Ukryte ogrody, nieobecne przestrzenie. Literackie i kulturowe metafory współczesności

Mariusz Gołąb

Książka Mariusza Gołąba pt. Ukryte ogrody, nieobecne przestrzenie. Literackie i kulturowe metafory współczesności łączy aspekt antropologiczny podjętych rozważań literaturoznawczych z szeroką perspektywą porównawczą, w której Autor umieszcza literaturę jako zjawisko kulturowe. Pokazuje, jak literatura wchodzi w dialog z modelowymi obrazami kultury, przekształcając lub spowinowacając odległe zjawiska i światopoglądy. Stanowi ważny i dynamiczny, myślowo i narracyjnie głos na temat ciągłości kultury, nawet wbrew zdeklarowanym przeciwnikom całości. (…) Przedstawia w niej Autor przykłady wykorzystania utrwalonego kulturowo wyobrażenia ogrodu jako elementu nowych światopoglądowo i estetycznie całości, kiedy stają się one składowymi systemu konceptualizującego inną rzeczywistość i inną wyobraźnię - z recenzji prof. Bożeny Tokarz   Mariusz Gołąb – pracuje w Instytucie Kultury Współczesnej Uniwersytetu Łódzkiego. Autor książki Język i rzeczywistość w twórczości Mirona Białoszewskiego (2001), artykułów, w których łączy problemy komparatystyki z dziedzinami poetyki kognitywnej, teorii oraz antropologii literatury, współredaktor polskiego i angielskiego wydania zbioru Przestrzeń ogrodu – przestrzeń kultury (2008; Space of a Garden – Space of Culture).

ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego

Anna Seretny, Ewa Lipińska

„ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego Anny Seretny i Ewy Lipińskiej to pierwszy podręcznik do metodyki nauczania polszczyzny jako języka obcego, uwzględniający zarówno nauczanie części systemu języka, jak też nauczanie sprawności” (Z recenzji prof. W.T. Miodunki)   „ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego (...) ma charakter książki metodycznej z bardzo dobrą zawartością wiedzy z zakresu systemu języka polskiego. Autorki umiały wyznaczyć właściwe proporcje między praktycznym kształtem sprawności językowej a teoretyczną wiedzą o języku, całkiem słusznie uznając prymat praktyki językowej i komunikacyjnej, redukując natomiast wiedzę teoretyczną przeznaczoną głównie dla lektorów do takiego zakresu, który stanowi niezbędne zaplecze doskonalenia praktyki. Poradnik (...) realizuje w pełni treści merytoryczne i metodyczne, jest doskonale skonstruowany i spełnia wszystkie kryteria określające jego wartość dydaktyczną.” (Z recenzji prof. U. Żydek-Bednarczuk) „ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego – to propozycja adresowana do nauczycieli, którzy rozpoczynają pracę zawodową, oraz tych, którzy pragnęliby rozwinąć swój warsztat, dla słuchaczy studiów podyplomowych oraz studentów studiów magisterskich z zakresu metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, a także do nauczycieli polonijnych. Dzięki ABC zainteresowani będą mogli wejść w krąg podstawowych zagadnień związanych z metodyką nauczania języka polskiego jako obcego, zapoznać się z ciekawymi technikami nauczania i różnorodnymi typami ćwiczeń językowych.” (Ze wstępu)

W stronę krytycznej nowoczesności, tom I

Wiktor Petrow

W stronę krytycznej nowoczesności to na polskim gruncie ukrainoznawczym dzieło pionierskie, zapełniające jedną z najdotkliwszych luk badawczych. Z pełnym przekonaniem mogę stwierdzić, że recenzowany tom, stanowiący pierwszą część projektowej trylogii, wejdzie na stałe do polskiego czytelniczego kanonu. Co więcej, uważam, że jest to lektura obowiązkowa dla wszystkich tych, którzy pragną dogłębnie poznać istotę specyfiki naszego obszaru geokulturowego. prof. dr hab. Agnieszka Matusiak Była zbyt mądra, by nadawać jakąkolwiek wagę i znaczenie wartościom, które poprzednie pokolenia uważały za ustalone reguły, pryncypia, normy i zasady moralne. Dla Zyny nie było nic zakazanego, niedozwolonego, niemożliwego lub nieosiągalnego. (...). Mówiła tak, jakby chciała zniszczyć wszystko, co dla innych było nietykalnym i nienaruszalnym. Dziewczyna z misiem. Nieprawdopodobne historie [Doktor Serafikus] mimo całej swojej ociężałej, masywnej przysadzistości zdawał się abstrakcją i fikcją. Jakby naprawdę nie był człowiekiem, tylko ponurym gnomem, mieszkającym w tajnych lochach, głuchych, splątanych przejściach podziemnych, odludnych samotnych jaskiniach i który nie przywykł do wychodzenia między ludzi i radowania się na widok słońca. Miał w sobie coś z homunkulusa, kolby, laboratorium, z legendy o Fauście, z teorii Plancka, z chimer, iluzji, schematów i wzorów . Doktor Serafikus Zaczynać i nie kończyć. Projektować i nie realizować. Dokładać ogromnych wysiłków, bez miary naprężać mięśnie, doprowadzać napięcie mięśni do granicy katastrofy i nie zwyciężać. (...) Czuję wewnętrzny lęk. Strach, taki jak u człowieka stojącego na skraju przepaści, ogarnia mnie. Dreszcz przebiega po plecach. Lodowacieją ostygłe czubki palców, które leżą nieruchomo, trzymając graniasty słupek, nagrzany w słońcu. Myślę: - Za rewolucji rozstrzeliwano k l a s y. Może należało rozstrzeliwać psychologię? Bez gruntu Seria: Re-trans-misje Seria wydawnicza TAiWPN Universitas poświęcona jest interdyscyplinarnej refleksji nad kulturą ukraińską pod kątem transformacji dyskursów nowoczesności. Celem serii jest zrozumienie kodów, wyobrażeń, narracji oraz ich reemisji historycznych kształtujących Ukrainę (po)nowoczesną wraz z jej kulturowym otoczeniem. Zespół redakcyjny Katarzyna Glinianowicz, Paweł Krupa W przygotowaniu: Wiktor Petrow, W stronę krytycznej nowoczesności, tom II

