Bezbronne myśli. Eseje i inne pisma o Górnym Śląsku

Zbigniew Kadłubek

Prezentowana książka to zbiór esejów, szkiców i wspomnień. Zawiera też mowę sejmową oraz próby poetyckie. Niektóre w innych wersjach, pod innymi zazwyczaj tytułami były publikowane w czasopismach „Śląsk”, „Przegląd Polityczny”, „Fabryka Silesia” oraz „Borussia”. Wszystkie jednak – jako teksty literackie – poświęcone są różnym aspektom tożsamości górnośląskiej. Są to próby zdiagnozowania, czym jest współczesny regionalizm, czym jest Górny Śląsk na początku XXI wieku, czym jest tzw. przebudzenie górnośląskie, jakie są perspektywy śląszczyzny jako języka regionalnego etc. Pewna grupa tekstów to próby sportretowania ważnych dla Autora nieżyjących już postaci górnośląskiego życia kulturalnego (Stefan Szymutko, Michał Smolorz, Jan F. Lewandowski, Feliks Netz). Niektóre eseje mają charakter teoretyczny – chodzi o poszukiwanie metody badawczej, w  której uwzględniona zostałaby zarówno dzisiejsza egzystencja ludzi identyfikujących się z Górnym Śląskiem, jak i wolna od propagandy i przekłamań perspektywa historyczna. Książkę zamyka autentyczna mowa sejmowa wygłoszona w Sejmie RP 9 października 2014 roku, ukazująca prawdziwą bezbronność śląskich myśli i jednocześnie uzasadnia tytuł całego zbioru. Swoimi refleksjami po lekturze owych „bezbronnych myśli” podzielił się z czytelnikami  w Posłowiu Ingmar Villqist.

Miejsca wspólne, miejsca osobne, imiona sporu. Szkice z pogranicza literatury i publicystyki na Górnym Śląsku

Paweł Sarna

Miejsca wspólne, miejsca osobne, imiona sporu – tytuł publikacji wskazuje na główne związki zarówno pomiędzy częściami zbioru, jak i poszczególnymi tekstami. Owe, różnego rodzaju, powinowactwa – także obecne w tekstach „miejsca wspólne” (locci communes), objawiają się pełniej w odniesieniu do konkretnej przestrzeni geograficznej. Wszyscy twórcy, o których traktuje Autor, są bowiem – na różne sposoby – związani z Górnym Śląskiem. Prezentowana książka jest zbiorem szkiców oraz miniatur krytycznych. Część pierwsza teksty na temat poezji autorów różnych generacji – Wilhelma Szewczyka, Jana Pierzchały, Stanisława Krawczyka, Andrzeja Szuby, Tadeusza Sławka oraz Jerzego Suchanka. Osią kolejnej części jest publicystyka, a niektórzy bohaterowie części poprzedniej, Wilhelm Szewczyk oraz Stanisław Krawczyk pojawiają się w niej w innych rolach pisarskich. Na ostatnią część składają się artykuły poświęcone prasie na Górnym Śląsku – międzywojennym dziennikom „Polonia” i „Polska Zachodnia”,  powojennej „Odrze”, wydawanej w początkach Polski Ludowej (1945-1950) oraz „Śląskowi Literackiemu” (1952-1956). Ta część najbardziej ze wszystkich kieruje uwagę Czytelnika na związki literatury z polityką.

Poe, Grabiński, Ray, Lovecraft. Visions, Correspondences, Transitions

red. Katarzyna Gadomska, red. Agnieszka Loska, współudz. Anna Swoboda

Krytycy literatury fantastycznej często znajdują liczne dowody fascynacji, przenikania się, tajemniczych korespondencji, jakie łączyły twórczość Edgara Allana Poe, Stefana Grabińskiego, Jean Ray oraz Howarda Phillipsa Lovecrafta. Grabiński jest określany jako „polski Poe” lub „polski Lovecraft”, Ray nazywany jest „flamandzkim Lovecraftem”, zaś Lovecraft i Grabiński podkreślają inspirację, jaką stanowiła dla nich twórczość Edgara Alana Poe. Grabiński jest autorem eseju o fantastyce E.A. Poe zatytułowanego Książę fantastów. Lovecraft poświęca Poe odrębny rozdział w swoim dziele pt. Supernatural horror in literature, a w jednym z jego opowiadań (The Shunned house) pojawia się postać E. A. Poe. W latach trzydziestych XX wieku ukazały się w Polsce pierwsze tłumaczenia tekstów Lovecrafta sygnowane przez osobę posługującą się pseudonimem Żalny, a warto przypomnieć, że Stefan Grabiński pod tym pseudonimem opublikował swoje pierwsze utwory. U każdego z czterech twórców możemy znaleźć identyczne motywy, mroczne obsesje powracające z tekstu na tekst, podobne filozoficzne wizje świata i człowieka.. Publikacja, skierowana do literaturoznawców, jak i miłośników literatury grozy, stanowi próbę zbadania tajemniczych paraleli łączących twórczość czterech znamienitych pisarzy, twórców fantastyki grozy, horroru, opowieści z dreszczykiem, czy «weird fiction».

"Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych". T. 27, nr 2/2018: Kobiety z niepełnosprawnością i wobec niepełnosprawności. Zagadnienia edukacji i socjalizacji

Elżbieta Górnikowska-Zwolak

Tom 27. czasopisma Problemy Edukacji, Rehabilitacji i Socjalizacji Osób Niepełnosprawnych ukazujący się w 2018 roku (nr 2), w setną rocznicę uzyskania przez Polki praw wyborczych, przez redaktorkę naukową został dedykowany kobietom i im poświęcony. Składa się z dziesięciu tekstów poprzedzonych obszernym słowem wprowadzającym.   W prezentowanym zbiorze artykułów szeroko nakreślono zagadnienia socjalizacji osób, kobiet z niepełnosprawnościami w nowoczesnym społeczeństwie, z obowiązującym dyskursem ekonomii neoliberalnej, paternalistycznym traktowaniem wszelkich odmienności. Niepełnosprawne kobiety są dyskryminowane podwójnie, ze względu na płeć (gender) i niepełnosprawność. Kulturowy wymiar płci przejawia się w oczekiwaniach wobec kobiecego ciała, zadbanego, nieskażonego chorobą. Ów przekaz dotyczący akceptowanego wizerunku kobiety jest kluczowy i zarazem opresyjny dla tych spośród odbiorczyń, które ze względu na chorobę, jej widoczne objawy, bądź skutki („fizyczne i psychologiczne blizny” po leczeniu raka piersi) czy niepełnosprawność, borykają się z niedostatkiem atrakcyjności fizycznej. Konstruowanie pozytywnej tożsamości jest w tych warunkach szczególnie trudne. Oczekiwania społeczne dotyczą też ról społecznych, przede wszystkim roli matki. Bez względu na niepełnosprawność jej samej czy też dziecka (także dorosłego dziecka, niepełnosprawnego lub chorego) kobiety są zdeterminowane (a w sytuacji opuszczenia przez partnera/ojca dziecka są zmuszone), aby maksymalnie dobrze realizować zadania wynikające z macierzyństwa, pomimo doświadczanego stresu i wypalenia sił. Relacje z personelem medycznym, członkami rodziny i szerszym otoczeniem to z kolei niektóre z zagadnień kierujące uwagę na sferę edukacji – potrzebnej kobietom obciążonym niepełnosprawnością, własną (gdy zależne od opiekunów bywają narażone na przemoc) bądź swych podopiecznych: rodzonych dzieci czy wychowanków, pacjentów domów pomocy społecznej.

Wokół "Trenów" Jana Kochanowskiego. Szkice historycznoliterackie

Teresa Banaś-Korniak

Książka składa się z szeregu szkiców, poświęconych poezji – zwłaszcza funeralnej – Jana Kochanowskiego (w szczególności "Trenom"). Celem większości zawartych w pracy tekstów jest próba dotarcia do wyobraźni poetyckiej czarnoleskiego poety, wyobraźni zdeterminowanej różnorodnymi czynnikami: kulturowymi, historycznymi, psychologicznymi etc. Pracę rekomenduje najlepiej wypowiedź profesora Alberta Gorzkowskiego (UJ), autora recenzji wydawniczej: ,,[...] Niniejsza książka, stanowiąca zbiór udatnych refleksji na temat "Trenów" Kochanowskiego, a przy tym próbę rzetelnych i dogłębnych studiów historycznoliterackich i historycznokulturowych to cenne dopełnienie [...] poprzednich dysertacji, artykułów i glos [...]”. Publikacja kierowana jest nie tylko do specjalistów dydaktyki uniwersyteckiej i licealnej, ale też do uczniów, studentów i szerokiego grona miłośników polskiej kultury i literatury dawnej.

