Publisher: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej
Historia wydawania podręczników w Politechnice Warszawskiej – największej i najstarszej uczelni technicznej w Polsce obejmuje ponad pół wieku. Na początku Wydawnictwa PW, a od 1993 roku Oficyna Wydawnicza PW publikuje co roku sto kilkadziesiąt tytułów książek, których autorami są pracownicy naukowi i wykładowcy Uczelni. Ale nie tylko. Współpraca z przemysłem i między uczelniami (w kraju i za granicą) skutkuje edycjami prac autorów niezwiązanych z Politechniką, także w języku angielskim. Podstawą naszej oferty wydawniczej są podręczniki i skrypty przeznaczone dla studentów 48 kierunków prowadzonych na Politechnice Warszawskiej. Zakres tematyczny książek jest bardzo szeroki – od tradycyjnych nauk ścisłych (matematyka, fizyka, chemia) i technicznych (budownictwo, transport, architektura, mechanika, elektrotechnika), do optoelektroniki, nanotechnologii, biotechnologii i technologii medycznej, ale także nauk humanistycznych i ekonomiczno-społecznych (filozofia, ekonomia, administracja, zarządzanie). Wśród publikacji OWPW można znaleźć przystępnie napisane książki, przeznaczone dla kandydatów na studia i osób zainteresowanych rozwijaniem swojej wiedzy ogólnej, ale też prace dedykowane profesjonalistom poszukujących wiedzy specjalistycznej (głównie monografie i prace naukowe). Wydawnictwo było wielokrotnie nagradzane za staranną redakcję i wyróżniającą się szatę graficzną.
161
Ebook

Modelowanie procesów magazynowych w zastosowaniu do oceny wydajności i bezpieczeństwa pracy w magazynach

Michał Kłodawski

W monografii przedstawiono modelowanie procesów magazynowych widziane z perspektywy oceny wydajności i bezpieczeństwa pracy. Pracę poprzedziła prezentacja wybranych aspektów modelowania procesów magazynowych. Sprecyzowano także szczegółowe cele modelowania procesów magazynowych i omówiono różnego rodzaju obiekty magazynowe i realizowane w nich procesy (wraz z ich charakterystyką). Następnie opisano problematykę wydajności i bezpieczeństwa pracy w obiektach magazynowych, w tym efektywność i wydajność procesu i obiektu magazynowego, jego miary i wybrane podejścia do zwiększania wydajności procesu magazynowego, zagrożenia pracowników magazynowych i wybrane podejścia do ograniczania ryzyka i zagrożeń w procesach magazynowych, a na tej podstawie ocenę ryzyka zawodowego w obiektach magazynowych. W ten sposób powstał model obiektu i procesu magazynowego, posiadający włąsną strukturę, zadania logistyczne, zasoby pracy, elementy strukturalne ze swoimi charakterystykami oraz system organizacji procesu magazynowego.   Następnie omówiono wybrane modele procesów magazynowych dotyczące wydajności i bezpieczeństwa, a w tym model rozmieszczenia asortymentu w magazynie, model optymalizacji tras pracowników oraz model oceny bezpieczeństwa w obiektach magazynowych. Zaprezentowano także metody symulacyjne w ocenie procesów magazynowych i przeanalizowano ich wady, zalety, sposoby konstruowania oraz narzędzia do symulacji procesów magazynowych.   Efektem finalnym opracowania są badania symulacyjne procesów magazynowych w aspekcie wydajności i bezpieczeństwa – case study. W tej części pracy przedstawiono założenia do badań symulacyjnych, omówiono parametry podstawowych elementów modelu symulacyjnego, zaprezentowano logikę działania modelu symulacyjnego i różne warianty symulacyjne, a pracę zwieńczono porównaniem i podsumowaniem uzyskanych wyników.