Obroty liter. Szkice o twórczości Tomasza Różyckiego

Magdalena Rabizo-Birek, Anna Czabanowska-Wróbel

Ach, mówię wam, tyle znaków, tyle cudów – pisał Tomasz Różycki w debiutanckim tomie Vaterland wydanym w roku 1997. Od tego czasu jego twórczość nieustannie zmienia się i rozwija, stając się osobnym światem. Wyjątkowy charakter poezji Różyckiego nie zyskał dotąd pełnego opisu, chociaż krytycy dostrzegli kreacyjną siłę wyobraźni autora Kolonii, związki z tradycją polską i światową, a także magnetyczną moc jego języka. Jedną z rozpoznawalnych cech tej twórczości jest jej oniryczny charakter pozwalający łączyć to, co na jawie rozdzielone – przeszłość i teraźniejszość, pamięć o zmarłych i tęsknotę za tym, co jeszcze nie istnieje. Poezja Różyckiego posiada zdolność scalania tego, co utracone i co dopiero przed nami, sprawia, że doświadczenie polskiego losu ostatnich dwustu lat splata się z tym, co najbardziej uniwersalne. Intymność i samotność, poczucie straty i prawdziwa bliskość, przywiązanie do miejsca i pragnienie wędrówki – wszystko to i znacznie więcej ukrywa się w jego wierszach. Obroty liter to pierwsza książka poświęcona twórczości Tomasza Różyckiego, zawierająca dwadzieścia cztery studia autorów reprezentujących różne pokolenia i perspektywy interpretacyjne, polskie i zagraniczne środowiska naukowe (są tu także tłumacze poety). Przynosi ona szereg syntetycznych i analitycznych ujęć, w których fenomen poezji Różyckiego odczytywany jest w inspirujących kontekstach. Monografię uzupełnia bibliograficzne opracowanie dorobku autora Dwunastu stacji. On sam zamieścił w Obrotach liter swój nowy esej, w którym stawia pytania o los książek i o zagrożenia dla wolnego słowa. Redaktorki książki, Anna Czabanowska-Wróbel i Magdalena Rabizo-Birek, mają nadzieję, że pozwoli ona zobaczyć poezję Różyckiego w nowym świetle, ale nie mają wątpliwości, że jej tajemnica jest ciągle przed nami.         O, mówię wam, ile / znaków, ile pustych miejsc.

Wybór pism estetycznych (Henryk Struve)

Henryk Struve

Henryk Struve – filozof i estetyk, jedna z najbarwniejszych postaci nauki polskiej II połowy XIX wieku, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jednocześnie wzięty krytyk sztuki i teatroman, dziś pamiętany jest przede wszystkim jako przeciwnik Witkiewicza, wielki przegrany w dyskusji na temat sztuki nowoczesnej. Brak XX-wiecznych przedruków jego prac właściwie skazał go na zapomnienie. Nowy wybór studiów estetycznych, przygotowanyprzez Jolantę Sztachelską, w którym znalazły się m.in. nieprzedrukowywane od XIX-wiecznych pierwodruków studia na temat estetyki i symboliki barw, roli brzydoty w sztuce czy znakomite studium o charakterze Hamleta oraz – przypominane stosunkowo najczęściej – analizy malarstwa Matejki i Gierymskiego, ma szansę przywrócić go naszej pamięci i być może po raz pierwszy pozwoli go przeczytać tak, jak na to zasługuje.

Paleografia łacińska

Władysław Semkowicz

To niezwykle ważna publikacja z zakresu kultury piśmienniczej – polskiej i europejskiej. Przynosi szereg istotnych informacji dotyczących produkcji książki rękopiśmiennej średniowiecznych bibliotek, początków drukarstwa, a także pisma epigraficznego i średniowiecznych zapisów muzycznych. Paleografia jest nie tylko syntetycznym ujęciem dziejów pisma w łacińskiej kulturze europejskiej na przestrzeni dwóch tysięcy lat, lecz także historią szeroko rozumianej kultury piśmienniczej, historią materiałów piśmienniczych, historią bibliotek. Podręcznik Semkowicza nie stracił na aktualności – jest ciągle wykorzystywany i cytowany w opracowaniach specjalistycznych, a biorąc pod uwagę fakt, iż autor w Paleografii niejednokrotnie odnosi się do źródeł, które znał z autopsji, a które zaginęły w czasie wojny, znaczenie tego dzieła jest jeszcze większe. Książka służy zarówno historykom, historykom sztuki, jak i studentom i adeptom edytorstwa, bibliotekoznawstwa, muzykologii, kulturoznawstwa oraz innych kierunków humanistycznych. To wykład z historii kultury europejskiej.  

