Filolog klasyczny: badaczka poezji rzymskiej (głównie twórczości Owidiusza), teatru antycznego (dramaty Seneki) oraz recepcji antycznej kultury w literaturze nowożytnej Europy. Tłumaczka dramatów Seneki i poezji Owidiusza. Redaktor monografii zespołowych; autorka tomików komentowanych przekładów, monografii naukowych oraz artykułów naukowych. Konsultantka w czasie powstawania filmu "Quo vadis?" i autorka wierszy śpiewanych przez Nerona. Redaktor naczelna czasopisma "Symbolae Philologorum Posnaniensium" w latach 1996-2021.

Troas. Tragedyja z Seneki

Łukasz Górnicki

Łukasz Górnicki (1527–1603)  –  humanista,  jeden  z  najwybitniejszych pisarzy renesansowych; sekretarz i bibliotekarz Zygmunta Augusta. W dziejach literatury polskiej znany jako homo unius libri – autor Dworzanina polskiego (1566), błyskotliwej parafrazy traktatu B. Castiglionego Il Cortegiano. Górnicki jest również twórcą doskonałej prozy politycznej (Rozmowa Polaka z Włochem o wolnościch i prawach polskich, Droga do zupełnej wolności) zawierającej program poprawy Rzeczypospolitej  oparty  na  pomysłach  ustrojowych  Contariniego, która jednak za życia autora nie ujrzała światła dziennego. Spośród innych utworów  Górnickiego  na  szczególną  uwagę  zasługuje  neoplatoński dialog Demon Socratis, a także przekłady z L. A. Seneki: tragedia Troas (1589) oraz traktat Rzecz o dobrodziejstwach (1593). Troas jest typowym przykładem poetyki renesansowego dramatu klasycznego – silnie  nasyconego  elementami  retorycznymi,  o  zredukowanej,  bardzo statycznej fabule, pod osłoną mitycznej opowieści poruszającego istotne problemy nurtujące humanistę schyłku XVI wieku, zarówno te polityczne, dotyczące funkcjonowania societas, jak i te ogólnoludzkie weryfikujące  ideę  renesansowej  humanitas  w  dobie  stopniowego  przechodzenia  odrodzeniowych  nurtów  kulturowych  w  nowe  barokowe wątki.

Komunikacja niewerbalna w filmach animowanych

Karolina Jurczyńska

Głównym celem autorki jest udowodnienie, że animacja filmowa mogłaby być postrzegana jako ważny element sztuki, który wytwarza znaczenie, i jednocześnie wspierać badania nad komunikacją niewerbalną. Poprzez fakt, iż ludzkie rozumienie i myślenie jest społeczne, animacje mogą stać się materiałem badań nad poszukiwaniem uniwersalnych/prototypowych zachowań niewerbalnych czy próby usystematyzowania takich dekodowanych zachowań. W szczególności autorka skupia się nad interpretowaniem uniwersalnych emocji: radości, smutku, wstrętu, złości, strachu, zaskoczenia oraz pogardy. Praca ta, jeśli spojrzeć w przyszłość, mogłaby stać się wstępem do o wiele poważniejszych rozważań nad tym np. czy za pomocą animacji jesteśmy w stanie stworzyć uniwersalny obrazowy język, zrozumiały dla każdego człowieka na świecie... Książka ta może także pomóc początkującym animatorom w rozpoczęciu pracy nad komunikacją niewerbalną postaci – zwłaszcza dzięki licznym odniesieniom do literatury i odwołaniom do klasycznych animacji. Interpretacja animacji filmowych jako rozrywki adresowanej tylko do wąskiej grupy odbiorczej (na przykład wyłącznie dzieci) wydaje się z perspektywy przedstawionych tu badań zbyt redukcjonistyczna. Książka zawiera część historyczną określającą genezę zjawiska animacji, wykład kluczowych zagadnień i badań dotyczących komunikacji, ekspresji i jej percepcji. To pozycja unikalna na polskim rynku wydawniczym. [z rec. prof. dra. hab. Jana F. Jacko] Autorka obok ilustracji, obrazowania fragmentów filmów w postaci QR-kodów wprowadza także ramki informacyjne dla objaśniania wprowadzanych terminów zarówno z dziedziny technik animacyjnych, jak i terminów językoznawczych, co ułatwia i uatrakcyjnia czytanie i rozumienie pracy. Reasumując: praca jest wyróżniająca się zarówno merytorycznie, technicznie, jak i edytorsko. [z rec. prof. hab. Jolanty Antas] Karolina Jurczyńska ‒ komunikolog, językoznawca. Jej praca magisterska zajęła 3 miejsce w konkursie na najlepszą pracę magisterską na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku akademickim 2018/19. Zawodowo oraz naukowo zajmuje się obecnie komunikacją interpersonalną w małych firmach. Na co dzień pracuje w agencji reklamowej oraz gabinecie stomatologicznym, gdzie zajmuje się komunikacją z perspektywy prowadzenia mediów społecznościowych oraz marketingu wewnętrznego i zewnętrznego.  