162
Ebook

Dynamika lotu bezzałogowych statków powietrznych klasy mikro

Krzysztof Sibilski, Maciej Lasek, Anna Sibilska-Mroziewicz, Michał Grabowski

Monografia jest pierwszą w Polsce i prawdopodobnie jedną z pierwszych na świecie publikacją obejmującą kompleksowe badania dynamiki lotu Bezzałogowych Statków Powietrznych klasy mikro w układzie stałopłata (tzw. mikrosamolotów). Jednym z istotnych problemów podjętych w książce było wykorzystanie funkcji impulsowej do identyfikacji pochodnych aerodynamicznych obiektu latającego na zakresie bardzo małych liczb Reynoldsa, w szerokim zakresie kątów natarcia i zredukowanych częstości. Istotną częścią monografii jest rozdział poświęcony problemom stateczności dynamicznej mikrosamolotu, w szczególności poświęcony wykorzystaniu Teorii Układów Dynamicznych i Teorii Bifurkacji do analizy dynamiki lotu na dużych, nadkrytycznych kątach natarcia. Monografia może być wykorzystywana na studiach magisterskich i doktoranckich na wydziałach lotniczych wyższych uczelni technicznych.

163
Ebook

Rysunek techniczny w inżynierii chemicznej

Janusz Oleniak

Obecne, drugie wydanie książki (pod zmienionym tytułem), będące efektem kilkudziesięcioletniego doświadczenia autora w przekazywaniu wiedzy z rysunku technicznego zostało uzupełnione i rozszerzone. Znalazły się w nim odpowiedzi na najczęściej zadawane przez studentów pytania. Omówiono rysowanie schematów kinematycznych i rozszerzono dane elementów mechanicznych (śruby, nakrętki). Na przykładowych rysunkach pokazano także inżynierskie i magisterskie projekty studentów. Niektóre zbyt trudne i rzadko spotykane rysunki zostały uproszczone.   Ponieważ rysunek techniczny jest międzynarodowym sposobem porozumiewania się w przemyśle, musi więc być znacznie sformalizowany. Jego zasady są określone w Polskich Normach, zgodnych z normami europejskimi. Normy rozstrzygają wszelkie wątpliwości, ale nie stanowią dobrego materiału do nauki. Autor ma nadzieję, że prezentowany podręcznik oraz podane w nim przykłady rysunków i ich omówienia, uzupełnią te braki.  

164
Ebook

Dwadzieścia sześć lat i pięćset czterdzieści dyplomów Podyplomowego Studium Urbanistyki i Gospodarki Przestrzennej na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej

Andrzej Gawlikowski, Andrzej Zalewski, Elżbieta Szary

W opracowaniu Czytelnik znajdzie informacje o genezie Studium, jego organizacji, uczestnikach, kadrze, a także o życiu towarzyskim. Książka zawiera też informacje o pracach absolwentów oraz polityce w podejmowaniu tematów prac kształtowanej w miarę zmieniającej się struktury zawodowej uczestników. Autorzy mają nadzieję, że oddawana do rąk Czytelników książka to nie tylko rejestracja dwudziestu sześciu lat procesu dydaktycznego, lecz także w pewnym sensie odbicie przemian jakie zaszły w ciągu realizacji dwudziestu czterech kursów w społecznej świadomości przestrzeni i w środowisku zawodowo związanym z urbanistyką i gospodarką przestrzenną. To długi czas, obejmujący różne okresy w życiu uczelni i społeczeństwa. Pierwsze kilkanaście lat to lata głębokiej transformacji ustrojowej Kraju, lata tworzenia i wdrażania nowego prawa, powrotu do respektowania prywatnej własności i prawa do wdrażania własnych, indywidualnych opinii, prawa do ochrony własnych prywatnych i grupowych interesów, lata nowego spojrzenia na społeczne prawa i obowiązki w zakresie kształtowania przestrzeni i gospodarowania nią. Dwadzieścia sześć lat to dostatecznie długi czas istnienia szkoły, aby podsumować jej osiągnięcia. To prawie pięćset czterdziestu dyplomowanych absolwentów, którzy uzupełnili swoją wiedzę w dziedzinie urbanistyki, planowania przestrzennego i gospodarki przestrzennej, wymienili się doświadczeniami z kolegami z zespołu i całej grupy. Efektem są także prace studialne często wiążące się z konkretnymi problemami i zadaniami stojącymi przed służbami planistycznymi samorządu terytorialnego. Ważne wydaje się przypominanie słuchaczom Studium w czasie procesu dydaktycznego, że wbrew obiegowym opiniom wdrażanym, zwłaszcza na początku okresu transformacji ustrojowej, deprecjonującym znaczenie urbanistyki i planowania przestrzennego w warunkach gospodarki rynkowej jako reliktu socjalistycznego centralizmu, ich społeczna ocena jest dzisiaj odmienna. Coraz powszechniejsza jest bowiem świadomość, że społeczny wpływ na kształt przestrzeni i społeczna kontrola gospodarowania przestrzenią może się w obecnym stanie prawnym dokonywać niemal wyłącznie w skali urbanistycznej i na poziomie planowania miejscowego. Ta właśnie odrodzona świadomość społeczna mogłaby dzisiaj ponownie sytuować urbanistykę, planowanie przestrzenne i gospodarkę przestrzenną na należnym im miejscu pośród nauk społecznych i technicznych. Mamy jednak do czynienia ze zmniejszającą się liczebnością środowiska urbanistów, co jest skutkiem zarówno wspomnianych powyżej negatywnych ocen kreowanych pochopnie na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, jak też powszechnie występujących problemów kadrowo-płacowych przede wszystkim w jednostkach budżetowych. Niestety deregulacja zawodu urbanisty jaka miała miejsce w 2014 roku znacznie się przyczyniła do obniżenia rangi zawodu i otwarcia go dla osób bez niezbędnego wykształcenia.

165
Ebook

Współpraca fundamentu płytowo-palowego z podłożem gruntowym

Grzegorz Kacprzak

Okres ostatnich dwudziestu pięciu lat to czas istotnego rozwoju fundamentów płytowo-palowych. Rozwinięto wówczas wiele nowych metod analizy zachowania FPP z wykorzystaniem coraz szerzej dostępnych narzędzi do modelowania współpracy ośrodka gruntowego z konstrukcją, danych z obserwacji osiadań zrealizowanych obiektów, jak również wszelkiego rodzaju eksperymentów w skali naturalnej i laboratoryjnej.   Autorzy prezentowanego opracowania podjęli próbę kompleksowego ujęcia problematyki współpracy fundamentu płytowo-palowego z podłożem gruntowym. Dotyczy to fundamentu płytowo-palowego poddanego działaniu obciążenia pionowego. Podstawę rozważań stanowią badania własne, obserwacje i pomiary, koncepcje, analizy teoretyczne oraz zweryfikowane wyniki modelowania numerycznego.   Praca składa się z 11 rozdziałów. W pierwszych siedmiu uwzględniono aktualny stan wiedzy w zakresie zachowania fundamentu płytowo-palowego. Kolejne cztery stanowią analizę wyników własnych badań doświadczalnych i modelowych, mającą na celu weryfikację wniosków przedstawionych w pierwszej części pracy i lepsze poznanie zjawisk towarzyszących współpracy fundamentu płytowo-palowego z ośrodkiem gruntowym.   Wykonane wcześniej analizy numeryczne i badania modelowe zostały uzupełnione w rozdziale XI wnioskami z długoterminowych (ok. 800 dni) pomiarów in-situ zmian wartości naprężeń w podłożu pod fundamentem, jak również pomiarów odkształceń na kierunku pionowym w kolumnach betonowych, umożliwiających obserwację zmiany w czasie dystrybucji siły wzdłuż kolumny. Badania tego typu niewątpliwie stanowią duże osiągnięcie badawcze autora, gdyż zostały zaprojektowane i zrealizowane po raz pierwszy w Polsce. Po raz kolejny w pracy przeprowadzono analizę numeryczną, tym razem fragmentu opomiarowanego fundamentu. Następnie, otrzymane wyniki porównano z wynikami z pomiarów rzeczywistych. Celem badawczo-aplikacyjnym porównania była weryfikacja numerycznego modelu współpracy konstrukcji z ośrodkiem gruntowym, jak również uzupełnienie i jednocześnie zwiększenie liczby wyników badań w skali rzeczywistej. Dzięki temu możliwe było przeprowadzenie analizy naukowej mającej na celu lepsze poznanie zachowania elementów fundamentu płytowo-palowego oraz zrozumienie złożonych efektów interakcji między nimi.