Co z czym? Ćwiczenia składniowe dla grup zaawansowanych

Stanisław Mędak

POZIOM B2, C1 Podręczniki UNIVERSITAS są zgodne z zasadami certyfikacji języka polskiego jako obcego Podręcznik szeroko omawia zagadnienia składni, wykorzystując przy tym najnowsze osiągnięcia językoznawstwa stosowanego. Prezentowane tu ćwiczenia są tak dobrane, że ułatwiają uczącemu się szybkie i skuteczne opanowanie reguł gramatycznych oraz samodzielne budowanie zdań i dłuższych wypowiedzi. Podręcznik zawiera: -informacje o funkcji prefiksów czasownikowych - omówienie roli zaimków dzierżawczych i zaimka się - listy przyimków łączących się z poszczególnymi przypadkami - listę rzeczowników odczasownikowych i ich odmianę - zestawienie czasowników zwrotnych oraz ich pary aspektowe Część ćwiczeniowa zawiera ponad 140 ćwiczeń różnego typu: - odpowiedzi na pytania - dialogi i teksty do uzupełnienia - ćwiczenia transformacyjne - ćwiczenia powtórzeniowe    

Polityka filozofii. Eseje

Jan Hartman

"Książka, którą składam w ręce czytelników, jest podwójnie przewrotna. Jej pierwsza część zawiera eseje i artykuły poświęcone kwestiom filozofii polityki. Wszelako na równi z polityką, choć w sposób nieco zakamuflowany, ich tematem jest sama filozofia polityki, osobliwe i trudno zauważalne ograniczenia, którym podlega każda myśl filozoficzna, wynikające z jej aspiracji do pewnego publicznego znaczenia, a więc jej nieuchronna polityczność. Dlatego „filozofia polityki” przechodzi tu w „politykę filozofii” i na tym też polega pierwsza przewrotność. Na czym polega druga? (…) Oddając się sprawie  wolności w uprawianiu filozofii polityki nauczyłem się przeto okiem człowieka wolnego spoglądać na filozofię. Dlatego druga część książki to prace metafilozoficzne, a więc o filozofii samej. Dotyczą różnych spraw, lecz z jedną wspólną intencją wyzwolenia filozofii od niej samej. I to jest również przewrotne. Większość zamieszczonych tu tekstów była już publikowana, o czym dokładnie informuje spis („Źródła tekstów”) na końcu książki. Rzecz jasna, obecnie teksty te ukazują się z pewnymi poprawkami i uzupełnieniami. Wszelako trzy eseje ukazują się drukiem po raz pierwszy właśnie w tej książce. Są to prace następujące: „Dlaczego przestałem być konserwatystą?”, „Logika sporu religijnego” oraz „Ignorancja”. - Jan Hartman

Architektura jako sztuka

Andrzej Basista, Andrzej Nowakowski (rysunki)

Książka nie prezentuje kompletnej przemyślanej teorii, co czytelnicy mogą zauważyć w wielu jej fragmentach. W całym tego słowa znaczeniu jest zbiorem myśli na podjęty temat architektury jako sztuki, myśli, które kotłowały się przez cały czas jej powstawania.   Publikacja Andrzeja Basisty jest autorskim, indywidualnym spojrzeniem na wszystkie poruszone w niej fundamentalne dla teorii architektury kwestie. Jej podstawowym walorem jest erudycja, wnikliwość i szczególne traktowanie architektury: w sposób jednorodny, bez podziału na historyczną i współczesną – lecz po prostu jako dziedziny twórczości podlegającej niezmiennie tym samym procesom, prawom i regułom, niezależnie od czasu i miejsca powstania. Nie ulega wątpliwości, że książka stanowić będzie ważną pozycję wśród publikacji z zakresu teorii architektury i trwały punkt odniesienia dla badaczy zajmujących się tą problematyką. Z pewnością stanie się również obowiązującą lekturą dla studentów architektury oraz rozmaitych kierunków sztuk projektowych i sztuk pięknych. Z recenzji dr hab. Małgorzaty Dolistowskiej, historyczki sztuki, profesora Politechniki Białostockiej   Nie znajduję wśród książek autorów polskich pozycji o podobnych walorach. Książkę Andrzeja Basisty porównywać można raczej z klasycznym dziełem Sigfrieda Giediona Czas, przestrzeń, architektura opublikowanym 75 lat temu i przetłumaczonym na język polski blisko pół wieku temu. Inaczej niż Giedion, Basista uwzględnia w swojej książce także te obiekty, które na ogół nie bywają zaliczane przez krytyków do kategorii dzieł architektury. Pod tym względem recenzowana książka bliższa jest niewiele młodszej niż dzieło Giediona, ale także już klasycznej publikacji Bernarda Rudofsky’ego Architecture without Architects (1964). Andrzej Basista także dostrzega i pokazuje czytelnikowi atrybuty Sztuki istniejące w tego rodzaju dokonaniach. Z recenzji dr hab. Marka Kowickiego, architekta, profesora Politechniki Krakowskiej   Andrzej Basista jest architektem, emerytowanym profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uczył także na wydziałach architektury w Bagdadzie, Poznaniu, Białymstoku i w Wyższej Szkole Ekologii i Zarządzania w Warszawie. Pracował projektowo w Bagdadzie i w dwu krakowskich biurach projektów.