Regionalizm literacki - historia i pamięć

Zbigniew Chojnowski, Elżbieta Rybicka

Czy od literackich badań regionalnych można oczekiwać innych historii oraz odmiennych pamięci niż te wypracowane i podejmowane w głównym nurcie historiografii czy literaturoznawstwa? Czy przeszłość peryferyjna może wprowadzać korekty do historii centralnej, państwowej, narodowej, a może sama podlegała lub podlega wyłącznie korektom zaplanowanym w centrali? Czy do zadań literatury regionów należy pełnienie roli narzędzia transmisji i aktywnego czynnika kształtującego współczesną pamięć kulturową? Zderzenie losów jednostkowych i (o)dziedziczonych narracji z następstwami dziejowych zdarzeń, polityczno-ideologicznych ograniczeń, a także interesów etnicznych czy państwowych powoduje stan rozregulowania pamięci i świadomości historycznej. To sprawia, że zarówno historia, jak i wyobrażone figury przeszłości danego regionu podlegają przemianom, naruszeniom, weryfikacjom, czynnościom dostosowawczym i erozji. W literaturze regionalnej jednak historia i pamięć mają tę wartość, że jawią się czytelnikowi bardziej namacalnie, w dającej się uchwycić ramie terytorialnej. Od redaktorów Książka Regionalizm literacki — historia i pamięć wśród wielu zalet, z których najważniejszymi są tworzące ją artykuły, ma i tę cechę, że skutecznie łączy dwie strategie: zarówno metodologicznej oryginalności i odrębności, jak i sięgania po literaturę istotną dla tego, co regionalne, literaturę nie tylko funkcjonującą dotąd poza głównym nurtem, ale także taką, która odgrywa w nim kluczową rolę. Przy czym nie bez znaczenia jest fakt, że chodzi nie tylko o utwory literatury polskiej czy współtworzące ją teksty fundujące na przykład piśmiennictwo kaszubskie. Recenzowana monografia okazuje się bardzo użyteczna w konfrontowaniu naszej literatury przede wszystkim z literaturą niemiecką. Jedną z szczęśliwych konsekwencji zajmowania się regionalizmem literackim jest przecież szansa patrzenia na to, co — konstytutywne dla regionów — dzieje się na naszych, europejskich pograniczach i wszędzie tam, gdzie mimo zmieniającej się przynależności państwowej trwa lokalna tożsamość: pamięć, historia i literatura. dr hab. Dariusz Kulesza, prof. UwB    

Marianna z Żeglińskich Dembińska. Polskie początki buntu kobiet

Elżbieta Wichrowska

O Mariannie z Żeglińskich wiemy stosunkowo niewiele, a to, co wiemy, co ocalało w drukowanych i rękopiśmiennych zapisach, często jest bałamutne, niejednoznaczne, począwszy od jej imienia: Marcjanna czy Marianna? Awanturnica, niepanująca nad emocjami, gwałcicielka, alkoholiczka, zagorzała antysemitka – mówią jedne źródła; oddana matka, kobieta niezwykłego męstwa, patriotka gotowa poświęcić życie dla ojczyzny, a potem czartystka i mesmerystka – podpowiadają inne. Świadectwa z epoki przeczą sobie, tworzą osobne narracje o Mariannie. Ta skrajność rejestrów, dość jednak niezwykła, nawet przy założeniu naturalnej różnorodności opinii nadawców i samej konwencji zapisów, o której należy pamiętać, stanowi duże zagrożenie dla badaczy, dających się czasem wciągać w ich grę i ustawiających się po jednej lub drugiej stronie, zarówno tych relacji, ale też polskich początków buntu kobiet. Fragment

Charles Sanders Peirce. Między logiką a metafizyką

Sergiusz Tokariew

Charles Sanders Peirce jest myślicielem, którego nie sposób przypisać do żadnej szkoły lub kierunku filozoficznego. Niewierny uczeń Kanta, pragmatysta odcinający się od innych pragmatystów, wybitny logik uznający siebie za idealistę. Peirce niewątpliwie wyrastał ponad doktrynalne podziały, gdyż był jednym z myślicieli, który nadał zupełnie nowy kierunek filozofii. Jego twórczość przyczyniła się bowiem do najważniejszego przełomu we współczesnej filozofii – zerwania z paradygmatem mentalistycznym i powstania paradygmatu lingwistycznego. Dlatego książka ta stanowi próbę opisania kształtowania się wspomnianego przełomu w myśli amerykańskiego filozofa w oparciu o bogaty materiał źródłowy.

A co to takiego? Obrazkowy słownik języka polskiego (A1, A2)