166
Ebook

Perspektywy i kierunki rozwoju budownictwa drogowego w Polsce na podstawie badań foresightowych

Piotr Radziszewski

Polska obecnie realizuje ambitny program przebudowy sieci drogowej, który zgodnie z wymaganiami Unii Europejskiej powinien uwzględniać wysoki poziom technologiczny budowy dróg z zachowaniem norm ochrony środowiska. W opracowaniu przedstawiono perspektywy i kierunki rozwoju konstrukcji oraz nowych rozwiązań materiałowo-technologicznych nawierzchni drogowych w aspekcie ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Zawarto między innymi unikalne wyniki badań forsightowych metodą Delphi, prowadzone w celu określenia priorytetowych technologii budowy nawierzchni drogowych w perspektywie około 30 lat.   Pracę wykonał zespół autorski w składzie: Piotr Radziszewski, Jerzy Piłat, Karol J. Kowalski, Jan Król, Michał Sarnowski, Joanicjusz Nazarko, Katarzyna Dębkowska, Joanna Ejdys, Alicja Ewa Gudanowska, Katarzyna Halicka, Jarosław Kilon, Anna Kononiuk, Łukasz Nazarko

167
Ebook

Wspomaganie podejmowania decyzji w zakresie kompleksowej obsługi kontenerów chłodniczych w zintegrowanych łańcuchach transportowych

Ludmiła Filina-Dawidowicz

Tematem monografii jest kompleksowa obsługa kontenerów chłodniczych, która do usług transportowych włącza usługi logistyczne. Przedmiotem badań jest transport, a w szczególności kształtowanie kompleksowej obsługi ładunków w ramach zintegrowanych łańcuchów transportowych. Celem pracy jest opracowanie metodyki wspomagania podejmowania decyzji w odniesieniu do wybranych obszarów kształtowania kompleksowej obsługi. Biorąc pod uwagę, że najbardziej wrażliwymi elementami łańcuchów transportowych są miejsca łączenia gałęzi transportu, szczególną uwagę poświęcono problematyce obsługi kontenerów chłodniczych w punktach przeładunku, a przede wszystkim w portach morskich.   Wieloaspektowość analizowanego zagadnienia odzwierciedla różnostronny charakter pracy. Poruszone w niej zostały zarówno aspekty techniczno-technologiczne, ekonomiczne, organizacyjne, jak i te związane z energooszczędnością i bezpieczeństwem realizacji przewozów. Zastosowanie wielokryterialnego podejścia do ukształtowania oferty usług stanowiących kompleksową obsługę pozwala usprawnić proces podejmowania decyzji poprzez wyeliminowanie błędów, w tym utraty walorów jakościowych zawartych w nich ładunków szybko psujących się.   Opracowana metodyka ma znaczenie teoretyczne, ponieważ ilustruje narzędzia służące do rozwiązywania problemów badawczych. Na szczególną uwagę zasługuje opracowanie koncepcyjnych i obliczeniowych modeli oceny ryzyka utraty walorów jakościowych ładunków podczas realizacji usług, które pozwalają na podejmowanie decyzji w warunkach niepewności, co stanowi duży atut monografii.