Ankoku butō Hijikaty Tatsumiego teatr ciała-w-kryzysie

Katarzyna Julia Pastuszak

Książka Ankoku butō Hijikaty Tatsumiego - teatr ciała-w-kryzysie prezentuje się jako wyjątkowe pod każdym względem, wnikliwe studium ankoku butō (dosł. taniec ciemności) Hijikaty Tatsumiego, wielkiego japońskiego artysty i protoplasty nowatorskiego gatunku sztuki, jakim jest butō. Stanowi ona jednocześnie niezwykle cenne kompendium wiedzy na temat genezy, rozwoju i obecnej kondycji tego wielonurtowego, złożonego zjawiska, którym fascynuje się cały współczesny świat tańca. [dr hab. Beata Kubiak Ho-Chi] Dr Katarzyna Pastuszak - teatrolog, tłumacz, tancerka/performerka, współtwórczyni Teatru Amareya, kurator Gdańskiego Festiwalu Tańca (Klub Żak). Ukończyła Skandynawistykę (UG) i Wiedzę o Teatrze (Akademia Teatralna, Warszawa) oraz Filologiczne Studium Doktoranckie UG (tytuł doktoratu „Ankoku butō Hijikaty Tatsumiego – teatr ciała-w-kryzysie”, 2010). Członek CID (International Dance Council), Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego, Rady Kultury Prezydenta Miasta Gdańska. W latach 2003-2007 realizowała w Klubie Żak Festiwal Tańca Butō. W 2010 wraz z Teatrem Amareya założyła Gdańską Szkołę Butō działającą przy Klubie Winda - Gdański Archipelag Kultury, gdzie prowadzi warsztaty i wykłady dotyczące butō. Prowadzi gościnne wykłady i warsztaty także na UG, ASP-Gdańsk, za granicą (Norwegia, Rosja, Japonia i in.). Występowała we wszystkich grupowych produkcjach Teatru Amareya 2003-2014 oraz w projektach z twórcami zagranicznymi – np. Dream Regime z Gekidan Kaitaisha z Tokio pokazywany w Polsce i Japonii (2007-2011), Caravan Project z Ang Gey Pin (2008), Ten ku Youran z Daisuke Yoshimoto (2006), Mandala życia i śmierci w reżyserii Atsushiego Takenouchiego (2005). W lutym 2011 razem z Teatrem Amareya występowała na scenie Morishita Studio - Tokio, w ramach projektu Dream Regime Project organizowanego przez Gekidan Kaitaisha. W lipcu 2014 autorski spektakl Nomadka w reżyserii Katarzyny Pastuszak zostanie zaprezentowany w Tokio na festiwalu Theatre X International Dance Theatre Festival. Autorka tłumaczeń zawartych w publikacji pod redakcją Jadwigi Majewskiej pt. Świadomość ruchu. Teksty o tańcu współczesnym (Ha!art, Kraków 2013).

Medykalizacja nadpobudliwości

Michał Wróblewski

ADHD ‒ pojęcie to jeszcze dwadzieścia lat temu funkcjonowało w społeczeństwie w szczątkowej formie. Jeżeli dziecko wierciło się w krześle, nie potrafiło usiedzieć w miejscu i miało problem z dłuższym skupieniem uwagi, to postrzegane było jako niegrzeczne. Współcześnie rzecz przedstawia się zupełnie inaczej. ADHD jest jedną z najczęściej diagnozowanych wśród dzieci i młodzieży jednostek psychiatrycznych. Celem książki jest odpowiedź na pytanie: w jaki sposób nadpobudliwe zachowanie z czasem zaczęło być symptomem zaburzenia psychicznego? Autor omówił w sposób ciekawy i niestandardowy historię wiedzy wokół ADHD i proces stopniowego rozszerzania kategorii diagnostycznej, a także zanalizował najważniejsze kontrowersje naukowo-społeczne wokół etiologii i terapii farmakologicznej, dodając do tego wątek globalnej ekspansji amerykańskiej definicji zaburzenia. Ponadto ‒ na podstawie wywiadów pogłębionych, analizy treści czasopism medycznych oraz analizy dyskursu medialnego ‒ można w książce prześledzić proces wyłaniania się nadpobudliwości w kontekście polskim. Publikacja ta mieści się w ramach socjologii medycyny, zdrowia i choroby oraz korzysta z metodologii i siatki pojęciowej teorii aktora-sieci, co w znaczący sposób wzbogaca jej walor naukowy.   „Szczególnie nowatorskie i nieoczywiste jest połączenie socjologii medycyny, studiów nad nauką i techniką (…) oraz wspomnianych już analiz biopolitycznych. To właśnie wraz z podjęciem analiz dotyczących centro-peryferyjnego usytuowania zarówno choroby, jak i badaczy pozwala Michałowi Wróblewskiemu na ukazanie polityczności choroby w sposób złożony i zniuansowany, dzięki czemu ucieka od prostych, samonarzucających się propozycji. Jest to ważne, gdyż przy omawianiu kontrowersji naukowo-społecznych istnieje ryzyko zastosowania strategii, które mogą się okazać szkodliwe w przestrzeni publicznej. Szczególnie ważne jest, abyśmy unikali „handlowania wątpliwościami”, czyli aby autorzy analizujący wybrane kontrowersje naukowo społeczne (np. ruchy antyszczepionkowe, energia atomowa, GMO) nie wytwarzali dodatkowego elementu niepewności. Michałowi Wróblewskiemu to się udało (…)”. Z recenzji dra hab. Andrzeja W. Nowaka   Michał Wróblewski – socjolog i filozof, pracownik Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Redaktor pracy Kultura i hegemonia. Antologia tekstów szkoły z Birmingham (Toruń 2012). Autor publikacji: Hegemonia i władza. Filozofia polityczna Antonia Gramsciego i jej współczesne kontynuacje (Toruń 2016), Czyje lęki, czyja nauka? Struktury wiedzy wobec kontrowersji naukowo-społecznych (Poznań 2016, razem z A.W. Nowakiem i K. Abriszewskim), Efekt Bilbao czy kult cargo. Nowe instytucje kultury w Polsce (Elbląg 2018, razem z Ł. Afeltowiczem, J. Gądeckim, K. Olechnickim i T. Szlendakiem). Prowadzi badania w ramach socjologii medycyny, zdrowia i choroby oraz studiów nad nauką i techniką. Stypendysta Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Bolesław Kardaszewski. Architektura i polityka