Anna Seretny

POZIOM A1, A2 A co to takiego? Obrazkowy słownik języka polskiego adresowany jest zarówno do tych, którzy naukę rozpoczynają, jak i do tych, którzy chcieliby poszerzyć swoją znajomość polskiego słownictwa bądź utrwalić już poznane słowa. Wszystkie artykuły hasłowe Słownika, zdefiniowane są za pomocą kolorowych tablic i obrazków. Dzięki zastosowaniu takiej techniki możliwe było uniknięcie wielu kłopotów związanych z definiowaniem pojęć podstawowych, które stanowią zasadniczy korpus słownika. Obrazkowy słownik języka polskiego prezentuje znaczenie około 2000 jednostek leksykalnych. Najliczniej zilustrowane zostały rzeczowniki, ale reprezentowane są także czasowniki, przymiotniki oraz zaimki. Udział poszczególnych części mowy w materiale leksykalnym Słownika można uzasadnić ich udziałem w zasobie słów, którymi posługuje się przeciętny użytkownik języka polskiego (wg badań M. Zarębiny rzeczowniki stanowią około 50% tego zasobu, podczas gdy czasowniki i przymiotniki, to odpowiednio około 22% i 18%). Materiał leksykalny słownika został przedstawiony w 32 polach tematycznych, których zakres dostosowano do potrzeb przyszłych użytkowników. Uznano bowiem, że grupowanie i prezentacja materiału leksykalnego słownika w polach tematycznych będzie bardziej trafna niż prezentacja wyrazów w porządku alfabetycznym, ponieważ słowa będą występować w naturalnym dla nich kontekście, co znacznie ułatwi ich identyfikację oraz zapamiętanie. Każde pole tematyczne to, w zależności od rozmiarów pola, jedna lub więcej tablic. W sekcji gramatycznej (tablice 33-36) zamiast tablic wykorzystane zostały pojedyncze obrazki. Każdy definiowany element planszy czy też pojedynczy obrazek opatrzony jest numerem. Numerowi temu odpowiada wyraz znajdujący się na sąsiedniej stronie. Na końcu słownika zamieszczony został indeks alfabetyczny wszystkich jednostek leksykalnych definiowanych przez słownik, wraz z informacją, na której tablicy (lub tablicach) dana jednostka została zilustrowana. Wszystkie artykuły hasłowe indeksu zawierają informację, do jakiej części mowy dany wyraz należy. Formą hasłową rzeczownika jest mianownik liczby pojedynczej. Po formie hasłowej słownik podaje oznaczenie rodzaju rzeczownika, a następnie pełne formy dopełniacza i miejscownika liczby pojedynczej. W wypadku rzeczowników męskoosobowych słownik dodatkowo podaje mianownik liczby mnogiej. Pilotażowe badania błędów popełnianych przez obcokrajowców uczących się polskiego pokazały, że to właśnie te przypadki są dla nich najtrudniejsze. Główną postacią hasłową czasownika jest bezokolicznik. Słownik ilustracjami definiuje znaczenie podstawowe czasowników niedokonanych. W indeksie natomiast znaleźć można ich dokonane odpowiedniki. Przymiotnik podany został w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju męskiego wraz z formą stopnia wyższego. Obrazkowy słownik języka polskiego to doskonała pomoc wizualna do nauczania języka polskiego. Może on także być użyteczny w życiu codziennym i przydatny nie tylko dla uczących się języka, ale także dla zagranicznych turystów podróżujących po Polsce, tym bardziej, że zamieszczony na końcu Słownika indeks alfabetyczny zawiera także odpowiedniki polskich słów w językach: angielskim, francuskim i niemieckim.

Polityka jako problem moralny

János Kis

Intuicje obywateli państw demokratycznych dotyczące moralności politycznej są rozbieżne. Z jednej strony uważamy na ogół, iż normy działania politycznego są łagodniejsze niż w przypadku etyki prywatnej, jednak z drugiej sądzimy również, że na politykach ciążą większe oczekiwania niż na zwyczajnych ludziach. Teoria polityczna dostarczyć musi spójnego objaśnienia tych pozornie sprzecznych przekonań. Zdaniem Kisa, doktryna klasyczna zdolna jest objaśnić pierwszy pogląd, lecz za cenę poświęcenia drugiego. Głównym celem niniejszej książki jest ukazanie, w jaki sposób można obie intuicje połączyć w jednej teorii, oraz przedstawienie, co taka teoria mówi nam na temat roli odpowiedzialności moralnej w polityce demokratycznej. W analizie odwołano się do szerokiego wachlarza klasycznych i współczesnych prac, a także do  domagających się osądu moralnego niedawnych przypadków w polityce międzynarodowej. Aneks, poświęcony doniosłemu esejowi Václava Havla zatytułowanemu Siła bezsilnych, rzuca światło na bogactwo stanowisk względem polityki, jakie zajmowali intelektualiści-dysydenci.   János Kis (ur. 1943), węgierski filozof, socjolog i politolog. W epoce Kadara jeden ze współtwórców i przywódców opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej, w 1988 współzałożyciel węgierskiej partii liberalnej Związek Wolnych Demokratów. Aktywny uczestnik transformacji ustrojowej po upadku komunizmu. Od 1991 roku poza polityką. Wykładowca m.in. Central European University w Budapeszcie, visiting professor  uniwersytetu w Nowym Jorku. Tłumacz prac np. Kanta, Rousseau i Fichtego. Po polsku ukazały się jego prace: Węgry 1956-57: czas odbudowy systemu (Niezależna Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1989), Aborcja: argumenty za i przeciw (PWN, Warszawa 1993).     János Kis poświęcił swą książkę dylematom moralnym uprawiania polityki w państwie demokracji parlamentarnej; mówiąc ściśle: w państwie młodej demokracji. Dlatego ta książka jest tak bardzo aktualna. Dotyczy ona spraw, które wciąż dzieją się w Polsce i innych krajach Europy Środkowowschodniej. Autor jest filozofem o biografii bardzo niebanalnej. Przebył ewolucję duchową od zbuntowanego marksisty młodego pokolenia, po status twórcy i przywódcy węgierskiej opozycji demokratycznej o tendencji liberalnej. Jako dysydent bywał represjonowany w epoce kadarowskiej; potem uczestniczył w negocjowanej transformacji. Najpierw analizował system dyktatury kadarowskiej, zaś u progu zmiany demokratycznej opublikował znakomitą pracę o aborcji i kryminalizacji aborcji, przenikliwą analizę filozoficzną tego wciąż trudnego i konfliktującego problemu moralnego oraz społecznego. (…) Kis dotyka najważniejszych pytań naszego czasu, także pytania o kondycję człowieczą. Zastanawia się nad logiką władzy i logiką moralności w polityce, nad kształtem wyborów politycznych i dylematów moralnych. Pyta: jak troszczyć się o cnotę w życiu publicznym? Jak chronić kruchą demokrację przed pułapkami i pokusami populizmu? János Kis już wiele lat temu zrezygnował z aktywności politycznej, nie jest politykiem partyjnym. Stał się obserwatorem zaangażowanym; krytykiem obdarzonym głosem suwerennym i przenikliwym. Pisze jasno, świadom złożoności spraw publicznych, z erudycją imponującą, z odwagą bezkompromisową i perfekcjonizmem zegarmistrza w Szwajcarii. Wykład Kisa skonstruowany z żelazną logiką i chirurgiczną precyzją jest nieco suchy, ale przez to trudny do odparcia. Wymusza namysł i skłania do rewizji własnych stereotypów. Chłodnej narracji analityka towarzyszy tu dyskretna pasja moralisty o wielkiej wrażliwości, który - choć świadom swego osamotnienia - chce uczynić świat lepszym. Choćby tylko trochę lepszym i choćby tylko na jakiś czas.    Adam Michnik 