168
Ebook

Obszary problemowe rolnictwa w Polsce. Wybrane aspekty realizacji scaleń gruntów

Katarzyna Sobolewska-Mikulska, Justyna Wójcil-Leń

Szansą rozwoju obszarów wiejskich jest wzrost zainteresowania nimi jako miejscem zamieszkania i odpoczynku. Rozwiązania projektu scalenia gruntów powinny stwarzać warunki dla dywersyfikacji działalności gospodarczej. Rozwój pozarolniczej działalności na obszarach wiejskich może przyspieszać korzystne przemiany strukturalne. Nowe, atrakcyjne miejsca pracy pojawiają się w rozwoju różnego rodzaju usług, gastronomii, agroturystyki itp. Projekt scalenia daje więc szansę dyspozycji gruntami w kierunku sprzyjającym tworzeniu alternatywnych źródeł dochodu dla rodzin rolniczych.   Celem monografi i jest przybliżenie mało rozpoznanej w Polsce problematyki zagospodarowania obszarów problemowych rolnictwa z perspektywy realizacji klasycznych prac scaleniowych. Opracowanie będzie stanowiło kompendium wiedzy o obszarach problemowych rolnictwa dla wszystkich zainteresowanych tym zagadnieniem, w tym także dla studentów głównie studiów II stopnia wydziałów geodezyjnych, gdzie problematyka gospodarki nieruchomościami na obszarach wiejskich jest realizowana.

169
Ebook

Cybersecurity Research, Education and Management: University Perspective

Andrzej Kraśniewski

In this paper, we focus on those aspects of cybersecurity that are most relevant to universities, intending to provide academic communities with some knowledge that might be useful in their research, education and administration activities related to cybersecurity.   The remaining part of the paper is organised as follows. In Section 2, we present basic characteristics of cybersecurity research, its scope and organisation, focusing on initiatives and activities relevant to universities. In Section 3, we show the landscape of cybersecurity education at universities, focusing on competencies acquired by beneficiaries of the educational provision. In Section 4, we discuss challenges faced by universities seen as institutions that have to assure a sufficient level of cybersecurity for their operation. Section 5 presents – as a case study – the developments in cybersecurity research, education and organization taking place at the Warsaw University of Technology. We conclude the paper with a few observations regarding the future developments in cybersecurity, relevant to universities.

170
Ebook

Projektowanie układów cyfrowych. Materiały pomocnicze do laboratorium

Andrzej Skorupski

Skrypt jest przeznaczony dla studentów, którzy uczą się projektowania układów logicznych. Został on opracowany w taki sposób, że do korzystania z niego nie jest potrzebna wiedza z innych przedmiotów. Ułożenie treści i sposób jej podania został przyjęty przez autorów na podstawie ich wieloletniego doświadczenia dydaktycznego.   Pracę opracował zespół autorski w składzie: Krzysztof Chabko, Krzysztof Gracki, Marek Pawłowski, Jacek Raczkowski, Andrzej Skorupski, Zbigniew Szymański.

171
Ebook

Oczyszczalnia ścieków jako element biogospodarki o obiegu zamkniętym

Monika Żubrowska-Sudoł

IV tom serii monografii naukowych Wydziału Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska Politechniki Warszawskiej – „CIRCULAR ECONOMY – TECHNOLOGIE”   Prezentowana monografia dokumentuje, że oczyszczalnia ścieków może być obiektem, w którym równolegle z realizacją celu polegającego na ochronie wód przed zanieczyszczeniem odzyskuje się energię oraz cenne surowce, a odpady przekształca się w produkty.   Ponieważ zasób stanowią w tym przypadku ścieki oraz biomasa odpadowa, jest to przykład biogospodarki bazującej na tzw. zasobach wtórnych, i w takim ujęciu oczyszczalnię ścieków możemy traktować jako wieloplatformową biorafinerię. Koncepcję oczyszczalni ścieków jako elementu biogospodarki cyrkularnej autorka przedstawiła w rozdziale drugim niniejszej monografii, a także w kolejnych rozdziałach prezentując doniesienia literaturowe i wyniki prac własnych odnoszące się do wybranych elementów oczyszczalni ścieków jako biorafinerii oraz podając przykład dobrej praktyki w przedmiotowym obszarze. Przedstawione w pracy rozważania wskazują na to, że oczyszczalnie ścieków posiadają duże możliwości w kontekście zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych, ograniczenia zależności od zasobów nieodnawialnych i redukcji emisji gazów cieplarnianych, czyli trzech z pięciu celów sprecyzowanych przez Komisję Europejską w strategii dotyczącej biogospodarki.   Mogłoby się wydawać, że oczyszczalnię ścieków trudno powiązać z priorytetowym celem biogospodarki, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego. Pogląd ten staje się jednak nieaktualny, gdy pod uwagę weźmiemy, że w tego typu biorafinerii: produkowane są nawozy minerlane, mineralno-organiczne lub komponenty nawozów, które są następnie używane w rolnictwie, a także odzyskiwana jest woda, która może zostać wykorzystana do nawadniania w rolnictwie, co wpływa na ograniczenie negatywnych skutków suszy na produktywność rolną. Takie zastosowanie oczyszczonych ścieków pozwala dodatkowo na ponowne włączenie składników odżywczych (azotu, fosforu czy potasu) do naturalnych cyklów biochemicznych. Nawadniając, prowadzi się więc równocześnie nawożenie gleby, ograniczając tym samym zużycie nawozów sztucznych.   Przytoczone w monografii przykłady dokumentują również, że komunalne oczyszczalnie ścieków można wskazać jako element cyrkularnej BioWEconomy.