Błażej Ciarkowski

„Książka Błażeja Ciarkowskiego to napisana dobrym, żywym językiem opowieść o architekcie zmagającym się z ograniczeniami «realnego socjalizmu», z uporem dążącym do realizacji swoich twórczych koncepcji i próbującym minąć progi modernizmu – nawet za cenę kompromisów z komunistyczną władzą, a odchodzącym przedwcześnie z poczuciem niewykorzystanego potencjału twórczego. Jej bohater, mimo że z urodzenia warszawianin, związał się z Łodzią i tutaj przyszło mu działać – w mieście o specyficznym charakterze, co czyni tekst tym bardziej ciekawym”. Z recenzji prof. Krzysztofa Stefańskiego   Profesor Bolesław Kardaszewski (1931-2000) był jednym z najważniejszych architektów w powojennej historii Łodzi. Pozostawił po sobie szereg realizacji, tuziny projektów i koncepcji, oraz rzesze uczniów, którzy z nieskrywaną estymą wspominają Mistrza. Człowiek sukcesu? Bynajmniej. Do końca życia towarzyszyło mu przekonanie o zawodowym niespełnieniu, owa gorzka refleksja nieobca największym twórcom. Postać Kardaszewskiego wpisywał się, mimo swej niezaprzeczalnej wyjątkowości, w archetypiczny niemalże obraz przedstawiciela całego pokolenia architektów pracujących w powojennej rzeczywistości. Profesjonalną edukację pobierał u wybitnych twórców dwudziestolecia międzywojennego, sami zaś zaczynał projektować w chwili, w której krótkie panowanie socrealistycznej doktryny dobiegało końca. Przyszło mu działać w atmosferze fałszywego kultu nowoczesności, zmagać się z bezmyślnym produktywizmem, normatywami i ograniczeniami systemu centralnie sterowanej gospodarki. Twórczą dojrzałość osiągnął w latach przełomu, gdy wiara w modernizm zastępowana była przez postmodernistyczny pluralizm, a ustrój komunistyczny chwiał się, by ostatecznie upaść w 1989 roku. Wyjątkowość Kardaszewskiego polegała na tym, że był obserwatorem krytycznym nie szukającym gotowych recept, lecz inspiracji nie na płaszczyźnie idei. Nie odtwarzał, lecz kreował. Był twórca świadomym, o szerokich horyzontach i wielkiej wiedzy, którą umiejętnie zespajał z praktyczną biegłością. Jego realizacje – zarówno o funkcji mieszkalnej („Bolek”, „Irena”), biurowej („Dom Chłopa”), jak i akademickiej (gmachy Instytutu Fizyki, Wydział Budownictwa oraz Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych), zdradzały wyjątkowy talent twórcy i wyróżniały się ze wszechobecnej budowlanej nijakości. Ilość obiektów wzniesionych według projektów Kardaszewskiego, jakkolwiek okazała, nie jest adekwatna do skali jego talentu i możliwości twórczych. Przyjaciele i dawni współpracownicy, wspominają profesora jako postać wyrastającą ponad otaczającą rzeczywistość, która w innych realiach społeczno-politycznych mogłaby osiągnąć jeszcze więcej. Jednocześnie pozostawiona przez niego spuścizna, zarówno ta architektoniczna, istniejąca w przestrzeni miejskiej, jak i niematerialna – w umysłach i sercach dawnych współpracowników i uczniów, pozwala zaliczyć go w poczet najwybitniejszych architektów w całej historii Łodzi i najważniejszych budowniczych lat powojennych w skali Polski.   Błażej Ciarkowski (ur. 1982) – architekt i historyk sztuki. Absolwent architektury na Politechnice Łódzkiej i historii sztuki na Uniwersytecie Łódzkim. W 2012 r. obronił z wyróżnieniem doktorat na Politechnice Łódzkiej. Od 2012 r. adiunkt w Katedrze Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Laureat nagrody Marszałka Województwa Łódzkiego za najlepszą rozprawę doktorską związaną tematycznie z województwem łódzkim.  

Extended Museum in Its Milieu

Dorota Folga-Januszewska

The seminar organised in Wilanów on 16-17 May 2017 by ICOM Europe and ICOM Poland entitled Planning an extended museum: cultural & natural heritage – society – economy – land & townscape,  was the result of one of the most important ICOM resolutions, “The Responsibility of Museums Towards Landscape”,  adopted by ICOM General Assembly in Milan on 9 July 2016. In the wake of this resolution, its originators and editors were invited to the UNESCO High Level Forum of Museums in Shenzhen, China, where, in turn, the Shenzhen Declaration on Museums and Collections was adopted. For the first time, the role of museums in the process of protecting the surrounding heritage of any nature was emphasised so strongly. On the basis of the recommendations, a concept emerged of treating museums as institutions forging active, bilateral relationships with their milieu, which, in the process, become centres of expert knowledge in the scope of their specialties in interests. This knowledge, in turn, is the starting point for building permanent protective competences aiming at the protection of the presentation of the most precious artefacts, natural phenomena and human heritage, education about them and studies of them. Dorota Folga Januszewska Dorota Folga Januszewska