Scena we krwi. Williama Szekspira tragedia zemsty

Małgorzata Grzegorzewska

  Scena we krwi to książka o elżbietańskim teatrze okrucieństwa. Zawarte w tym tomie interpretacje nie stanowią jednak systematycznego wykładu. To raczej swobodne wariacje, zebrane wokół kilku powaracających motywów: ofiary i odwetu, przeznaczenia i Opatrzności, znaku i pragnienia Obecności. Książka szuka odpowiedzi na pytania: Czym w istocie jest tragedia w czasach nowożytnych? Jaką rolę pełnią w niej pogańscy (nieobecni) bogowie i chrześcijański Bóg? Jak rozumieć los bohatera tragicznego? Czy jest jego pycha i na czym polega jego wina? Ile warte są słownikowe definicje tych pojęć, dotykających tajemnicy ludzkiej nieprawości> sztuki Szekspira stanowią niewyczerpane źródło inspiracji takich poszukiwań i przemyśleń.

"Z doskoku i z ukosa". O języku w poezji i krytyce Piotra Sommera

Kamil Nolbert

Książka przynosi pierwsze monograficzne opracowanie poetyckiej i krytycznoliterackiej twórczości Piotra Sommera. Punktem wyjścia dla zawartych w niej rozważań jest przekonanie, zgodnie z którym - jak ujął to bohater książki - język stanowi bodaj "najczulszy instrument naszego przymierza ze światem". W toku lektury poszczególnych tekstów autor próbuje nie tylko prześledzić ruch najważniejszych pojęć dotyczących języka, jakimi pisarz posługuje się w swojej prozie krytycznej i poezji, ale również pokazać, jak ważny dla rekonstruowanych przekonań Sommera jest etyczny wymiar doświadczenia literackiego. Kamil Nolbert - literaturoznawca, zajmuje się poezją XX i XXI wieku, a także związkami literatury i filozofii, pracuje w Instytucie Filologii Polskiej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Artykuły oraz recenzje publikował m.in. w "Odrze", "Wizjach", "Tekstach Drugich" i "Pamiętniku Literackim". Przygotował do druku tom zbiorowy Ulubione kawałki. Szkice o twórczości Piotra Sommera (2023).

Tort Marcello. Kultury fanowskie w teatrze XIX wieku

Agata Łuksza

Opis książki: Mocno czekoladowy tort Marcello, który na specjalne okazje pojawia się na polskich stołach, powstał jako hołd dla warszawskiej aktorki, Heleny Marcello, związanej z Teatrami Warszawskimi przez ponad czterdzieści lat - od 1879 do 1923 roku. Choć nie sposób dziś ustalić oryginalnej receptury tego odświętnego ciasta, w jego nazwie zachowało się uwielbienie, którym obdarzano artystkę, przetrwała fascynacja i entuzjazm, jakie budziła - ona sama i jej gra sceniczna. Tort Marcello to zatem jeden z historycznych śladów po teatralnych kulturach fanowskich, które wyłaniały się na ziemiach polskich w XIX i na początku XX wieku. Książka Tort Marcello odzyskuje wczesne doświadczenia i praktyki fanowskie - pomimo że stanowiły one ważny element polskiego życia teatralnego, zostały uznane za zbyt błahe, by o nich pamiętać. Jest opowieścią o dziewiętnastowiecznych teatromanach i teatromankach, miłośnikach i miłośniczkach gwiazd scenicznych i przedstawień teatralnych, ujawniającą sploty między historią teatru i historią fanostwa. Kim byli dziewiętnastowieczni fani i fanki? Jak przedstawiały ich ówczesne media? Jak okazywali swoją pasję? To podstawowe pytania, które padają w Torcie Marcello. Agata Łuksza Agata Łuksza - kulturoznawczyni z zacięciem historycznym. Pracuje w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka Glamour, kobiecość, widowisko. Aktorka jako obiekt pożądania (Warszawa 2016) i artykułów publikowanych m.in. w "Didaskaliach", "Pamiętniku Teatralnym" oraz "Theatre Journal".