Dobro małżonków. Identyfikacja elementu "ad validitatem" w orzecznictwie Roty Rzymskiej

Andrzej Pastwa

Treść bonum coniugum należy do najbardziej doniosłych kwestii hermeneutycznych wymagających pogłębionych badań. Podjęcie tematu jest autorską próbą wyjścia naprzeciw temu wyzwaniu. Bezpośredni kontekst badawczy stanowią apele Jana Pawła II i Benedykta XVI do świata kanonistyki o dokonanie adekwatnego „przekładu” personalistycznych idei małżeńskich Soboru Watykańskiego II na praktykę stosowania prawa. Niniejsze studium ma walor zarówno poznawczy, jak i aplikacyjny. Co się tyczy tego pierwszego, na podstawie przesłanek genetyczno-historycznych i epistemologiczno-metodologicznych oraz precyzyjnie wytyczonych hipotez badawczych, Autor dokonuje identyfikacji tytułowego elementu ad validitatem we wzorcowym orzecznictwie Roty Rzymskiej – w związku z aplikacją norm kodeksowych dotyczących niezdolności konsensualnej (kan. 1095, nn. 2–3 KPK) i symulacji zgody małżeńskiej (kan. 1101 § 2 KPK). W szczególności chodzi o sytuowanie przez trybunał apostolski nowego istotnego elementu małżeństwa (z niezmiennym punktem odniesienia w postaci Świętego Augustyna trzech dóbr) w konfiguracjach: dawniej – „nieautonomicznych”, obecnie – „autonomicznych”. Podsumowaniem zasadniczej części badań jest wykaz „kierunkowych” ujęć elementum boni coniugum (prezentacja linii orzeczniczych). O aplikacyjnej wartości monografii najlepiej świadczy położenie akcentu na potrzebę jedności „hermeneutycznej” w przedmiotowej kościelnej jurysprudencji, zwłaszcza przez korygowanie w orzecznictwie trybunałów niższych stopni jurysdykcji niepoprawnego stosowania wspomnianych norm prawnych.

Z Dziejów Prawa. T. 11 (19) część 1

red. Marian Mikołajczyk, Wojciech Organiściak

Kolejny tom czasopisma wydawanego przez pracowników Katedry Historii ma specyficzny charakter. Składa się on bowiem z dwóch części. W pierwszej zamieszczone zostały artykuły oraz sprawozdania i wspomnienia, które zostały przygotowane przez pracowników Wydziału Prawa i Administracji UŚ z okazji jego 50-lecia. Wśród nich znajdują się teksty poruszające dzieje poszczególnych katedr, jak i wspomnienia o dawnych mistrzach. Część druga zawiera artykuły z różnych dziedzin prawa. Trzon stanowią artykuły historyczno-prawne. Jednakże czytelnik znajdzie tu również teksty poświęcone prawu rzymskiemu, nauczaniu prawa, teorii prawa oraz prawu administracyjnemu i finansowemu. Artykuły zostały opublikowane w kilku językach, a mianowicie w języku polskim, rosyjskim, słowackim oraz niemieckim. Tradycyjnie tom zamyka Kronika Katedry Historii Prawa oraz wykaz publikacji pracowników Katedry za 2017 rok.

Wprowadzenie do teologii katolickiej

Jan Słomka

Wprowadzenie do teologii katolickiej; zgodnie z tytułem; przeznaczone jest przede wszystkim dla tych; którzy rozpoczynają studiowanie teologii. Stanowi ono pierwsze; ogólne spojrzenie na przedmiot podejmowanych studiów. Również już zaawansowani w studiowaniu teologii mogą; mamy nadzieję; z zaciekawianiem przeczytać niniejszą książkę; aby skonfrontować swoje wyobrażenia o teologii z tu przedstawionymi. Być może okaże się ono interesujące także dla zainteresowanych teologią; ale niezamierzających jej studiować; a nawet dla tych; którzy (już) nie uważają się za chrześcijan. Chrześcijaństwo stanowi ważną część życia; także społecznego. W Europie chrześcijaństwo; a w Polsce przede wszystkim katolicyzm; współtworzą naszą tożsamość. Wiadomości o życiu Kościoła; rozstrzygnięciach doktrynalnych; decyzjach papieża czy biskupów raz po raz pojawiają się pośród informacji medialnych. Wprowadzenie do teologii katolickiej może pomóc lepiej te wiadomości rozumieć. Taka różnorodność adresatów musi spowodować; że dla żadnego z nich tekst w całości nie będzie interesujący czy zrozumiały. Trudno; ale jeśli jednak jakiś fragment tego opracowania pomoże Czytelnikowi lepiej zrozumieć; czym jest teologia – spełni swoje zadanie. /fragment wstępu/