Rzemiosło formowania. Luigiego Pareysona estetyka formatywności

Katarzyna Kasia

Jest to pierwsza polska praca, która tak szeroko przedstawia wybitnego włoskiego myśliciela Luigiego Pareysona (1918­-1991) - umieszczanego na rozmaitych mapach XX-wiecznej filozofii obok Hansa-Georga Gadamera i Paula Ricoeura - jako współtwórcę współczesnej postheideggerowskiej hermeneutyki. Jako uczeń Karla Jaspersa Pareyson bliski jest również filozofii egzystencjalnej. Stworzoną przez niego koncepcję formatywności, czyli robienia, będącego równocześnie wymyślaniem sposobu robienia, można znaleźć w pracach jego uczniów, m.in. Umberta Eco i Gianniego Vattimo. Niniejsza książka jest próbą włączenia teorii Luigiego Pareysona w obręb naszego współczesnego myślenia. Niech jego odpowiedzi na zadane tu pytania będą dla Czytelnika im-pulsem do refleksji nad najważniejszymi zagadnieniami współczesnej estetyki i filozofii.

Dyskurs oświeceniowy. Filozofia ks. Antoniego Jakuba Wiśniewskiego SchP (1718-1774)

Agnieszka Smolińska

Prezentowana książka przedstawia myśl filozoficzną ks. Antoniego Jakuba Wiśniewskiego SchP (1718-1774), który w swych pierwszych dziełach używał terminu "philosophia recentiorum". W późniejszym okresie jego działalności naukowej można dostrzec cechy filozofii Oświecenia. Termin "dyskurs" w pierwszym członie tytułu książki nie oznacza dialogu, lecz jest określeniem służącym do prezentacji poglądów pijarskiego filozofa, który nie wymaga drugiej strony. Filozofię autora poprzedza europejska myśl naukowa i jej popularyzacja na gruncie polskim. Książka przybliża Wiśniewskiego na tle zakonu pijarów i epoki oraz jego dorobek naukowy. Przedstawiono teorię wiedzy filozoficznej i filozofię nauki w ujęciu pijarskiego filozofa. Ukazano relacje między wiarą a rozumem. Publikacja obszernie omawia tematykę filozofii teoretycznej Wiśniewskiego: ontologię, filozofię przyrody, psychologię racjonalną i antropologię, teologię naturalną oraz logikę. W dziedzinie logiki ukazano także zagadnienia związane z gramatyką filozoficzną. Novum stanowi spojrzenie na osiągnięcia filozofa w zakresie językoznawstwa. Ostatni rozdział książki został poświęcony filozofii praktycznej Wiśniewskiego. Omówiono w nim poglądy w zakresie etyki, polityki i ekonomiki. Pijarski filozof wyraźnie łączył filozofię z ideałami wychowawczymi doby Oświecenia. Książka wzbogaca wiedzę o kulturze filozoficznej w Polsce czasów saskich i polskim Oświeceniu.

Nazistowska rewolucja kulturalna

Johann Chapoutot

Według nazistów, „kultura” była pierwotnie prostym odwzorowaniem natury: ludzie oddawali cześć drzewom i rzekom, spółkowali, żywili się i walczyli tak jak inne zwierzęta, bronili tylko i wyłącznie własnego stada. Wynaturzenie nastąpiło wraz z przybyciem Semitów do Grecji, z ewangelizacją i narzuconym przez nią judeochrześcijaństwem, w końcu z Wielką Rewolucją Francuską, która nadała ostateczny kształt ich absurdalnym konstruktom ideologicznym (równość, współczucie, abstrakcyjne prawo…). Aby ocalić rasę nordycko-germańską, należało przeprowadzić „rewolucję kulturalną”, odnaleźć sposób życia dawnych przodków i na powrót spoić kulturę z naturą. Człowiek germański sądził, że zmieniając zgodnie z tymi nakazami prawo i moralność, zapewnia sobie przetrwanie. Dzięki na nowo spisanemu prawu i nowej moralności, bicie i zabijanie stawało się legalne i moralne. Niniejszym zbiorem studiów Johann Chapoutot podsumowuje i łączy swoje dwie poprzednie książki, Le national-socialisme et l’Antiquité (2008) i La Loi du sang: penser et agir en nazi (2014). Pogłębiając pewne zagadnienia, takie jak odczytanie stoicyzmu i Platona w Trzeciej Rzeszy, posługiwanie się Kantem i jego imperatywem kategorycznym czy recepcja prawa rzymskiego w Niemczech, pokazuje, w jaki sposób przebiegało przepisanie historii Zachodu i jakimi drogami te idee docierały do wykonawców nazistowskich zbrodni.   Johann Chapoutot jest profesorem historii najnowszej na Uniwersytecie Paris-Sorbonne.   Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych” oraz logotypu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wokół "W pustyni i w puszczy". W stulecie pierwodruku powieści

Jerzy Axer, Tadeusz Bujnicki

Wokół „W pustyni i w puszczy” to wieloautorska monografia, w której sąsiadują ze sobą studia dotyczące Afryki w czasach Sienkiewicza (zwłaszcza widzianej z perspektywy polskiej), literackich obrazów Afryki tworzących kontekst powieści Sienkiewicza, strategii artystycznych autora, genezy i recepcji jego powieści. [...] Wobec powszechnej dziś świadomości zmiany roli czytelnictwa w edukacji i dziedziczeniu kultury w Polsce wydało nam się właściwe opublikowanie tego tomu na stulecie ukazania się pierwodruku; jesteśmy przeświadczeni, że W pustyni i w puszczy, choć prawie już nieczytane, ma trwałe miejsce wśród polskich „węzłów pamięci”, świadectw polskiego doświadczenia i polskiej tożsamości minionego stulecia.