Geoliteratura. Przewodnik, bedeker, poradnik

Jerzy Madejski, Sławomir Iwasiów

Miejsce przewodnika wśród dzisiejszych gatunków piśmiennictwa uświadamia nam zakres zmian w kulturze współczesnej. Z gatunku peryferyjnego staje się on gatunkiem centralnym. W coraz większym stopniu jest nie tylko nośnikiem treści poznawczych i użytkowych, ale bywa także swoistym instruktażem przeżywania przestrzeni – miasta i natury. Ale równocześnie obserwujemy proces dostosowania literatury do jej „przewodnikowego” rozumienia. Powieści stają się źródłem scenariuszy wędrówek po mieście. Współbieżne z tym są procesy przystosowania pisarzy do roli przewodników i profilowanie przez nich swojej twórczości w taki sposób, by mieściła się we współczesnych ramach dyskursywnych. W coraz większym stopniu współczesne poradniki nie są dziełem naukowców czy dziennikarzy, lecz „amatorów” i pasjonatów. Nie mniej zajmujące są zagadnienia narodowe i etniczne w przewodnikach. A zatem w badaniach narracji przewodnikowych istotne jest, jak my widzimy innych oraz jak inni nas postrzegają. Ze wstępu     "Geoliteratura z pewnością okaże się kolejną ważną książką z nurtu badań związanych z rozwojem Nowego Regionalizmu. Teksty zamieszczone w tym zbiorze – jak to zwykle bywa w takich przypadkach – różni bardzo wiele, jednak łączy rzetelny namysł nad określoną w tytule, rozlegle ujmowaną problematyką. Podjęcie badań nad społeczną rolą, wspólnotową perspektywą i obieraną jednostkowo poetyką dzieł, które można przyporządkować genologicznie do zbioru przewodników (bedekerów, „spacerowników”) umożliwia rozpoznanie dużo szerzej zakrojonych zagadnień, takich jak: tożsamość lokalna, kresowość, pogranicze kulturowe, obcość/swojskość. Pozwala nadto charakteryzować współczesne sposoby pojmowania i użytkowania samego pojęcia regionalizmu oraz sprawdzać użyteczność wypracowanych w jego ramach narzędzi analitycznych i interpretacyjnych". Z recenzji dr hab. Agnieszki Czyżak, prof. UAM

Spotkałem Jerzego Giedroycia. Listy 1993-2000

Jerzy Huczkowski

Redaktora Jerzego Giedroycia poznałem, gdy w kwietniu 1993 roku udałem się do Maisons Lafitte na umówione z Nim spotkanie. Nie był to jednak mój pierwszy kontakt z „Kulturą”. Pierwszy, najważniejszy, który zaciążył na całym moim przyszłym życiu, miał miejsce w październiku 1956. Należałem wtedy do kierownictwa Komitetu Rewolucyjnego Studentów Krakowa.  Redaktor „Kultury” był wówczas dla członków Komitetu największym autorytetem, a dla mnie pozostał takim na zawsze. Nasze pierwsze spotkanie zaowocowało ośmioletnim okresem współpracy. Dobrym jej początkiem była prośba Jerzego Giedroycia, abym przedstawione mu poglądy przygotował w postaci artykułu. Mój tekst zatytułowany „Historia i skutki pewnej politycznej doktryny” ukazał się w „Kulturze” w kwietniu 1994. I tak zaczęła się wymiana poglądów na interesujące nas tematy i kwestie, co znajduje odbicie w tej książce.                                                                                                                   

O kłamstwie i kłamaniu

Jolanta Antas

Książka jest pierwszą w Polsce naukową monografią zjawiska kłamstwa. Bada jego miejsce w przestrzeni mentalnej jednostki oraz rolę w komunikacji międzyludzkiej. Tradycyjnie sięga do logiki i filozofii języka, aby rozważyć stosunek kłamstwa do prawdy, fikcji i fałszu, przede wszystkim wchodzi jednak na terytoria interdyscyplinarne. Rozpatruje kłamstwo z perspektywy współczesnego językoznawstwa - semantyki i teorii aktów mowy, łączonych z kognitywizmem, następnie z psychologią. Takie zespolenie metodologiczne stwarza możliwość sformułowania zasad retoryki kłamania, stanowiącej nieodłączny składnik naszych codziennych konwersacji. W skład tej retoryki wchodzą takie strategie komunikacyjne jak:sądy nierzetelne, fałszywe wnioskowania, zwodnicze przemilczenia, zatajenia, półprawdy, pochlebstwa, kłamstwa grzecznościowe oraz kłamstwa niewerbalne w różnych odmianach i funkcjach.