172
Ebook

Zarządzanie zrównoważonym rozwojem jednostek samorządu terytorialnego

Eugeniusz Sobczak

Rozumienie zasady zrównoważonego rozwoju jest zróżnicowane – zależne od miejsca, w którym jest ona wdrażana. W szczególności widoczne jest zróżnicowanie między krajami rozwiniętymi, a rozwijającymi się. Ta różnorodność wpływa bezpośrednio na zakres pojęciowy tej koncepcji. Wydaje się, że aspektem koncepcji, który powinien przeważać w jej interpretacji jest ochrona środowiska. Słowa kluczowe: rozwój zrównoważony; prawo międzynarodowe; stabilność.

173
Ebook

Instalacje i systemy w inteligentnych budynkach. Laboratorium

Mirosław Parol, Łukasz Rokicki

Skrypt jest zbiorem ćwiczeń laboratoryjnych dotyczących projektowania instalacji inteligentnych w systemach KNX oraz LonMaker. Jest on podzielony na dwie części. W pierwszej przedstawiono podstawowe informacje na temat wspomnianych systemów, zaś w drugiej zamieszczono ćwiczenia laboratoryjne poświęcone projektowaniu instalacji w wymienionych systemach. Skrypt jest przeznaczony dla studentów Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej, studiujących na kierunku Elektrotechnika oraz kierunku Informatyka.

174
Ebook

Laboratorium obwodów elektrycznych

Zygmunt Filipowicz, Tomasz Grzywacz

Skrypt niniejszy zawiera objaśnienia do ćwiczeń laboratoryjnych z obwodów elektrycznych, wykonywanych w Instytucie Elektrotechniki Teoretycznej i Systemów Informacyjno-Pomiarowych przez studentów Wydziału Elektrycznego Politechniki Warszawskiej w ramach przedmiotu „Teoria obwodów”. Skrypt jest dostosowany do programu laboratorium obwodów elektrycznych dla wszystkich rodzajów studiów prowadzonych na Wydziale Elektrycznym. Poszczególne ćwiczenia posiadają krótki wstęp teoretyczny do danego ćwiczenia, układy pomiarowe, opisy wykonywanych pomiarów i sprawozdań.