Styl terapeutyczny w pracy nauczyciela polonisty

Anna Włodarczyk

Książka ta omawia wielowymiarowość pojęcia "terapii" w edukacji. W sposób ciekawy przedstawione zostały analizy i interpretacje autentycznych zdarzeń szkolnych na lekcjach języka polskiego, a także ćwiczenia i projekty, pozwalające na budowanie refleksyjnej postawy nauczyciela w świadomym procesie nauczania. Celem tych zabiegów jest wykazaniem, iż holistyczny kierunek kształcenia wymaga od nauczyciela zarówno autentycznej relacji z uczniem, zrozumienia jego potrzeb i trudności, jak i świadomości własnego stylu pracy, obieranych metod obserwacji oraz stawianych celów nauczania.

Kobiety na drodze. Doświadczenie przestrzeni publicznej w literaturze przełomu XIX i XX wieku

Agnieszka Dauksza

Praca Agnieszki Daukszy podejmuje temat bardzo ważny dla nowoczesnej polskiej kultury i życia społecznego. Analizuje bowiem proces stopniowego, trudnego a nawet dramatycznego, wkraczania kobiet w przestrzeń publiczną, nie tylko dotąd zdominowaną przez mężczyzn, ale też ustrukturowaną przez „męskocentryczne” kategorie obyczajowości, społecznego porządku, ekonomicznego interesu. Wnosi wartościowy, naukowy wkład do dotychczasowej wiedzy w analizowanym w pracy przedmiocie. I czyni to w sposób wysoce oryginalny; a to dlatego, że skupia swoją uwagę nie tyle na przekraczaniu kolejnych progów emancypacyjnego postępu (choć tę ewolucję rejestruje) – zmianie miejsc, awansie społecznym, czy przemianach norm obyczajowych – co przede wszystkim na wymiarach i formach kobiecego doświadczenia, które stało się udziałem tych świadomych czy bezwiednych emancypantek.   Z recenzji prof. dra hab. Ryszarda Nycza

Ojczyzna przesiedlona". Identyfikacja kulturowa polskich emigrantów wojennych w Londynie w perspektywie pokoleniowej. Etnologiczne studium przypadku

Urszula Lehr

„Każdy człowiek - powiedział Chateaubriand – nosi w sobie świat złożony ze wszystkiego co widział i kochał, świat, do którego powraca zawsze, nawet wtedy, gdy przebiega i pozornie zamieszkuje świat inny”. Claude Lévi - Strauss   “Praca prof. U. Lehr to znakomite, wręcz fascynujące studium fenomenalnej polskiej zbiorowości emigracyjnej w Londynie. Praca imponuje bogactwem materiału i głębią analiz, wielką erudycją ogólną. Autorka stworzyła dzieło, które zapełnia dotkliwą lukę w naszej wiedzy o Polakach poza krajem” - z recenzji prof. zw. dr hab. Ryszarda Kantora (Instytut Studiów Międzykulturowych, Uniwersytet Jagielloński)   Świadomość „ja” w ustalaniu własnej identyfikacji kulturowej polskich emigrantów niepodległościowych i ich potomków to główny motyw przewodni niniejszego studium. Analiza narracji autobiograficznych wzbogacona fragmentami retrospektywnymi (archiwalia, publikacje) ujmująca problematykę tożsamości w trzech perspektywach poznawczych (identyfikacyjnej, temporalnej, przestrzennej) ukazuje proces jej kreowania za pośrednictwem elementów kodu kulturowego (język, formuły rytualno-obrzędowe i ceremonialne,  wyznanie) uzewnętrzniając funkcjonowanie strategii osobniczej, istotnej dla zachowania autoidentyfikacji (klucze pamięci kulturowej). Kontekstem rozważań są zdarzenia niecodzienne rzutujące na osobowość jednostki: traumatyczne skutki działań wojennych (zesłanie, „wykorzenienie”, exodus), doświadczenia egzystencjalne w obcym kulturowo środowisku (relacje interetniczne, deklasacja społeczna i zawodowa, adaptacja, integracja, asymilacja). Następstwem tego rodzaju doznań są ukierunkowane wybory enkulturacji i akulturacji determinujące formowanie zróżnicowanych typów identyfikacji narodowej (od jednolitej poprzez dwoistą, ambiwalentną do  kosmopolitycznej) ujawniające obecność dylematów tożsamościowych prowadzących niekiedy do konwersji.     Urszula Lehr - etnolog, religioznawca, autorka książki U schyłku życia. Starość mieszkańców wsi Beskidu Śląskiego i Podhala (2007) oraz kilkudziesięciu różnotematycznych artykułów problemowych z pogranicza etnopsychologii i antropologii kulturowej - jest profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN.

Papiestwo i papieże w średniowieczu

Mieczysław Żywczyński

Papiestwo i papieże w średniowieczu Mieczysława Żywczyńskiego, to druga pozycja tego autora wydana w serii "Bestsellery z przeszłości". Książeczka ta jest fascynującą opowieścią o Kościele i instytucji papiestwa w oczach średniowiecza europejskiego. Obejmuje ona burzliwy okres panowania trzydziestu kilku papieży: od LEONA I WIELKIEGO (440-461) po KLEMENSA V (1305-1314). Jasność i precyzja wywodów, wartka narracja - oto walory, które powodują, iż książkę tę czyta się "jednym tchem".