Erotyzm ponowoczesny

Wojciech Klimczyk

Erotyzm ponowoczesny jest książką, która powstała z troski o wrażliwość współczesnego człowieka. To opowieść o tym, jak seksualność, a więc to, co najbardziej intymne, staje się sprawą publiczną, źródłem sensacji, a także jednym ze składników rynkowej gry interesów. Opowieść, która wyrasta z przekonania, że taki stan rzeczy ma daleko idące konsekwencje dla naszego życia emocjonalnego. Ponowoczesność to przede wszystkim nowy, oparty na wielości światopoglądów model etyczny, który można nazwać moralnością kompromisu. Charakteryzuje się on chroniczną niepewnością, co do słuszności działań i przekonań. W kontekście tej niepewności, jako jeden z jej najdotkliwszych objawów, pojawia się problem seksualności i związanego z nią erotyzmu, rozumianego jako zbiór funkcjonujących w przestrzeni publicznej przedstawień i refleksji na temat seksualności. By erotyzm zrozumieć, książka podejmuje analizę bardzo różnych źródeł – od artykułów w popularnych tygodnikach publicystycznych, przez prasę kobiecą, aż po internetową pornografię, której znaczenie w kulturze stale rośnie. Szeroka analiza seksualności w kulturze popularnej prowadzi do ukazania erotyzmu jako wyrazu ambiwalentnej ponowoczesnej świadomości. Z jednej strony rządzi się on własnymi prawidłami, a więc dążeniem do maksymalizacji przyjemności i zasadą spontanicznego wyrażania pragnień, z drugiej prowadzi do cynizmu, chłodnej kalkulacji i samotności. To pęknięcie sprawia, że seksualność za pośrednictwem erotyzmu staje się coraz bardziej problematyczna. W sferze naszego życia uczuciowego pojawiają się więc coraz częściej pytania – jak i czy kochać? Erotyzm ponowoczesny ma za zadanie pomóc znaleźć na nie odpowiedź.

Wizerunek wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku

Sabina Kowalczyk

Tematyka czarownic jest dość często rozpatrywana przez historyków, antropologów i kulturoznawców. Do tej pory znacznie mniej uwagi poświęcali jej badacze literatury. Książka Wizerunek wiedźmy w piśmiennictwie staropolskim XVI i XVII wieku jest pierwszą na polskim rynku literaturoznawczą monografią w pełni poświęconą konstruktowi czarownicy w tekstach I Rzeczpospolitej. Wspomniane w tytule stulecia to czas, kiedy w dawnej Polsce rozkwitła fascynacja postacią czarownicy z uwagi na ferment religijny wzbudzany przez ruchy reformacyjne i kontrreformacyjne oraz wzrost zainteresowania literaturą demonologiczną, co znajduje odbicie w tekstach tego okresu. Autorka gruntownie przeanalizowała wiele gatunków literackich i na podstawie obszernej literatury podmiotu (między innymi romansów, eposów, nowel, pieśni, kazań, satyr, kronik, diariuszy, pamiętników, traktatów, zielników, poradników gospodarczych) odtworzyła portret czarownicy, w tym preferowane przez nią miejsca pobytu i aktywności, jej wygląd, osobowość oraz zakres mocy. Zbadała ponadto powtarzające się na kartach dawnej literatury wątki kobiet władających magią, znane z mitologii i Biblii. Książka prezentuje wielowymiarowy obraz staropolskiej wiedźmy, a przy tym uzupełnia dokonania badaczy innych dyscyplin zajmujących się problematyką czarów. Niewątpliwą zaletą pracy jest wykorzystanie […] źródeł dotąd marginalizowanych. Autorka nie ignoruje przy tym najwybitniejszych autorów (Jan i Piotr Kochanowscy, Maciej Kazimierz Sarbiewski, Szymon Szymonowic, Jan Andrzej Morsztyn, Samuel Potocki, Wacław Potocki i in.) i najgłośniejszych dzieł demonologicznych […]. Uwzględnia adaptacje i parafrazy dzieł obcych autorów, z powodzeniem interpretując znaczenia i literackie funkcje czarownic w tych utworach. Szczególnie chętnie odwołuje się do tekstów inspirowanych grecko-rzymskim antykiem, co nie może dziwić w odniesieniu do czasów, w których tradycja starożytna była tradycją kluczową. Z recenzji dr hab. Danuty Kowalewskiej, prof. UMK Bardzo szeroko zakrojone badania świadczą o erudycji Autorki, która swobodnie porusza się w takich dziedzinach, jak antropologia kultury, elementy religioznawstwa, filozofii, etnografii, socjologii […]. Autorka podjęła trud żmudnego rekonstruowania wizerunku staropolskiej wiedźmy na podstawie niejednokrotnie skąpych, lakonicznych wzmianek, które wytrwale wyszukiwała w piśmiennictwie epok dawnych. Wymagało to czasochłonnej, solidnej, różnorodnej naukowej kwerendy oraz umiejętności spójnego, logicznego opracowania wielorakich wniosków […]. Na pochwałę zasługuje język i styl Autorki, która posiada rzadką w pracy naukowej umiejętność pisania o tematach trudnych w sposób wyjątkowo przystępny i rzeczowy […], dzięki czemu pracę czyta się z prawdziwą przyjemnością. Z recenzji dr hab. Małgorzaty Krzysztofik, prof. UJK Sabina Kowalczyk pracuje w Katedrze Literatury Polskiej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Jej zainteresowania badawcze skupiają się na przejawach słowiańskich i chrześcijańskich wierzeń opisanych w dawnym piśmiennictwie, a także na staropolskich zielarstwie i przekazach dotyczących sytuacji ekstremalnych oraz dwudziestowiecznej autobiograficznej twórczości kobiet żyjących na terenie Warmii i Mazur. Współpracowała z Fundacją Współpracy Polsko-Niemieckiej (Młoda Redakcja 2015) oraz z Instytutem Badań Literackich PAN w Warszawie w ramach projektu „Archiwum Kobiet: kontynuacja”. Obecnie jest wykonawczynią w grancie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Źródła do dziejów Czapskich w XVIII wieku. Egodokumenty członków rodziny wojewody pomorskiego Piotra Jana (1685–1736) – opracowanie filologiczno-historyczne i edycja (pod kierownictwem prof. Iwony Maciejewskiej).  