175
Ebook

Zarządzanie w przedsiębiorstwie N.0. Droga do przyszłości

Grażyna Gierszewska

Współczesność charakteryzują dwa megatrendy: VUCA i Czwarta Rewolucja Przemysłowa. Akronim VUCA został utworzony z pierwszych liter słów: Volatility (zmienność), Uncertainty (niepewność), Complexity (złożoność) i Ambiguity (niejednoznaczność). Termin VUCA został szybko zaadaptowany do świata biznesu, a współczesny świat charakteryzowany przez VUCA opisywany jest jako „Nowa Normalność”. Zespół naukowy prof. Grażyny Gierszewskiej(głównie, choć nie tylko, z kierowanej przez nią Katedry Procesów Zarządzania Wydziału Zarządzania Politechniki Warszawskiej) opublikował zbiór analiz pod wspólnym tytułem „Co dalej z zarządzaniem?”. W przeważającym stopniu tamte teksty nie udzieliły ostatecznej odpowiedzi na tytułowe pytanie, raczej pokazywały stan i miejsce nauk o zarządzaniu w świecie VUCA. W niniejszym zbiorze, nadal w formie felietonów naukowych, autorzy próbują pójść dalej. Z lekka przewrotnie w odniesieniu do pojawiających się ostatnio deskrypcji 2.0 czy 4.0 podpisują się pod sygnaturą zarządzanie N.0, aby podzielić się swymi refleksjami co do wyzwań tej dyscypliny, należącej – co niezmiernie ważne – do nauk stosowanych, empirycznych, choć w samym założeniu dydaktycznej. Podejście przez nich wyartykułowane, diagnozy, a zwłaszcza konkluzje co do wyzwań, są zapewne dyskusyjne i także w ich zamiarze służą sprowokowaniu odzewu. Jeśli się pojawi, niezależnie od zabarwienia – akceptacji czy dezaprobaty – to autorzy osiągną zamierzony cel. Nauka bowiem to wolność, ograniczana tylko odpowiedzialnością badawczą, głównie moralną.

176
Ebook

Jezuickie przestrzenie baroku. Przekształcenia strukturalne miast polskich na przełomie XVI i XVII wieku

Danuta Kłosek-Kozłowska

Przedmiotem monografii jest analiza struktury przestrzennej miast polskich w ostatniej tercji XVI i w początku XVII wieku oraz charakterystyka jej przekształceń wynikających z wprowadzania do średniowiecznej struktury miast dużych kubaturowo zespołów jezuickich. Zasięg terytorialny obejmuje miasta Rzeczypospolitej znajdujące się zarówno obecnie, jak i w XVI wieku na obszarze Polski, w których do końca tego stulecia zakon jezuitów rozpoczął swoje inwestycje. Cezurę chronologiczną uzasadnia charakterystyczna ekspansywność zakonu we wczesnej fazie działalności, przy utrzymującym się nadal jeszcze znacznym rozwoju gospodarczym miast Rzeczypospolitej, zwłaszcza miast dużych, na których zakonowi zależało najbardziej.   Dzieje budowli jezuickich, których realizację rozpoczęto przed końcem XVI wieku, zostały prześledzone w większości przypadków do wojen szwedzkich 1655 roku, podczas których nastąpiło wyraźne spowolnienie ruchu inwestycyjnego w miastach polskich, wojenne splądrowanie i dewastacja, a w konsekwencji prawdziwy ich upadek. Przedłużenie ram chronologicznych w ramach opracowań monograficznych dotyczących analizy miast i zespołów pozwoliło na obserwację nie tylko procesu projektowania, lecz także zmian samego projektu, dokonywanych w trakcie jego realizacji w kontekście równolegle analizowanych przyczyn ich wprowadzania oraz dziejów poszczególnych miast. Szczegółowej analizie poddano siedem miast, w których do końca XVI wieku zakon jezuitów rozpoczął swoje inwestycje. Trzy pierwsze to miasta biskupie: Braniewo, Pułtusk, Poznań – pilotażowe pod względem doświadczeń zakonu jezuitów na ziemiach Rzeczypospolitej, oraz Jarosław – miasto prywatne włączone do tej grupy z uwagi na wczesne inicjatywy fundatorów i toczącą się dyskusję z zakonem. Grupę drugą stanowią trzy największe królewskie miasta Rzeczypospolitej: Lublin, Kraków i Kalisz. Zwłaszcza Kraków dla opisu procesu osiedlania się zakonu jezuitów w miastach jest przykładem szczególnie interesującym, bowiem dotyczy aż siedmiu dyskutowanych wówczas lokalizacji dla głównej placówki zakonu w stołecznym mieście. Argumenty za i przeciw na ten temat są w tej dyskusji jasno wyłożone.