Ubezpieczenia dóbr kultury w muzeach i zbiorach prywatnych

Iwona Gredka

Książka jest pierwszą  na polskim rynku wydawniczym publikacją w całości poświęconą problematyce prawnej ubezpieczeń dóbr kultury w muzeach i w zbiorach prywatnych. Prezentowane opracowanie posiada charakter prekursorski i wypełnia swoistą lukę istniejącą dotychczas w literaturze prawniczej. Zawarta w publikacji analiza prawna instytucji ubezpieczenia dóbr kultury, przeprowadzona została w oparciu o praktykę i z uwzględnieniem jej potrzeb. Dzięki temu oddawana do rąk Czytelników książka jest praktycznym przewodnikiem po umowie ubezpieczenia muzealiów oraz dzieł sztuki w zbiorach prywatnych. Odpowiada także na szereg niełatwych pytań: czy i jak ubezpieczać, by ochrona ubezpieczeniowa była skuteczna. Publikacja adresowana jest do szerokiego grona odbiorców: muzealników, prywatnych kolekcjonerów, prawników praktyków, organizatorów wystaw artystycznych, jak również wszystkich osób stojących przed problemem ubezpieczenia dóbr kultury.             Dr Iwona Gredka jest adwokatem prowadzącym własną Kancelarię Adwokacką w Katowicach oraz adiunktem w Instytucie Administracji i Prawa Wyższej Szkoły Humanitas. Specjalizuje się w prawie cywilnym, gospodarczym i handlowym oraz w prawie rodzinnym. Do jej zainteresowań naukowych należy prawo ochrony dziedzictwa kultury, ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ubezpieczeń dóbr kultury. Jest uczestniczką licznych ogólnopolskich konferencji naukowych z zakresu prawa rzeczowego oraz prawa ochrony dóbr kultury, a także autorką publikacji naukowych w opracowaniach takich jak: Rynek sztuki. Aspekty prawne; Monitor Prawniczy; Przegląd Legislacyjny; Rodzina i Prawo; Cenne. Bezcenne. Utracone; Muzealnictwo.        

Tradycyjna architektura chińska i jej uwarunkowania kulturowe

Liu Su

Tradycyjna architektura chińska i jej uwarunkowania kulturowe to erudycyjna opowieść o architekturze chińskiej osadzona w bardzo szerokim kontekście cywilizacyjnym. Autor - szanowany badacz - ze swadą i ogromną pewnością siebie porusza się po historii budownictwa i urbanistyki w Chinach, pokazując, jak losy tych dziedzin aktywności ludzkiej odzwierciedlają różne aspekty chińskiej tożsamości kulturowej. Książka obfituje w ciekawostki, błyskotliwe syntezy i oryginalne porównania. Czytelnicy z lektury wynoszą więc nie tyle szczegółową wiedzę o historii architektury, ile pogłębione zrozumienie rozmaitych niuansów cywilizacji chińskiej, odnoszących się do tego, jak budowano i mieszkano w Chinach na przestrzeni wieków. Autor nie szczędzi przy tym krytycznych uwag dotyczących modernizacji kraju i niewystarczającego szacunku do zabytków oraz ich odpowiedniej konserwacji w czasach współczesnych. dr hab. Marcin Jacoby sinolog, profesor Uniwersytetu SWPS Liu Su urodził się w 1956 roku. Jest szeroko znanym badaczem chińskiej architektury tradycyjnej. Ukończył japoński Uniwersytet w Kagoshimie, pracuje na stanowisku profesora uczelni w Szkole Architektury Uniwersytetu Hunańskiego w Changsha w ChRL. Jest autorem 14 publikacji książkowych oraz kilkudziesięciu artykułów poświęconych architekturze, publikowanych w Chinach, Japonii, Korei Południowej i Tajwanie. Wykładowca akademicki. Aktywny popularyzator wiedzy o chińskiej architekturze tradycyjnej i jej ochronie oraz członek licznych gremiów naukowych i specjalistycznych związanych z tą problematyką. Piotr Karpiński urodził się w 1978 roku. Absolwent stosunków międzynarodowych oraz sinologii na Uniwersytecie Warszawskim. Ukończył studia podyplomowe z zakresu historii sztuki PAN. Tłumacz języka chińskiego, od lat aktywnie zaangażowany w kreowanie przyjaznego środowiska rozwoju relacji polsko-chińskich. Autor opracowań wspierających promocję Polski w Chinach, współpracownik mediów singapurskich. Propagator wiedzy o Chinach, pilot wycieczek i przewodnik.

Istoty wirtualne. Jak fenomenologia zmieniała sztuczną inteligencję

Aleksandra K. Przegalińska

Książka ma charakter wprowadzenia do tematyki sztucznej inteligencji, a także mostów, jakie wiążą ja z nowoczesnymi i współczesnymi koncepcjami filozoficznymi. Zarówno robotyka, jak i tworzenie światów wirtualnych czy tez botów – programów imitujących ludzka komunikacje jest głęboko osadzone w rozmaitych koncepcjach filozoficznych, zwłaszcza zaś w XX-wiecznej fenomenologii. Wobec rozkwitu uczenia maszynowego, a także innych nowych dyscyplin w obszarze sztucznej inteligencji, książka ma duży walor aktualności. Tworząc technologie warto bowiem sięgnąć do intelektualnych źródeł, które pozwoliły nam w ogóle o niej pomyśleć.