Historie i narracje

Renata Makarska

Tom Historie i narracje ukazuje, jak na naszych oczach zmienia się model opisu przeszłości. Odwrót od wielkiej historii na rzecz historii lokalnej, historii długiego trwania czy historii mniejszości, bądź w końcu historii podkreślającej wspólnotę ludzi i zwierząt zaowocował w ostatnich latach intensywną dyskusją na temat wielości sposobów pisania historii (w tym również historii literatury i kultury). Niniejszy tom jest przykładem takiej wielości. Pokazuje on równocześnie, jak badacze o odmiennych proweniencjach naukowych i różnym pochodzeniu wykraczają poza granice swoich dziedzin, dzięki czemu możliwe są transdyscyplinarne spotkania – literaturoznawców, kulturoznawców, historyków oraz przedstawicieli innych nauk społecznych i humanistycznych. Historie i narracje prezentują tworzone wspólnie przez niemieckich i polskich naukowców historie wykluczonych, historie lokalne, historie transferu wiedzy, ekohistorie oraz interpretacje narracji kontrfaktycznych.    "Publikacja oferuje nowe spojrzenie na narracje historyczne i kulturowe, i pokazuje, jak wpisać je w dyskurs postantropocentryczny". dr hab. Magdalena Saryusz-Wolska   Renata Makarska - profesor, kieruje Zakładem Polonistyki na Wydziale Translatologii, Lingwistyki i Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Jana Gutenberga w Moguncji/Germersheim. Zajmuje się literaturą postemigracyjną, nowymi mniejszościami w Europie Środkowo-Wschodniej, dyskursem postantropocentrycznym, komiksem, fotografią, hybrydycznością literatury i przekładem.

Elżbieta Łokietkówna 1305-1380

Jan Dąbrowski

Wstęp I  Data urodzenia Elżbiety. Wychowanie. Ślub Elżbiety z Karolem Robertem a koronacja Łokietka II  Karol Robert. Dzieci i ich wychowanie III  Stanowisko królowej na Węgrzech. Zakres jej działalności. Znaczenie Elżbiety za życia męża a syna IV  Dwór królowej. Sędzia nadworny. Mistrz tawerników. Kanclerz i kancelaria. Inni dostojnicy. Otoczenie. Piastowicze na dworze: Bolko z Toszku, Mieszko, Anna świdnicka. Opolczyk i jego rodzina. Anna oświęcimska. Bośniaczka. Polacy: Mroczko. Dochody królowej i ich źródła. Fundacje V  Elżbieta a kuria. Sprawa o Neapol. Pretensje węgierskie i stanowisko kurii wobec nich. Śmierć Roberta neapolitańskiego i jej następstwa. Podróż Elżbiety. Starania w Neapolu i Awinionie. Elżbieta w Rzymie. Śmierć Andrzeja. Walka Elżbiety i Ludwika przeciw Joannie. Regencja Elżbiety na Węgrzech. VI  Stosunki z dworem cesarskim i ich zmienność. Ślub Anny i podróż Elżbiety dl Akwizgranu. Zatarg z r. 1361 – 1362. Twierdzenia Steinherza a obraza Elżbiety. Istotne przyczyny zatargu. Akwileja. Zabiegi Elżbiety i Ludwika o pozyskanie Austrii. Elżbieta wobec planów luksemburskich. VII  Stosunki polsko-węgierskie w czasach Łokietka. Węgry w sprawie czesko-krzyżackiej. Sprawa sukcesji. Rok 1339. Sprawa ruska. Układ z 1335 r. Rola Elżbiety. Późniejsze układy. Legitymacja córek Kazimierza Wielkiego. Śmierć Kazimierza. Ludwik i Elżbieta w Polsce. VIII Nowe rządy. Stanowisko Elżbiety. Spadek po Kazimierzu Wielkim. Los córek królewskich. Program regentki. Zmiany. Sprawa Janka z Czarnkowa. IX  Dwór królewski. Zawisza z Kurozwęk i partia węgierska. Węgrzy na dworze. X  Polityka Elżbiety. Podróż do Wielkopolski. Restytucje. XI  Akcja Elżbiety wobec miast polskich. Kraków. Polityka miast a ogólna koniunktura gospodarcza. Górnictwo: ordynacja dla kopalń olkuskich z r. 1374. Kolonizacja. XII Sprawa koszycka. Elżbieta wobec zagranicy. Litwa i Ruś. XIII  Koniec regencji w r. 1375. Powrót w r. 1376. Rzeź krakowska i jej skutki. XIV  Elżbieta na Węgrzech. Podróże do Polski w r. 1378 i 1379 i ich powody XV  Ostatnie lata. Testament. Śmierć. Ogólna charakterystyka Elżbiety Indeks 

Cielesność aktu tworzenia w teatrze ruchu. Integracja sztuki i edukacji w rozwoju i transgresji potencjału człowieka

Katarzyna Krasoń

Książka Cielesność aktu tworzenia w teatrze ruchu jest nowatorskim dziełem naukowym na temat istoty i znaczenia cielesności ruchu teatralnego dla tworzenia samego dzieła teatralnego, jak i zarazem znaczenia tego dzieła i w nim ruchu ciała we wspieraniu rozwoju i transgresji uczestników spektaklu ku pełni ich potencjału człowieczeństwa. Na tle ogólnej dyskusji o celu i znaczeniu edukacji kulturalnej i edukacji teatralnej Autorka szeroko dyskutuje o teatrze jako polu tworzenia sztuki i pełnego człowieczeństwa jej uczestników oraz dokonuje interpretacji i reinterpretacji ciała i ruchu w teatrze jako akcie twórczym. (…) Nie ulega dla mnie wątpliwości, że książka Katarzyny Krasoń jest dziełem dojrzałym, pełnym, oryginalnym, całkowicie nowatorskim w polskiej pedagogice kultury oraz w edukacji teatralnej. Autorka wykazała się bardzo szeroką i doskonale ugruntowaną i spożytkowaną erudycją, niezwykle odważnym, innowacyjnym warsztatem wytwarzania złożonych źródeł i błyskotliwym analitycznym i pisarskim ich wykorzystaniem - z recenzji prof. zw dr hab. Zbigniewa Kwiecińskiego   Katarzyna Krasoń, dr hab. nauk humanistycznych, profesor Uniwersytetu Śląskiego i Akademii Muzycznej w Katowicach, jej dociekania badawcze dotyczą obcowania dzieci i młodzieży ze sztuką, zwłaszcza literaturą, muzyką, teatrem i tańcem, zarówno w wymiarze odbiorczym, jak i twórczym czy ekspresyjnym. Zajmuje się problematyką przekładu intersemiotycznego i wizualizacji przestrzennej. Prowadzi warsztaty z zakresu biblioterapii ekspresyjnej i technik parateatralnych. Jest twórczynią metody kinestetycznej interpretacji poezji stosowanej w edukacji. Opublikowała 7 opracowań zwartych oraz zredagowała 11 monograficznych tomów zbiorowych (najważniejsze to Dwa światy. Ruch dyrektywny i niedyrektywny jako wizualizacja - odkrywanie – poznawanie, 2002; Przestrzenie sztuki dziecka. Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej, 2003; Dziecięce odkrywanie tekstu literackiego - kinestetyczne interpretacje liryki. 2005; Twórczość – Ekspresja – Aktywność artystyczna w rozwoju dzieci i młodzieży, 2011).   

To tylko sztuczka. O samoświadomości kina i technikach deziluzyjnych we współczesnych filmach

Adrianna Woroch

Książka zawiera wieloaspektowe analizy filmów prezentujących szeroki wachlarz – nieprzebadanych dotąd na gruncie filmoznawczym – różnorodnych zabiegów deziluzyjnych, którymi posługują się twórcy, by podkreślić samoświadomość dzieła i obnażyć jego elementy konstrukcyjne czy narracyjne. Niektóre z nich udaje się wskazać bez większych problemów (spojrzenie aktora w kamerę, przedstawianie sytuacji zakulisowej, niestandardowy format obrazu). Inne pozostają jednak często ukryte i trudniej zidentyfikować je przy pierwszym kontakcie (zaburzenia dramaturgii, wykorzystanie mitycznych toposów). Wzrost obecności tych technik w kinie ostatnich czterech dekad sygnalizuje potrzebę zredefiniowania kina i zastanowienia się nad kierunkiem jego rozwoju, który niewątpliwie uległ przemianom w wyniku hybrydyzacji kultur, rozwoju nowych mediów i pojawienia się innych niż dotychczas form ekspresji czy też ewolucji modelu oglądania filmów. Jak zauważa Autorka, autorefleksyjne zabiegi w filmie, ujmując najogólniej, pozwalają przekroczyć ramę ekranu i zbliżyć się do odbiorcy. Dochodzi zatem do przywrócenia statusu kina (utraconego poniekąd także przez rygor akademickiej teorii filmoznawczej) jako doświadczenia, z którym się obcuje – emocjonalnie, intelektualnie, ale także cieleśnie.     Adrianna Woroch – doktor, adiunktka w Instytucie Filmu, Mediów i Sztuk Audiowizualnych UAM, laureatka Diamentowego Grantu. Zajmuje się filmowym postmodernizmem, autorefleksyjnością w kinie, związkami filmu i innych mediów oraz współczesnym kinem bliskowschodnim. Autorka jedynej jak dotąd na rynku polskim monografii poświęconej twórczości Paola Sorrentina pt. Kicz i piękno w twórczości Paola Sorrentina na przykładzie dzieł: „Wielkie piękno”, „Młody papież”, „Wszystkie odloty Cheyenne’a” oraz „Młodość”.     Książka Adrianny Woroch jest nie tylko oryginalnym opracowaniem poświęconym istotnym problemom współczesnej kinematografii, głosem w dyskusji na temat ontologicznych uwarunkowań sztuk audiowizualnych w okowach napięć kulturowych przełomu wieków, ale także może stanowić inspirującą lekturę dla wielu czytelniczych środowisk. Jej adresatem są bowiem akademiccy filmoznawcy, kulturoznawcy, historycy sztuki, studenci różnych humanistycznych kierunków, ale i kinowi „zjadacze chleba naszego powszedniego”. Prof. UKW dr hab. Mariusz Guzek